ئه‌ڤ چ ره‌وشه!؟..
ئحسان ئامێدى
ره‌وشه‌ك ئالۆزه، ده‌وروبه‌ر هه‌مى ئاگرن، ئه‌و بخوه ئاگرن و د ئاگرێ خوه‌دا سۆژن، چه‌قێن وان ب مه دكه‌ڤن، هه‌ر لایه‌كێ بچیێ خراپتره، دگه‌ل خوه د خرابن، ل گه‌ل یێن ده‌وروبه‌رێن خوه خرابترن، ل گه‌ل یێن خوه د باش نینن دێ چاوا ل گه‌ل یێن دى دباش بن، زانا دبێژن هه‌كه ته بڤێت یێ ته‌نا بى ته‌نایێ بده جیرانى ژى دا د ته‌نایێ دا بمینى، و یێ بۆ ئێكى نه‌خۆشكه‌ت دێ بۆ وى ژى نه‌خۆش بیت، سته‌مكار د ئاگرێ سته‌مكرنێ دا دكه‌لیت، هه‌كه هه‌ڤكارێن وى ژى د سۆدمه‌ندبن د سته‌مكاریێ دا ل دووماهیێ دێ سته‌مكار و هه‌ڤكارێن وى د ئاگرێ سته‌ما وى و كه‌ربوكینا سته‌ملێكریان دا سۆژن.
مێژوویا سته‌مكاران بخوینن بزانن چ ب سه‌رێ خه‌لكێ خوه ئینایه به‌رى خه‌لكێ دیتر، پاش بزانن كا دووماهیا وان چاوا بوویه و ب چ ب سه‌رێ وان هاتیه، و میژوویێ جهێ وان ل كیش به‌رپه‌ران نڤیسه و په‌ند و وانان لێببینن.
دووهى ده‌ستهه‌لاتدارێن ڤان ده‌وروبه‌ران سته‌مكارێن درندانه‌بوونه، حه‌تا بۆسته‌كا عه‌ردێ ئێكێ دیتر داگیردكر شه‌ر و كوشتن و تالانكرن دكر، حه‌تا بیروباوه‌رێن خوه دسه‌پاندن بیروباوه‌ر و كلتۆرێ یێن دى ژناڤدبرن، حه‌تا مزگه‌فته‌ك ئاڤادكر ب ده‌هان دێر و كنیشت و په‌رستگه‌ه خراب دكرن، حه‌تا هه‌ڤركه‌كێ خوه دكوشت ب ده‌هان ژ خه‌لكێ خوه ژى دكرنه گورى و قوربان، یا ب ناڤێ شارستانیه‌ت و پێشكه‌فتنا وان سه‌رده‌مان دا ناسین ل سه‌ر كلوخێن مرۆڤان و گیانێ جانان و خوینا گه‌نجان و وێرانكرنا وه‌لاتان دهاته نژینین، ئاڤاكرنه‌كا بێ بنیات بوو و ئاڤاهیه‌كێ هژهژین بوو، له‌وا هندى ئاڤادكر هه‌ر ب سه‌رێ واندا د هه‌رفت، میّژوویه‌كا شه‌رانگیرى و خویناوى و یرانكه‌ر، ب ملیۆنان گۆرى و قوربان پێناڤى ناڤێ سته‌مكاره‌كى!. ده‌ستهه‌لاتدارێن ئه‌ڤرۆ ژى میراتگرێن وان به‌ره‌بابانه و هه‌لگرێن وى كلتوورى نه، وه‌كو وانه و خراپترن و وه‌سا دهێت پێشبینیكرن یێن بهێن ژى دێ د وه‌سا بن و خراپتر بن، كوشتنه، سوتنه، دزیه، تالانه، ژناڤبرنه، و وێرانكرنه، ئه‌ڤه‌یه كلتۆرێ ملله‌تێن ده‌وروبه‌رێن كوردستانێ و شانازیێ پێ دبه‌ن و ل سه‌ر دچن، هه‌ر رژێمه‌كا چووى ئێكا خراپتر هاتیه شینێ، ب كوشتنێ و ژناڤبرنێ هاتینه و هه‌ر ب وێ رێ چووینه، ئه‌ڤه گورگن، هه‌ڤدو درینن، یێن دى هه‌كو پێچێبیت دبرینن، چ خزمه‌تا شارستانیه‌تێ و مرۆڤایه‌تیێ نه‌كریه و ژێ ناهێت بكه‌ن، مرۆڤ چاڤه‌رێ چ باشیێ لێناكه‌ت، تنێ ب هێزێ به‌رسڤا وان دهێته‌دان، (قوه‌ت عله‌تى دبریت)، كوردستان یا خواستیه خوه بهێز بێخیت، ئه‌و هێزا دشێت به‌رسینگا وان ركه‌به‌ریا بگریت، كو خوه دهه‌ڤگرتنێ و میساقێ نه‌ته‌وه‌یى و نشتیمانى دا دبینیته ڤه.
كوردستان وه‌لاته‌كێ ئارامبۆیه، چونكى خه‌لكێ وێ مرۆڤێن ئاشتیخواز جامێربوونه، لێ هه‌ر ئه‌ڤ وه‌لاته مه‌یدانا شه‌ر و ململانا هێزێن ده‌وروبه‌ران بوویه، و ژلایێ وانڤه هاتیه داگیركرن و پارچه‌پارچه‌كرن و لێكڤه‌كرن و بێ به‌هركرینه ژ ئاساییترین مافێن وانێن ره‌وا، و هه‌ر پارچه‌ك بوویه پشكه‌ك ژ هه‌ڤكێشێن وێ ده‌وله‌تا داگیركه‌ر به‌رامبه‌ر ده‌وله‌تا دیترا داگیركه‌ر، و گه‌له‌ك جاران ژ ئه‌نجامێن شه‌رێن ڤان داگیركه‌ران دگه‌ل هه‌ڤدو كورستانیێن وان پارچان بووینه پشكه‌ك ژ سۆته‌مه‌نیا وان ململانان بێى كو مافه‌ك تێدا هه‌بیت یان به‌هره‌ك.
شه‌ر و ململانێ ل به‌رى سه‌رهه‌لدانا ئیسلامى ل ناڤبه‌را ده‌وله‌تێن وى سه‌رده‌مى ل سه‌ر وه‌لاتێ كوردان هه‌بوون، و پشتى ئیسلامبوونێ ژى ده‌وله‌تێن بسلمانان ژى هه‌ر ب شه‌ران ڤه بوون و كوردستان هه‌ر جهێ شه‌رێن وانبوویه، و پشتى چێكرنا ده‌وله‌تێن نوو ژى ل سه‌رده‌مێ هه‌رفینا ده‌وله‌تێن ئیسلامى ڤێ سیاسه‌تا شه‌رى درێژى كێشا و هشتا ب شێوازێن جۆراوجۆر به‌رده‌وامن.
ل ئه‌نجامێ وان سیاسه‌تێن شكه‌ستیێن ده‌ستهه‌لاتدارێن ده‌وله‌تێن ده‌ڤه‌رێ، ده‌ڤه‌ر هه‌مى كه‌فتیه د شه‌ران دا، ئه‌ڤه شه‌ره‌كێ جیهانیه ب ره‌نگه‌كێ دیتر، ئه‌ڤه لێكدانا شارستانیه‌تانه ب شێوازه‌ك دیتر، ئه‌ڤه ئاگره‌كه ب هه‌ڤشى كه‌فتیه و هه‌مى تێدا دسۆژن، رۆژهه‌لاتا ناڤین هه‌موو د ڤى ئاگرى دایه.
سه‌ر هندێ را هه‌رێما كوردستانێ ژ هه‌میان باشتره!، باشتریا چ!؟.. به‌لێ ئه‌گه‌ر ئاسایش بیت ل هه‌رێما كوردستانێ هه‌یه و هه‌كه ئازادى بیت ته‌عه‌دودیا سیاسى و ئازادیا ده‌ربرینێ هه‌یه، و هه‌كه تێرخوارن بیت ره‌وشا ئابوورى یا هه‌رێمێ ژ یا ده‌وروبه‌را باشتره و هه‌كه خزمه‌تێن دیترێن شارستانى بن ل هه‌رێمێ ژ هه‌میان پترن!، ئه‌رێ ئه‌ڤه تێرا مه‌هه‌یه، و دێ بۆ مه هۆسا چیته سه‌رى، و دێ شێین باشتر كه‌ین؟، ئه‌رێ ئه‌ڤ هه‌ڤكێشه‌نه به‌ر ب كیڤه‌نه؟.
