ڤەبوونا كەتێن هناران بەربەلاڤترین نەخۆشیە تووشی هناران دبیت
ئامێدیێ، مەحمود نهێلی
كەلشین ئانكو شەقبوونا هنارا گرنكترین نەخۆشیە هنارا دەڤەرێ ب تایبەت و هەروەسا هنار ب گشتی تووش دبنێ و تایبەتمەندەك ژی دبێژیت: دەمێ دنكێن هنارێ مەزن دبن دبیتە ئەگەر ژ قەبارێ تیڤلی مەزنترلێ بهێت و د پەقیت و هندەك جورێن هەین تیڤكلێ وان یێ تەنكە و ڤەدبیت.
ئەندزیارێ چاندنێ عەبدولستار خورشید ل سەر ڤێ یەكێ دیار كر، نەخۆشیا كەلشین یان ژی شەقبوون و پەقیانا هناران نەخۆشیەكا فسیولوجیە كەتێن بچووك ومەزن وەك ئێك دگریت
و گۆت: ئەگەرێ ڤێ نەخۆشییێ پەیوەندیا ب تێكچوونا هەماهەنگیا ئاڤێ د ناڤ كەتا هنارێ دا هەیە و ژ ئەگەرێ بلندبوونا رێژا شها ئەردی و سەقایی دا و یان ژی هەلمچونا بلەز ژ تیڤكلێ وێ دەمێ بایێ كەل و هشك دهنگڤیت.
ناڤهاتی ئەگەرەكێ دی یێ ڤێ نەخۆشی دیار كرن و گۆت: تیڤلێ هنارا نە وەك ئێك ستوور و تەنكن هندەك رەنگ هەنە تیڤلێ وان یێ تەنكە و هندەك هەنە تیڤلێ وان یێ ستوورە یێن تیڤلێ وان تەنك دێ پەقن، هەروەسا گوهۆرین ل هەیڤا تەباخێ و ئەیلولێ دكەڤنە د سەقایی دا (گوهرینا شها سەقایی و ئەردی دا)، هەڕوەسا جوداهییا پلێن گەڕمێ د رۆژێ و شەڤێ دا ئەگەر گەڵەك بیت جوداهی هەبیت. و ئاڤدانەكا زۆر ل رۆژێن گەرم ل پشتی تێنیبونەكا زۆر. دێ بیتە ئەگەرێ هندێ گەشەكرنا دنكا نەوەك ئێك بیت ودێ دندك زی وەرمیت و فشارێ ئێخیتە سەر تیڤلی ودێ شەق بیت.
ڤی ئەندزیارێ چاندنێ چەند خالەك دیاركرن ژ بۆ دووركەفتنا هنارێ ژ ڤێ نەخۆشیێ و گۆت: پێدڤیە زوو بهێنە چنین و نەهێنە گیروكرن د دەمێ گەهشتنێ دا. هەروەسا دڤێت ئاڤدان یا رێك وپێك بیت هەر ١٥ رۆژان جارەكێ و ل دووف كەش و هەوای و ئاخێ. دیسان پێدڤیێت هنارێ بۆ ئاڤدانێ ل هەیڤا هەشت و نێزبكبوونا گەهشتنێ و ئاڤدانا زێدە ژی دێ بیتە ئەگەر هنار شەقبن
زێدەتر گۆت: رەشاندنا دارا ب نترات بوتاسیوم دێ رێژا شەقبونێ كێمكەت و داهاتی زێدەكەت، هەروەسا چەند ژلایێ ساخلەمیێ ڤە جوتیار گرنگیێ ب دەرامەتێ خوە بدەت، دێ بەرهەمێ خوە ژی زێدەتر لێ كەت و نەخۆشیا كێمتر كەت.
