گه‌نجێن مه وه‌ك پێدڤي مفاي ژ ده‌مێن ڤالا وه‌رناگرن و بۆ پاشه‌ڕۆژێ خوه ناوه‌ستينن
ڤه‌كوله‌رێ ده‌روني مه‌تين سه‌فه‌ر ديار دكه‌ت كو ده‌مێ ڤالا دبيته ئه‌گه‌رێ وێ چه‌ندێ تاكه كه‌س توشي بێزاريێ ببيت، هه‌لبه‌ت بێزاري ژي بۆ مروڤي بێهن ته‌نگيێ و هزرێن نێگه‌تيڤ په‌يدا دكه‌ت و هزرێن نێگه‌تيڤ ژي ئاريشه و تاوانا په‌يدا دكه‌ن.
ده‌ربارێ تا چه‌ند گه‌نج مفاي ژ ده‌مێ ڤالا وه‌ردگرن؟ به‌رپرسێ ناڤه‌ندا بالا يا ئامێديێ يا ئێكه‌تيا لاوێن ديموكراتا كوردستانێ محسن ئه‌رتيسي بۆ ڕۆژناما ئه‌ڤرۆ خويا دكه‌ت كو گه‌نجێن مه وه‌كو پێدڤي مفاي ژ بێهنڤه‌دانێن هاڤينێ و ده‌مێن ڤالا وه‌رناگرن، گه‌نج بۆ هه‌موو تشته‌كي چاڤلێكرنێ دكه‌ن لێ بۆ ڤێ چه‌ندێ كو مفاي ژ ده‌مێن خوه يێن ڤالا وه‌ربگرن چاڤ لێكرنێ ناكه‌ن و ده‌مێ وان هه‌موو يێ بێ به‌رنامه‌يه و وه‌خته‌كێ گه‌له‌ك ژێ دچيت هه‌موو ده‌مێ خوه ل كافيا و سه‌ر جادا و لبه‌ر دكانا دبورينن يان ب وان كاراڤه يێن كو چ مفاي ژێ نه‌بينن و گۆت: »له‌ورا هنده‌ك گه‌نج يان ئه‌و كه‌سێن خوه ددانن نوخبه، پێدڤيه لسه‌ر ڤي بابه‌تي براوستن و ئه‌ڤ چه‌نده ببيته كه‌لتور لنك وان داكو گه‌نج ژي چاڤ ل وان بكه‌ن«.
ئه‌و كه‌سێن تاوانێن مه‌زن ژي دكه‌ن ئه‌ون يێن د بێكار و گه‌له‌ك ده‌مێ ڤالا هه‌يي
ڤه‌كوله‌رێ ده‌روني مه‌تين ئاماژێ بڤێ چه‌ندێ ژي دكه‌ت كو هه‌ر جڤاكه‌كێ رێژا بێ كاريێ تێدا يا بلند بيت بێ گومان رێژا ئاريشان ژي ب گۆڕه‌ي هه‌بۆنا بێ كاريێ دێ زێده بيت ژبه‌ركو ئه‌و كه‌سێن تاوانێن مه‌زن ژي دكه‌ن ئه‌ون يێن د بێكار و گه‌له‌ك ده‌مێ ڤالا هه‌يي و گۆت: »له‌ورا ڤه‌كوله‌رێ جڤاكي دوركهايم بێ كاريێ بڤي ئاواي ل قه‌له‌م دده‌ت كو بێكاري مه‌زنترين نه‌خۆشيا جڤاكي يه«.
گه‌نج بخوه و دام و ده‌زگه‌هێن خزمه‌تا گه‌نجان دكه‌ن هه‌ردوو د كه‌مته‌رخه‌من
سه‌باره‌ت رێكخراوێن گه‌نجان چ ڕول د پڕكرنا ده‌مێن ڤالا دا هه‌يه؟ محسن ئه‌رتيسي دده‌ته زانين كو رێكخراوێن لاوان و گه‌نجان ئه‌وان ژي وه‌كو پێدڤي ئه‌و بارودوخ بو گه‌نجا نه‌ئينايه ئارا كوجهێن باش هه‌بن ژلايێ كومه‌لايه‌تي ڤه ژ بۆ هندێ كو گه‌نجێن مه سه‌ره‌دانا وان بكه‌ن و ده‌مێن ب مفا لێ ببورينن و دبێژيت: »ئه‌ز ڤێ هاوكێشێ د دولايه‌نان دا دبينم ژ لايه‌كێ ڤه گه‌نج بخوه د كه‌مته‌رخه‌من چونكي براستي هه‌ول ناده‌ن بۆ هندێ كو مفاي ژ ڤان ده‌مێن ڤالا وه‌ربگرن و ژلايێ ديڤه ئه‌ڤ دام و ده‌زگه‌هێن كو خزمه‌تا گه‌نجان دكه‌ن ئه‌و ژي د كه‌مته‌رخه‌من«.
