به‌ر ب ئاساییكرنه‌كا ژیرانه
ئحسان ئامێدى
مێژوویا مرۆڤایه‌تیێ یا پره ژ كاره‌سات و مه‌رگه‌سات و ده‌رده‌سه‌ریان، كو هنگافتنن دكه‌ڤنه درێكا مرۆڤى دا، هنده‌ك ته‌ڤایى نه و هنده‌ك كه‌سوكى نه، یێن ته‌ڤایى هه‌مى به‌ردكه‌ڤن و یێن كه‌سوكى سنۆرداركرینه ب كه‌سه‌كى ڤه، خۆ ژیان بخۆ ژى هه‌مى خۆشى و نه‌خۆشى نه، هونه‌ر ئه‌وه مرۆڤ چه‌ند دشێت ل سه‌ر ئاسته‌نگ و ئارێشا و نه‌خۆشیا زالبیت و پێتڤیێن خۆ دابینكه‌ت و ژیانا خۆ خۆشتر لێبكه‌ت و به‌رده‌وامیێ پێبده‌ت، كو ئه‌ڤه‌یه جه‌وهه‌رێ ململانا ژیانێ یه.
هنگافتنێن ته‌ڤایى گه‌له‌ك جورن هه‌نه سروشتى و هه‌نه ده‌ستكردێن مرۆڤى، و هه‌نه هه‌ڤپشك.
ڤولكان، لافاو، بیبه‌له‌رز، باروڤه، گه‌رم، سه‌رما، به‌فر، باران، هشكاتى، گورانكاریێن سه‌قاى، هریانا عه‌ردى، سوتنا دارستانا و ده‌رامه‌تى، ژ نافچوونا ته‌رشوته‌والى، لیكدانا گه‌ردیله‌یان، ره‌ڤین كولیا و مێشوموران، نه‌خۆشى و په‌تا، هنگافتنێن سروشتى نه و كاره‌سات لێدكه‌ڤن، و شه‌ر و لێكدان، كوچپێكرن و ده‌ربه‌ده‌ریا بخورتى و نه‌چارى و سوتن و هنده‌كێن دى ژ هنگافتنێن ده‌ستكردن و هه‌ر كاره‌سات لێدكه‌ڤن…هه‌روه‌كو دبیت د كارڤه‌دانه‌كا مرۆڤى یان ب ده‌ستڤه‌دانه‌كا ب مه‌ره‌م هنگافتنه‌ك چێبیت و كاره‌سات لێبكه‌ڤن وه‌كو ده‌ستپێكرنا شه‌ره‌كى یان سۆتنا ئاقاره‌كى یان هژیانا عه‌رده‌كى یان به‌لاڤبوونا گازه‌كا كۆژه‌ك یان په‌یدابوونا نه‌خۆشیه‌كا ڤه‌گر ل ئێكى و … هتد. ئه‌ڤه هه‌مى هۆیێن كاره‌ساتانه و ب سه‌رێ مرۆڤان هاتینه و قوربانیێن مه‌زن لێكه‌فتینه، و سه‌ره‌راى قه‌بارێ زیانێن هنگافتنێ لێ ژیان نه‌راوه‌ستایه ومرۆڤى رێیا خوه شه‌قاندیه و ژیانا خوه برێڤه‌بریه. و وه‌كو سروشتێ هه‌بوونێ، ئه‌ڤ هنگافتنه هه‌ر دێ هه‌بن و كاره‌سات ژى دێ لێكه‌ڤن، لێ ژیان هه‌ر دێ مینیت و خوه گونجینیت.
ئه‌ڤ هنگافتنێن نه چاڤه‌رێلێكری، روودانێن وێرانكه‌رێن جه‌ركبرن، خه‌لك ژ باندۆرا وان دنالن، و زیانێن مه‌زنێن گیانى و ده‌راڤى ل پاش خوه دهێلن و كارتێكرنه‌كا مه‌زن ل ئابوورێ وه‌لاتى و داهاتیێ تاكى و ژیانا جڤاكى دكه‌ن و پێدڤى ب خۆ ژێ پاراستنێ یان خۆپاراستنێ ژ كارڤه‌دانێن وێ دبن، هه‌روه‌كو پێدڤى هه‌مى هۆیێن ژیانێ دبن، كو گه‌له‌ك جاران ژبلى زیانیێن كاره‌ساتێ زیانیێن كارڤه‌دانێن وێ یێ ل دووڤ كاره‌ساتێ پترترن و بۆ ده‌مه‌ك درێژ دمینن، و دابینكرنا پێدڤیێن بنه‌كیێن ژیانێ بزه‌حمه‌تكه‌ڤن.
