2016 بلا ب سالا پێشمه‌رگه‌ی و به‌رخودانێ بناڤبكه‌ین
ل ده‌مه‌كی د ناڤ فه‌رهه‌نگا ئوكسفۆرد دا ده‌رگیاین بۆ پێناسه‌كرن و په‌یڤا پێشمه‌رگه‌ی دبێژیت: ئه‌ندامه‌كێ شه‌رڤانێ رێكخراوا ناسیۆنالیستا كورد، گرنگترین تشت كو د فه‌رهنگا ئۆكسفۆرد دا ئاماژه پێ دایی و وه‌رگێرانا په‌یڤێ بۆ سه‌ر زمانێ كوردی دبێژیت ئه‌و كه‌سانێن كو ل پێش مه‌رگه‌ی دكه‌ڤن. هه‌كه بزڤرینه سه‌ر وێ دیرۆكا كو ئه‌ڤ په‌یڤا پێشمه‌رگه‌ێ ژ دایكبووی، كو ئه ژی دڤه‌گه‌رێت بۆ دامه‌رزاندنا كۆمارا كوردستانێ ل سه‌ر ده‌ستێ پێشه‌وا قازی محه‌مه‌دێ نه‌مر ل سالا 1946 ل مهابادێ. ل دووماهیا بریاردانا كۆمارێ ل سه‌ر ناڤێ شه‌ڤانێن كورد بۆ پێشمه‌رگه دبینین قووناغ ب قووناغ كاریگه‌ری و فه‌لسه‌فا پێشمه‌رگه‌ی موكم و موكمتر دبیت. پێشمه‌رگه هه‌نوكه بوویه سومبول و هێمایێ ئازایه‌تی و چاڤنه‌ترسێ كورد ل هه‌مبه‌ر داگیركه‌ران و دوژمنێن گه‌لێ كورد و ئاستێ ڤێ به‌رز و پیرۆزیێ ب رادیه‌كی یه كو هه‌می سه‌ركرێن كورد ب شانازی ڤه ل وی ده‌م و سعه‌تا بیر لێدكه‌ن كو وه‌كو پێشمه‌رگه هه‌بوون و هه‌نه. فیداكاری و دلسۆزی یا پێشمه‌رگه‌یه. پێشهاتنا داعشێ ژی بۆ كوردستانێ، پێشمه‌رگێ كوردستانێ ل دژی ده‌سه‌لاتا عێراقێ شیا ب هزاران چیرۆكێن دیرۆكی ژ ئازاتی و نه‌به‌ردانێ ل دژی دوژمنان تۆمار بكه‌ن. نها ژی پێشمه‌رگه سه‌ره‌رایی هه‌می كێم و كوریێن كوردستانێ و بوونا چه‌ندین قه‌یرانێن ئیداری و ئابووری به‌لێ ب گیانه‌كێ برایانه و قاره‌مانانه شیاینه ئارامی و ئاسایشا كوردستانێ بپارێزن و خوو روویه‌كێ گه‌ش ژ شارستانیه‌ت و كه‌لتوورێ كوردستانێ نیشا جیهانێ بده‌ن. له‌ورا ئه‌م چینه ژ جڤاكی پێدڤیه رێزێ ل قوربانیدان و فیداكاریان بگیرێت. د ده‌مه‌كی دا رۆژانه ئه‌م گوه ل شه‌هیدبوونا پێشمه‌رگه‌ی دبین ل به‌ره‌یێن شه‌ڕ و دبینین كو بنه‌مالێن وان چه‌ند ب قاره‌مانانه پێشوازیێ ل ته‌رمێن شه‌هیدان دكه‌ن، ئه‌ڤ حاله‌ته بێگومان ئه‌ركه‌كێ سه‌خت دئێخته ل سه‌ر شانێ تاك به تاكێن خه‌لكێ كوردستانێ بۆ وێ ئێكه‌َ رێز ل ڤان پاله‌وانێن خوه ب واتا پێشمه‌رگه‌ی بگرن. ل ڤێره دا وه‌ك نیشادانا رێز و ئیحترامێ بۆ گیانێ پاكێ شه‌هیدێن مه و پێشمه‌رگه‌ی داخوز دكه‌م كو سالی ٢٠١٦ زاینی ببیته سالا پێشمه‌رگه و شه‌هیدانێن كوردستانێ. بێگومان ناڤلێنانا سالا ٢٠١٦ ب ناڤێ پێشمه‌رگه و شه‌هیدان كێمترین پێزانین و قه‌ره‌بوویا خه‌بات و فیداكاریا وانه و ل ڤێره سه‌رێ رێز و نه‌وازشێ ددانم بۆ هه‌می شه‌هیدان و پێشمه‌رگێن قاره‌مانێن كوردستانێ ب بێی جوداهی. رێزگرتن و یاده‌كرنا پێشمه‌رگه و شه‌هیدێن رێیا رزگاریا كوردستانێ دڤێت ببیته كه‌لتووره‌كێ پر ره‌نگ و به‌رچاڤ ل ناڤ جڤاكی و وه‌ك سمبۆلا گشتی هه‌ول بهێته دان بۆ وێ ئێكێ نه‌ك ته‌نێ ل باشۆرێ كوردستانێ، به‌لكو پارچه‌یێن دیتر ژی ب هۆیێ ڤی سمبۆلێ و نیشانا نه‌ته‌وه‌یانه فێل و كوله‌كه‌یێن داگیركه‌ران كێمتر بكه‌ین و ببنه هێڤێنێن تێگه‌هشتنا موكم یا سیاسه‌تمه‌داران و خه‌لكێ ئاسایێ هه‌ر چار پارچێن كوردستانێ بۆ وێ ئێكێ ل ده‌مێ گۆرهۆرینا جوگرافیا كوردستانێ ئه‌ڤ سمبۆلانه رێگر بن ل وێ چه‌ندێ كوز كورد جاره‌كا دیتر ب ده‌ستی كوردی بهێته كوشتن. بریتانیان درووشمێن خوه هه‌نه كو ل سه‌ر دیواران بیره‌وه‌وریێن شه‌ڕی نڤیساینه و دبێژن: گه‌ر هوون چوون (گه‌ر زێندی مان ل ده‌مێ شه‌ڕ) بێژنه وان (بۆ خه‌لكی) مه ئه‌ڤرۆیا خوه به‌خت كریه بۆ سوبه‌یا رۆژا هه‌وه. ئه‌ڤ درووشمه هه‌لگرێ چه‌ندین په‌یامێن سه‌خت و پر رامانه كو ئێكه‌م دیاریكارێ وێ سعه‌تێ و ده‌مێ ب زه‌حمه‌ته و پاشی ژی په‌یامه‌كێ روون تێدایه بۆ به‌ره‌بابێن داهاتی كو هوون میراتگێرێن به‌رخودان و ره‌نج و تێكۆشانێن وێ چه‌ندێ نه كو ئه‌ڤرۆ بۆ هه‌وه ده‌سته‌به‌ر كریه. د راستی دا دڤێت حوكمه‌تا هه‌رێما كوردستانێ كۆمه‌كا رێكار و پرۆگرامێن تایبه‌ت د وارێ كه‌لتووری و په‌روه‌رده‌یێ دا بدانیت به‌ر بۆ وێ ئێكێ رێزگرتن ل پێشمه‌رگه و شه‌هیدان حاله‌ته‌كێ بنچینه‌یی و ئه‌رزشی ب نرخ وه‌ر بگریت نه‌كو ل دووماهیا قاره‌مانی و گیانبازیا ڤان قاره‌مانان ژ بیر بكه‌ن له‌ورا ل ڤێره چه‌ند پێشنیازان دئێخمه به‌ر ده‌ست: ڤه‌كرنا مۆزه‌خانه‌كا نێشتمانیا مه‌زن له هه‌ولێرێ كو هه‌ڤده‌م ل گه‌ل پاراستنا ناڤ و وێنه‌یێن شه‌هید و پێشمه‌رگان بكارن شمه‌ك و ئه‌و تشتێن كو ل ده‌مێ شه‌هیدبوونێ پێ بوو بێخه‌نه ل به‌ر دیدا سه‌ره‌دانه‌ڤانان. ٢. دیاركرنا رۆژه‌كَ وه‌كو رۆژا نه‌ته‌وه‌یی بۆ شه‌هیدێن هه‌ر چار پارچێن كوردستانێ كو ئه‌ڤ خاله بكاریت ببیته به‌رێ بنیاتێ كارێ مه‌زنێ هه‌ڤپشك د نێڤبه‌را هه‌می هێزێن هه‌ر چار پارچێن كوردستانێ. ٣. دانانا رۆژه‌كا تایبه‌ت بۆ ئۆركێست و سه‌مفۆنیا شه‌هیدان ل هه‌می باژارێن كوردستانێ. ٤. گۆتنا وانه‌یه‌كێ ل قوتابخانان ب ناڤێ پێشمه‌رگه و شه‌هیدان بۆ تێگه‌هشتنا به‌به‌ره‌بابێن داهاتی ب زه‌حمه‌ت و كێشیێن ل ده‌مێ شه‌ری و ناخۆشیێ.
كرمانجیكرن: ئه‌ڤرۆ