كوڕ پتر ده‌مي خوه ڤالا دبورينن لێ كچا پتر حه‌زا كاري هه‌يه
سه‌باره‌ت ب نێرينا ته كوڕ پتر دده‌مێ ڤالا دا دژين يان كچ؟ ڕۆژنامه‌ڤان ئاواز نهێلي خۆيا دكه‌ت كو هه‌لبه‌ت ده‌م بۆ كوري و كچێ وه‌ك ئێكه به‌س كوڕ پتر ده‌مي خوه ڤالا دبورينن لێ كچا پتر حه‌زا كاري هه‌يه لێ د جڤاكي مه‌دا ده‌رفه‌ت پتر بو كوڕي هه‌يه و گوت: »هه‌كه مروڤي راستيا ژيانێ بڤێت دڤێت مروڤ رێزێ ل ده‌مي خوه بگريت و هه‌كه مروڤي رێز بۆ ده‌مي نه‌گرت ئه‌ڤه مروڤي رێز ل ژيانا خوه نه‌گرت و بتايبه‌تي د ژيێ گه‌نجاتيێ دا چونكي گه‌نجاتي پيروزترين ماوێ ژيانێ يه و هێزه‌كا جياواز يا هه‌ي و ئه‌ڤ هێزا هه‌نێ پێدڤي ب هندێ يه كو ب جواني و رێك و پێكي بهێته بكارئينان لێ جهي داخێ يه پڕانيا گه‌نجێن ڤي سه‌رده‌مي نزانن و ده‌مي خوه ڤالا و بێ مفا دبورينين و ژيێ خوه دبه‌ت بێ ئه‌و هه‌ست پێ بكه‌تن«.
ئه‌رتيسي ئه‌و چه‌نده ژي نه‌ڤه‌شارت كو گه‌له‌ك جارا گه‌نجێن مه داخواز دكه‌ن پارك بو بهێنه چێكرن و په‌رتوكخانه بهێنه دانان لێ سه‌ره‌دانا وان بۆ په‌رتوكخانا و پاركا گه‌له‌ك يا كێمه و هه‌كه په‌رتوكخانه ب ئاوايه‌كێ سه‌رده‌ميانه ژي نه‌بيت ژلايێ جڤاكي ڤه تێكه‌ليه‌ك نه‌بيت و جهه‌ك نه‌بيت كو سه‌رنجا وان رابكێشيت، هه‌لبه‌ت تشته‌كێ ب ساناهي نينه كو گه‌نج به‌رێ خوه بده‌نه وێرێ و گۆت: »گه‌نجێن مه ل كوردستانێ خوه نا وه‌ستينن ژ بو پاشه‌روژا خوه و لنك مه هه‌موو تشت بۆيه پاره و پله ئه‌م نه‌گه‌هشتينه وێ باوه‌ريێ كو د ژيانێ دا دڤێت هه‌ر ئێك ژ مه د هنده‌ك بواراندا يێ/يا شاره‌زا بيتن كو بشێين خزمه‌تا وه‌لاتي خوه پێ بكه‌ين ئه‌ڤروكه يا د سه‌رێ گه‌نجا دا هه‌ي و دلڤلڤيت ته‌نها پاره كومكرن و گه‌هشتنه ب خاني و ترومبێلێ و گه‌ريانا ل وه‌لاتێن ديتر راسته ئه‌ڤ تشته د پێدڤينه لێ سه‌ره‌راي ڤێ چه‌ندێ گرنگه خوه ژلايێ هزري و مێشكي ڤه ژي پێ بگه‌هينن«.
