کارتێکرنا مۆزیکێ ل سەر مرۆڤان
ئەرشەد زاخۆیی
گەلەک زانا یێت ڕابووین ب ڤەکۆلینا ل دۆر کارتێکرنا مۆزیکێ ل سەر ناخ و مەژیێ مرۆڤی ، ژ دەسپێکا چەرخێ بوری ژوانا ژی نشتەرکارێ دەمارا ( تشاڕلز لیمب ) ، ئەڤی زانای زنجیرەیە کاڤکۆلینالسەر پەیوەندییا مۆزیکێ ب مەژیێ مرۆڤی پارچەیەک مۆزیکی پێک تینت ، یان گوهداریێ لێ دکەت و هەوڵدایە ب کویری بچتە ناڤ بابەتی دا بۆ زانین و تێگەهشتنا ژێدەرێ داهێنانا مۆزیکی ، ب ڕێیا داخوازێ ژ چەندین ستێرێن مۆزیکێ کو ئامیرێن مۆزیکێ ب ژەنن و ئەوژی ژەنینا وان وێنە بکەت ب ڕێیا دەزگایێ ڕەنینا مگناتیسی ، ل ئەنجام دا ئەڤ زانایە گەهشتیە وێ یەکێ کو ئاواز دشێن چەندین جها ژ مەژیێ مرۆڤی ب لڤینن و گەشێ بکت ل دەمێ گوهداریکرنا مۆزیکێ ، هەروەسا یا سەلماندی کو جوداهی ل قەبارەیێ وێ پارچا بڕەنگێ فیلی و ڕساسی ڤە هەنە یا کو د مەژیێ مرۆڤی دا ، ئەو پارچە چەلەنگ و کارا دبت دەما ژەنینا مۆزیکێ ، بۆ دیاربوویە کو هەر ئامیرەک مۆزیکێ کارتێکرنا خوە هەیە ل سەر جهەکێ دیارکری ژ مەژی و ل داویێ ژی کارتێکرنا مۆزیکێ ل سەر ناخ و لەشی نە ب تنێ چارەسەری یە ، بەلکو ژەنینا مۆزیکێ ژی کارتێکرنا تایبەت هەیە د مەژیێ مۆزیکژەنان ژی دا، مۆزیک کارتێکرنێ لسەر هەمی چێکری و گیانەوەرا دکەت هەتا ڕوەکا ژی و زانا و ڤەکۆلەر هەتا نوکە حەیبەتی ماینە و شڕۆڤەکا تێروتەسەل بۆ نە دیتنە . زانستێ ( ئیزوتیریک ) ل دەرسەکێ دە بناڤ ونیشانێ سایکۆڵۆجیا مۆزیکێ و کارتێکرنا وێ یاباتنی و هناڤی ئانکو ناڤخۆیی کۆ ژلایێ مامۆستا ( ج ب م ) ڤە هاتیە ، دبێژیت تێکەلی لگەل مۆزیکێ پەیدا دبت و بڕێکا باغێ کەهڕۆتیسی تمام دبت ئەڤجا چ مڕۆڤ بت یان ئاژەڵ بت یان ڕوەک ، ئەڤ تێکەلی یە ژی بڕێکا زەبزەبێن مۆزیکی لگەل دەزگایێن ناهێنە دیتن ل دەف مڕۆڤا واتە دناڤ ناخێ مڕۆڤیدە تێکەل دبن . ژئالەک دیڤە دپەڕتۆکا مامۆستای دە ئەوا ب ناڤێ جیهانا هونەرا دە هاتیە ، مۆزیک دبتە ئەگەرێ پەیدابونا وەک هەڤیێ کیانێ مڕۆڤی یێ ناڤخۆیی و ژدەرڤەیی ب ڕێکا زەبزەباتا کۆ دشێن بچن ناڤ ناخێ مڕۆڤی دە و لگەل زەبزەبێن وی تێکەلببن ، گونجاندن ژی لگەل مۆزیکا هەرەباش و تام ژێ وەرگڕتن دبنە ، ئەگەرێ پەیدابونا لڤاندنێن دەستنیشانکری ل بەڕامبەر پەنجەڕەیێن گڕتی ئەوێن ل دەوروبەرێن ناڤخۆ یێن لەشی پچ پچڤەدبن . تام ژێ وەڕگرتن ژ مۆزیکێ چاڕەسەرەک دەرونی یە وڤەکرنەکا دەزگایێن تێگەهشتنا ناڤخوییا مڕۆڤی یە ، بەلێ ژەنینا مۆزیکێ گوهاڕتنا پێکهاتەیا مەژی یە و هاریکارە لسەر هشیارکرنا ڕەهوڕیشاڵێن