گـوهۆڕینا تێگەهـان بـۆ كـاراكـرنـا رۆلـێ ئـافـرەتـان
ئيحسان ئـامێدی
وەكو بڕیار كو ل رۆژێن ١٣ و ١٤ نیسانێ ل ژێر چاڤدێریا سەرۆك بارزانی كۆنفرانسەكێ تایبەت بۆ ئافرەتان ل ژێر درووشمێ (ب شیانێن خۆ دێ پاشەرۆژێ ئاڤا كەین)، ل هۆلا شەهید سەعد ل هەولێرێ بهێتە گرێدان. ئەڤ كۆنفرانسە سەكۆیەك و دەرفەتەكە بۆ گفتوگۆكرنێ د وارێ ڕەوشا ئافرەتان ل ناڤ ڕێكخستنێن پارتی دا، د پێنج پانێلین جودادا، ب ناڤونیشانێن (ستراتیژییەتا پارتی بۆ ب هێزتركرنا پشكداریا ئافرەتان ل دامەزراوێن دەستووری یێن هەرێما كوردستانێ، ئافرەت ل ناڤ ئۆرگان و ڕێكخستنێن پارتی دا، ئافرەت و هەلبژاردن، ڕۆڵ و پێگەیێ یەكێتیا ئافرەتان، ڕۆڵ و پێگەیێ ئافرەتێ د ناڤ میدیا و سۆشیاڵ میدیا یا پارتیدا).
د ڤی كۆنفرانسی دا دێ پرسێن تایبەت ب ڕەوشا ئافرەتان ڤە هێنە گەنگەشەكرن. ب هیڤینە كۆنفراس بشێت ب زەلالی و ب وێرەكی هەمی بابەتێن پەیوەندیدار ب مافێن ئافرەتێ ڤە گەنگەشە بكەت و بریارێن گونجای و پێدڤی بدەت.
بۆ مێژوویێ دێ بێژین، خالەكا چاكسازیێن شێخێ شەهید عەبدولسەلامێ بارزانی، پاراستن و رێزگرتن بوو ل مافێن ئافرەتێ، ئەڤە بوویە ئێك ژ پرانسیبێن رێبازا بارزانی.
بارزانیێ نەمر و سەرۆك بارزانی و هەڤرێبازێن وان رێزەكا مەزن ل ئافرەتێ گرتیە و ئافرەت ئیناینە پێش و دەلیڤە داینێ و مافێن وان دابینكرینە و پشتەڤانی لیكریە. هەر لبەر رۆناهیا ڤێ رێبازێ و گرنگیدان و رێنماییێن سەرۆك بارزانی ئەڤ كۆنفرانسە دهێتە بەستن.
یا زانایە هەر ل هەبوونێ جڤاكێ هەمی ژینداران ژ دو رەگەزان نێر و مێ پێكهاتینە، ئەو جوداهییە و جۆتبوونا وان زاینێ پەیدادكەت و دمینن و بەردەوام دبن…ئانكو نێر و مێ بێی هەڤدو هەم كێمن هەم نامینن، پێكڤە هەڤژینیێ پێك دئینن و خێزانێ چێدكەن و جڤاك ژێ پێكدهێن.
د جڤاكێ مرۆڤی دا، نێر و مێ هەنە، ئێك زەلامە یێ دی ژن، ئێك بابە و یێ دی دایك، تەمامكەرێن هەڤن، وەكهەڤن، مان و بەردەوامیێ ددەنە هەبوونێ. ئەڤە ژی ئەركەكێ پیرۆز و گەردۆنییە بۆ نفشێ مرۆڤی.
جوداهیێن كارێن ئەندامێن لەشی جوداهیێن جڤاكی و ئابۆری ژێ دروستكرینە و بووینە هۆكارێن بالا دەستیا رەگەزەكی ل سەر یێ دی.
