ژن و كۆمەلگەها كوردی د رۆمانا (نفرەتێن مێیەكێ)* دا
عبدلرحمان بامەرنی
نفرەتێن مێیەكێ، ناڤونیشانێن رۆمانا (فەهیمە ئیبراهیم)ە و ژ 223 بەرپەران پێكهاتییە، نەخشەیێ رۆمانێ ل سەر ژ دایكبوونا كچەكێ هاتیە دیزاینكرن، نە بابێ وێ كەیف ب هاتنا وێ هەی و نە ژی دایكا وێ. د بەرپەرێ 20ێدا هاتیە: «بابێ من ل هیڤیا مزگینیا كورێ دوویێ بوو. پشتی شەش كچان دێ چاوان ب مزگینیا هاتنا كچا حەفتێ كەیف خوش بیت!». د بەرپەرێ 23ێدا هاتیە: «ناڤێ من بەسێ یە، دایكا من قومریێ ئەڤ ناڤە هەلبژارتییە دا كۆ دووماهیێ ب ب هەبوونا كچان بینیت». روودان خوە دكێشنە ئێك و فوكسا رۆمانێ بتنێ ل سەر ڤێ كچێ یە و د كۆمەلگەهەكیدا (مێ) بوون شەرم بیت، تە دڤێت ئایندێ كچێ یێ چاوا بیت، د بەرپەرێ 15ێدا هاتیە: «دایكا من ل هنداڤی سەرێ مە راوەستییا، و ب ئێك قێری جهـ بێدەنگ كر: ئەڤە چ حیل حیلە، ماهین شەرم ناكەن؟ ب هەڤرا مە دەستێن خوە ب دەڤێ خوەڤەنان و كەنییا مە كز بوو، مە خوە ژبیرڤەكربوو كو پشتی تەمەنەكی نابیت كچ بدەنگەكێ بلند بكەنت». د بەرپەرێ 36ێدا ئەڤ كچە بەحسا سەرەدەریا بابێ خوە یێ خراب دگەل دەیكا خوە دكەت و دبێژیت: «وێ باوەریەكا مەزن هەبوو كو رازیكرنا هەڤژینی گرێدایی رازیكرنا خودێ یە. پتر ژ جارەكێ خەلكێ گوندی د هاوارا قێریێن وێ یێن دارژیاینە مالا مە هاتینە، هەر دەم وێ خو بێ ماف دكر و بابێ من مافدار دكر». ژنەكا ڤێ عەقلیەتێ سەرەدەریێ دگەل كچا خوە بكەت، تە دڤێت چاوان بەرگریێ ژێبكەت و د لاپەرێ 56ێدا هاتیە: «دایكا من دڤیا ڤێ تاوانا هندە مەزن یا دراستا مندا دهێتەكرنێ، بكەتە گونەها بەختێ من و قەدەرا من تاوانبار بكەت». د بەرپەرێ 37ێدا بەحسا ڤێ تاوانێ دكەت و دبێژیت: «د ژییەكێ بچووكدا دێ ل پیرەمێرەكی هێمە مەهركرن، هێشتا دەستپێكا ژییێ منە….. نفرەتێن بابێ من ب داوی نەهاتن و تا پشتی مرنا وی ژی هەر ب دووڤ من ڤەبوون». كێشێن ڤێ كچێ ب ڤێ دانەشوویێ دەستپێدكەن و دبنە ئەگەرێ دووماهی هاتنا ژیانا وێ، د كۆمەلگەهەكیدا كو ژنێ ل بەر خوەنەدابیت و شوینا هندەك كەس هەبن بەرگریێ ژ مافێن وێ بكەن، وێ رازریبكەن كو ئەڤە قەدەرا وێیە و هوسان بۆ هاتیە نڤیسین، د بەرپەرێ 28 ێدا هاتیە: «من باوەری ب هەبوونا دادیێ د ژیانێدا نەبوو، هەر دەمێ دایكا من قومریێ بەحسا دادییا ئەسمانی دكر، ئێكسەر بیرا من ل وان قەید و زنجیرێن ژیانا وێ سەختكرین دهات» و هوسان بەحسا وان قەید و زنجیرەیان دكەت و د بەرپەرێ 34دا دەما بەحسا دەیكا خوە دكەت، هاتیە: «تو بێژی دلپاكیا وێ یا زێدە ئەگەرێ بەخترەشیا وێ بیت؟ یان ژی ملكەچییا زێدەروویی دایكا من كریە بەندا رەفتارێن وێ؟».