داهێنانێ . ئەو دەرسا بەری نۆکە مە ئاماژە پێکری ل دۆڕ سایکۆڵۆژیا مۆزیکێ و کارتێکرنا وێ یاناڤخۆیی ، کارەکی بۆمە دیاردکت کۆ زانستی هەتا ڤێ گاڤێ پێ چێنەبیە دیاربکت ، ژکارتێکرنائامیرێن مۆزیکێ لسەر ناخێ مڕۆڤی و وەکهەڤیا تەرتیبکرنا ئامیرێن ئۆڕکیستڕایێ لگەل تەرتیبکرنا دەزگایێن تێگەهشتنا مڕۆڤ ، لەوڕا ئامیرێن داڤ داڤی لگەل هزرێن مڕۆڤی دگونجن و ئامیرێن ب لێدانێ کاردکن لگەل جەستەیێ مڕۆڤی دگونجن و ئامیرێن ب پف کرنێ کاردکن لگەل هەستێن مڕۆڤی دگونجن . دەنگێن خوە ددن لگەل ئێکا ڤان هەمی ئامیرا لگەل ئێک ودو ب ئیقاعەکا دەستنیشانکری و نۆتەیێن دەستنیشانکری ، هزرێ دئازرینن و هەفسارێ داهێنانا هزری بەر ددن ، ئەڤەژی پەیڤا زانایێ فیزیکی ( ئەلبێرت ئاینشتاین ) یە ل دۆڕ مۆزیکێ شڕۆڤە دکت ، دەماگۆتی بیڕدۆزا ڕێژەیی بۆ من هات وەک ئیلهامەک و مۆزیک پاڵدەر بو بۆ وێ ئیلهامێ ، وە ئەگەر ئەز نەباما فیزیائی دابمە مۆزیکڤان . ژئالیەک دیڤە زانستێ ئیزوتیریک دیاردکت کۆ وەکهەڤیا کارکرنێ دناڤبەرا پێکهاتەیێن نەفسا مڕۆڤی ( هزرو هەست و لاشە ) بناغێ ڕەحەتی و تەناهی یادەرونی یە . ژەنینا مۆزیۆێ گڕۆتێنەکێ ددتە ڤێ وەکهەڤیێ چونکی سیستەم وڕێکخستن وهویربینیێ داخازدکت و وەدکت دەزگایێن تێگەهشتنێ ب گونجاندی کار بکن وەکە ئێک تیم ، وەئەگەر ژەنین کەری بەرێ خوە داخوەوژەنینا خوە ل دەمێ ژنینێ ، دێ بۆ دیاربت کۆ هەمی نەستەیێ وی ب جۆش وخڕۆش دبت ودکەفتە خۆ ئامادەکرنێ و کاری لگەل ئاوازا ، هزر دبتە سەرکردێ ئۆرکیسترایێ ئەرکا ڕێکتێخیت و دابەشدکت و هەست ژی ب پێل پێل دکەڤت ولگەل هزرێ دکەڤنە ئاخفتنێ و دان و ستاندنێ و ئاماژێ ب جوانیا نەغەما و جەستە ژی ئیقاعا ڕێکدئێخیت و لگەل هەمی ئەندامێت خوە و هەتا هورترین دەمار ڕەفتارێ دکت . ل داویێ ژی نەک تنێ مۆزیک هاریکاریا مڕۆڤی دکت لسەر پێشکەفتنا تێگەهشتنێ ، بەلکو هەمی پشکێن هونەرا هەمان کارتێکرن هەیە ، چونکی پشکداریێ دکەت د ڤەژاندن و پێشکەفتنا نەفسێ .
ل ڤێرێ دێ ئاماژێ ب دەرسەکا مامۆستای کین بناڤونیشانێن ڕۆلێ هونەرا د پێشڤەبرنا کەسایەتییا مرۆڤی دا ، دەما دبێژیت هونەرا کارتێکرنەکا مەزن یا هەی لسەر ناڤخۆییا مرۆڤی، ڕاستە هونەر رۆناهیێ بەرددن سەر چەندین لایەنێن ژیانێ ، بەلێ ڕۆلێ سەرەکیێ هونەرا تەکەزیێ لسەر وێ یەکێ دکت کو نویکرنا ناڤخۆیی پەیدا دکەت و هونەر ڕەفتارا ل گەل لایەنێن ژبیرکری ل ناڤخۆیا تێگەهشتنا نەفسێ دکت و لڤینێن نوی کری دگەهینتێ و جهێ مت و بێ دەنگ تێدا دکەتە جهەکێ کارا و کارتێکەر .
