گرێدانا په‌نابه‌ری و كۆچبه‌ریێ ب ئێمناهیێ ڤه
مرۆڤ به‌رده‌وام د ناڤ روودانان دایه و كارتیكرنێ لێ دكه‌ت ئه‌و ژی وه‌سا كارتیكرنێ لێ دكه‌ن، ئه‌ڤ روودانه ل چ ئاست بن یان ب چ وارێ ژیانێ ڤه گرێدای بن و زۆربه‌ی جاران ئه‌ڤ گوهۆرینه ب مفانه ب رێژه‌كا كێم ژ ئه‌ندامێن جڤاكی و یێن مای دبنه قوربانی ئه‌ڤان روودانان و ب نه‌چاریڤه و بۆ پاراستنا ژیان و سامان روومه‌تا خوه جه و وه‌لاتێ خوه ب جه بهێلیت و به‌ر ب چاره‌نڤێسه‌كێ نه‌دیار بچیت و ل ژینگه‌هه‌كا ئارام بگه‌ریت دوور ژ هه‌ر مه‌ترسیه‌كێ ل سه‌ر وی و خێزانا وی و د ئه‌نجامێ ڤان روودانان دا گه‌ل و جڤاكێن جیهانێ تێهكه‌ل دبن، ئه‌ڤ روودانا لڤینا مرۆڤی ژ جهه‌كی بۆ یێ دی ب ئه‌گه‌رێن هه‌بوونا جه‌نگا و دوبه‌ره‌كیا شه‌رٍِێن ناڤخوه و یێن تائیفی و ره‌گه‌زپه‌رستی.. . هتد، دهێته نیاسین ب دیاردا كۆچبه‌ریێ هه‌كه ئه‌وی مرۆڤی سنۆرێن ده‌وله‌تا خوه به‌زاندن و هه‌كه ل ناڤ وه‌لاتێ خوه بیت په‌نابه‌ره و ئه‌ڤێ دیاردێ كارتیكرنێن خراب ل سه‌ر ره‌وشا ژیانا مرۆڤی هه‌نه ژ هه‌می لایه‌كی ڤه (سیاسی، ئابووری، جڤاكی، ره‌وشه‌نبیری، مێژوویی، ئێمناهی) و مرۆڤ نه‌چار دبیت ب هه‌ر بارودۆخه‌كی د ژیانێ دا رازی بیت بۆ پاراستانا گیان و سامانێ خوه و زۆر جاران ته‌نها گیانێ خوه، ئه‌و ژیانا چ بنه‌مایێن ژیانێ نه‌بن تایبه‌ت ل ده‌سپێكێ هه‌تاكو هاریكاری بۆ دهێته‌كرن ژ لایێ خێرخواز و رێكخراو و جڤاكێ نێڤده‌ولی.
بێگومان ده‌مێ مرۆڤ وه‌ك تاك یان گه‌ل ب كۆمه‌ل خاك و وه‌لاتێ خوه بجه دهێلن شوونوارێ ئابووری وجڤاكی یێن خراب ل دووڤ خوه دئینیت و ژ لایێ ئێمناهیێ ڤه كارتیكرنێن زۆر نه‌باش هه‌نه وه‌ك:
هه‌بوونا ڤێ دیاردێ نیشانه كو ده‌ڤه‌ره‌ك هه‌یه ئارامی تێدا به‌رقرار نینه و كوشتن و توندوتیژی و تالانكرن و ره‌ڤاندن سیمایێن وێ ده‌ڤه‌رێ نه و دوور نینه زۆر جاران په‌نابه‌ر یان كۆچبه‌ر ئه‌وێ نه‌ئارامیێ ل گه‌ل خوه دئینین، ژ لایه‌كێ دی ڤه ئه‌و ده‌ڤه‌ر دبیته ئارمانج ب كارێن تێكده‌ر بۆ ره‌وشا ئێمناهیێ.
