گرنگیا كولتووری د ناڤبەرا دانعەمری و گەنجان دا
سۆسمان عەمەر ئەحمەد
2 ــــ 2
كولتوور و دابونەریتێن مە بەحس لێ كرین، هەمی پشكەكن ژ ناسنامەیا گەلی كورد و نیشانا دەولەمەندییا چاندا كوردینە. هەر چەندە جیهان هاتییە گوهۆرین و تەكنۆلۆژیا پێشكەڤتییە، لێ مللەتێ كورد پێدڤییه ئەڤان دابونەریتان بپارێزن و بدەنە نفشێن نوی، داكو ناسنامەیا ئەوان یا كوردی بەردەوام بمینیت. هەروەسا ئەڤ كولتوور و دابونەریت هەمی دبنە سەدەما پاراستن و بەردەوامییا ناسنامەیا كوردی و چاندا ئەوان یا دەولەمەند. هەر چەندە گوهۆڕین د جیهانێدا چێدبن، لێ كورد هێشتا گرنگیێ ددەنە پاراستنا ئەڤان كولتوور و داب و نەریتان و ڤەگوهاستنا ئەوان بۆ نفشێن نوی.
تێكەلییا كولتوورێن كەڤن و نوی
١- جڤاكێ كوردی دشێت خۆ د گەل گوهۆڕینێن دەمیڕا بگونجینیت، بێی كو دەست ژ ناسنامەیا و تایبەتمەندیێن خوە یێن بنەرەتی بەردەت.
٢- ئەڤ گوهۆڕینە هەمی نیشاددەت كو جڤاكێ كوردی د قووناغەكا گوهۆڕینێ دا دەرباز دبیت، تێدا دابونەریتێن كەڤن و نوی تێكەل دبن. لێ گرنگ ئەوە كو ئەڤ گوهۆڕینە ب شێوازەكێ دروست بهێتە بڕێڤەبرن داكو نەزیانێ بگەهینیتە بهایێن جڤاكی یێن گرنگ و نە ژی ببنە ئاستەنگ ل بەر پێشكەفتن و نویبوونێ.
٣- گوهۆڕینەكا بەرچاڤ د ڕەفتارێن گەنجێن كورد دا دیار دبیت. گەلەك جاران ئەڤ چەندە دبیتە ئەگەرێ ناكۆكییێ د ناڤبەرا نڤشێ نوی و یێ كەڤندا. نفشێ نوی دڤێت پتر ئازادی هەبیت د هەلبژارتن و بریاردانێ دا، لێ نفشێ كەڤن نیگەرانە ئەڤ چەندە دێ بیتە ئەگەرێ هندابوونا دابونەریتێن گرنگ.
٤- گەلێ كورد خودان كولتوورەك جوان و پێشكەڤتییە، هەمی سالوخەتێن جوانێن مرۆڤایەتییێ د ناڤ جڤاكا كوردی دا دهێنە دیتن، بگرە ژ مەردایەتی، جوامێری، قارەمانی، وەفاداری، ڕاستگۆیی، مرۆڤ دۆستی، ڕێزگرتن، زمان پاكی و ڕەوشتبەرزی و ئەڤە هەمی بووینە پشكەك ژ كولتوور و سالوخەتێن جوانێن تاك ب تاكێ كورد، جڤاكێ كوردی ب گشتی ب ئەڤان سالۆخەتێن خوە و ب ئەڤی پاشخانەیا (بەگراوەندێ)خوە یێ جوان یێ بەرنیاسە، ئەڤە ژی تشتەكێ گەلەكێ گرنگە كو پەسنا جڤاكێ كوردی ب ئەڤان سالۆخەتان بهێتەكرن، دەستبەرنەدان ژ ڤان جۆرە سالۆخەتان دێ هەمی دەمان مرۆڤی ل گوپیتكا ڕەوشتبەرزیێ هێلیت و هەردەم دێ یێ سەربلند، بیێ ئاریشە و جهێ باوەریا خەلكەكی بیت.
