کـەنگـی فشـارا خـوینێ یا بلـندە؟
د. ئەرشەد مسته‌فا درباس، نۆشدارێ شاره‌زایێ گشتی دیاركر كو ئه‌گه‌رێن بلندبوونا فشارا خوینێ دیاركر كو دو جورێن فشارێ هه‌نه، ئێك دبێژنێ یێ سه‌ره‌كی و یێ دوێ یێ ناوه‌ندی یه و 95% خه‌لكی یا سه‌ره‌كی دگریت و هه‌تا نوكه شاره‌زایان چ ئه‌گه‌رێن سه‌ره‌كی نه‌دیتینه كو ببێژن ژبه‌ر وی ئه‌گه‌ری یا په‌یدابووی، هنده‌ك ب زكماكیێ ڤه گرێ دده‌ن و هنده‌ك ژی ب قه‌له‌ویێ و ڤه‌خوارنا قه‌هوێ و چایێ و نه‌ئارامیا ده‌روونی و خوارنێ ڤه گرێ دده‌ن بۆ نموونه خوارنێن كێم پوتاسیوم و مه‌گنسیوم و گه‌له‌ك سودیوم دناڤدا بیت دبنه ئه‌گه‌ۆ فشار بلند ببیت.
جورێ دی گرێدای ئه‌گه‌رێن نه‌سه‌ره‌كی یه كو ب ساناهیتره، بۆ نموونه غودا نه‌خۆشه‌كی گه‌له‌ك شوول كه‌ت یان كێم شوول كه‌ت دبیته ئه‌گه‌ر یانژی پێكهاتێن بنه‌مالا واندا وه‌دكه‌ت فشار بلند ببیت یان هنده‌ك ئه‌گه‌رێن گرێدای زكماكیێ وه‌كو ده‌ماره‌ك بچیته گولچیسكا یا ته‌نگ بیت و هنده‌ك جارا ژی هنده‌ك جورێن ده‌رمانان وه‌كو گه‌له‌ك خوارنا ده‌رمانێن ئێشكێمكرنێ یان ستروید دبنه ئه‌گه‌ر فشار بلند بیت ل وان ده‌مان چاره‌سه‌ریا ئه‌گه‌ری دهێته‌كرن و فشار چاره‌سه‌ردبیت.
د. ئەرشەد مسته‌فا دیاركر، فشار دۆژمنه‌كێ به‌رزه‌یه و ره‌نگه گه‌له‌ك جارا مرۆڤی بكوژیت.
هه‌روه‌سا هه‌كه نه‌هێته چاره‌سه‌ركرن دبیت كارتێكرنێ ل ده‌مارێن چاڤی بكه‌ت، یان ل گولچیسكا و ببیته ئه‌گه‌رێ ژكاركه‌فتنا گولچیسكان.
ده‌رباره‌ی بلندبوونا فشارا خوینێ دیاركر هه‌ر كه‌سێ فشارا وی 13/8 بلندبوو ئه‌وی فشار یا هه‌ی و گۆت: ئه‌م وه‌كو دكتور دبێژین هه‌كه گه‌نج بیت 13/8 سروشتی یه، به‌لێ هه‌كه 65 سالی و سه‌ردا بیت 14/9 ژی سروشتی یه، به‌لێ هه‌ر ده‌مه‌كێ ژ 14/9 بووری و هه‌ر چ عه‌مر بیت دێ هێته هژمارتن فشار یا هه‌ی، فشارا خوینێ به‌هر پتر چ نیشان نینن، گه‌له‌ك جارا دبیت كه‌سه‌ك دگه‌ل نه‌خۆشه‌كی بهێت و فشارا خۆ بگریت ده‌ركه‌ڤیت گه‌له‌ك بلندتره ژ یا نه‌خۆشی، له‌ورا گه‌له‌ك جارا ژ نشكه‌كێڤه نه‌خۆش گیانێ خۆ ژده‌ست دده‌ت.
به‌لێ دگه‌ل ڤێ چه‌ندێ هه‌كه گه‌له‌ك بلند بوو ره‌نگه نه‌خۆش بێژیت سه‌رئێشان یا هه‌ی یان وه‌كو عه‌وره‌كی كه‌تیه به‌رچاڤێن وی یان خوین ژ دفنا وی هاتیه.
ده‌رباره‌ی خوارنێن نه‌باش بۆ فشارا خوینێ، دیاركر گه‌له‌ك جارا نه‌خۆش دێ بێژیت ئه‌ز خوێ چ جار ناخۆم، ئه‌م دبێژین بلا خوێ د خوارنێ دا هه‌بیت، به‌لێ وه‌سا نه‌هێته سویركرن كه‌س نه‌شێت بخۆت و گۆت: ئه‌و خوێ یا دهێته زێده‌كرن ل سه‌ر زه‌لاتێ یان شه‌ربه‌ته‌كێ یان هه‌ر تشته‌كێ دی ئه‌و یا خرابه و دیسا پێدڤیه خۆ ژ خوارنێن چه‌وری ب پارێزیت، چونكو پتریا نه‌خۆشان دوهنیات یێن هه‌ین و كارتێكرنێ لێ دكه‌ن.
ده‌رباره‌ی خوارنێن باش ژی د. ئەرشەد دیاركر كو باشتره خوارنێن پوتاسیوم دناڤدا بخۆت، چونكو هه‌كه پوتاسیوم بلند بوو دێ سودیومی ئه‌وێ دبیته ئه‌گه‌رێ فشارێ ده‌رئێخیت و مفا ل نه‌خۆشی بیت، خوارنێن پوتاسیوم دناڤدا پێكهاتینه ژ موز، ئه‌ڤوكادو، شێلم و شێلم در به‌بێ بێ خوێ، دگه‌ل جه‌رجیری و سپیناغێ و شتی، هه‌روه‌سا باشتره گویز ژی رۆژانه بهێنه خوارن.