نڤیسەرا رۆمانێ ب وان پەرەگرافێن دەستپكی یێن رۆمانێ من ژ رۆمانێ پەركێشكرین، كونترولێ ل سەر رۆمانا خوە دكەت، خواندەڤای بەشداری چەندین بابەتێن دی دكەت، بابەتێ یەكسانییا ژن و زەلامان، توندوتیژیا بەرامبەری ژنان دهێتەكرنێ، سەرەدەریا كۆمەلگەهی دگەل رەگەزێ مێ و سزایێن نە دادپەروەرانە، كو هەردەم نێر ژێ دەرباز دبن و مێ باجێ ددەن و سەرەرای كو ئەڤ روودانێن هەنێ، ئەڤ سەرەدەریكرنا هەنێ بەرەڤ كێمبوونن، لێ نڤیسەرا رۆمانێ چ ب ئەنقەست بیت یان ژی ئینانا میناكان بیت ژبۆ بەرێخوەدانا نێری بۆ رەگەزێ مێ یا دبێژیتە مە هێشتا هەمان عەقلیەتە بتنێ گوند یێن بووینە باژێر و ئەگەر ل گوندان سەرەدەریكرن ب كوشتنا ژنان بیت هەر وەكو دڤان هەردو پەرەگرافاندا هاتی، د بەرپەرێ 198 ێدا هاتیە: «بەحسا كچەكێ دكرن كو ب دەستێ برایێ وێ لڤێ نهالێ هاتبوو كوشتن، پشتی چەند رۆژا كەلەخێ وێ نە نخافتی هاتییە دیتن و دوبارە بۆ نەخوشخانێ هاتیە رەوانەكرن و پشكنین بۆ هاتیە كرن، بۆ وانە دیار بوو كو بێبەختی یا لێهاتیە كرن و هێشتا كچە». د بەرپەرێ 205 ێدا هاتیە: «هندی بیرا من دهێت بەحسێ كەلەخ و لەشێ ژنان یێن بێخودان ل چۆل و نهالان دهێتەكرنێ، دۆل و نهالێن ڤان گوندان هەموو دیدەڤانێن تاوانێن دژی مرۆڤایەتیێنە». لێ نوكە ل باژێری ئامارێن بەردانێ و جودابوونێ ڤێ چەندێ د سەلمینن، كو هێشتا عەقلیەتا باسالاریێ دناڤ كۆمەلگەهێ مەدا یا زالە و كۆمەلگەهەك هەر وەكو د بەرپەرێ 116 ێدا هاتیە: «چاڤێن برسی ل هەموو جهان مینا گورگێن برسی لەشێ تە د چەرینن، رزگاربوون نە یا ئاسانە، پتر ژ جارەكێ من ب خورتی خوە ژ دەستێن رێڤەبەرێ چاڤ حیز رزگار كرییە، وی هزردكر نێچیرەكا ب ساناهی مە بتنێ ژبۆ حەز و خورسكێن خوە داخواز دكرمە ژۆرا خوە، ب چاڤەكێ كێم لمن دنێرین، هزركرن یا بێ بهامە، مینا لەشفرۆشەكێ ددیتم».
نڤیسەرا رۆمانێ بابەتێ یەكسانیێ و توندوتیژیا بەرامبەری ژنان دهێتەكرنێ ب نامەكا بێدەنگ ئینایە زمان، رۆلێ بەرگریكرنێ و بەرسڤدانێ ب كاراكتەرا سەرەكییا رۆمانا خوە نەدایە، ئەڤە ژی ب هزرا من بەرۆڤاژیكرنا كەتوارێ نوكەیە یێ ئەم تێدا دژین، وەك نڤیسەرەك ژی پەیاما خوە بڤی رەنگی بەرچاڤكریە، ئێدی ئەركێ نڤیسەری ژڤێرە دەستپێدكەت ئەو ژی ئازراندنا بابەتانە ب رێكێن جودا و ئەم زێدەتر ل سەر ڤان پرسان راوەستین و بكەینە بابەتێن رۆژەڤێ، تایبەت ژی د پێشكەفتنا ئەڤرۆ جیهان گەهشتیێ ئەگەر ئەم ڤان پرسان نەكەینە بابەت، دێ تونێلێن تاری ل بەر سینگا خوە بینین و ئێدی نفرەتێن ژنان وەك ناڤێ ڤێ رۆمانێ، دێ بنە نفرەتێن كۆمەلگەهەكی هەمیێ.
* فەهیمە ئیبراهیم، نفرەتێن مێیەكێ، رۆمان، سالا 2022 دهوك.
