گـۆڕینـی چـاویـلكە!..
د. سـالار عوسـمان
نەتەوە چییە؟.. بیری نەتەوەیی چییە؟.. كورد و بیری نەتەوەیی و پێوەندیی نێوانیان؟.. ئەمانە كۆمەڵێك پرسیاری كۆن و تازەن، كە دەبێ بەردەوام قسەیان لە بارەوە بكەین و بۆ هەر دەور و زەمانێكیش گۆڕانی بەسەردا دێت، كەواتە ئێمە لەسەر چەمكگەلێكی بزۆز و ناجێگیر دەدوێین و دەئاخفین، جارێ هەر بۆخۆی تێگەیشتن لە چەمكە ناجێگیر و بزۆزەكان پرسێكی قسەهەڵگرە و، لێمان دەخوازێت لە ڕوانگای كۆنەوە قسە لە نوێ، یا ڕاستتر بڵێین قسە لە چەمكە بزۆز و ناجێگیرەكان نەكەین، كە پێموایە تا ئێستێ بەشێك لە ڕۆشنبیر و نووسەرانی كورد نەگەیشتوونەتە ئەو قەناعەتەی، كە چاویلكە بگۆڕن، بۆیە قسە و نووسین و ئارگۆمێنتەكانمان هەم كۆنن، هەم دووبارە و هەم كەم كاریگەریی و، هەمیش شتێك ناگۆڕن.
بەپێی ئەم دەرازینگە كورتە، وا نزیك دەبینەوە لە بابەتێك، كە پێی دەگوترێ قسەكردنی نوێ، كە بەندە لێرەدا و لەڕێی هەردوو گرفتی: (قسەكردنی كۆن لە نوێ و، نەگۆڕینی چاویلەكە) دەمەوێت خوێنەران بخەمە نێو بیركردنەوەیەكی قووڵترەوە، بەڵێ دەمەوێت بڵێم پێویستمان بە قسەكردنی نوێ هەیە، ئەم قسەكردنەیش لەبەردەم چەمكی بیرمەند ڕاماندەگرێت، كە ئاخۆ بیرمەندەكانی كورد لە كوێن و چەند توانیویانە بیرمەندیی وەك پرۆسەیەكی مەعریفی ـ كولتووری بخەنە نێو ژیانەوە و بەشدار بن لە گۆڕانكاریی پۆزەتیڤ؟
من لاگیریی لەوانە ناكەم كە پێیانوایە كورد بیرمەندی نییە، بەڵام لاگیریی لەوە دەكەم كە بەرهەمەكانیان نەبۆتە بەشێك لە پرۆسە و كاریگەریی و گۆڕینی ژیان بەرەو باشتر، كە ئەم بابەتەش بۆخۆی قسە هەڵدەگرێ و بێگومان هەموو ئۆباڵەكەیشی بۆ بیرمەندانی كورد ناگەڕێتەوە!
نەتەوە چییە؟
قسەلێكرنی نوێ پێمان دەڵێت، نەتەوە واتە هەموو ئەو جۆرە خەڵكانەی دەیانەوێت پێكەوە بژین، كەواتە زمان، خاك، ئایین، مێژوو و كولتووری هاوبەشیش، گەر ئیرادەی پێكەوەژیانیان نەبێت، نابن بە نەتەوە، بەڵكوو دەبن بە كۆمەڵێك پارچەی پێكناكۆكی گرژ و ڕقن و، هەمیشە نزیك لە شەڕ!..
بیری نەتەوەیی چییە؟
بیری نەتەوەیی بەرلەوەی بیر و ئایدۆلۆژیا و بەرژەوەندیی هاوبەش بێت، ڕۆحە، واتە دەبێ لە ڕۆحەوە ئەم بیرە چەكەرە بكات و، هەرگیز دوو گروپ، دوو عەشیرەت، دوو ئایین و دوو حزب ناتوانن پێكەوە بژین، گەر ڕۆحی پێكەوەژیانیان نەبێت، كەواتە ئەوە ڕۆحە بیری نەتەوەیی دروست دەكات، ئەو ڕۆحەی دەیەوێت پەروەرودە، باوەڕ، بەها، ئاییندە و مێژوو دروست و لێك گرێ بدات، گەر ئەو ڕۆحە نەبێت، لە هەر لەحزەیەكدا ئەگەری پێكدادان لە ئارادایە و، چیرۆكی تاڵی پێكدادانە نێوخۆییەكانی كورد، گەلانی ناوچەكە و جیهانیش لەبەر چاوانن و حەوجە بە میناك هێنانەوە ناكات.
كورد و بیری نەتەوەیی؟
دەتوانین سەدان نموونە و سەدان چیڕۆك و سەدان خوێن و سەدان نموونە و میناكی سەلمێنراو بهێنینەوە، كە هەموو خاڵە هاوبەشەكانی كورد، لە نموونەی: (زمان، مێژوو، جوگرافیا، كولتوور، ئایین و داب ونەریت)، نەیانتوانیووە بیری نەتەوەیی كوردی بەرهەمدار بكەن تا ئەو ئاستەی كورد ببێت بە خاوەن و خودان دەوڵەت، قەوارەی بێ هەڕەشە، پێكەوەژیانیی ڕۆحیی بێ ئاریشە، ئەمە لە كاتێكدایە، كە كورد نەتەوە و گەلێكی فرە و فرەوانە، زەنگین و سەنگینە، خودان و خاوەن خوێنە، بەواتایەكی تر، بیری نەتەوەیی كوردی لە ئاستی خودی كورددا نییە و، ئێستا زۆربەمان بە دیار ئینتیما بچووكەكانەوە لە ناكامڵیی بیری نەتەوەیی كوردی ڕادەمێنێن و ناتوانین پێنگاڤی مەزن بنێین!
