گه‌شتا خه‌یالێ
پ.ه.د.نه‌زاكه‌ت حسێن
سۆشیال میدیا راسته به‌رده‌وامیده‌را جڤاكى یه، به‌لێ جوداتر و به‌رفره‌هتر ژینگه‌هه‌ك خولقاندیه ژبۆ په‌یوه‌ندیكرنێ و هه‌ڤناسینێ و لێگه‌ریانا كه‌سان و خه‌لكێ دیتر و ئاگه‌هداربوون ل بارودۆخێ خوه، واته ژینگه‌هه‌كا جڤاكى یا ده‌وله‌مه‌نده كو خه‌لك دشێت زۆر تشتان تێدا بكه‌ت ده‌رباره‌یى بیاڤێن به‌رفره‌ه یێن دانوستاندنێن جڤاكى كو بۆ هاتینه ره‌خساندن، دكارى كێمه‌كێ شاشێ ب جه بهێلى و بچیه د ناڤ كێلگه و هنده‌ك بیاڤێن خۆشیێ و بێهنڤه‌دانێ دا. گه‌شته‌كێ به‌ر ب جیهانێ بكه‌ى، ب خه‌یال نه‌ك ب جه‌سته، هه‌رچه‌نده ئه‌ڤێ باس و خواسته‌كه‌كا گه‌رم ل ده‌ف شاره‌زایێن ئه‌ڤى بیاڤى دروستكریه؛ ل ده‌مه‌كى كو ده‌رفه‌ت بۆ مرۆڤى دهێته ره‌خسین كو ب خه‌یال بێ سنوور گه‌شت بكه‌ته جیهانێ و خه‌لكى بنیاسیت و هایدارى ژیانا وان ببیت، به‌لێ ب جه‌سته هه‌ر ل جهێ خوه، كانێ دێ ده‌رهاڤێژێن تێكهه‌لبووبن و به‌رئێككه‌فتنێن كه‌لتوورى، ئایدۆلۆژى، سایكۆلۆژى دروست دبن؟. ب خه‌یالێ دگه‌هیته ژینگه‌هه‌كێ كو ئازادی تێدا هه‌یه، به‌لێ ره‌نگه ل ژینگه‌ها وى ئه‌و ئازادى نه‌بیت،
دگه‌هیته جڤاكه‌كى كو كه‌لتۆره‌كێ جودا هه‌یه، به‌لێ ل ده‌ف جڤاكێ وى كه‌لتۆره‌كێ دیتر هه‌یه، دگه‌هیته هنده‌ك كه‌سان كو هه‌لگرێن ناسنامه‌یێن جودا و ئایدیولۆژیێن جودا و ره‌فتارا جودا هه‌نه و ژ وان فێرى تشته‌كێ نوى دبیت.. فێرى ره‌فتارێن نوى دبیت، چونكو ده‌مێ جه‌سته‌یێ وى ئاگه‌ه دبیت ل جهه‌كى كو نكاریت هیچ تشته‌كى ژ ڤان ره‌فتاران بكه‌ت و ده‌ربرینێ ژ ڤان ئایدیایان بكه‌ت یێن كو وه‌رگرتین.
ژبلى هندێ خه‌یالا وى به‌رفره‌هتر دبیت، هزرا وى پتر دهێته ڤه‌كرن، به‌لێ ئه‌و ب خوه ب جه‌سته‌یێ خوه یێ ل جهه‌كێ سنۆرداركرى، نه‌شێت بگه‌هیته وان جهێن كو ب خه‌یالێ گه‌هشتیێ، كو هه‌لگرێ وان ناسنامه‌یان دبیت ل ناڤ تۆڕێن جڤاكى یێن بێ سنوور یێن لێ ئاشنا بووى، ئه‌ڤه قه‌له‌قا ناسنامێ و نه‌ڕۆهنیا ناسنامێ و نه‌ئارامیا ده‌روونى ژى بۆ دروست دكه‌ت. حه‌ز دكه‌ت بفڕیت، به‌ر ب وان جهان ڤه بچیت یێن كو ل ناڤ تۆرێن جڤاكى دا دیتین دا بگه‌هیته وان مرۆڤێن كو ل وێرێ دا نیاسین، وان ره‌فتاران بكه‌ت یێن كو ل وێ ژینگه‌ها خه‌یالى و فره‌ه دیتین،
چونكو ئه‌نته‌رنێتى خه‌لك پێڤكه گرێدایه و دخوازیت بنگه‌هه‌كێ ئێكپۆشى یێ كه‌لتۆری دروست بكه‌ت. به‌لێ وه‌ختێ كو ب ئاگه‌ه دئێت و هشیار دبیت، نه‌شێت هیچ ئێك ژ ئه‌ڤان تشتان بكه‌ت، ژ لایه‌كێ دیتر ژی ڤه ل سه‌ر ژیانێ و روودانێن جیهان هایدار دبیت كو پێشتر هه‌رده‌م مه نه دزانى وێرێ كیڤه‌یه؟ ئه‌ڤه كینه؟ وان چ ئاریشه هه‌نه؟ باراك ئۆباما سه‌رۆكێ پێشتر یێ ئه‌مریكا ل كۆنفرانسێ Disinformation threat to democracy دبێژیت به‌رییا ته‌كنه‌لۆژیایا زانیاریان و سه‌رهه‌لدانا تۆڕێن جڤاكى، ئه‌گه‌ر تو ل گونده‌كێ تكساس ژیابایه ته نه‌دزانی چ ل سان فرانسیسكۆ دهێته روودان، ئه‌گه‌ر ل گونده‌كێ یه‌مه‌ن ژیایابایه، ته نه‌دزانى ئاره‌زو و ده‌مبۆراندنا كیم كارداشیان چنه. “ده‌رباره‌ى كۆمبوونێن خه‌لكى و ئێكترناسینا وان دا ژى دبێژیت” جاران ته وه‌خته‌كێ زۆر دڤیا هه‌تا خۆنیشادانه‌كێ رێكبێخى، خه‌لكى كۆم بكه‌ى، په‌یاما خوه بگه‌هینى، نه‌ره‌زایبوونێن خوه ژ لایێ سه‌ندیكا و رێكخراوان ڤه رێك دئێخستن، ئه‌ڤڕۆ نه‌ره‌زایبوونێن خوه رێك نائێخن ژ لایێ نیقابه‌یان یان رێكخراوێن نه‌حوكومى ڤه، به‌لكو ژ لایێ خه‌لكه‌كى ڤه دهێنه رێكخستن كو ره‌نگه ئێكودو ژی نه‌نیاسن. به‌رى هینگى ب حه‌فتیه‌كێ، ره‌نگه راپرسین و بانگه‌شه ژ لایێ هنده‌ك كه‌سان ڤه بۆ بهێته‌كرن كو ئه‌ڤ كه‌سانه هه‌ر د سیاسی نه‌بن، له‌ورا ژینگه‌هه‌كا بێ سنۆر په‌یداكریه كو ب هه‌مى جیاوازیان ڤه وان كۆم بكه‌ن. كو ئه‌ڤ چه‌نده ژى ده‌رهاڤێژێن دابینكرنا ژینگه‌هه‌كا ڤه‌كرى و بێ سنووره بۆ بكارهێنه‌ر وبه‌رهه‌مهێنه‌رێن پۆستێن د ناڤ تۆڕین جڤاكى دا.
كرمانجیكرن/ ئه‌ڤرۆ
