ژن و یه‌كسانى
جوان عزه‌ت/ پشكا: سیێ
ئه‌رێ ژن شیایه ببیته ئه‌و مه‌مله‌كه‌ت یا كو جه‌سه‌دێ وێ باندۆرێ ل جڤاكى نه‌كه‌ت؟ یان ژى جڤاك پێگریێ ب ئه‌ركێ خوه یێ مرۆڤى ناكه‌ت؟ سوكرات دگۆت:”جوداهى د ناڤبه‌را هه‌ردو ره‌گه‌زان دا تنێ ب ئێك به‌لگه دهێته سه‌لماند، ئه‌و ژى جوداهیا جه‌وهه‌رێ جه‌سه‌دى دبیته ئه‌گه‌رێ دووركرنا په‌یوه‌ندیێن یه‌كسانیێ د ناڤبه‌را ره‌گه‌زێن مرۆڤى دا” سیمۆن دى بۆڤوارێ ژى دگۆت: “جه‌سه‌دێ ژنێ ئامرازه‌كێ سه‌ره‌كى یه د پێكهێنان و دیاركرنا ره‌وشا جیهانێ دا” پاشى پلاتۆ ب ڤى ره‌نگى بریارێ دده‌ت “كو هه‌ردو ره‌گه‌ز ب واته‌یا جه‌سه‌د دهێنه دیتن نابیت ساخله‌تێ ژنێ ژ یێ زه‌لامى جوداتر بیت، به‌لێ پێویسته هه‌بوونا ژن هه‌لوه‌شیت و ئه‌و ژى ببیته ئێك ژ ته‌مامكه‌را زه‌لامى وه‌كو وى شیانێن جه‌نگ و هزرى هه‌بن، هه‌تا هیچ جودایه‌كا ره‌گه‌زى د ناڤبه‌را هه‌ردو ره‌گه‌زان دا نه‌مینت”.
ل ڤێره دیار دبیت كو هه‌ر فه‌یله‌سۆفه‌كێ ب شێوازه‌كێ ده‌ربرین ژ یه‌كسانى و هێزا ژنێ كریه و سه‌ره‌راى وێ خواندنا د ناڤبه‌را جه‌سه‌دبوونێ دا، واته، ئه‌گه‌ر هزربكه‌ین، هه‌ر خێزانه‌كێ پێدڤى ب رێبه‌ره‌كێ هه‌یه، هه‌تا كو سه‌ره‌ده‌ریا بابینیێ ل گه‌ل ئه‌ندامێن وێ خێزانێ بهێته‌كرن، هینگێ كومه‌لگه‌ه و جڤاك ژى ب هه‌مان شێوه دبن هه‌ڤته‌ریبێن ڤێ پرۆسیسێ، چونكو ئه‌و تێگه‌هشتنا د كه‌لتۆرێ كوردى دا هۆسا هاتیه سه‌ره‌راسته‌كرن، كو ژن و زه‌لام ژ ڤێ كابیسا وه‌همێ رزگارنه‌بن و دووڤچوونا هه‌مان تێگه‌هشتن و فه‌رمانێن سه‌میانى بكه‌ن. له‌ورا خه‌م و رۆلێ مرۆڤى ل هه‌مبه‌رى جڤاكى، گرنگه ئه‌ركێ یه‌كسانى و به‌رپرسیاریێ ببینیت.
بنێره، دیرۆكا یا خیبوونێ، ئانكو پشتگوه هاڤتنێ ل ده‌سپێكێ ئینسان/ مرۆڤ هاڤێته د ناڤ گونه‌ها خێر و شه‌ران دا، وه‌كو میلتۆنى گۆتى،”مرۆڤ دێ هه‌ر مریت، به‌لێ به‌رى مرنێ وى روه‌كێ خوارى و ئه‌ڤه ژى كاره‌ساتا هه‌میانه”. دیاره كاره‌ساتا مرۆڤان ژ دایكبوونێ ده‌سپێكریه، هه‌تا گه‌هشتیه قووناغا ژیانا سه‌خت و پرى ئازار، پاشى ژ كه‌لتورێ دارستانێ رزگارنه‌بوویه. ژ به‌ر ڤێ ژى ئه‌گه‌ر بێژین مرۆڤ چاوا ژ ڤێ جیهانێ رزگاربوون؟ ده‌مێ ئه‌قلى هزر د هه‌بوونێ دا كریى خوه ژ دانوستاندنێن نه‌ریتێ دارستانێ رزگاركرن، هینگێ هێدى هێدى دیرۆكا مرۆڤایه‌تى و یه‌كسانیا ژن و زه‌لامى ل سه‌ر رویێ ئه‌ردى شین بوو. ژبه‌ر ڤێ ژى ده‌مێ ئه‌م هزر د ئاڤاكرنا باژێره‌كێ دا دكه‌ین، كێشه نه ئه‌وه كو ب تنێ ئه‌م یێ دژین بۆ ئاڤاكرنا مال و مالداریان، به‌لكو كێشه ئه‌قل و كه‌لتۆره، هزر و پرۆسیسَا ژیانێ یه، هه‌ڤسه‌نگى و ئازادیا ره‌گه‌زبوونێ یه، چاندنا تێگه‌ه و په‌روه‌ده‌كرنا سیسته‌مانه و…هتد، ئه‌ڤه ژى ته‌ڤنێ ئه‌قلێ باژێرى درێسیت.
ئه‌نجام: ب هزرامن، جڤاكێ رۆژهه‌لاتێ هێشتا د بازنێ دوو ته‌وه‌رى دا دژیت، ژ به‌رهندێ ئه‌و ئه‌قلى ب زالبوونا دو ڤاكته‌ران ڤه ده‌ست نیشان دكه‌ت، ئه‌و ژى له‌كاتیا باش، خراب و ره‌ش و سپى، نێر و مێ و..هتد، ره‌نگه ئه‌ڤ ژى چو جاران په‌یوه‌ندیێن مرۆڤایه‌تى و یه‌كسانى به‌رهه‌م نائینیت، به‌لكو هه‌رده‌م ژن ب واته‌یا ره‌گه‌ز و زه‌لام ، مرۆڤ ب واته‌یا بۆنه‌وه‌رك ساده تاكه‌كه‌س ب واته‌یا نه‌بوون دێ هێنه سالوخدان، ئه‌ڤه ژى پاشڤه‌رۆیا ئه‌قلێ گوندى دیاردكه‌ت. به‌لێ ئه‌گه‌ر مه بڤێت هنده‌ك به‌رهه‌مێن نوو ب ئه‌قلێ باژێرى دابمه‌زریینن، گرنگه ئه‌م پێكهاته‌یێن جڤاكى ئاڤابكه‌ین و كارێكته‌رێن نوو به‌رده‌ینه د ناڤ پێگریا ئاستێ ره‌وشنبیریا باژێرى دا. هه‌تا بگه‌هین وێ دارا به‌رهه‌مێ سه‌رمایه‌یێ دده‌ت.
