سازیكرنا وه‌زاره‌تا پێشمه‌رگه‌ی گرنگیه‌كه ته‌حه‌مولا پاشخستنێ ناكه‌ت
سه‌رۆك مه‌سعود بارزانی ل دووماهیا سالا 2014 و ده‌سپێكا سالا نوو 2015 راسپارده و پرۆژێ خوه بۆ وه‌زاره‌تا پێشمه‌رگه‌ی ده‌رخستن ل دۆر ئێككرنا پێشمه‌رگه‌ی و دامه‌زراندنا سازیكرنا وه‌زاره‌تێ، وه‌ك فه‌رماندێ گشتی یێ هێزێن پێشمه‌رگه‌ی ل گۆر ره‌شنڤیسا دستوورێ هه‌رێما كوردستانا عیراقێ. هه‌ر هه‌وه‌سا وه‌ك به‌رپرس ل به‌رامبه‌ر گه‌ل و دیرۆكێ ده‌رباره‌ی گرنگیا ب هێزخستنا ڤێ سازیێ یا كو هه‌بوونا كوردان و ده‌ستكه‌فتی و شۆره‌شێن وان و خوه‌سه‌ریا بریارا وان یا سیاسی بۆ ڤێ سازیێ. هه‌ر دیسا دا ئه‌ڤی ده‌ستكه‌فتێ له‌شكری زێده‌بكه‌ت ل سه‌ر ده‌سكه‌فتێن خوه یێن سیاسی و ئابووری. نه‌مازه سه‌رخوه‌بوونا سیاسی نائێته بجهئینانا ب تنێ پشتی بجههاتنا سه‌ربه‌خوه‌یا ئابووری و خوه‌برێڤه‌برنا خۆیه‌تی، ژ بۆ شرۆڤه‌كرنا
فاكته‌رێن پرۆژێ مه‌سعود بارزانی بۆ ڤێ چه‌ندێ دزڤریت:
1. چونكو ئێككرنا هێزێن پێشمه‌رگه‌ی ل هه‌رێمێ بوویه گرنگیه‌ك و فه‌راتیه‌ك ته‌حمولا پاشخستنێ ناكه‌ت، ئه‌رێ یا به‌رئاقله كو له‌شكر شه‌ڕی بكه‌ت ل به‌ره‌یێ خوه ب دووراتیا 1000 مه‌تران؟ واته وه‌كهه‌ڤی به‌رۆكێ ئه‌ورۆپا رۆژئاڤا ل شه‌رێ جیهانی یێ دویێ، هه‌ر پێنجی یان سه‌د مه‌تر ل ژێر ده‌سهه‌لاتا حزبه‌كێ بیت، یان ل ژێر سه‌رپه‌رشیتا كادره‌كێ سیاسی دا.
پێشمه‌رگێ كوردستانێ بوویه له‌شكره‌كێ نیزامی ب هه‌می پیڤه‌رێن سه‌ربازی، ئێدی بوویه خوه‌دی پۆلینێن پیاده، زریپۆش و تۆپخانه و ئه‌ندازه، به‌رگریا فرۆكه و تانكان، بوویه هێزه‌كا شاره‌زا ده‌وله‌تێن مه‌زن ئاماژێ پێ دده‌ن، هه‌می دۆست ژی، ئێدی نووچه‌یێن وان ل پێشیا لاپه‌رێن رۆژنامان گرتینه و ل سه‌ر هه‌می كه‌نالێن ئه‌سمانی، چونكو تاكه له‌شكره شه‌رێ تیرۆرێ ل سه‌ر ئه‌ردی دكه‌ت، د ناڤ شه‌رێ جیهانێ یێ خوجه دا ل دژی تیرۆرێ، وه‌كو به‌رگریكرن ژ راگه‌هاندنا جیهانی یا مافێ مرۆڤی و ل شوونا ڤێ جیهانێ هه‌میێ.
