گرێیا ده‌ستهه‌لاتێ
سایكۆلۆژیستێ به‌رنیاس كارۆل گۆستاڤ یۆنگی چه‌مكێ گرێ یان complex ئینایه ناڤ ئه‌ده‌بیاتا سایكۆلۆژی دا وه‌ك كۆمه‌كا بیروباوه‌رێن سه‌ركوتكری و تێكه‌ل و پێكه‌ل كو كه‌سایه‌تیا مرۆڤی دۆرپێچ دكه‌ن و وی نه‌چاردكه‌ن ل دووڤ نموونه و شێوازه‌كێ سنووردار هزر و ره‌فتار بكه‌ت كو ئاسایی دهێته هژمارتن. جهێ وێیێ سه‌ره‌كی نه ب هه‌ستكرنێ یه(لاشعوری) یان هه‌ر چه‌نده دبیت هنده‌ك جاران د هه‌ست دا بیت و د بنه‌ڕه‌تدا به‌رهه‌مێ وێ ململانێیه كۆول قووناغێن زارۆكینیێ دروست دبن. نموونه‌یێن دیارێن وێ د سایكۆلۆژیێ دا گرێیێن ئۆدیپ و ئه‌لێكترانه كو فرۆیدێ ده‌روونناس بكاردئینیت.
هه‌ر ژ ده‌مێ دوروستبوونا وه‌لاتێ ب ناڤ عیراق و پشتی ژبه‌رئێچوونا خه‌لافه‌تا ئۆسمانیان كو ل جه‌نگێ جیهانیێ ئێكێ دا ملێ خوه دایه ئه‌لمانیا و نه‌مسایێ و تووشی شكه‌ستنێ هاتن، ده‌ستهه‌لاتا ناڤه‌ندی ب جۆره‌كێ ره‌فتارا سیاسی ل گه‌ل دۆزا كوردی دا دكه‌ت كو كوورتر هزر كرن تێدا بیرا مرۆڤی ل هه‌بوونا گرێیه‌كا سیاسی د سیسته‌مێ سیاسیێ ڤی وه‌لاتێ دئینیت. پشكه‌ك ژ بناسێن هه‌بوونا ڤێ گرێیێ بۆ وێ دابه‌شكرنا نه‌دادپه‌روه‌رانه‌یا ده‌ڤه‌رێ دزڤڕیت كو نه ل سه‌ر بنه‌مایه‌كێ ڕاست و دوروست بوویه و یا بوویه ئه‌گه‌رێ هندێ كو ده‌ستهه‌لاتا ناڤه‌ندی و سه‌رده‌مدارێن وێ ب شێوه‌یه‌كێ نه ئاسایی و دوور ژ هه‌می بنه‌مایێن مرۆڤاتی سه‌ره‌ده‌ریێ د گه‌ل نه‌ته‌وا كوردی دا بكه‌ن، كو ژ بلی ئه‌و یا ژ سه‌ره‌كیترین مافێن خوه یێ دهێته بێبه‌هركرن، هه‌می جۆرێن زۆرداری دژی وێ بكارئیناین كو دیرۆكێ نموونه‌یێن وه‌كی وێ كێم یێن بخوه‌ڤه دیتی. دبیت ئه‌ڤه هه‌مان ئه‌و تێگه‌ه بیت ئیا د زانستێ سایكۆلۆژیدا ب ناڤێ گرێیا ده‌ستهه‌لاتێ (authority complex ) دهێته نیاسین: كو ته‌وه‌رێ سه‌ره‌كیێ وێ گرۆپ یان ده‌ستهه‌لاتێ ل دۆر بابه‌تێ هێزێ و ده‌ستهه‌لاتێ دزڤڕیت. هه‌ر چه‌نده ئه‌ڤ دیارده‌یه ل سه‌ر ئاستێ تاكی گه‌له‌ك جاران ب شێوه‌یه‌كێ نه‌ستی روویدده‌ت، به‌لێ ل سه‌ر ئاستێ حكومه‌ت و سیاسه‌تێ ب شَوه‌یه‌كێ هه‌سته‌وه‌ری و ب ئاگه‌هداریه‌كا ته‌مام زانینڤه و هه‌تا كو پرۆگرامكری دهێته ئه‌نجامگرتن، چونكی سه‌نته‌رێ بڕیارێ ڕێژه‌ییه و د چه‌ند قووناغه‌كان دا ده‌رباز دبیت و ب ده‌ستێ چه‌ند كه‌سانه‌كان دهێته دان و هه‌می پێكڤه پشكدارن د سه‌رنه‌گرتنا ماف و ئارمانجێن نه‌ته‌وه‌یێ كورد و كوردستانیان و وێ زۆرداریا د گه‌لدا دهێته‌كرن، كه ئه‌و بخوه به‌رهه‌مێ هه‌بوونا وێ گرێیا سایكۆپۆلیتیكه د ناخ و ده‌روونێ وان كه‌سان دا و هه‌روه‌سا دیتنه‌كا نه دروسته بۆ دۆزا ڕه‌وایا گه‌لێ كورد ل ڤان وه‌لاتان.
*بسپۆری پێداگۆگیا و سایكۆلۆژی/ به‌شی ده‌روونزانی/ زانستگه‌ی زاخۆ
