10 تشت راسته‌وخو كارتێكرنێ ل ددانان دكه‌ن
هنده‌ك راپورت و ڤه‌كولین دده‌نه دیاركرن كو خه‌لك دكه‌ڤنه هنده‌ك شاشی یێن سڤك و زیانێ ل سپییاتیا ددانێن وان دكه‌ن، ڤه‌كولین هوشداریێ دده‌ن 10 تشت هه‌نه پێدڤیه هه‌ر كه‌سه‌كی ئاگه‌ه ژێ هه‌بیتن چونكو گه‌له‌ك كارتێكرنێ ل ددانان دكه‌ن، ژوانژی:
1- مێشتنا ئه‌و به‌فرا دناڤ ته‌زیاتیان دا هه‌ی: چونكو پێتیبوونا وێ به‌فرێ و ته‌زیاتیا وان دشێن ب شێوه‌كێ راسته‌وخو ببنه ئه‌گه‌رێ شكه‌ستنا ددانان.
2- خوارنا فێقیێن هشككری: پتریا جاران ژێده‌رێن ترشیاتیێ دناڤدا كارتێكرنێ ل ددانان دكه‌ن پتر كو ب ددانانڤه بمینن، ئه‌ڤه‌ژی دبیته ئه‌گه‌رێ مه‌ترسیێ زێده‌بوونا مه‌ترسیێن ب ددانان دكه‌ڤن.
3- گه‌له‌ك ڤه‌خوارنا ئاڤا گه‌رم و نیموكان: تشتێ دیار ئه‌وه كو ئه‌و ددانان پنر دكه‌ن و ره‌نگێ وان د گوهورن، هه‌روه‌سا دبنه ئه‌گه‌رێ كرمیبوونا ددانان و رزینا وان.
4- مه‌له‌ڤانیكرن: یا دیاربووی ئه‌و كه‌رستێن كیمیاوی یێن دناڤ سه‌رشوویێن مه‌له‌ڤانگه‌هان دا دهێنه دانان و ب تایبه‌ت كولور، په‌یوه‌ندیه‌كا ئێكسه‌ر ب ژناڤچوونا قاتێ مینا یێ ددانی هه‌یه.
5- ب كارئینانا فرچێن دڕ و دژوار: هنده‌ك ژ خه‌لكی وه‌سا هزردكه‌ن كو هندی فرچه بهێزتربیت دێ باشتربیت، ئه‌ڤه هزره‌كا شاشه، یا هاتیه پشتراستكرن كو پشتی ب كارئینانا وان فرچه‌یان ددان تووشی حه‌ساسیێ دبن و ئاریشه د پدی یێن ددانان دا په‌یدادبن.
6- گه‌له‌ك ب كارئینانا فرچێن ددانا: یا دروست ئه‌وه رۆژێ دو هه‌تا سێ جاران فرچه بو ددانی بهێته بكارئینان، داكو چ ئاریشه ژێ په‌یدانه‌بن.
7- گه‌له‌ك خوارنا فێقیێن ترش: ژبه‌ر ترشاتیێ دبنه ئه‌گه‌رێ خوارنا ددانان، یا باشتر ئه‌وه فێقی ده‌مێن ژێك دوور بهێته خوارن داكو ئه‌و ئاریشه په‌یدانه‌بیت.
8- مودێلا كونكرنا ئه‌زمانی و لێڤا: دبیته ئه‌گه‌رێ ژێكفربوونا ددانان.
9- ب كارئینانا ددانان وه‌كو ئامراز: وه‌كو ب كارئینانا وان بو ڤه‌كرنا حه‌بلا، راكرنا تشتا لسه‌ر جاما، ڤه‌كرنا قودیكێن چبسا و شیشێن ڤه‌خوارنا و كێشانا تشتا، دبنه ئه‌گه‌رێ شكه‌ستنا ددانان.
10- مه‌ی ڤه‌خوارن: كارتێكرنێن نه‌با لسه‌ر ددانان هه‌نه، چونكو ژ تری دهێنه چێكرن كو فێقیه‌كێ ترشه و هه‌كه ئه‌و كه‌سێ مه‌ی ڤه‌دخوت دده‌زێ خوه ژی وه‌رده‌ت بو تامێ، هێشتا كارتێكرنا وی پتر لێدهێت.
پیڤاز بو چاره‌سه‌ریا گه‌له‌ك نه‌خۆشیان دهێته ب كارئینان
ئه‌ڤرۆ، به‌رپه‌رێ ساخله‌میێ:
- گه‌له‌ك ره‌نگێن پیڤازان هه‌نه بۆ نموونه پیڤازێن زه‌ر و سۆر و كه‌سك و سپی و هه‌ر ئێكێ تاما خوه یا تایبه‌ت هه‌یه كو هنده‌ك ژێ گه‌له‌ك د دژوارن و هنده‌ك ژی د شرینن، دشیاندایه پیڤاز ب خاڤی و بژارتی بهێته خوارن یان بهێته كه‌لاندن، هه‌روه‌سان دشیاندایه ل سه‌ر زه‌لاته و گه‌له‌ك جورێن خوارنێ بهێته زێده‌كرن.
- مفایێن ب كارئینان و خوارنا پیڤازێ بۆ ساخله‌میا مرۆڤی گه‌له‌كن و بۆ چاره‌سه‌ریا گه‌له‌ك نه‌خۆشیێن به‌ربه‌لاڤ دهێته ب كارئینان بێی كو كارتێكرنێن لاوه‌كی ل دووڤ خۆ بهێلیت و ژوان نه‌خۆشیان ژی ( به‌رسه‌رمابوون، كوخك، ره‌بۆ، نه‌خۆشیێن به‌كتری، ئێشێن دلی، ئاریشه‌یێن هه‌ناسێ، كێم خوری، ره‌قبوونا ده‌مارێن خوینێ، هه‌ودانێن هه‌ناسێ، هه‌ستداری) دیسان هاریكاره بۆ ب وه‌رارئێخستنا به‌كتریایێن باش و كوشتنا به‌كتریایێن ب زیان ئه‌وێن دناڤ قولونێ دا هه‌ین.
- پیڤاز ب پێكهاتێن خۆ یێن بهێزڤه دهێته نیاسین ب هێزترین ژێده‌رێن خوارنێ ئه‌وێن به‌رهنگاریا په‌نجه‌شێرێ و وه‌رارا وه‌ره‌مان دناڤ له‌شیدا دكه‌ن، و ئه‌و وه‌لاتێن گه‌له‌ك پیڤاز لێ دهێنه چاندن ژوان وه‌لاتانه ئه‌وێن په‌نجه‌شێر دناڤدا یا كێم بیت، بۆ نموونه ل وه‌لاتێ جورجیا كو گه‌له‌ك پیڤاز لێ دهێنه چاندن رێژا په‌نجه‌شێرا گه‌ده‌ی ل وێرێ ناگه‌هیته 1,5% ژی.
- راسته ل سه‌ر ئاستێ جیهانێ گه‌له‌ك ڤه‌كولین ل سه‌ر پیڤازێ یێن هاتینه كرن، به‌لێ پێدڤیه ب شێوه‌یه‌كێ هه‌ڤسه‌نگی بهێته خوارن، ژبه‌ركو گه‌له‌ك ب كارئینانا وێ ره‌نگه ببیته ئه‌گه‌رێ هنده‌ك ئاریشه‌یێن ساخله‌میێ یێن سڤك وه‌كو بێهنته‌نگیێ و ته‌نگه‌زاریێن گه‌ده‌ی.
