پیرۆزی و ئازادییا ره‌خنه‌گرتنێ
ب درێژه‌هیا دیرۆكێ د هش و بیردانكا هه‌ر كۆمه‌كا جڤاكی دا، هن سومبول و هێمایێن پیرۆز هه‌بووینه و تاكێن جڤاكی یان ژی پڕانییا هه‌ره زۆر ژوان ل سه‌ر كوۆك بووینه، به‌ره‌ڤانی ل پیرۆزیێن خوه كریه و به‌لكو ل سه‌ر ڤان پیرۆزیان شه‌ڕ و جه‌نگێن وێرانكار و خوینه‌لۆ ژی درۆست بووینه، دیارده‌یا كارتێكرنا پیرۆزیان پتر د جڤاكێن ده‌ست پیًكی وخێله‌كی دا هه‌یه، د جڤاكێن هه‌نێ دا ئایین و پیرۆزی رۆله‌كێ گرنگ دبینن د ژیان و مۆرالێن وان دا، به‌رۆڤاژیا باژێر و جڤاكێن مۆدرن دا، ئه‌و جڤاكێن به‌ر ب ڤه‌بوون و بسپوریێ چووین، د چڤاكێن ڤه‌كری دا ژی خه‌لكی یان تاكه‌كه‌سی پیرۆزی و باوه‌ریێن خوه هه‌نه لێ ل جه‌م وان پیرۆزی و ئایین نابیته چارچووڤه‌یه‌كێ ئایدلۆژی و هه‌ول ناده‌ن وه‌كو ئالاڤه‌كێ سیاسی و ژبۆی ژ ناڤبرنا ئه‌وێ دی ب كاربینن، لێ د جڤاكێن گرتی و دائێخستی و ده‌ست پێكی دا، پیرۆزی دبنه ئامرازه‌كێ ئایدلۆژی و سیاسی و هه‌ر ئالیه‌كی هه‌ول دایه پیرۆزی و باوه‌ریێن خوه لسه‌ر ئه‌وێ دی سه‌پینیت، و پیرۆزیێن ئه‌وێ دی ب هه‌رمینیت، بیرمه‌ندێ فره‌نسی (ئیمیل دوركایم) ل سه‌ر دیارده‌یا (پیرۆزی و هه‌رماندی) دبێژیت، جڤاك ب خوه پیرۆزیێن خوه دروست دكه‌ت، ل ده‌رئه‌نجامێ خوه‌یندن و ئه‌نالیزه‌كرنا خوه دا بوو دیارده‌یێن سرۆشتی و روحی هنده‌ك تشتان ب پیرۆز ل قه‌له‌م دده‌ت و هنده‌ك دی ژی د هه‌رمینیت و دیسان ریتوالێن تایبه‌ت ب خوه ڤه رێكدێخیت بوو بڵندراگرتنا پیرۆزیێن خوه و هه‌رماندنا پیرۆزیێن ئه‌وێن دی.
ب ڤی ئاوایێ هه‌ڤركی دنێڤبه‌را پیرۆزیان دا سه‌رهلداینه و تا نها ژی د به‌رده‌وامن، و روودانێن پاریس و تیرۆركرنا كاریكاترێست و رۆژنامه‌ڤان (ستێڤان شاربۆنیه) و هه‌ڤكارێن وی د هه‌فتینامه‌یا (شارلی ئیبدۆ) دا، هه‌ر د كه‌ڤیته قادا هه‌نێ دا، ژ لایه‌كی ڤه، شاربۆنییه، وه‌كو تاكه‌كه‌سه‌كێ رۆژئاڤایی و د جڤاكه‌كێ ئازاد دا په‌روه‌رده‌بوویه و ل جه‌م وان هه‌می كه‌سه‌ك و د چ پله و پایه دا بیت و چ تشته‌ك پیرۆز نه‌مایه و هه‌موو تشته‌ك نابیت دوور بیت ل دید و هزرا ره‌خنه‌یی، ژ لایه‌كێ دی ڤه ره‌وته‌كێ رادیكال و توند ره‌و و هه‌ول دده‌ت پیرۆز و هزر و پرۆژه‌كتێ خوه یێ ئایدلۆژی ل سه‌ر ته‌ڤایا جیهادێ ب سه‌پینیت، و ده‌ما هه‌ر لایه‌نه‌ك د گه‌ل وی دا نه‌بیت ته‌كفیر بكه‌ت و جیهادێ دژبه‌ری وی رابگه‌هینیت، هه‌لبه‌ته دێ به‌رسڤا وی یا تۆند بیت ده‌ما لایه‌نه‌ك ل پیرۆزیێن وی بده‌ت، شاربێ رۆژنامه‌ڤان چ په‌یوه‌ندی ب پیرۆزیێن ئیسلامێ هه‌ر ئایینه‌كێ دی ڤه نییه، ئه‌گه‌ر هه‌لگرێن ئه‌وی ئایینی پیرۆزیێن خوه رابگرن و هه‌ول نه‌ده‌ن بها و نرخێن خوه ل سه‌ر ئه‌وێ ب سه‌پینن و پیرۆزیێن ئه‌وێن دی ب هه‌رمینن، ئیسلاما رادیكال ده‌ما ئایینی ب گشت بها و نرخ و پیرۆزیێن خوه ڤه دكه‌نه چاچووڤه‌كێ ئایدلۆژی دا و وه‌كو ئالاڤه‌كێ سیاسی بكاربینن، هه‌لبه‌ت ل وی ده‌می خه‌لكێ دی هه‌مبه‌ر ئه‌ڤان پرۆژه‌كتان بێ ده‌نگ نابیت چونكه د بنه‌ره‌ت دا ئیسلاما رادیكال و سیاسی و ره‌وتێن تۆندره‌و، خه‌لكێ دی كرنه پشكه‌ك ژ پرۆژه‌كتێ خوه یێ ئایدلۆژی، ده‌ما خه‌لكێ جیاواز ب گاوه‌ر و لاده‌ر ل قه‌له‌م داین، هه‌لبه‌ت دێ لایه‌نێن دی ژی به‌رسڤ هه‌بیت و شه‌ره‌كێ ئایدلۆژی و هزری ل گه‌ل كه‌ن، دیسان دێ پیرۆزی و میتۆدا هزركرنا وان كه‌نه ئارمانجا خوه و دێ ل وان پیرۆزیان ده‌ن، ڤێچا ئه‌گه‌ر هه‌ر لایه‌نه‌ك بخوه‌ازن ل ژێر په‌رده‌یا پیرۆزیێن خوه پرۆژه‌كێ سیاسی ب رێڤه‌ببه‌ت، پێدڤی یه چاڤه‌رێی وێ چه‌ندێ بیت كو ئایین و پیرۆزیێن ئایینی مینا هه‌ر تیوره‌كا دی یا سیاسی دێ كه‌ڤنه ژێرا هزرا ره‌خنه‌یی و ئه‌گه‌ر ژی ب وێ چه‌ندێ قایل نه‌بیت، پێدڤی یه و ب خوازیت ئایینێ خوه دوور بێخیت ل لێدانێن هزرا ره‌خنه‌یی، دڤیا لژێر وێ په‌ردێ كار نه‌كه‌ت و پیرۆزیێن خوه دوور بێخیت ل پرۆژه‌كتێن سیاسی و ئایدلۆژی.