٥- هەلبەت چەند جیهان پێشبكەڤیت و چاڤێن مرۆڤی ل تشتێ نوی ڤەببن و گوه ل تشتێ نوی ببیت، بێگومان دێ كاتێكرنا خوە ل سەر مرۆڤی و جۆرێ هزركرنا مرۆڤی هەبیت، لێ دڤێت ئەڤ كارتێكرنە نەبیتە هۆكار كو مرۆڤ دەست ژ دابونەریت و كولتوور و سالوخەتێن خوە یێن جوان و ڕەسەنایەتییا خوە بەردەت و ل گەل هەوایێ ئەڤان گوهۆڕینا گوهۆڕینێ ب سەر هزر و بیر و ڕەوشتێن خوە یێن جواندا بینیت و ببیتە كەسەكێ جیاواز ژ كەسایەتییا خوە یا بەرێ، نەخاسمە هندەك سالۆخەتان ل دەف خوە پەیدا بكەت دویر ژ هەمی بەهایێن مرۆڤایەتیی و كولتوورێ جوانێ كوردەواریی بیت.
چەند پسیارەك ل ڤێرە دهێتە پێش ئەو ژی:
– ئەرێ گەلێ كورد (خێزانا كوردی) كار بۆ پاراستنا كولتوور و دابونەریتێن خوە كرینە؟
ئەرێ وەك یا پیدڤی مە ئەو زمان پاراستییە یێ كو ب ناسنامە و هەبوونا مە دهێتە هژمارتین؟
– ئەرێ ئەم د ناڤ ڤێ هەرێمێ دا كولتوورێ وەلاتەكێ جێبەجێ دكەن بێ كو ئەم هەست پێ بكەن و مە یا خوە ژ بیركربیت؟
– كەسێ دانعەمر هەتا چ ڕادە شییاینە كولتوور و دابونەریتێن خوە بپارێزین و بۆ نڤشێ نوی ڤەگوهێزن؟
ب كورتی:
١- كولتوور و دابونەریتێن كوردی، یێن كو ژ دەمێن كەڤندا هەتا نوكە بەردەوامن، ڕەنگڤەدانا چاندا كوردی یا كەڤن و دەولەمەندن، ئەڤ دابونەریتە هەمی پشكەكن ژ ناسنامەیا گەلی كورد و نیشانا دەولەمەندییا چاندا كوردینە، ئەڤ دابونەریتێن ل سەری هاتینە ئاماژەپێكرن، ژ دەڤەرەكێ بۆ دەڤەرەكا دی، ژ گوندەكێ بۆ گوندەكێ دی دهێنە گوهۆڕین.
٢- هەر چەندە جیهان یا هاتیە گوهۆڕین و تەكنۆلۆژیا یا پێشكەڤتی، كولتوور و دابونەریت ل دەڤ كوردان بەرەڤ لاوازبوونێڤە دچیت، لێ پێدڤییە كورد هەولبددەن ئەڤان دابونەریتان بپارێزن و بدەنە نفشێن نوی، داكو ناسنامەیا ئەوان یا كوردی بەردەوام بمینیت.
٣- د ناڤ گەنجێن كوردان دا ئەڤ تایبەتمەندییە لاوازن وەك (وەفاداری بۆ مالبات و جڤاكا خوە، هەستا هاریكاریێ، ڕێزگرتنا دابونەریتان) كو ناسنامەیا ئەوان یا كوردی پێك دئینیت، پێدڤییە هەڤسەنگییەك هەبیت د ناڤبەرا كولتوورێ كەڤن و نوی دا، داكو ببیتە بنگەهەك بۆ پێشكەڤتنەكا دروست كو تێدا گەنجێن مە دشێین هەم پێشڤە بچین و هەم ناسنامەیا خوە بپارێزین.
وەلاتەك دشێت خوە ل هەمبەری هێرشێن وەلاتەكێ دی بگریت و بەرگریێ ژ خوە بكەت، بەلێ ئەگەر ئەڤ شەڕە ب نهێنی بهێتەكرین لسەر كولتوور و هزرا وەلاتێ بەرمبەر نەشێتین بەرەڤانیێ ژ خوە بكەت ل دوماهیێ دكەڤیتە بەر هێرشێ و دهێتە داگیركرین، چ داگیركرنەك ژ داگیركرنا هزر و ئایدولۆژێ مەترسیدارتر نینە.
