“ئاڤا مه‌زن” و دو خالێن گرنگ
شیان كانیساركی
گه‌له‌ك كه‌س نوكه ب ناڤێ پێشكه‌فتنێ و چوونا سه‌ر مه‌ریخێ لومه‌ی ژیانا به‌رێ دكه‌ن، به‌لێ گه‌له‌ك و گه‌له‌ك تشت؛ “سه‌ره‌ده‌ریێن هینگێ” ژ یێن نوكه جوانتر و چێتر بوون، ب بۆچوونا من وی ده‌می (مرۆڤ) د مشه‌تر بوون! خوانده‌ڤان د ڤێ په‌رتووكێ دا سه‌ره‌ده‌ریێن توخمێ مه یێ بۆری د ڕومانێ دا د بینیت، چه‌وانیا ئاخفتنا بابێ ل گه‌ل كوڕی، ژنێ ل گه‌ل مێری و مه‌لایی ل گه‌ل گوندیان.. د وی ده‌می دا دێ بینین گه‌له‌ك تشت شه‌رم و كێماتی بوون هاتبان سه‌ر مرۆڤی یان ئه‌و ناڤ كه‌فتبا دویڤ كه‌سه‌كی دا هه‌تا هه‌تایێ”وی ده‌می” مینیت به‌نیشت ب ده‌لنگێ خودانی ڤه ئه‌ڤجا كی هه‌بوو خوه ژێ خلاس بكه‌ت، به‌ردان”ته‌لاق”، لێدانا ژنێ، زیزبوون، كۆشتن و…. هتد لێ نوكه ئه‌ڤ تشت و خالێن ڕه‌ش یێن بووین خالێن سپی و نه‌خاسمه یێن بووین خالێن هێزێ و سه‌ربلندیێ بۆ خودانێ خوه، ئه‌رێ ئه‌ڤه چ لێ هاته؟ دنیا هاته گوهۆڕین یان ئه‌ڤێن تێدا؟ كو ئێكا هند چێ ببیت شه‌رم نه‌مینیت، نوكه ژن یا مێری به‌ردده‌ت، نوكه ژن یا ل مێری دده‌ت ئه‌گه‌ر ده‌ستدرێژیێ ژی نه‌كه‌ت سه‌ر، زارۆك یێ ده‌یك و بابان د هاڤێژن، به‌لێ ل پشت ناڤه‌كێ دی یێ گول گولكری و خه‌ملاندی ب ناڤێ “جهێ دانعه‌مران” داكو ئه‌م هه‌می پێ د سه‌ردا بچین و دبیت ژی ده‌ستخوه‌شیێ ژی لێ بكه‌ین. هه‌ر چ نه‌بیت وی ده‌می كه‌سه‌ك دناڤ خێزانێ یان بنه‌مالێ دا هه‌بوو هه‌میا شه‌رم ژێ دكر یان ژێ د ترسیان، یان هه‌ر ئاخفتنا وی گۆتبا ل به‌رچاڤ دهاته‌وه‌رگرتن و پێ دكر(دبیت هنده‌ك بێژن وی ده‌می ئازادی نه‌بوو، لێ ئازادییا نوكه ئه‌م دبینین چ ئینا سه‌رێ تاكێ ملله‌تی و به‌ره‌ڤ كیڤه‌بر، ئه‌ز بێژم نه‌بیت چێتره) هه‌ر چ نه‌بیت ئه‌و كارێ نه درست یان وه‌كی دگۆت دبوو سه‌رچه‌ماندن بۆ مالێ نه‌دهاته ئه‌نجامدان و ب بۆرینا ده‌می هه‌ر تشت به‌ره‌ڤ باشتر دهاته گوهۆڕین.
د زمانێ كارێكته‌رێن ڕۆمانێ دا دیاردبیت كاچه‌ند خه‌لكێ مه یێ هینگێ كارتێكرنا زمانێ عه‌ره‌بی ل سه‌ر بوویه، خوه ل گوندێن خوه د گه‌لیان دا و ناڤ ڕه‌ز و بیستانان په‌یڤێن عه‌ره‌بی نیڤه‌كا گۆتوبێژا وان یا داگیركری. ئه‌ز وه‌كی خوانده‌ڤانه‌ك مریدێ زمانێ خوه ئێكجار ل گه‌ل وێ چه‌ندێ نینم نڤیسه‌ر، وه‌رگێڕ په‌یڤێن عه‌ره‌بی”بیانی” ب كاربینیت، لێ نڤیسه‌رێ هێژا سه‌بری سلێڤانه‌ی ژی دیاركریه كو مه‌ره‌م ب زێده ب كارئینانا په‌یڤێن عه‌ره‌بی ئه‌و بوویه، داكو به‌ره‌بابێ نوكه ب زانن خوه به‌ری چه‌ند سالێن كێم ژی به‌ری ڕژێم ژناڤ ب چیت مه ماف نه‌بوو ب دروستی ب زمانێ ده‌یكا خوه ب ئاخڤین، هه‌روه‌سا ڤیایه ئه‌ڤا دبێژنێ” ته‌عریبكرن” نیشا مه بده‌ت، نموونه‌یه‌كا بچویك ژ لاپه‌ر 120 ده‌مێ شێخمووس د ئاخڤیت، دبێژیت: ( مه ل سێقوبا بریاردایه چو كه‌س بێ ده‌ستویر ژ گوندی بارنه‌كت و هه‌ر كه‌سێ سیلاحه‌ك هه‌بت بلا مه‌زبیت ڤه‌شێرت. ل ده‌ستپێكێ وه‌ختێ عه‌سكه‌ر هاتی ناڤ گوندی، ئه‌ز چووم نك مه‌زنێ وان و من لاو تێگه‌هاند، كو مه چو موشكیله دگه‌ل هاتنا وان نینن به‌لێ ئه‌م قه‌بیل ژی ناكن بۆ مه چو موشكیلا بخولقینن، مه گۆتی ژی ئه‌م د خزمه‌تا وه دا نه، به‌لێ بلا عه‌سكه‌رێ خوه ژی زه‌فت بكه‌ت، ئه‌وی سۆزدا كو زه‌ره‌ر و زیانێ نه‌گه‌هینن چو كه‌سی…) وه‌كی ماموستایێ فلكلۆرناس و هێژا “ڕه‌مه‌زان ده‌شتمری” دبێژیت: ” ئه‌گه‌ر پیره‌مێره‌كی سوحبه‌ت كر و گۆت: ئه‌م ل فلان جهێ مه‌نته‌قێ بووین ده‌مێ ته‌قه‌دووم هاتی. ئه‌ز نه‌چارم وه‌كی وی په‌یڤان ڤه‌گۆهێزم چونكی دێ ئاخفتنا وی نڤیسم و من ماف نینه ب گوهۆڕم، لێ ئه‌گه‌ر من ئه‌ڤ په‌یڤه گۆت دێ كوردیا په‌تی ب كارئینم” ئه‌ڤه دیار دبیت.
دێ ل دویماهیێ بۆ ته ئاڤا مه‌زن ژی دیار بیت كا كیژكه و ئه‌رێ كا ماسیێن وێ یێن مه‌زن و بچویك ژی كینه!
ـــــــــــــــــــــــــــــــــ
٭ په‌رتووكا: ئاڤا مه‌زن، نڤیسین: سه‌بری سلێڤانه‌یی، بابه‌ت: ڕومان، ژ.لاپه‌ڕان: 196، چاپا دووێ/2021