دبیت یا ب زه‌حمه‌ت بیت مرۆڤ ب دروستاهى بزانیت ئه‌ڤه چ فه‌زایه ل ڤان ده‌وله‌تان ژ جه‌زائیرێ بۆ توونسێ و لیبیایێ و مسرێ و سووریێ و و ئیراقێ و یه‌مه‌نێ و ده‌وله‌تێن كه‌نداڤى و توركیایێ ئیرانێ و ئه‌فغانستانێ و كوردستان ژى د نیڤێ دا رووده‌ت، ئه‌ڤ جوگرافیه دلێ دنیایێ ڤه‌دگریت و ژێده‌رێ سه‌ره‌كیێ ووزا جیهانێ لێ هه‌یه، چراتیه‌كا مه‌زنا مرۆڤان پێكدئینیت و سه‌رۆكانیا بیروهزرێن توندره‌وه، ره‌وشه‌ك ئالۆزه و نه یا دیاره سه‌متا وێ به‌ر ب كیڤه‌یه، چونكى ئه‌ڤه هه‌ڤكێشه‌كا ب زه‌حمه‌ته و گه‌له‌ك هۆكار و فاكته‌رێن ناڤخوه‌یى و ده‌وله‌تى و هه‌رێمایه‌تى و نیڤده‌وله‌تى تێكه‌لبوونه و كێشوڤه‌كێشه‌كا ئالۆز پێكئینایه، د ناڤ ئێك ده‌وله‌تدا، گه‌له‌ك دیدو بۆچوون و گرۆپ و هێزا سه‌رهلدانه و كه‌سێ ب كه‌سێ نینه، هۆكارێن پێدڤیێن تاكى و یێن كۆمێ و یێن هزروبیرى و یێن تایفه‌گه‌رى و یێن ئه‌تنى و یێن جوگرافى باندۆرا خوه هه‌یه ئه‌ڤه فه‌وزایه‌كا چێكریه ژبوونا لاوازكرنا ڤان قه‌وارێن هه‌ین و سه‌ر ژنو دانانا جۆره‌كێ دى یێ قه‌واران.
چاوا ئه‌ڤ فه‌زایه هاته چێكرن، و پیرۆزیا ڤان ده‌وله‌تێن سته‌مكار هاته شكاندن؟، چ پێنه‌ڤێت هۆكارێ به‌راهیێ سیاسه‌تا شكه‌ستخواریا ده‌ستهه‌لاتدارابوویه، كو نه‌شیاینه ده‌ربرینێ ژ ئیراده و خاست و پێدڤیێن ملله‌تان بكه‌ن، مژوولبوونا وان ب حه‌ز و به‌رژه‌وه‌ندیێن خوه و پیشتگوهخستنا خه‌لكى، بێكارى و بێداهاتى و برسیكرنا خه‌لكى و بێدادیێ بوویه، ل دووڤ دا یاریا هه‌والگیرى و سیخۆریه، زلهێزێزێن جیهانى بۆ مه‌به‌ستێن تایبه‌ت چێكرینه و ئازراندینه، و بهانه‌یێن مایتێكرنێ د كاروبارێن ده‌وله‌تاندا په‌یداكرینه.
ئه‌ڤه ره‌وشه‌ك خرابه و یاریكه‌ر گه‌له‌كن و كێشوڤه‌كێشه‌ك ب هێزه و هه‌ر ئێكى بۆ خوه‌یه، خرابكرنه ژبوونا نوو ئاڤاكرنێ، ژبه‌ر هندێ دڤێت هه‌رێما كوردستانێ ره‌وشا ناڤخوه باشتر لێكه‌ت و خوه بهێزبێخیت و به‌رهه‌ڤبیت داكو د قووناغا ئاڤاكرنێ دا بشێت قه‌وارێ خوه‌یێ نشتیمانى ل سه‌ر بنیاته‌ك باش ئاڤابكه‌ت و گه‌شه‌یێ پێبكه‌ت.
