گڤاشتن ل سه‌ر ئه‌ردۆگانی بوونه‌ راستی

گڤاشتن ل سه‌ر ئه‌ردۆگانی بوونه‌ راستی

93

پشتی ده‌وله‌تا توركیا ژ بن قه‌رێن بانكا ناڤنه‌ته‌وی ده‌ركه‌فتی، رایه‌دارێن وێ وه‌سا هزر كرن و ب تایبه‌ت سه‌رۆكێ ئاكه‌پێ(ئاكپ) ئه‌ردۆگان كو ئێدی ئه‌و توركیا به‌رێ نه‌مایا گیرۆده‌یا ده‌وله‌تێن رۆژئاڤا بیت و ل گۆره‌یا سیاسه‌تا وان برێڤه‌ بچیت و ب تایبه‌ت ژی ئه‌لمانیا كو په‌یوه‌ندیه‌كا گه‌له‌ك ب هێز هه‌ر ژ كه‌ڤندا دگه‌ل توركیا هه‌یه‌ و ره‌ڤه‌نده‌كا مه‌زنا توركی لێ دژیت و هه‌له‌به‌ت ئه‌ڤ ره‌ڤه‌نده‌ كه‌فتیه‌ ل بن باندۆرا كولتۆر و شێوێ ژیانا ئه‌لمانی و ڤێ ره‌ڤه‌ندێ باندۆره‌كا مه‌زن د ئاڤاكرنا ئابوور و پیشه‌سازیكرنا توركیا دا هێلایه‌ و دیاره‌.
ئابوورێ توركیا ب ته‌ڤنه‌كێ ته‌ڤنپیركی ب ئابوورا رۆژئاڤا ڤه‌ گێرادایه‌ و هه‌ر رۆژئاڤا بوویه‌ سه‌ده‌مێ پێشكه‌فتنا توركیا و ب هه‌موو مه‌تۆدان هه‌ر ژ سالێن (1950)ێ و هێرڤه‌ رۆژئاڤا خواستیه‌ توركیایه‌كا ب هێز و پێشكه‌فتی به‌رامبه‌ری سۆڤیه‌تا به‌رێ و بلۆكێ وارشۆ(د سالا 1991ێ هه‌لوه‌شایه‌) و د هه‌مان ده‌م دا وه‌كه‌ پێشبه‌ره‌كی بۆ وه‌لاتێن موسلمان بهێته‌ قه‌بوولكرن.
د ڤێ سیاسه‌تێ دا رۆلێ توركیا رۆژ بۆ رۆژێ به‌ره‌ف هلكشانێ چوو هه‌تا هاتیه‌ سه‌ردمێ ئه‌ردۆگانی و توركیا بۆ توركیا ئه‌ڤرۆ ئانكو رۆلێ ئاك پارتی نه‌هندێ مه‌زنه‌ وه‌كو پشته‌ڤان و حه‌یرانێن سیاسه‌تا ئه‌ردۆگانی دیار دكه‌ن، به‌لكو پرۆسه‌سه‌ك بوویه‌ د بن چاڤدێریا رۆژئاڤا دا كو توركیایه‌كا ب هێز ل ده‌ڤه‌رێ هه‌بیت به‌رامبه‌ری سۆڤیه‌تا به‌رێ و هه‌ڤالبه‌ندێن وێ و پشتی نه‌مانا سۆڤیه‌تێ دیسا توركیا گرنگیا خوه‌ بۆ رۆژئاڤا ژ ده‌ست نه‌دا، چونكى مه‌ترسیا ئیسلاما سیاسی و ئیرانێ بۆ به‌رژه‌وه‌ندیێن رۆژئاڤا جهێ سۆڤیه‌تا به‌رێ گرتیه‌.
توركیا وه‌ك سه‌نگه‌رێ پێشیێ یێ دژی ته‌رۆر و راوه‌ستاندنا پێلا كۆچبه‌ران بۆ ئورۆپا دهێته‌ هژمارتن و هه‌ر ژبه‌ر ڤان ئه‌گه‌رانه‌ كو رۆژئاڤا سه‌ره‌ده‌ریه‌كا تایبه‌ت دگه‌ل توركیا دكه‌ت و وه‌كو زارۆكه‌كێ نازاندی گرنگیێ پێ دده‌ن. حكوومه‌تێن ئێك ل په‌ی ئێكێن توركیا گرنگیا پێگه‌هێ وه‌لاتێ خوه‌ بۆ رۆژئاڤا ناسكریه‌، و گه‌له‌ك ب زیره‌كی ئه‌ڤ پێگه‌هه‌ بكار ئینایه‌ تا راده‌كێ وه‌سا بگه‌هته‌ هندێ كو ته‌ڤ سه‌رپێچیێن وێ د ده‌رحه‌قێ مافێ مرۆڤی دا چ ره‌گڤه‌دانێن هشك به‌رامبه‌ر نه‌ ده‌ركه‌ڤن.
