بارزانی و بزاڤا رزگاریخوازا کوردی 1975 – 1990
مەسعوود بارزانی
پشكا پازدێ
پارتییا مە و دەنگڤەدانا دانوستاندنان
169
هەر ژ بەر وێ ژی رژێمێ ل سالا 1988ێ، ب وی پەرێ درندایەتییێ و ب چەكێ كێمیایی، مەزنترین و بەرفەرهترین هێرش ئینا سەر هەموو دەڤەرێن ڤێ لقێ.
رۆلێ لقێ3 و لقێ 4 ژی بۆ لێدانا دوژمنی ل دەڤەرا قەرەداغ و گەرمیان و خوەڤەكێشانا وان ب رێكوپێكی كو چەكێ كێمیایی ل دژی وان هاتە بكارئینان، گەلەك باش بوو. خو رۆلێ هەرە ژێهاتی و بلندێ وان د شەڕێ خواكوركی دا بوو د گەل هێز و رێكخراوێن سەر ب مەكتەبا سیاسی ڤە كو ب راستی رۆلێ خوە یێ ب وەفا بۆ پارتی و بارزانییێ نەمر د پاراستنا دەڤەرێن ئازادكری و لێدا دوژمنی دا سەلماند. لقێ 2 ژی هەتا رادەیەكێ گونجای رۆلێ خوە گێرا و ئێكەم لق بوو كو ل سالا 1987 ل دۆلا بالیسان ب چەكێ كێمیایی لێ هاتیە دان، چەند دەستەیێن وان ژی د شەرێ خواكوركی دا پشكداری كر و جهێ رێزگرتنێ بوون. ب چەكێ كێمیایی گەلەك زیان ب پێشمەرگەی و وەلاتیێن دەڤەرێ گەهشت بوو. ل ڤێرێ سەرێ رێز و نەوازشێ بۆ هەموو پێشمەرگەیێن قەهرەمانێن پارتی دچەمینین كو بووینە قوربانی مللەتێ خوە و شەهیدێن نەمرێن رێكا شەرەف و كوردایەتییێ، هزار سلاڤ ل گیانێ وان یێ پاك بن.
لقێ 6 ژی، رۆلەكێ دپلۆماسی و راگەهاندنێ یێ گەلەك باش گێرا، ب تایبەتی بۆ زێدەتر شەرمزاركرنا دوژمنی و ناساندنا كێشەیا كوردی ب مللەتێن ئەورۆپا و شەرمزاركرنا بكارئینانا چەكێ كێمیایی ل دژی كورد و كوردستانێ. پشكدارییا وان د كۆنفرانس و سمیناران دا ل دۆر كێشەیا گەلێ كورد جهێ رێزگرتنێ یە.
لقێ 7 ژی، رۆلەكێ باش گێرا بۆ شەرمزاركرنا دوژمنی د بكارئینانا چەكێ كێمیایی دا ل دژی كورد و كوردستانێ، مانگرتنا هەڤالێن لقێ 7 ل هۆلا نەتەوەیێن ئێكگرتی جهێ رێزگرتنێ یە، هەروەسا رۆلێ لژنێن پەیوەندییان و مەكتەبا لوبنانێ ژی جهێ رازیبوونێ بوون.
لقێ 8 ژی، بۆ رێكخستنا برایێن مەیێن پەنابەر ل باژارێن ئیرانێ و چەسپاندنا رێكخستنێ و پێگیری ب پەیرەوێ ناڤخوە جهێ رێزگرتنێ بوون.
لژنا ناوچا ئازادی و رێكخراوا خەبات ژی شیان سەرپەرشتییەكا گونجای یا برایێن پەنابەر و پێشمەرگەیان بكەن ل زێوە و نەغەدێ و ئورمیێ و خانێ و دەردۆرا وان، كو پترییا مالبات و كەسوكارێن برایێن پێشمەرگەیێن سەر ب سەركردایەتییا مەنە و هەردەم جهێ رێزگرتنێ بوون و گوهدارێن فەرمان و شیرەتێن سەركردایەتییا پارتییا مەبوون، هەتا رادەیەكێ مەزن برایەتی و ئارامی و هێمنی ل وان دەڤەر و باژارێن تێدا دژین پاراستییە و رێك نەدایە د ناڤا جەماوەری دا تێكدان دروست بیت، لەورا ناوچا ئازادی و رێكخراوا خەبات هەتا رادەیەكێ گونجای رۆلێ خوە گێرایە، ئەڤە كورتییەكا ئێكجار كێم یا چالاكی و ئالیێن ئەرێنی یێن لقێن پارتییا مەنە، هەكە قەهرەمانی و چالاكی و خوەگۆریكرنا پێشمەرگەیان و جەماوەرێ نەبەزێ گەلێ مە و ئەندام و بەرپرسێن پارتییا مە و ئەو داستانێن تۆماركرین بەحسكرنا وان ب دەهان پرتووكان تەمام نابیت. ئەڤە هەموو جهێ سەربلندیێ و شانازی و هیڤیانە و مافەكی داخوازەكا وەسا ل پشت بیت، دێ چەوا بەرزە بیت.
