بارزانی و بزاڤا رزگاریخوازا کوردی 1975 – 1990
مەسعوود بارزانی
پشكا پازدێ
شەرێ جینۆسایدا
كورد و كوردستانێ و رۆلێ نەتەوەیێن ئێكگرتی هەمبەری
وی شەری
166
ژ ئەنجامێ ڤێ ئێكێ، هێزێن دوژمنی ژ دەڤەرەكا بەرین یا كوردستانێ خوە ڤەكێشا بۆ بەرەیێن ناڤەراست و باشوور و ب هێزێ پێ هاتنە چوول كرن، دەڤەرێن مەیێن رزگارگری رۆژ بۆ رۆژێ زێدەتر دبوون، ورە و وزەیا مللەتی و پێشمەرگەی گەلەك بلند ببوو، ئەو دەڤەرێن ل سالێن 1975 ــ 1978ێ هاتینە راگوهاستن، ب چاكی هاتنە ئاڤەدانكرن، ژیانا مللەتی و پێشمەرگەی گەشەكر ژ (زاخۆ) و هەتا (خانەقین).
ب پێكئینانا بەرەیێ (جود) و بەرەیێ كوردستانا ئیراقێ هیڤی و ئومێدێن گەلێن ئیراقێ ب گشتی و گەلێ كورد ب تایبەتی گەلەك بلند بوون و تژی ئومێد بوون، باوەرییا مە هەموویان ب سەركەفتنا دوماهیێ یا ب هێز بوو، ژ بەر كو هەڤسەنگییا هێزێ د بەرژەوەندا مە دا بوو.
رەخنا مە یا مەزن ژ خوە و ژ هێزێن ئۆپۆزسیۆنا كوردستانی و ئیراقێ ئەڤەیە كو وەكو پێدڤی مە مفا ژ وێ رەوشا بابەتی وەرنەگرت، ژ بەر كو ئەوا راست بیت رەوشا ناڤخوەیا بزاڤا رزگاریخوازا كوردی ل ئیراقێ و بزاڤا نشتیمانی و دیمۆكراتی و ئیسلامی ل ئیراقێ، ل ئاستێ بلندێ رەوشا بابەتی نەبوو و ب مخابنی ڤە نها ژی نینە. لەورا دوژمن شیا وێ گورزێ سەربازییێ مەزن ل مە بدەت، ئانكو مە هەتا رادەیەكی دەستپێكرن ژ بەرژوەندا هەرە بلندا گەلێن ئیراقێ و مللەتێ كورد گاڤ هاڤێتینە، ب پشتراستی ڤە و دوپات ژی دكەین كو شۆڕەشا پیرۆزا نشتیمانی و پێشكەفتنخوازا 26ی گولانا كوردستانێ ل سالا 1976ێ دەستپێكری، ڕكمانییا كەتوارەكێ گەلەك تەعل و دژوار كر، پشتی نسكۆیا سالا 1975ێ شۆڕەشا ئیلۆنێ بەردەوام بوو و دێ د خەباتا خوەیا بێ راوەستیان دا بەردەوام ژی بیت هەتا دگەهیتە ئارمانجێن سیاسی و ئابووری و جڤاكی یێن خوەیێن كوردستانی و ئیراقی و پشتی راوەستیانا شەرێ ئیراقێ و ئیرانێ ژی ب گورزەكێ سەربازی یێ دوژمن ژی نە دروشمێن خوە دگوهۆریت و نەدەست ژ بەردەوامیدانا شۆرەشا خوە بەرددەت، ژ بەر كو رۆژەكێ ژ رۆژان مە شۆڕەشا خوە ب شەرێ ئیراقێ و ئیرانێ ڤە گرێنەدایە، لەورا ماف نینە بەرپرسیارەتییا راگرتنا شەرێ ئیراقێ و ئیرانێ بێی راوەستاندنا شەری ل كوردستانێ و كاڤلكرنا كوردستانێ و لێدانا شۆڕەشا كوردستانێ هەتا رادەیەكی بێخنە ستۆیێ چەند ئالییەكان، ئەو شاشی مە هەموویان ڤەدگریت. ل ڤێرێ پێدڤیە دەستان بداننە سەر وێ ئێكێ ژی كو زیانا مللەتێ كورد د ڤی شەڕی دا گەلەك یا مەزن بوو و ڤێ زیانێ ژی هەموو ئالیێن بزاڤا رزگاریخوازا كوردی ڤەگرتینە، ب تایبەتی كو ئەنجامێ شەری كاڤلكرنا نێزیكی دو ل سەر سێ یا كوردستانێ بوو، ملیۆنەك و چارسەد هزار كەس ژ چار هزار گوند و ناحیە و قەزایێن كوردستانێ هاتنە راگوهاستن بۆ ئۆردیگایێن ب زۆری یێن عەفلەقی، زێدەتر ژ نیڤ ملیۆن كورد دەربەدەر و دەربازی وەلاتێن ئیرانێ و توركیا و ئەورۆپا و ئەمریكا و كەنەدا و ئۆسترالیا بوون و د وان وەلاتان دا ب پەنابەری دژین و ژ وەلات و كەسوكار و باژار و گوند و سەروەت و سامانێن خوە دوورن. بێگۆمان ڤێ دەربەدەرییێ بارەكێ دەروونی یێ نوو بۆ مللەتێ كورد ژێ دروست بوویە و ل ناڤا وەلاتی و دەرڤەی وەلاتی كاریگەرییەكا گەلەك خراب دكەتە سەر برایەتییا كورد و عەرەبان و خەباتا هەڤپشك و كیانێ هەڤپشك و رابووریێ وان كو خوینا وان د ئێك سەنگەر دا تێكهەلی ئێك بوویە.
بێگۆمان هەكە بەری شەرێ ئیراقێ و ئیرانێ، بەرەیێ كوردستانی هاتبا پێكئینان و دوماهی ب شەرێ براكوژیێ هاتبا و ئێدی شەر و پەڤچوون و شەرێن لابەلا ل مەیدانێ نەبان و كێشەیێن لاوەكی دابانە ئالییەكی و مە هەموویان گاڤ ل بەر تیشكا پەیماننامە (میپاق) و پەیرەوێ ناڤخوەیێ بەرەیێ كوردستانێ سەرەدەری كربان، ئانكو لهەڤكرنەكا تەمام د ناڤبەرا ئالیێن بەرەیێ كوردستانی دا هەبا و ب شێوازەكێ زانستی و سیاسی پێخەمەت چارەسەركرنا كێشە و ناكۆكی و هەڤدژیێن سەرەكی و لاوەكی گاڤ هاتبانە هاڤێتن و بزاڤەكا بێ رادە بۆ پێكئینانا بەرەیەكێ بەرفەرهتر یێ ئیراقی ل بەر تیشا بۆچوونێن مە ل سەر چاوانییا پێكئینانا وی هاتبا كرن ب وی شێوەیێ مە پێشتر نیشا دای و سەركردایەتیەكا سیاسی یا رێكوپێك ل بەرەیێ كوردستانا ئیراقێ ب تایبەت و بەرەیێ بەرفەرهـ یێ ئیراقی ب گشتی پێكهاتبا، ب باوەری ب گیانێ بەرەیی و ئارمانجێن گەلێن ئیراقێ و مللەتێ كورد، دا شێین گەلەك مفایان ژ رەوشا بابەتی یا پەیدا بووین وەرگرین، لێ بەرۆڤاژی وێ ئێكێ، ئەو رێككەفتنا سیاسی و سەربازی و بەرەیی نەبوون، زیانەكا مەزن ب مە كەفت و دانپێدانێ پێ دكەین كو ل شەڕێ ئیراقێ و ئیرانێ ب تنێ كوردستان كاڤل بوو. وەكو پێشتر مە بەحس كری، دوژمنی ل سالا 1963ێ دەست ب عەرەبكرنا دەڤەرێن پەترۆلی یێن كەركووكێ كر و پشتی