ژ سه‌دمێن ڤێ بێده‌نگیا رۆژئاڤا به‌رامبه‌ری سیاسه‌تا گشتیا توركیا، باوه‌ریه‌ك ل ده‌ف رایه‌دارێن توركیا چێ بوویه‌ كو هه‌چیا بكه‌ن چ ره‌نگڤه‌دانان ب خوه‌را نائینیت، ب تایبه‌ت ل ڤی سه‌رده‌می كو هه‌ما به‌حسێ ته‌رۆرێ هاته‌ كرن، هه‌موو ده‌نگ بێ ده‌نگ دبن!! راسته‌ ته‌رۆر ئافه‌ته‌كا ڤی سه‌رده‌می یه‌ و سه‌ده‌مێن په‌یدابوونا گرفتا ته‌رۆرێ دزۆرن، لێ دیسا ب هێجه‌تا شه‌رێ ته‌رۆرێ نابیت مافێن مرۆڤی بهێنه‌ بن پێ كرن و مه‌ودایێ ئازادیا هزرێ و تاكه‌كه‌سی بهێته‌ لغاڤكرن.
بزاڤا كۆده‌تایا (15/7/2016) كو پرانیا چاڤدێرێن سیاسی لێ ب گۆمانن كو راستیه‌ك بۆ هه‌بیت، به‌لكو سینارۆیه‌كه‌ ئه‌ردۆگانی یێ هه‌لبه‌ستی دا ده‌ستبه‌ردایی بیت بۆ گوهۆرینا دستوورێ علمانیێ توركیا؛ ئه‌نجامێن ژ كۆده‌تایێ دیار بوون كو ئه‌و گۆمان بوونه‌ راستی و هه‌وه‌كا به‌رفرها گرتن و دادگه‌هكرنێ ل سه‌ر هێزێن ده‌مۆكراتخاز و علمانی و كه‌سێن ناڤدار و ب باندۆر ل توركیا هه‌موو راپێچانه‌ زیندانان و هێشتا ئه‌ڤ هه‌وه‌یا به‌رده‌وامه‌ و ته‌ڤ ژی ب تۆمه‌تا ته‌رۆرێ دهێنه‌ گونه‌هباركرن، ب سایا ڤێ سیاسه‌تێ توركیا بوویه‌ زیندانه‌كا مه‌زن بۆ ئه‌لیته‌ و هێزێن ده‌مۆكراتخاز و هه‌ر كه‌سێ ل به‌ر شمشالا سۆلتانێ نوویێ ستانبۆلێ نه‌ له‌یزیت،جهێ وی زیندانه‌.!!
ل سه‌ر ڤێ سیاسه‌تا هشكا ئه‌ردۆگانی رۆژئاڤا و ب تایبه‌ت ئورۆپا نه‌رازیبوونێن خوه‌ ددانه‌ خویاكرن و ددانه‌ دیاركرن كو به‌رده‌وامیا ڤێ سیاسه‌تێ دێ گران ل سه‌ر توركیا كه‌ڤیت.
توركیا ل وێ باوه‌رێ نینه‌ كو رۆژئاڤا و ئورۆپا دێ گه‌فێن خوه‌ كه‌نه‌ راستی، ژبه‌ر پێگه‌هێ توركیا و پرسا كۆچبه‌ران كو ئه‌ڤرۆ ل ئورۆپا پرسا هه‌ری گه‌رمه‌. ئه‌وا توركیا هزر نه‌دكر ل (24/11/2016) په‌رله‌مانێ ئورۆپی كره‌ راستی و هه‌موو ده‌رگه‌هێن وه‌رگرتنا توركا بۆ ناڤ ئێكه‌تیا ئورۆپی هاتنه‌ گرتن و ئه‌ڤه‌ پێنگاڤیا ئێكێ یه‌ و یان دژی عه‌مبارگۆیا ئابووریه‌.
ئه‌گه‌ر توركیا ل خوه‌ نه‌زڤریت و ل سه‌ر ده‌ه و دوا به‌رده‌وام بیت، د ده‌مكێ نێزیك دا دێ ئه‌مبارگۆیا ئابووری ل په‌ی هێت و ئه‌ڤه‌ ژی دێ بیته‌ ده‌ستپێكا هه‌لوه‌شیانا ئابوورێ توركیا.

کۆمێنتا تە