2. چونكو هه‌رێما كوردستانێ ده‌ركه‌فتیه ژ قووناغا ڤه‌گوهاستنێ و ته‌ڤلی قووناغا نوو بوویه، قوونا ئاڤه‌دانیێ و گرنگترین مافێن قووناغا نوو ئه‌وه سازیكرنا ده‌وله‌تێ و گرنگترین سازیا هه‌ژی رێخستنێ و ئێكبوونێ سازیا به‌رگریی یه چونكو قووناغا ئنتیقالی پشتی هه‌ر شۆره‌شه‌كێ دهێت، نه‌مازه هه‌ر قووناغا ڤه‌گوهاستنێ به‌ره‌كا مه‌زن ژ قانوونان، سازیان، ئایدۆلۆجیان و كه‌سانێن رژێما پێشتر دخوه‌دا دحه‌بینیت، ئه‌ڤێ چه‌ندێ گه‌له‌ك سال دڤێن چونكو سیسته‌مێ دیمۆكراتی یێ نوو هێشتا ژدایك نه‌بوویه و تشتێ دهێته روودان ئه‌ڤه‌نه (ئاژاو، سه‌رپیچیێن مافێ مرۆڤی و ئازادیان، قوربان دهێنه دان، زێده‌باری شه‌رێن مللی). نها ئه‌م مه ل هه‌رێمێ دو عه‌قدێن سالان بووراندن و ئه‌م ژ قووناغا ڤه‌گوهاستنێ ده‌ربازبووینه و شۆره‌ش پێگه‌هشتیه و شۆره‌شێ سازیێن خوه یێن ره‌وا ئیناینه و دادوه‌ریا جڤاكی و ئاشتیا مللی په‌یداكریه ل هه‌رێمێ و هه‌رێم كریه مێرگه‌ك ژ دیمۆكراتیی، له‌ورا ئێكبوونا پێشمه‌رگه‌ی ب له‌ز دخوازیت چه‌ندی دشیان دا بیت، چونكو چو گرۆڤه ژی ئێدی نه‌ماینه بۆ ئالۆزكرنا ڤێ چه‌ندێ.
3. هێزا له‌شكری دهێته هه‌ژمارتن ژ گرنگترین فاكته‌رێن پیڤانا هێزا دوله‌تێ و هه‌بوونا وێ د جیهانێ دا ل گه‌ل فاكتورێن دیتر. لێ هه‌كه فاكتورێ ئابووری د ده‌وله‌تێ دا.
شكه‌ستن ئینا دێ گه‌شكرن ژی شكێت و هه‌ژاری به‌ربه‌لاڤ بیت، لێ هه‌كه هێزا له‌شكری شكه‌ست د ده‌وله‌تێ دا، ئه‌و ده‌وله‌ت و گه‌ل ژی مرن و كه‌فتنه ل ژێر داگیركرنێ دا یان گه‌فلێكرنا بیانی.
4. د زانستێ سیاسی دا گرنگترین پێكهاتێن دامه‌زارندنا ده‌وله‌تێ دا، هه‌رێمه، گه‌له، سه‌روه‌ری یه، رێكخستنه، له‌ورا تێرا ناكه‌ت كو ده‌وله‌ت بهێته دانان و دامه‌زراندن بێی هه‌بوونا هه‌رێمێ یان ملله‌تی ب تنێ.
كو ریێخستنه‌ك هه‌بیت سازیێن ده‌وله‌تێ بۆ رێكبێخیت و ئه‌ركێن وێ سه‌ربه‌خوه بجه بینیت دوور ژ ده‌سهه‌لاتا كه‌سان و حزبان.
5. ل دووڤ داخواز و بانگاوازیا هه‌ڤپه‌یمانان و داكۆكیكرنا وان ل سه‌ر ئێككرنا پێشمه‌رگه‌ی بۆ ب ساناهیكرنا رێیا گه‌هاندنا پشته‌ڤانیان و كه‌لوپه‌ل و چه‌كی و كه‌ره‌ستێن لۆجستی بۆ ئێك ژێده‌ر ئه‌و ژی وه‌زاره‌تا پێشمه‌رگه‌یه‌و ب سه‌رپه‌رشیتا فه‌رماندێ گشتی یێ هێزێن چه‌كدار و وه‌زیرێ پێشمه‌رگه‌ی.
6. له‌شكرێ هه‌ڤپشك دهێته هه‌ژمارتن ئێك ژ فاكته‌رێن ته‌ڤلیكرنا نه‌ته‌وی ده‌مێ چه‌ندین تاكێن سه‌ربازی دا ژ هه‌می ده‌ڤه‌رێن جوگرافی ژ كوردستانێ ژ زاخۆ هه‌تا خانه‌قینێ، تۆزخورماتۆ، شنگالێ، سلێمانیێ و هه‌ڤلێرێ، د ئێك یه‌كه دا خرڤه‌دبن، هه‌می ب ئێك زمان هه‌ڤپشكدبن، هه‌می كریار و پێرابوونێن وان خورت دكه‌ت، ره‌وشه‌نبیریه‌كا هه‌ڤپشك، بهایێی هه‌ڤپشك، هه‌سته‌كا هه‌ڤپشك، هه‌مان چاره‌نڤیس و پیرۆزیێن هه‌ڤپشك.
7. ئه‌و داخوازه‌كا مللی یه و یا ناڤندێن ره‌وشه‌نبیری، ئه‌دیب و هه‌لبه‌وستڤان، داخوازا ناڤه‌ندێن له‌شكری و رایا گشتی ب هه‌می ته‌خ و چینێن خوه‌ڤه و چینێن دیتر یێن پشته‌ڤانی و په‌سنا ڤی پرۆژێ دیرۆكی دكه‌ن، چونكو ئه‌ڤ پرۆژه هێمایێ هه‌بوونا مه و پاراستنا بهایێن مه دكه‌ت و هه‌یبه‌تا سه‌ربلندیا مه.
8. ئێككرنا پێشمه‌رگه‌ی ل گۆر بریار و پرۆژێ سه‌رۆك بارزانی دێ ڤێ سازیێ كه‌ته مه‌تاله‌ك و پارستنه‌ك بۆ دیمۆكرارتیێ و مافێن مرۆڤه چونكو ئه‌ركێ وێ ب تنێ دهێته دۆرپێچكرن بۆ پاراستنا هه‌رێمێ ژ گه‌ف و زۆریلێكرنێن ده‌ره‌كی و كاروبارێن ناڤخوه‌ی بۆ وه‌زاره‌تا ناڤخوه‌یی دهێلیت، چونكو هه‌رێم یا بوویه مێرگه‌كا دیمۆكراتیێ، برێڤه‌برینا ئاشتیانه یا ده‌سهه‌لاتكرنێ هه‌یه و هه‌ر وه‌سا رێزگرتنا رێخستۆیا ماف و ئازادیان و ده‌نگدانا ئازاد یا ده‌وری، و كلتوورێ دانپێدان ب یێ دن ب هه‌بوونا ڤێ چه‌ندێ گه‌هشته دابونه‌ریتێن وی و ره‌وشتوتیتالێن وی ب بها و رێیا په‌رێسیا وی و په‌یوه‌ندیا وی ب خودێ ڤه. ئه‌ڤ سه‌بۆره ب دلێ خه‌لكی نینه، هه‌رده‌م هه‌رێمێ تووشی مه‌ترسیان دكه‌ت، داعش وه‌كو نموونه، له‌ورا ئه‌م پێدڤی ب له‌شكره‌كێ نیزامی ئێكگرتینه، یێ ریخستی بۆ هاندانێ بۆ لڤینێ و ڤه‌گوهاستنێ و به‌رگیریكرنێ بۆ هه‌ر پارچه‌كێ به‌ر ب هه‌ره‌شی. 9. پشتی ئێكبوونا پێشمه‌رگه‌ی دێ كونترۆلێ ل سه‌ر ب ساناهی ئێخیت چونكو دێ بیته گومتله‌كێ ئێكگرتی، ژ لایێ فه‌رمانده‌كرنێ و بێته‌لێ و په‌یوه‌ندیان و هه‌والگێریێ، ئیداره و میره و چالاكی و پشكنینا گشتی.
ل دووماهیێ ڤان پێشنیازان دكه‌م
1. ئه‌ڤ پرۆژێ سه‌رۆك بارزانی بهێته پێشكێشكرن بۆ په‌رله‌مانی د اكو ببیته قانوونه‌ك.
2. سه‌پاندنا سه‌ربازیا نه‌چاری (ئیلزامی) بۆ هه‌می ده‌رچوویان ژ كچ و كورا نكو خزمه‌تا هه‌رێمێ بكه‌ن بۆ ده‌مێ دو سالان ب كێمترین راده وه‌كو دلسۆزیه‌ك بۆ ئه‌وا ل هه‌رێمێ ل وان مه‌زاختی بۆ 16 سالان وه‌كو بێبه‌رامبه‌ر و ب هه‌روه‌یی.
8. كو زه‌لامێن بازرگان و وه‌به‌رهێنه‌رێن كورد و خوه‌دی كۆمپانیان هاریكاریان و كه‌ره‌ستێن لۆجستی پێشكێشی وه‌رزاره‌تا پێشمه‌رگه‌ی بكه‌ن هه‌ر وه‌ك سه‌ربۆرا یێن ئیسرائیلێ ده‌مێ هه‌می تشتێن لۆجستی بۆ ده‌مێ سێ سالان پێشكێشكرین بۆ سێ سالان ل ده‌مێ دامه‌زراندنا ده‌وله‌تا وان ل سالا 1948.
و: ئه‌ڤرۆ
