گونجاندنا قانوونێن دیمۆكراسیێ
ئه‌حمه‌د عارف ئامێدى
راسته باوه‌ریا مه ب جێبه‌جێكرنا قانوون و سیسته‌مان یێن كو دبنه هۆیێ ئاڤاكرنا هه‌رێمێ ب ره‌نگه‌كێ شارستانى و پێشكه‌فتى، كو رێز ل قانوونێ و سیسته‌مان بهێته‌گرتن و بێى ڤێ چه‌ندێ دێ گێله‌شۆیه‌ك په‌یدا بیت و ماف دێ هێنه خوارن، چونكو وه‌به‌رهێنان پارچه‌كا سه‌ره‌كى یه ژ سیسته‌مێ دیمۆكراسى، لێ ده‌مى قانوونه‌ك یان سیسته‌مه‌ك ڤه‌بڕینا ماف و به‌ڕژه‌وه‌ندیێن ته‌خه‌كا ملله‌تى بكه‌ت، پێدڤیه ل سه‌ر لایه‌نێن په‌یوه‌ندیدار شڕۆڤه‌كرنا شیانێن راستڤه‌كرنا ڤان قانوونان بكه‌ن ب رێیا ئالیێن قانوونى و ته‌شریعى یێن تایبه‌تمه‌ند و به‌رهه‌ڤكرنا وه‌لاتیان ب چاره‌سه‌ركرنا ئاریشه‌یێن وان..
چونكو ئه‌و قانوونێن ژیان رێكخستین نه‌كه قانوونێن ئاسمانینه كو نه‌هێنه گوهارتن، لێ قانوونێن به‌رهه‌ڤى راستڤه‌كرنێنه، چاوا ل گه‌له‌ك وه‌لاتێن شارستانى دبیت، له‌ورا پێدڤیه هنده‌ك قانوونێن سه‌رده‌م بهێنه ئافراندن بۆ به‌رژه‌وه‌ندیا گوهارتن و هه‌ڤڕكیكرنا گه‌نده‌لیێ و رۆتینێ و برێڤه‌برنا كاروبارێن خه‌لكى ب وى تشتێ پاراستنا رێز و كه‌رامه‌تا بهایێن ده‌م و كه‌سایه‌تیا وه‌لاتیان، نه‌مازه كو نها تووشى گه‌فلێكرنان بووینه ل ده‌مێ وه‌لاتى قه‌ستا ئۆفیسێن حكوومى دكه‌ن، له‌وا نووكرن و گوهۆرین د هزار ئۆرگانسازیا حكومى دا گه‌له‌كا گرنگه، چونكو بنیاتێن ئاڤاكرنا نشتیمانى یا دیمۆكراسى بهێز دئێخیت و گه‌رم دكه‌ت و مافێن وه‌لاتیان ژ به‌رزه‌بوونێ دپارێزیت.
ده‌ستوور ئه‌ڤرۆ پێدڤى هنده‌ك سه‌رراوه‌ستیانانه كو ب هوورى هزر و راستڤه‌كرن تێدا بهێته‌كرن و یا ژ هه‌موو جۆرێن حه‌نكداریێ و گه‌نده‌لیێ پاراستى بیت، ئه‌ڤ چه‌نده ژى سیسته‌مه‌كێ دادوه‌رى قانوونى یێ خۆرت و بهێز دهێت و پێدڤیه ل سه‌ر په‌ڕله‌مانێ هه‌رێمێ ڤان ته‌شریعاتان ئه‌كتیڤ بكه‌ت یێن قۆتكرنا هه‌موو جۆرێن گه‌نده‌لیێ دكه‌ت و لێپرسینا گه‌نده‌لچیان ب توندى دكه‌ت، چونكو ته‌شریعكرنا قانوون و سیسته‌مێن هه‌ژى بۆ هه‌موو ئۆرگانان یێن سه‌ر ب چاڤدێریكرن و دویڤچوونێ و نه‌زاهه‌تێ ڤه ب هنده‌ك به‌خشكرن و پێچێبوونێن هه‌ژى هه‌بن داكو بكاریت شه‌ڕێ ڤان دیارده‌یان بكه‌ت یێن وه‌كو مه‌ترسیدارتین جۆرێن تیڕۆرێ دهێنه هژمارتن، و ل دووماهیێ دبێژین چه‌ندى قانوون د به‌رژه‌وه‌ندیا وه‌لاتیان و جڤاكى دا بن و ب ره‌نگه‌كێ گشتى و ب رێیا رۆخاندنا رۆتینێ و گه‌نده‌لیێ، هینگى دێ په‌یوندى ژى ب سیسته‌مێ دیمركراسیێ ڤه خۆرت بیت و ژانێن ملله‌تى و حوكمه‌تێ ژى كێمتربن كو حوكمه‌ت ل جهێ خوه د خزمه‌تكرن و په‌یوه‌ندیكرنا وه‌لاتیان دا بیت و هه‌ردو ب هه‌ڤرا ئێكگرتى بن، نه‌ك حوكمه‌ت ل جهه‌كێ فه‌رمانكرنێ بیت و ژێكڤه‌قه‌تیانێ، له‌و ئه‌م دێ گه‌هینه لۆتكه‌یا سیسته‌مێ دیمۆكراسى یێ كو دێ بنیاتێن ئاڤاكرنا نشتیمانى بۆ هه‌رێمێ ب ره‌نگه‌كێ گشتى خورتتر لێكه‌ت.
و/ ئه‌ڤرۆ