پارتییا مە و دەنگڤەدانا دانوستاندنان (مفاوەزات)
بزاڤا رزگاریخوازا كوردی ل ئیراقێ، پشتی شۆڕەشا 14ی تیرمەهێ، ل سالا 1961ێ شۆڕەشا نشتیمانی و نەتەوەیی یا كوردستانێ ب رێبەرایەتییا پارتییا مە و بارزانییێ نەمر، هەمبەری حكومەتا عەبدولكەریم قاسم دەستپێكر كو هەموو رێیەكا ئاشتیخوازانە و دیمۆكراتی بۆ گەهشتن ب مافێن ڕەوایێن مللەتێ كورد گرتن كو ل گۆرەی دەقێ زەلال د ماددەیێ (3)ێ دەستوورێ دەمكی دا هەڤپشكە د رێڤەبەرنا وەلاتی دا و د دەقێ دەستووری دا هاتی: (العرب والاكراد شركا‌و فی الوگن)، ب رازیبوونا گەلێن ئیراقێ ب گشتی و هەموو پارتێن (بەرەیێ ئێكەتییا نشتیمانی) كو هەتا رادەیەكێ مەزن نوونەرایەتییا رایا سیاسی یا جەماوەرێ ئیراقێ دكر. لەورا دوماهی رێك ب نەچاری دەستدانا چەكی بوو ل ئیلۆنا سالا 1961ێ، هەر ژبەر وێ ئێكێ ژی د وی دەمی دا ب شۆڕەشا مەزنا ئیلۆنێ دهێتە ب ناڤ كرن، ئانكو ل سالا 1963ێ و 1964ێ و ل سالا 1970ێ كابینە ل دووڤ كابینێ پەیوەندی ب پارتییا مە و بارزانییێ نەمر كرییە بۆ چارەسەركرنا كێشەیا كوردی و پێگۆمان هەردەم بارزانییێ نەمر و كۆمیتەیا ناڤەندی یا پارتییا مە پێشوازییا گەرم ل وان پەیوەندییان كرییە، لێ ب مخاینی ڤە وان نەخواستیە بەر ب چارەسەریەكا ئاشتییانە و دیمۆكراتی بچن، خو هەتا ل 11ی ئادارا 1970ێ دەستپێكێ ئاراستەیەكا باش هەبوو بۆ چارەسەركرنا كێشێ، لێ ل دوماهییێ وەكو پێشتر مە نیشا دای، ئەنجامێ وێ یێ دیار بوو، راستەوخوە پشتی رێككەفتنا 6ی ئادارێ ل جەزائیرێ د ناڤبەرا شاهێ گۆربەگۆر و سەددامی دا، مەكتەبا سیاسییا پارتییا مە ب رازیبوونا بارزانییێ نەمر برووسكە بۆ جڤاتا سەركردایەتییا شۆڕەشێ یا بەعسییا عەفلەقی هنارت بۆ دانوستاندنێ و چارەسەرییا كێشێ و ب وی پەرێ بێ شەرمییێ بەرسڤا وان ب نەخێر بوو. ل سالێن 1982 ــ 1983ێ، پشتی شكەستنا وان خۆرەمشەهر و ل سالا 1988ێ ژی ئەو هەموو پەیوەندیێن مە و ئالیێن (جود) هەڤدەم و مە و ئالیێن بەرەیێ كوردستانی پشتی هینگێ مە نیشا داین كو ئەم خودان دۆزا خوەینە و خودانێن سەربخوەیی و بریارا خوەینە، ب مەرجەكی راستگۆیانە بەر ب چارەسەركرنا كێشەیا دەستهەلاتەكا دیمۆكراتی و چارەسەركرنا كێشەیا كوردی ل وەلاتێ هەڤپشك یێ ئیراقێ بچن، ئانكو دروشمێ مەیێ دیرۆكی كو دیمۆكراتییەت بۆ ئیراقێ و ئۆتۆنۆمی یا راستەقینە بۆ كوردستانێ یە، پەیرەو بكەن، ژبەركو ژ ئێك ناهێنە جوداكرن، خو جودانەكرنا وان ژی ب دیتنا مە بەرژوەندا گەلێن ئیراقێ و مللەتێ كورد ل ئیراقێ ژ ئێك نەهاتیە قەتاندن. كو ب مخابنی ڤە هەموو جارەكێ دەستێ خوە ڤەكێشایە و بەر ب چارەسەرییەكا ئاشتییانە و دیمۆكراتی نەچووینە، ژبەركو ژ روویێ هزری و سیاسی ڤە گەلەك ژ وێ ئێكێ دوورن كو هزر لێ بكەن، لەورا رۆژ بۆ رۆژێ چارەسەرییا دەستهەلاتێ و چارەسەرییا كێشەیا كوردی ل ئیراقێ ئالۆزتر دبیت، هەتا نەمانا رژێما فاشی یا بەغدا، لەورا هوونێن خەباتكار و مللەتێ مەیێ نەبەز و برایێن دەردۆر و شۆڕەشگێرێن مە وەسا نەزانن كو ئەم عاشقێن شەر و كاڤلكرنێ و دەربەدەرییێ ینە، پێدڤییە رێكا چارەسەرییا ئاشتییانە و دیمۆكراتی بهێتە پێش، ب وی پەرێ باوەریێ دێ بۆ چین و ب پێدