گـه‌شـتا ب ژان
محسن عەبدلڕەحمان
پشتی سێ سالان ژ گه‌شتا خۆ ئه‌وا دگه‌ل هه‌ڤالێ خۆ ئارسه‌ر میله‌ری ل سالا 1985ێ بۆ تركی كری، ئه‌و گه‌شتا ب پشته‌ڤانییا رێكخراوا لێبۆرینا نێڤده‌وله‌تی و راسپاردن ژ كۆمه‌له‌یا جیهانی PEN كو كۆمه‌له‌یه‌كا جیهانییه، گرنگیێ ب كاروبارێن هۆزانڤان ونڤێسه‌ر و شانۆڤان و رۆماننڤێسیان و ره‌خنه‌گران و رۆژمانه‌ڤانان دده‌ت، ژبۆ پشتراستبوونێ ژ خرابه ره‌وشا نڤێسه‌رێن ل تركی ژێ دنالن، بنته‌ری ئه‌ڤ شانۆیه بناڤێ (زمانێ چیایی) نڤێسیبوو.
ل وی ده‌می بالیۆزخانه‌یا ئه‌مریكی ل ئاڤاهیێ بالیۆزخانه‌یێ ئاهه‌نگه‌ك ژبۆ نڤێسه‌ر ئارسه‌ر میله‌ر سازكر، و هارۆلد بنته‌ر هاته‌پێش بۆ گۆتنا په‌یڤه‌كێ ده‌رباره‌ی ئازارێن نڤێسه‌ران و به‌رهنگارێن بۆچوونان ل تركی و ئه‌و هه‌می ره‌زیلكرنا مرۆڤینی و ئه‌شكه‌نجه‌یا جه‌سته‌یی یا د زیندانێن رژێما تركیڤه تووش دبنێ، ئه‌و رژێما ژ لایێ حوكمه‌تا ئه‌مریكیڤه پشته‌ڤانی لێ دهێته‌كرن، ئه‌و په‌یڤە یا نه‌چاڤه‌ڕێكری هنگافتنه‌كا مه‌زنبوو، بۆ كه‌ساتییا بالیۆزێ ئه‌مریكی تاكو ئه‌و بالدای هارۆلد بنته‌ری ل پێش هه‌میان ژ ئاهه‌نگێ بده‌رینیت، ل وێ ده‌می ل پێش میله‌ری چ تشت نه‌بوو ژبلی هه‌ڤسزۆیێ دگه‌ل هه‌ڤالێ خۆ بنته‌ری، ئه‌وژی ده‌ركه‌ڤیت، و بنته‌ر لدور وێ گه‌شتی په‌یڤه و گۆت
(ئه‌وا من ل وێده‌رێ دیتی ئارێشه‌یه‌كا راسته‌قینه‌یه بوو، ئه‌وی ژ نێزیك زانی كو كوردێن تركی گه‌له‌ك ب ساناهی هه‌ما د بنه‌مادا هه‌ر بۆ وان نینه كو هه‌بن، پاشی بۆ وان ده‌ستویری نینه ب زمانێ خۆیێ دایك بپه‌یڤن).
سیرجنت: (ب تنگژین گۆته ژنان) باش گۆهدارییا من بكه‌ن. زیندانیێن هووین هاتین سه‌ره‌دانا وان بكه‌ن، نزانم كوڕێن هه‌وه یان مێرێن هه‌وه یان بابێن هه‌وه نه، ئه‌و دوژمنن، دوژمنێن حوكمه‌تێ. ئه‌و تنێ گلێشن، ته‌ره‌سن، چه‌په‌لن، بێمه‌رێزن. تێگه‌هشتن؟
ئه‌فسه‌ر: (به‌ره‌ڤ ژنان هاته‌پێش)
: و نها باش ببهیسن. هوون چیاینه و فه‌ره بزانن ده‌ستویری بۆ هه‌وه نینه ل ڤێره ب ڤی زمانێ خۆ یێ… باخڤن، چنكو ئه‌و قه‌ده‌غه‌یه، تێگه‌هشتن؟ زمانێ هه‌وه یێ مری، ژناڤچووی، قڕبووی، و نها قه‌ده‌غه‌یه، له‌ورا ده‌ستویری نینه هوین پێ دگه‌ل زه‌لامێن خۆ باخڤن، بئێكجاری نابیت نه ل ڤێده‌رێ و نه ل وێده‌رێ بكاربینن، چنكو ئه‌و زمانه‌كێ ده‌رڤه‌ی قانونێ یه، تێگه‌هشتن؟ زمانێ ئێكانه‌یێ ل ڤێده‌رێ ده‌ستویردای تنێ زمانێ پایته‌ختی یه و نابیت كه‌سه‌ك ب زمانه‌كێ دی ب په‌یڤیت، و هه‌ر كه‌سێ وێره‌كیێ بده‌ت خۆ و ب زمانه‌كێ دی بپه‌یڤیت، دێ سزایه‌كێ دژوار وه‌رگریت، به‌لێ، ئه‌ڤێ تێگه‌هشتن؟ ئه‌ڤه بڕیاره‌كا له‌شكرییه. ئه‌و قانونه، دوباره‌دكه‌م و بۆ دووماهی جار، زمانێ هه‌وه یێ قه‌ده‌غه‌یه، مرییه، نه‌مایه و په‌یڤین پێ ب ئێكجاری قه‌ده‌غه‌یه. بدووماهی هات.