ل ڤى سه‌رده‌مێ جیهانیبوونێ و پێشكه‌فتنا زانستى و ته‌كنۆلۆجى و دۆستینی و هه‌ڤكاریا ده‌وله‌تان و ملله‌تان و كارایا رێكخراویێن نه‌ته‌وه‌یێن ئێكگرتى و یێن نێڤده‌وله‌تى و خێرخوازیێن جیهانى، زووتر زانیارى دهێن وه‌رگرتن و بله‌زتر به‌رهه‌ڤى دهێنه‌كرن و ب ساناهیتر هاریكارى دگه‌هن، و قه‌بارێ قوربانیان و زیانان كێمتر لێدهێت. لێ ئه‌ڤه هه‌مى ژى نه‌شێن رێ ل قه‌ومینا كاره‌ساتان بگرن، هه‌روه‌كو ل ڤان چه‌ند سالێن بۆرین چه‌ندین روودانێن بیبه‌له‌رز و بارۆڤه و لافاو و شه‌ران و ده‌ربه‌ده‌ریا و نه‌خۆشیا رووداین و زیانێن مه‌زن لێكه‌فتین.
ئه‌ڤا نوكه ژى په‌تایا كۆرۆنا یا نه‌خۆشیا كۆڤید 19 یه، كو په‌تایه‌كا جیهانیه و سه‌تاسه‌رى جیهانێ ڤه‌كرتیه و هه‌مى جیهان پێڤه گریده‌بوویه، و حه‌تا نوكه ئه‌گه‌ر مرۆڤ شیابن زیانێن وێ ژى كێم كه‌ن،لێ نه شیاینه كونترۆل بكه‌ن و توخیبه‌كى بۆ دابنن و چاره‌سه‌ربكه‌ن.
د مێژوویا مرۆڤان دا گه‌له‌ك نه‌خۆشى و په‌تایێن كوژه‌ك ب سه‌ر كۆمێن مرۆڤان دا هاتینه و زیانێن مه‌زن ل پاشخۆ هێلاینه و گه‌له‌ك ژ وان په‌تا و نه‌خۆشیان بۆ ماوه‌یێن درێژ ل گه‌ل مرۆڤى ماینه حه‌تا مرۆڤ ل سه‌ر هۆكارێن په‌یدابوونا وێ و ریێن چاره‌سه‌ریێ هه‌لبووین و كونترۆلكرین، لێ هه‌ر دوان بارودۆخ و ده‌مان دا هه‌ر مرۆڤى ململانا خوه یا ژیانێ كریه و نه راوه‌ستایه، له‌وان یا سروشتیه د ڤێ ره‌وشێ دا، تاكو زانا و زانست ل سه‌ر هۆیێن ڤێ په‌تایێ هه‌لدبن و چاره‌سه‌ریێ بۆ دبینن، مرۆڤ ژیرانه سه‌ره‌ده‌رێێ ل گه‌ل ڤى بارودۆخى بكه‌ت و ب خۆ پاراستنا زانستیانه خوه بگونجینیت.
خۆشبه‌ختانه مرۆڤێن ڤى سه‌رده‌مى هه‌تا راده‌كى هشیار و روشه‌نبیره و ئامیرێن وه‌رگرتنا زانیاریا و رێنمایێن خۆپاراستنێ ل به‌ر ده‌ست هه‌نه و دشێن خوه بپارێزن و ژیانا خۆ یا ئاسایى ژى برێڤه‌ببه‌ن.