وێ ئێكێ ژی سال ب سال خەمساری نەكرییە بۆ كۆچپێكرن و عەرەبكرنا كوردستانێ ل گۆرەی هزرێن شۆڤینی و فاشیستیانە، لێ ل دەمێ شەرێ ئیراقێ و ئیرانێ و پشتی وی شەری ژی ب تایبەتی، ب مەزنترین دەلیڤە زانی كو كەتوارێ كوردستانێ بگوهۆریت، ئانكو بۆ سەركەفتنا خوە كوردستانێ بەر ب عەرەبكرنێ ببەت، بێگۆمان كو پشتی شەڕی ژی ب وی شێوەی كو هەتا رادەیەكی هاتە راوەستاندن، خوە ب رزگاربووی دزانی، لەورا هەر چەند كەرب و كینەك هەبوو هەمبەری كورد و كوردستانێ د شەرێ دویێ دا رێشت، بێی وێ ئێكێ مە ژی، وەكو سەركردایەتییا پارتی و سەركردایەتییا شۆرەشا پیرۆزا 26ی گولانێ و سەركردەیێن دی یێن ئالیێن بەرەیێ كوردستانا ئیراقێ، ل گۆرەی بەرنامەیەكێ رێكوپێك بۆ بەرهنگاربوونا دوژمنی ژ هەموو روویەكی ڤە خوە بەرهەڤ كربیت، ئانكو هەتا وی دەمێ شەرێ ئیراقێ و ئیرانێ ب دوماهی دهێت. ئەڤە ژی مەزنترین شاشییە ژ روویێ سیاسی و سەربازی و رێكخستنێ و راگەهاندنێ ڤە و پێدڤییە دانپێدانێ ب ڤێ شاشییێ بكەین بۆ خەباتكار و مللەتێ مە، هەروەكو مە دانپێدان ب شاشییا ئێكێ ژی كری. ئەڤ دو شاشییە مە هەموو ئالییان ڤەدگرن، نەك چەند ئالییەكێن بزاڤا دیمۆكراتی یا رزگاریخوازا كوردی و بزاڤا دیمۆكراتی و نشتیمانی و نەتەوەیی و عەرەبی و ئیسلامی یێن ئیراقێ ب تنێ. بێگۆمان شاشیێن دۆستان ژی ب زیانا وان و هەموو ئالییەكی دا تەمام بوون، نەكو ب مفایێ وان.
ئێك ژ ئەنجامێن تەعل یێن شەری ژی ئاوارەبوونا هەژمارەكا مەزن یا وەلاتیێن مە بوو بۆ ئیرانێ، ل ڤێرێ ئەم ب باشی دزانین بۆ وەرگرتنا وان سوپاسییا كۆمارا ئیسلامییا ئیرانێ بكەین و هەمان دەم هیڤیا مە ئەوە ژ روویێ مرۆڤایەتی و دۆستایەتی ڤە ب وی پەرێ رێزێ بەرێخوە بدەنە وەلاتیێن مەیێن دەربەدەر و پەنابەرێن ئیراقێ و گرنگییەكا پێدڤی ب ژیان و ئازادییا وان بدەن ب شێوەیەكێ كو هەست بكەن كو مێهڤانێن شۆرشگێرێن رێزدارن د كۆمارا ئیسلامی دا، ژ بەر كو پەنابەرێن كورد و ئیراقی، ب تایبەتی دەربەدەرێن مە یێن دوماهیێ كو ب چەكێ كێمیایی و بایۆلۆژی لێدایە و دەربەدەر بووینە، تشتەك ژی ب دەست وان نەكەفتیە، لەورا هیڤیا مە ئەوە بەرپرسێن كۆمارا ئیسلامی، ژ روویێ هزری و سیاسی و دارایی و ئیداری و خزمەتكاریێن ساخلەمی گەلەك ب رێزگرتن بەرێخوە بدەنێ، بۆ وێ ئێكێ دا خەباتا خوە زیندی بكەن و گەلەك هیڤی ب پاشەرۆژا خوە هەبیت.
