11 ئادارێ به‌رێ بنیاتێ سه‌رخوبوونێ
ئه‌حمه‌د سادق زاویته‌ى
ل رێكه‌فتى7\3\1970 رێككه‌فتناما (11) ئادارێ یا دیرۆكى ل به‌غدا پایته‌ختێ عیراقێ هاته مۆركرن و هه‌بوونێ و هاته راگه‌هاندن كو ئه‌ڤ رێككه‌فتنه ژلایێ حوكمه‌تا عیراقێ و سه‌ركردایه‌تیا كوردستانێ ڤه هاتبوو گرێدان، ب راستى رێككه‌فتنه‌كا دیرۆكى بوو د خه‌بات و تێكۆشینا ملله‌تێ كورد دا. كو هه‌مووو ملله‌تێن عیراقێ دشادبوون ب ڤێ رێككه‌فتننامێ، گومان تێدا نینه ئه‌وژى كو پشتى رژێما ده‌ستهه‌لاتدارا عیراقێ نه‌چار بووى و چ د ده‌ستان دا نه‌ماى ژ هه‌موو لایان ڤه لاواز بووى و چه‌ندین شكه‌ستن دیتین ل سه‌ر ده‌ستێ پێشمه‌رگێ شۆره‌شا ئه‌یلۆنێ و چه‌ندین داستان هاتینه تۆماركرن كو ڤێ رژێمێ شیانێن به‌رده‌وامیا شه‌رێ ل گه‌ل شۆره‌شا ئیلۆنێ نه‌مابوون. ئه‌ڤجا نه‌چاربوو ژبۆ گرێدانا دانوستاندنان ل گه‌ل لایه‌نێ كوردى ئه‌وژى دانپێدان ب مافێ ملله‌تێ كورد بهێته‌كرن و حوكمێ زاتى( ئوتونومى) بهێته‌دان، ئه‌و ژى كو سێ پارێزگه‌ه دچارچووڤه‌یێ ڤێ رێككه‌فتنێ دا بن، ئه‌وژى هه‌ولێر و سلێمانیێ و دهۆك وه‌ك ده‌سپێك هه‌ر وه‌سا چاره‌نڤێسێ باژێرێ كه‌ركووكێ ئێك ژ وان خالێن سه‌ره‌كى و گرنك بوون د ڤان دانوستاندنان دا. شاندێ كوردى د ڤان دانوستاندنان دا پێك هاتبوون ژ برێزان ئدریس بارزانى، مه‌سعود برزانى، سامى مه‌حموود عه‌بدولره‌حمان، دارا ته‌وفیق و د. مه‌حموود عوسمان ئه‌وژى كو په‌یڤا لایه‌نێ كوردى ژلایێ جه‌نابێ ویڤه هاته خاندن و شاندێ حوكمه‌تا عیراقێ پێكهاتبوو ژ سه‌رۆك كۆمارێ عیراقێ ئه‌حمه‌د حه‌سه‌ن ئه‌لبه‌كر و جێگرێ وى سه‌دام حوسێن و عزه‌ت ئیبراهیم ئه‌لدۆرى ئه‌ندامێ سه‌ركردایه‌تیا شۆره‌شێ، حه‌ردان عه‌بدولغه‌فار ئه‌لتكریتى وه‌زیرێ به‌ره‌ڤانیا عیراقێ. مه‌ره‌م ژڤێ رێككه‌فتنێ ئه‌و بوو وه‌ك مه ئاماژه پێ داى كو دانپێدان كو دانپێدان بهێته‌كرن ب مافێَ كوردان و دانا حوكمێ زاتی (ئوتونومی) كو ئه‌ڤ به‌یاننامه هاته خواندن ژلایێ سه‌رۆك كۆمارى ڤه ئه‌حمه‌د حه‌سن ئه‌لبه‌كر. به‌لێ جهێ داخێیه حوكمه‌تا عیراقێ پێگیرى ب به‌ند و خال و رێنه‌مایێن ڤێ رێكه‌فتنێ نه‌كرن كو پشتى ماوه‌یه‌كى نه‌كێشا جاره‌كا دی ڤێ رژێمێ خوه ل سه‌ر پێیان گرت و به‌رده‌وامى دا شه‌رى ل گه‌ل سه‌ركردایه‌تیا شۆره‌شا ئه‌یلۆنێ ئه‌و بوو هێزێن خوه هنارتنه به‌رۆكێن شه‌رى كو د پشتگه‌رم بوون ب تانك و زریپۆش و فرۆكه و جاشان ڤێ چه‌ندێ جاره‌كا دی ملله‌تێن عیراقێ ب گشتى خستنه ژێر ژیانه‌كا سه‌خت و دژوار و بێ ئومێدیه‌ك په‌یداكر ل جه‌م خه‌لكێ عیراقێ و شه‌قامێ وێ كو ئه‌ڤێ رژێمێ گوژمه‌كێ زور یێ پاره‌ى ته‌رخانكر ژبۆ ڤێ مه‌ره‌مێ وه‌ك كرینا چه‌ك و ته‌قه‌مه‌نى و تۆماركرنا چه‌ندین فه‌وجێن (یه‌كه‌یێن) به‌ره‌ڤانیا نیشتیمانى (افواج الدفاع الوگنی) و گرێدانا چه‌ندین رێككه‌فتنێن له‌شكرى و به‌ره‌ڤانیێ و هه‌والگیریێ دگه‌ل گه‌له‌ك وه‌لاتان مینا رۆسیا و چینێ و وه‌لاتێن ده‌ردور و جاره‌كا دى ئاگرێ شه‌رى هه‌لبوو ڤه و بۆ ئه‌گه‌رێ كوشتنا ژماره‌كا زۆر ژ هه‌ردولایان و كاڤلكرن و سۆتنا چه‌ندین گوندێن كوردستانێ و ئاواره‌كرنا ب هزاران خێزانان كو ته‌ر و هشك پێكڤه هاتنه سۆتن كو د ڤى شه‌رى دا زه‌ره‌ر و زیانێن مه‌زن گه‌هشتنه هه‌موو خه‌لكێ عیراقێ كو ل وى سه‌رده‌مى رژێما ده‌ستهه‌لاتدار ب چه‌ند كریارێن دژى مرۆڤایه‌تیێ رابوون دژى ملله‌تێ مه یێ كورد ژ وان ژى نه‌پێگیركرن ب مافێ مرۆڤ و گرتنا سیاسه‌تمه‌دارێن كورد و په‌یداكرنا دوبه‌ره‌كیێ د ناڤبه‌را كورد و عه‌ره‌بان دا و جێبه‌جێكرنا درووشمێ سیاسه‌تا ئه‌ردێ سۆتى و بكارئینانا نه‌دادپه‌روه‌ریا جڤاكى د ناڤ جڤاكى دا و بلندبوونا ئاستێ بێكاریێ و نه‌مانا ئازادیێ و هندابوونا هه‌ستا وژدانێ و نه‌مانا شفافیه‌تێ، هه‌روه‌سا زیانه‌كا مه‌زن گه‌هانده پێكڤه‌ژیانێ. هه‌ر د ڤى چارچووڤه‌ى دا باژێرێ كه‌ركووكێ ئێك ژ وان خالێن هه‌ره مه‌زن و ناكۆكداربوویه كو بوویه ئه‌گه‌رێ هه‌لوه‌شاندنا ڤێ رێككه‌فتنێ، هه‌ر هه‌مان كێشه‌یه كو ڤێ گاڤێ ژى رێگره كو تا نووكه بوویه ئه‌گه‌رێ نه‌جێ به‌جێكرنا مادێ (140). خۆیایه شۆره‌شا ئه‌یلۆنێ به‌رده‌وامى دا خه‌باتا خوه یا چه‌كدارى هه‌تا رێككه‌فتنامه‌یا جه‌زائر یا خیانه‌ت كارى ل 6\3\1975مه‌ره‌م ژڤێ رێككه‌فتنێ ڤه‌مراندنا چریسكا شۆره‌شا ئه‌یلونێ بوو كو ڤێ چه‌ندێ سه‌رگرت و پشتى كێمتر ژ دو سالان ل سه‌ر خه‌تیرا چریسكا شۆره‌شا گولانا پێشكه‌فتنخواز هه‌لبوو و هاته د گۆره‌پانێ دا و ده‌ست ب خه‌باتا خوه یا چه‌كدارى كر ئه‌وژى ل رێكه‌فتى26\5\ 1976 و یا به‌رده‌وام بوو تا سه‌رهلدانا بهارا سالا\1991 و رزگاركرنا كوردستانێ ژ لایێ پێشمه‌رگه‌ى و جه‌ماوه‌رێ دلسۆزێ كوردستانێ ڤه و ب پشته‌ڤانیا هه‌ڤپه‌یمانان و چێكرنا ده‌ڤه‌ره‌كا ئارام ژبۆ كوردستانێ، ئه‌وژى كو ب بریاره‌كا نه‌ته‌وه‌یێن ئێكگرتى بوو كو ڤێ گاڤێ ئه‌م خودان په‌رله‌مان و حوكمه‌ت و هه‌رێمه‌كا سه‌ربخوه و ئازادین كو ئه‌ڤه هه‌موو ڤه‌دگه‌رێت ژبۆ خه‌بات و تێكۆشین و ماندیبوون و ئه‌و كاره‌سات و تراژیدیێن ب سه‌ر ملله‌تێ مه‌یێ كورد داهاتین و خوینا شه‌هیدێن ڤان هه‌ردو شۆره‌شان.