فاكتەرێ دوگیانبوونا ژنێ و زارۆك بوونێ و شیردانێ ژن د مالێدا هێلایە، داكو ب بەرپسیاریا ب خودانكرن و پەروەردەكرنا زارۆكان رابیت، و زەلام ژی ب ئەركێ دابینكرنا خوارنێ رابیت و ڤی كەرستەیێ مادی كو پێدڤیەكا زەلامی بوویە وەكی ژنێ د دەمەكی دا ژن نەشیایە پەیداكەت، زەلامی ب منەت زانیە و ئێدی خۆ بالا دەست دیتی یە و ژن تەپەسەركریە.
بۆ قۆناغین ژیانا بەرێ كو دابینكرنا خوارنێ یا ب زەحمەت بوو و گرنگیا دوگیانبوونێ و ژدایكبوونێ و بخودانكرنیێ نەدهاتە دیتن، جوداهیەكا ئابۆری و جڤاكی چێكر و حەتا نوكە جڤاكێ مرۆڤی ژێ دنالیت.
و داكو ئافرەت وەكهەڤ بیت هەمبەری زەلامی دڤێت ل بەراهیێ مرۆڤ ب هەردو رەگەزان ڤە ل سەر بنگەهێ وكهەڤیێ بهێنە پەروەردكرن و تێبگەهن كو مرۆڤ، مرۆڤە چ رەگەز بیت ئێك ئاستێ ژیری و هەست و شیانان هەنە، تنێ ژ لایێ ئەركێن ئەندامێن لەشی جوداهیەكا تەمامكەری ب هەمان بەرپسیاری هەیە بۆ بەردەوامیا مانا ژیانێ، هەروەكو پێدڤی یە مرۆڤ تێبگەهیت رەگەزداریا وی چیە و بۆچی یە و رێز لێ بهێتەگرتن، و دایك و باب د ناڤ مالێدا ب وەكهەڤی و ب رێزگرتن ل هەڤ بنێرن و سەرەدەریێ دگەل هەڤدو و زارۆكان بكەن و دایك كو خودانكەر و پەروەردەكارا ئێكێ یە جوداهیێ نەكەت د سەرەدەریكرن و پەروەردەكرن و ئاڤاكرنا زارۆكان دا.
د كوردەواریێ دا ب دو جۆران سەرەدەری دگەل ژنێ هاتیەكرن، گۆتیە مال ژنە و بنیات خانی، هەوەسا گۆتیە شێر شێرە چ ژنە چ مێرە، و هەمی باوەری ب ژنێ هاتیەدان كو بەرپسیاریا خۆ یا برێڤەبرنا كاروبارێن مالێ و مێهڤانا رابیت و هەمی هەیی و نەیێن زەلامی ل دەف بن، دهەمان دەمدا دەف گرتی كریە ل رادەربرینێ و هەلبژارتنا هەڤژینیێ!.
پێدڤیە ل ڤی سەردەمی هندەك تێگەهێن جڤاكی بگوهۆرین و تێگەهشتنا گونجای بدەینێ، وەكو ژنئینانێ، بكەینە جۆتبوون یان هەڤژینی، جونكی ژنئینان مافی ددەتە زەلامی بۆ خۆ ژنەكێ بینیت، دبیتە مولكێ وی، هەروەكو هەر تشتەك بۆ خۆ ژ دەرڤە ئینای! و ژنك دێ شوی كەت، دێ (مێر) كەت، دێ شوی ب ئێكی كەت دێ بیت مولكێ وی!.
لێ جۆتبوون، و هەڤژینیێ پرانسیپێ هەڤپشكیا بریارێ و وەكهەڤیێ تێدایە، و بۆ هەردو رەگەزان وەكهەڤە!
یا دی ئەوا دبێژنە كچێ، روینە تو ژنی، بۆ تە شەرمە، ئەو زەلامە یێ سەرتراشی یە چ بكەت بۆ وی لێ یە!، ئەو بخۆ دڤێت یا بۆ زەلامی لێ بیت بۆ ژنێ ژی لێ بیت، ئەگەر شەرم بیت بۆ ژنێ ئەو شەرم بیت بۆ زەلامی ژی، لەوا دڤێت ئەڤ گۆتنە نەمینیت، و ل سەر بنگەهێ وەكهەڤیێ راكەن و پەروەردەكەن!
