گیانـەوەرەک بـەرەڤ مـان و نـەمانێ
د ڤان رۆژان دا، مژارەكا زێدە گەرم و گۆڕ لسەر سۆشیال میدیایێ دبینین ب گۆرەی چاوانیا چارەسەركرنا زێدەبوونا ژمارەیەكا گیانەوەرێ سەیێن كەهی ل جاددێن باژێرێ دهۆكێ و دەردۆرێن وێ. خەلكێ مە، وەكۆ كێر و پەنیری، د ناڤ ئێك هلبووینە و لایەك ل گەل فەتوایا نەهێلانا ئەڤی گیانەوەرییە و لایەكێ دی دژی ڤێ فەتوایێ نە.
ل دەسپێكێ، د ڤێ گۆتارێ دا، ئەز وەكو بێ لایەن، نە كو دگەل یان دژی هەر لایەكی مە ئەڤێن من ئاماژە پێ كرین. بەلێ یا من ڤیای ئاڤرەشینكا خۆ لسەر ئارێشێ بدەم ئەوە، كە ب مخابنی ڤە، بۆ دەهان سالێن درێژە، جهێن بەرپرسیار ژ حوكمەتا مە نەشیاینە بۆ دانانا پلانەكێ چ بۆ چاڤدێریكرن و پاراستنا ڤان سەیان، یانژی كێمكرنا ژمارا وان نەك ب كوشتن بەلكی ب رێكێن سەردەمی یێن نوژداری. یان هەر چاوابا رادەستی رێكخراوەكا بیانی كربان.
لەوا، ئەڤرۆ ژمارا وان ژ كۆنترۆلكرنێ دەربازبوویە و هەبوونا وان ژ لایەكی بووینە جهێ مەترسیا خەلكەكی، تایبەت یێن فۆبیا سەیان لدەڤ وان هەی. هەروەسا جهێ داخێ یە ئەڤ گیانەوەرە د سەروبەرەكێ نە مرۆڤی دا دژین. تایبەت پشتی بریارا كوشتنا وان هاتیە بەلاڤكرن.
بێگومان، ئەگەر پلانەك هەبا كو جهێن شۆلەژێ ئەو هزر كربا كو سالانە باژار یێ ژلایێ ژمارا خەلكی زێدە دبن، ئەڤە ژی دێ بیتە ئەگەرێ زێدەبوونا گیانەوەرێ مینا سەی ژی، قەیران نە دگەهشتنە ڤی ڕاددەیێ یێ ئەم دبینین.
جارەكێ، ئەم رێزێ ل هەر فەتوایەكێ یا ب گۆڕەی بنەمایێن شەریعەتا ئیسلامی ڤە هاتیە بجهئینان دگرین، بەلێ دینامیكیا ئەڤێ بریارێ و لەزاتیا بەلاڤكرن و بجهئینانا وێ، بێی روینشتنا لیژنەیەك ژ حوكمەتێ و پەرلەمانی و ڕایێن گشتی، نەیا دروست و د جهێ خۆ دا بوو.
چنكی ژبیرنەكەین ئاخفتن و بریارێن مەلا و گۆتاربێژێن مە جهێ ڕێزا پتریا خەلكێ مەنە. تایبەت ل دەسپێكێ گۆتارا وان یا زەلال نەبوو كە تنێ كوشتن بۆ سەیێن هار حەلالە. لەوا، ژمارەیەك مەزن ژ سەیێن بێگونە ب دەستێن خەلكەكێ چەكدار ب مخابنیڤە و بێ دلۆڤانی هاتنە كوشتن و ب كۆمی ڤە ئاخ ڕاهاڤێتە سەر.
چ پێنەڤێت، هەر كریارەكێ، كارڤەدانەك لدویڤ خۆ ڕا هەیە. ئەو كارڤەدان ژی ژلایێن هندەك ئەكتیڤیست و چالاكڤانان هاتە ئەنجامدان.