هه‌كه ئه‌ڤ جیهانیبوونه و ریكخراوێن نه‌ته‌ویێن ئێكگرتى و پرانسیبێن مافێن مرۆڤى و رێكخراوا ساخله‌میا جیهانى و رێنمایێن وان و هه‌وا جیهانیا ریبریبوونا په‌تایا كورۆنا و هشیاریا ته‌ڤایى نه‌با، دا نوكه جیهان د ره‌وشه‌كا گه‌له‌ك خراپتردا بیت و دا ژمارا تووشبووی و مریان چه‌ند قات بیت،
هه‌ر وان زانیارى و هوشداریێن رێكخراوا ساخله‌میا جیهانى و لایه‌نین په‌یوه‌ندیدار وه‌كر كو حوكمه‌تا هه‌رێما كوردستانێ هه‌ر زوى هه‌ست ب به‌رپسیاریا خوه بكه‌ت و ساخله‌مى و پاراستنا خه‌لكى بكه‌ته ژ كارێن خوه یێن به‌راهى و پێرابوونێن پێدڤى بجهبینیت و رێنمایێن گرنگ و ساخله‌م ده‌ربینیت بۆ ریبریبوونا ڤێ په‌تایێ و خۆپاراستنێ و ژبوونا رێگرتن ل په‌یدابوون و به‌لاڤبوونا وێ و بۆ ڤێ مه‌ره‌مێ ژى و ژ بۆ پاراستنا ساخله‌میا خه‌لكێ كوردستانێ، ئه‌ڤه پتر ژ سێ هه‌یڤانه هه‌رێما كوردستانێ ل گه‌ل جیهانا هشیار یێن د ره‌وشه‌كا خۆپاراستنێ دا و چه‌مكێن ژیانێ په‌كخستى نه و زیانێن مه‌زنێن ئابوورى ب هه‌مى جیهانێ و هه‌رێما كوردستانێ كه‌فتینه ده‌رئه‌نجام ژى به‌ركه‌فتیێن ڤێ په‌تایێ كێمكرینه.
دیاره ئه‌ڤ په‌تایه دێ مینیت ب زێده‌یى و كێم و ژیان ژى دێ هه‌ر برێڤه‌چیت، له‌وان پێدڤیه ب ژیرانه سه‌ره‌ده‌ریێ دگه‌ل ڤێ په‌تایێ بكه‌ین و خوه بگونجینین داكو بشیێن ساخله‌میا خوه بپارێزین و ژیانا خۆ ژى ئاسیى كه‌ین و ببه‌ینه سه‌رى.
ژیان بێ كار برێڤه ناچیت، و ژیان ب ساخله‌مى و ته‌ندروستى خۆشه، هیڤینه ئه‌ڤ ماوێ بۆرى تێرا هندێ هه‌بیت ئه‌م فێر ببین دێ چاوا شیێن كاركه‌ین و ساخله‌میا خۆ پارێزین.
د ده‌مه‌كى دا كو مه‌ترسیا په‌تایا كورۆنا هه‌ر مایه، ره‌وش به‌ر ب ئاساییكرنێ ڤه‌یه و ده‌رگه‌هێن سازیێن كارى و بزاڤا جڤاكى و ئابوورى دهێنه ڤه‌كرن، یا گرنگ و پێدڤیه ره‌وشه‌نبیریا ته‌ندروستى هه‌ڤجێمكا مه بیت و ل هه‌ر جهێ مرۆڤ لێبیت رێنمایێن ته‌ندروستى بجهبینیت ژ بۆ پاراستنا ساخله‌میا خوه و نه بیته هۆیێ هنگافتنا یێ دیتر.
ئه‌ڤ په‌تایه هنگافتنه‌كا دیتره د رێیا مرۆڤان دا، ل وێ باوه‌رێینه كا مرۆڤ چاوا ژ هنگافتنێن دى ده‌رباز بووینه، دێ وه‌سا ژ ڤێ ژى ده‌ربازبن و دێ ژیان ئاسایى بیته‌ڤه ل گه‌ل پێگیریێن رێنمایێن ساخله‌میێ و خۆپاراستنا هه‌رده‌م.
بلا ئه‌ڤ هنگافتنه ببیته په‌ند وانه بۆ مرۆڤایه‌تیێ پێناڤى جێگیركرنا بهایێن مرۆڤى و دادیێ و وه‌كهه‌ڤیێ. و ئاساییكرن ژى ژیرانه و هشیارانه بیت و هه‌ر ئێك هه‌ست ب به‌رپسیاریا خوه بكه‌ت ژ بۆ خۆپاراستن و یێ دى پاراستن و ملله‌ت پاراستن.