یا دی وەكو تشتەك خراب بیت دێ بێژن ئەو ژنا تشتانە، دڤێت ئەڤ گۆتنە ژی نەمینیت، چونكی ژن دایكە و وەكهەڤە دگەل زەلامی!
یان ئەوا دبێژن و كریە سترانا سەمایێ، كچ مالێ خەلكی نە، دەیباب پالێن پویشی نە!. ئەو بخۆ ژن و مێر پێكڤە دێ هێلینەكا نوی چێكەن و خێزانەكێ پیكئینن، یان د بەرێ دا ل خوازگینیێن كچەكێ دا بێژنێ مە كرە شەكال و كرە پێ وە!
خالەكا دی، دێ بینی زەلامەك د مالدا شۆل دكەت دێ بێژن یێ هاری ژنا خۆ دكەت، دڤێت كاركرنا ناڤمالێ وەكو ئەرك بیت بۆ زەلامی هەروەكو بۆ ژنێ، نە هاریكاری و منەت بیت، د خێزانداریێ دا هەر تشتەك ب هەڤپشكی یە. یان دەمێ ئێك دی ژنەكێ دئینیت مرۆڤێن وی دێ بێژنێ هشیاربی هەر رۆژا ئێكێ خۆ نیشا نەدەی، بترسینە!
یا دی زۆرا پێدڤیە ب رێزگرتن گازی ئافرەتێ بهێتەكرن وەكو بێژین خانم .. خاتوون، ستی و سەرەدەری ب باشی و ب نەرمی دگەلدا بهێتەكرن، نە وەكو بەرێ .. كچێ ها!.. و گەلەك گۆتنێن دی یێن كێمكرنا پێگەهێ ژنێ د جڤاكیدا هەنە كۆ پێتڤیە بنبڕ ببن.
هەلبەت رۆلێ ئافرەتا كوردستانێ د هەمی بزاڤێن جڤاكی و ئابۆری و كلتۆری هەمبەری یێ زەلامان بوویە، و د شۆرەش و سەرهەلدانان دا پشكدار و پشتەڤانەكا كارا بوویە، و گەلەك جاران پتر ژ زەلامی زەحمەت و نەخۆشی دیتینە و شەهید و قوربانی داینە، و بەرپسیاریا خێزانێ وەرگرتینە، لێ ژ بەركو د كەڤندا یا بێ بەهركری بوو ژ خواندنێ و یا تەپەسەركری بوو د جڤاكیدا، دەلیڤە نەدایێ پێگەهێ خۆ د بەرپسیاریێن گشتیدا ببینیت. لێ نهو ئافرەت د هەمی بیاڤاندا حەتا یێن سیاسی و لەشكەری و ئاسایشی و ئابۆری و كارگێریێن گشتی مل ب ملێ زەلامی و ب سەركەفتیانە ب ئەركێن خۆ رادبیت و رۆلێ خۆ دگێریت.
هەژی یە بێژین پرسا مافێن ئافرەتێ ل كوردستانێ بیرۆكە و دەستپێشخەریا ئافرەتێن پێشەنگ و زەلامێن رەوشەنبیر و سیاسەتمەدار بوویە، و هەر ئەوان دەستێ ئافرەتێ گرتیە و رێ بۆ خۆشكریە و كێشاینە د ناڤ بزاڤا جڤاكی و سیاسی و ئابۆری دا، و رێكخراو بۆ دامەزراندی نە و پشتەڤانی لێ كرینە، دا هشیاربیت و ئەركێ خۆ بزانیت و رۆلێ خۆ بگێریت.
مافێن ئافرەتێ و رێزگرتن ل وێ و وەكهەڤ كرن دگەل زەلامی مافەكێ سروشتیێ وێ یە و رەوشەنبیری و رەفتارە بەری بریار و یاسا بن،
ل دوماهیێ دێ بێژین بەستنا كۆنفرانسەكا تایبەت ب ئافرەتێ ڤە پێدڤیەكا جڤاكی یە و گەلەك گرنگە، ب هیڤینە یاسا و بریارێن باش ژێ دەركەڤن و كار پێ بهێتەكرن و ببنە رەوشەنبیری و رەفتار و پێڕابوون.