مە دیت هندەك ژ وان چەند یاسایەكێن خەلكێ ئەورۆپی یێن دلۆڤانیێ ب سەیان دبەن كرنە بهانە. شاشیێ ژ وێ خالێ دەستپێكر كە ئەوان هزركری زەلام د بهایێ خۆ دا ژ سەی كێمترە. ئەو ژی شرۆڤەكا نەیا دورست بوویە. ژ لایەك دی ڤە گۆتاربێژەكێ بەڕێز، یێ خودان جەماوەر و ناڤبانگ د ناڤ خەلكێ خۆ دا، ژ كۆنترۆلا خۆ دەركەت و داخواز ژ حوكمەتێ بۆ دەرئینانا ئەزمانێ وان كەسێن بێرێزی ب زەڵامی كری و فەتوایێن دینی. ئەگەر دەسهەڵات چنەبیت ئەو دێ ب حەقێ وان ئاخڤن.
بێگومان، ئەڤە ژی دو دیمەنێن نە د جهێ خۆ دا بووینە و ئەتمۆسفیرەكێ خراپ پەیداكر بێی چارەسەریا ڤێ كێشەیا سەیێن بەرەللا بێتەكرن.
جارەكێ، بۆ وان بەرێزێن خۆ دادنن ئەكتیڤیست و هزر دكەن كە زەڵام ل یێ بێ بۆهایە، ئەڤە شرۆڤەكا شاشە. چنكی ل ئەورۆپا لدویڤ ڕێنمایێن لیبرالییەتا نوی و ئازادیا ڤەكری، مافێن زارۆیان و ژنا و هەتا هندەك گیانەوەرێن ناڤ مرۆڤا دژین، مینا سەیان زێدەتر لێكرینە، نەك زەلامی بێ بها بكەن، بەلكی مەبەست ئەوە كە هێزا جەستەیی یا زەلامی پترە ژ ریشتەیێن دی یێن مرۆڤ و گیانەوەران و ئەگەر هندەك یاسایێن سزایان ل هنداڤ سەرێ وان نەبن، ئەو زەلام دێ هێزا خۆ دژی وان ب دەلیڤە بینیت و تەعدایێ ل وان كەت. سەرەرای هەمی سازایان ژی، زەڵام ل ئەورۆپا یێ تەعدایێ ل ژن و زارۆیان دكەن، ئەڤجا چاوا زەلام ل سینفێ ئێكێ بیت، تو بێژی رێژەیەك ژ وان دێ چ زۆرداریێ كەن!
ژ لایەكێ دی ڤە، مخابن گۆتارێن مەلا و گۆتاربێژێن مە ل گەل رێزێن مە، زمانێ هەڕەشێ و ناڤزڕاندنێ و گەفكرنێ لسەر مینبەرێن مزگەفتان ب مخابنیڤە بكاردئینن لج هێ پەیامەكا ئاشتەوایی و بێهنفرەهی و خۆڕاگری و هەمی سالۆخەتێن ئارامی و تەناهیێ تێدا بن. دڤێت ئاییندارێن مە هزرێ د لایەنێن دەروونی یێن خەلكێ خۆ ژی دا بكەن و جڤاكێ نەكەنە دو تەخ دژی ئێكتر ئەگەر وان ڤیا ئیسلامێ ب ئایینەكێ ئاشتیخواز بۆ خەلكێ خۆ بدەنە نیاسین.
تا نوكە، وەسا دیارە كە كێشەیا سەیان نەهاتیە چارەسەركرن، چنكی ب سەرەدەرییەكا مرۆڤایەتی نەهاتیە ئەنجامدان و پتر نەحەزی ژی د ناڤ جڤاكی دا زێدەبوویە. لەوا سەیێن مە ژی دنێڤبەرا مان و نەمانێ نە. ئەگەر بمینن دێ د هەژار و ڕەزیل بن. ئەگەر نەهێلن ژی، دێ بیتە شەرمزارییەكا مەزن و ژمارەیەكا تێژكێن وان كەنە ئێتیم و سێۆیان.