ده‌مێ ڤالا كاريگه‌ريێ لسه‌ر لايه‌نێ مروڤي يێ ده‌روني دكه‌ت و ئاريشێن خێزاني ژي چێدكه‌ت
مه‌تين دده‌ته زانين كو ژ ئه‌گه‌رێ ده‌مێ ڤالا تاكه كه‌س هه‌ست ب گۆهۆرينا ناكه‌ت د ژيانا خوه دا و خوشيێ ژ ژيانێ نابينيت ژبه‌ركو ده‌مه‌كێ گه‌له‌ك ڤالا يێ هه‌ي له‌وا ئه‌ڤ چه‌نده كارتێكرنه‌كا نێگه‌تيڤ دكه‌ته سه‌ر ده‌رونێ تاكه كه‌سي هه‌روه‌سا ئه‌ڤ چه‌نده كارتێكرنێ دكه‌ته سه‌ر په‌يوه‌نديێن دناڤبه‌را ئه‌ندامێن خێزانێ و ئاريشێن خێزاني ژي چێدكه‌ت ديسا ده‌مێ ڤالا كاريگه‌ريێ ل سه‌ر لايه‌نێ مروڤي يێ ده‌روني ژي دكه‌ت و مروڤي توشي گه‌له‌ك حاله‌تێن ده‌روني دكه‌ت ژ وانا باوه‌ري بخوه نه‌بۆن خه‌موكي و هه‌لچونێن ده‌روني و.. هتد و گۆت: »ژبه‌ر وێ چه‌ندێ به‌هرا پتر ل ده‌ما چاره‌سه‌ريا ده‌روني بو نه‌خوشه‌كێ دهێته كرن وي كه‌سي مژويلي كاره‌كي دكه‌ن ژ بۆ كو ده‌مێ ڤالا نه‌مينيت داكو ژ هزر و كريارێن نه دروست خلاس ببيت«.
ئه‌رتيسي دبێژيت: »نمونێن زورێت هه‌ين كو گه‌نجێن مه باوه‌رنامه‌يه‌كا هه‌ي و ده‌رچويێ جهه‌كێ يه نه‌شێتن كێلويه‌كا باجانا بده‌ستێ خوه‌ڤه بگريت ژ بازاڕي ببه‌ته مال و ئه‌ڤێ چه‌ندێ بو خوه ب تشته‌كێ كێم دبينيت، له‌وا ئه‌ز جاران دبێژم ئه‌ڤ دفنا مه يا ب ئاسماني ڤه گه‌له‌ك كارتێكرنا ل مه كري ژبه‌رهندێ ئه‌م نه‌شێين بخوه به‌رنامه‌يه‌كێ رێكخستي بدانينن و مفاي ژ ده‌مێن ڤالا وه‌ربگرين«.
خه‌لكێ مه يێ فێر بۆي خوه ل موچه‌ي بگريت موچه ژي هه‌موو پێداويستيێن مروڤي پێ تێر نابن
لدور گه‌نج چ بكه‌ت د ڕوژانين خوه‌دا د اكو ژ ڤێ گرفتێ دور كه‌ڤيت؟ ئه‌رتيسي گۆت: »پێدڤيه گه‌نج بزاڤێ بكه‌ن پشكدار بن د خولێن زماني دا، ژبه‌ركو نها فێربونا زمانا ل جيهانێ يا بويه تشته‌كێ پێدڤي ديسان نها خه‌لكێ مه يێ فێر بۆي خوه لسه‌رێ هه‌يڤێ بگريت بو موچه‌ي و ئه‌ڤ پيچا موچه‌ي ژي بێگومان هه‌موو پێداويستيێن مروڤي پێ تێر نابن له‌وا دڤێت خوه فێري پيشه‌يه‌كێ ديتر بكه‌ن هه‌روه‌سا يا پێدڤي لسه‌ر حكومه‌تێ و رێكخراوێن گه‌نجان ئه‌وه كوجهێن سه‌رده‌ميانه ڤه‌كه‌ن بو گه‌نجان كو لگه‌ل ئه‌ڤرو بگونجن و ده‌زگه‌هێن راگه‌هاندنێ لسه‌ر ڤي چه‌ندێ كار بكه‌ن و خوه ره‌وشه‌نبيركرن و پڕ كرنا وه‌ختێ ڤالا بكاره‌كي كو مفا تێدا هه‌بيت دڤێت ببيته كه‌لتور و بو ڤێ چه‌ندێ ئه‌م چاڤلێكرنێ بكه‌ين«.
مه‌تين ڤان رێيه چاره‌سه‌ريان پشنياز دكه‌ت و دبێژيت: »دڤێت حكومه‌ت ده‌ليڤێن كاري بو گه‌نجان په‌يدا بكه‌ن داكو گه‌نج گه‌له‌ك دده‌مێن ڤالا دا نه‌ژين و نه‌بنه كه‌سێن خرابكه‌ر و نه ته‌ندروست بو جڤاكي هه‌روه‌سا گه‌نجێن مه بهێنه ره‌وشه‌نبيركرن و بزانن ئه‌نجامێن بێكاريێ و ده‌مێن ڤالا چنه و چ زيانێ دگه‌هيننه تاكي بخوه هه‌وروسا جڤاكي ژي«.