بنته‌ر ژ خۆ و دبیت یێن دی ژی ڤان پڕسیاران دگه‌ت: ئه‌و چ تشته ژ هه‌میان گرنگتر د گاڤا ترس و تیرۆرا بێسنۆر بكه‌ین؟ و ئه‌و چ تشته مرۆڤی پالدده‌ت لڤێ هه‌بوونێ یێ به‌رده‌وامبیت؟ و چاوا دشێین تا دویماهیێ خۆراگرین؟ لێ، ده‌ستهه‌لاتا چه‌وسینه‌ر دشێت بساناهی هه‌ر تشتی ژ ته بستینیت، دشێت تایبه‌تمه‌ندییا ته، روومه‌تا ته، خوارن و نۆشا ته… ده‌سته‌سه‌ركه‌ت، لێ تشتێ نه‌شێت ب قانونه‌كێ دارێژیت و ئارسته‌كێ بۆ دیاربكه‌ت هه‌ستێن ته‌نه، د ڤێ شانۆیێ دا زیندانییان تشتێن هه‌ره‌بلند و كویر هه‌نه، كو هاندده‌ن بۆ مانێ و به‌رده‌وامیێ د هه‌بوونێدا. تشته‌ك؛ كه‌سه‌ك یێ هه‌ی ژ ده‌رڤه‌ی زیندانێن وان چاڤه‌ڕێی وانه، زارۆیه‌كێ زیندانی نه‌دیتی نها چاڤه‌ڕێی وی یه، دایه‌ك هه‌یه ئه‌و گه‌له‌ك حه‌زژێدكه‌ت و جڤاكه‌ك چاڤه‌ڕێی هاتنا ده‌م و ره‌وشه‌ك باشتره، ده‌مێ پیرێ ل كوڕێ خۆ دنێریت بێده‌نگ دبێژیتێ: ده‌مێ ڤه‌دگه‌ڕی مال دێ ب تلیلییان هێیه پێشوازیكرن. كوڕێ من هه‌می چاڤه‌ڕێی ته‌نه، هه‌می په‌رۆشی دیتنا ته‌نه. یان دانوستاندنا د ناڤبه‌را ژنێ و مێریدا. ئه‌ڤ كێلیك وه‌كو كولیكانه، كولیكێن گه‌له‌ك بچویك د زه‌ڤییه‌ك پیس دا شیندبن و وه‌رارێ دكه‌ن، لێ ئه‌و د هه‌بوونا خۆ یا راسته‌قینه دا هه‌ره‌هیزداره.
ژێـدەر:ـ
شانۆگه‌رییه‌كا كورت ب ئێك پشك د چوار دیمه‌نان دا ژ: نڤێسینا: هارولد بنتەر، وەرگێڕان بۆ ئەرەبی: عەلی كامل، كوردیكرن: محسن عەبدلڕەحمان.
– په‌یڤین لگه‌ل ئانا فورد – گۆڤارا (المستمع) 27 ئوكتوبه‌را 1988ێ.
– مالپه‌رێ (ایلاف)یێ ئه‌لیكترونی – له‌نده‌ن، ژماره 7800 ل سێشه‌مبی 6 ی سپته‌ه‌مبه‌رێ 2006.
