ژن ژییانه، زارۆ فه‌كینه، زه‌لام گیانه..
د لێنانگه‌ها كوردان دا هنه‌ك خوارن ژ خوه‌زایێ تێ ده‌سخستن. ل هه‌ر ده‌م سالێ دا هنه‌ك گیا هه‌نه كو ژ بۆ لاشێ مرۆڤ ب فه‌یده‌نه. وه‌ك ترشۆك، تۆلك، به‌یبوون، پوونگ، ئاخباندن، گه‌زگه‌زك، تۆزك، گورز، كه‌ره‌نگ و هۆد. جیێ گیایێ كه‌ره‌نگ د لێنانگه‌ها كوردان دا گه‌له‌ك گرنگه. له‌ورا جۆره‌یێن خوارنا گیایی یه و شوونا گۆشتێ په‌زان دخره.. د ئه‌ردنگاریا كوردستانێ دا مرۆڤ د ده‌مێ سالا بوهارێ دا گه‌له‌ك جاران راستی كه‌ره‌نگێ تێ. د ده‌مێن به‌رێ و نها ژی ل گوند و ل باژارێن بچووك كه‌ره‌ن بوویه گوشتێ مالان. تاما وی وه‌ك گۆشتێ به‌رخایه.
گه‌له‌ك ده‌مان دا، مالێن فه‌قیر و خێزان گۆشت نه‌دی دیت. گۆشتێ به‌رخكان نه‌دكه‌ت ده‌ستێ ڤان مالان. ژ به‌ر وێیا ژی كه‌سێن جۆتیاری دكرن هنه‌ك گییان ناسكرنه. ژ ڤانا یه‌ك ژی كه‌ره‌نگ بوویه. فایده‌یا كه‌ره‌نگێ ژ بۆ لاشێ مرۆڤی گه‌له‌كن. هنه‌ك بسپۆر دبێژن ژ شخولاندنا مێژیێ كه‌ره‌نگ گه‌له‌ك ب فه‌یده‌یه. ژ به‌ر وێیا جارنا ژێ را گۆتنه گۆشتێ ماسیان ژی. د ده‌مسالا بوهارێ دا ل هه‌رێما رۆژهلاتێ ده‌ردكه‌ڤه. كه‌ره‌نگ ژ مالباتا به‌یبوونایه. بلندبوونا وی ژ ئه‌ردێ 40-50 جمه. ب دری، ب شیر و ب موویه. به‌ده‌نا كه‌ره‌نگێ ب شاخ، قالند و كنه. پێلێن وی ب چه‌رمه، تامارێن وی ب موو و هنه‌ك سپینه. كولیلكێن وی دشبه سه‌ره‌كی كوره‌یه. ره‌نگێ كوللكێن وی مۆر و سۆره. ده‌ما گیاندنا وی دا ره‌نگێ كوللكێن وی دبه زه‌ر و شین. خه‌ینی درییێن وی بلندبوونا وی سانتمه‌كێیه و هشكه. ل چار پارچه‌یێ كوردستانێ، ب تایبه‌ت باكۆر، باشۆر و رۆژئاڤا یێ دا تێ چاندن. د متباخا كوردستانێ دا كه‌ره‌نگ گه‌له‌ك جاران تێ هلبه‌رین. ئالیێ ته‌زه و یێن كۆكا بن ئه‌ردێ دا تێ ده‌رخستن ب كالك كاشكرنێ تێ خوارن.
د ده‌مسالا بوهارێ دا ژن و زارۆیێن گوندان ب تایبه‌ت كه‌ره‌نگ ژ بن ئاخێ ده‌ردخن. ژنێن مالان كۆكا كه‌ره‌نگێ ژ ئاخێ پاكژ دكن و كالكێ وی دكاشێلن. دووڤرا د ناڤ ئاڤێ ده دكه‌لینن، پشتی ب نه‌ربوونا كه‌ره‌نگێ ژ ناڤ ئاڤێ ده‌ردخن و ژ سافۆكێ ده‌رباز دكن. جارنا ژی د ناڤ له‌پێ خوه دا دكوڤشینن كو كه‌ره‌نگ هنه‌ك ژ ئاڤێ زوڤا ببه. هه‌ر كه‌س ل گۆر كێفا خوه دكه خوارن، هنه‌ك ب خاگی، هنه‌ك د ناڤ هێكانده، هنه‌ك ناڤ پیڤازان ده، هنه‌ك ژی ترشا وی و هۆد چێ دكن. ژ كۆكا كه‌ره‌نگێ، ب ژێكرنا كۆكێ ژ شیرا وی ژی به‌نشتێن وی تێ چێ كرن. فه‌یدا بێنشتێ ژ بۆ درانا گه‌له‌ك ئه‌و ئیشته‌خا مرۆڤ ڤه‌دكه.. ل ئالیێ به‌هرا سپی ژی ژ سه‌رێ كه‌ره‌نگێ كاهوه چێ دكن. ب هێراندنا سه‌رێ كولیلكا كه‌ره‌نگێ قاهوه ژی چێ دبه. هنه‌ك كه‌س ناڤێ كه‌ره‌نگێ دانینه گۆشتێ گه‌لێ كوردان. هنه‌ك دبێژن سه‌رێ ماسیان، گۆشتێ ماسیان. فه‌یده‌یا كه‌ره‌نگێ مرۆڤ بژمێره ژی ب داوی نابه. هنه‌ك ل گۆر بسپۆران، د په‌رگه‌لا خوارن داقولتانێ دا ب فه‌یده‌یه، ئیشتاخا مرۆڤ ڤه‌دكه، ژ بۆ گستنا كه‌ڤرێن گۆرچكان باشه، ژ بۆ ژنێن دو جانی ب فه‌یده‌یه و هۆد.
د ئه‌رنگاریا كوردستانێ دا چاندنیا كه‌ره‌نگێ وه‌ك كاره‌كی تایبه‌ت تێ دیتن. هه‌ر كه‌س نكاره ژ بن ئاخێ كه‌ره‌نگ ده‌ربخه، ژ به‌ر وییا ب تایبه‌ت ژن ڤێ كارێ دكن. ب ئالكاریا كێره‌ك یان ب داسه‌كی ژ بن ئاخێ كه‌ره‌نگ ژ كۆكا وی تێ ده‌رخستن. ژن و زارۆیێن كو بكاربن كه‌ره‌نگێ ده‌ربخن دچن چۆلێ و كه‌ره‌نگ كۆم دكن. هه‌لبه‌ت دڤێ مرۆڤ ل ڤر هنه‌ك به‌حسا ژنێن كه‌نكار مرۆڤ بكه. دیسا ژ بۆ ده‌بارا مالا خوه ل سه‌ر زه‌لامێ خوه زڤك بكه، ڤی كاری كرنه كارێ بازرگانیێ ژی. ئێدی مرۆڤ ل باژارێن مه‌تروپول ژی ل كه‌ره‌نگان راست تێ. ب كیلۆیێ ل سووك و بازاران كه‌ره‌نگ تێ فرۆتن. ل سه‌ر تابله‌یان زلام، ل ناڤ ته‌یشتان ژی ژنێن كه‌دكار دفرۆشن و ئالكاریا ده‌بارا مالا خوه دكن. ژن ژییانه، زارۆ فه‌كینه، زلام گیانه.