ب په‌یدابوونا ڤێ دیاردێ ژمارا كه‌سان ل وێ ده‌ڤه‌رێ بلند بیت و بێگومان كونترۆل و پێرابوونێن ئه‌منی یێن ژ لایێ ده‌زگه‌هێن ئه‌منی ب ساناهی نابن، ئانكو كارێ دابینكرنا ئێمناهیێ بۆ ژیانێ ب زه‌حمه‌ت دبیت.
زۆربه‌ی جاران كه‌سێن داخوازكری ژ لایێ دادگه‌هێ ڤه چ ل ئاستێ ناڤخوه یان ده‌رڤه د ناڤ په‌نابه‌ر و كۆچبه‌را ندا هه‌نه و ل بن په‌ردێن جودا خوه ڤه‌دشێرن ب مه‌ره‌ما خوه‌قورتالكرنێ ژ سزایێن قانوونی و ئه‌ڤان كه‌سان تاوانێن جۆراوجۆر ل وه‌لاتێن خوه ئه‌نجامداینه و كارێ لێگه‌ریان و گرتنا ئه‌وان یێ ساناهی نینه و پێدڤی هاریكاریا په‌نابه‌ران و كۆجبه‌رانه.
ب هه‌بوونا ژماره‌كا زۆر ژ په‌نابه‌ر و كۆچبه‌ران ل ده‌ڤه‌ره‌كێ (ده‌وله‌ته‌كێ) دبیته ئه‌گه‌ر بۆ په‌یدابوونا تاوانیێن جۆراجۆر وه‌ك (دزی، شه‌لاندن، كوشتن. .. هتد) زێده‌باری ئاریشێن ئابووری و جڤاكی وه‌ك شه‌ركرن و رێژا تاوانێ پیڤه‌ره بۆ دابینكرنا ئێمناهیێ.
ب هه‌بوونا ڤێ دیاردێ تاوانا قاچاغیا مرۆڤان و ده‌ربازكرنا ئه‌وان ل سنۆران په‌یدا دبیت ژبه‌ر كو ئه‌ڤ كه‌سه به‌رده‌وام ل جهه‌كێ ئارام دگه‌ریێت ل به‌رامبه‌ر وه‌رگرتنا پاره‌ی و ئه‌ڤ كه‌سێ قاچاغیێ دكه‌ت هه‌می پرنسیپێن ژیانێ بن پێ دكه‌ت و بازرگانیێ ب مرۆڤان دكه‌ت و تنێ ئارمانجاوی پاره‌یه و ئه‌ركێ ده‌زگه‌هێن ئه‌منی قورس دبیت ب د ووڤچوون و گرتنا ئه‌وان و ئه‌نجامدانا پێرابوونێن قانوونی.
ژ ئه‌نجامێ ئه‌ڤێ دیاردێ و ژبه‌ر باودۆخێ په‌نابه‌ر و كۆچبه‌ر تێدا د بوورن زۆربه‌ی جاران دبنه نێچیره‌كا ب ساناهی بۆ ده‌زگه‌هێن سیخۆری یێن بیانی (ل گه‌ل رێزگرتنا من) بۆ مه‌ره‌مێن خوه یێن تایبه‌ت بكاردئینن وه‌ك كۆمكرنا پێزانینان و ئه‌نجامدانا كریارێن تێكده‌ر.. . هتد.
دبیت خرابیێن دیتر هه‌بن به‌لێ ئه‌ڤه یێن سه‌ره‌كینه ژبه‌ر كو ئه‌ڤ دیارده یا كه‌ڤنه و ب دیرۆكا مرۆڤایه‌تیێ ڤه گرێدایه.
ل ده‌مێ سالێن بووری هه‌رێما كوردستانێ بوویه لاندكا په‌نابه‌ر و كۆجبه‌ران ژ به‌ر ئه‌وێ ئێمناهیا به‌رقرار و پێدڤی یه:
ـ ل دووڤ پیڤه‌ر و پره‌نسیپێن نێڤده‌ولی ره‌فتار ل گه‌ل په‌نابه‌ر و كۆجبه‌ران بهێته كرن.
ـ پێرابوونێن ئه‌منی یێن توند بهێنه وه‌رگرتن بۆ پاراستنا وان ویێن سه‌رپێچكار.
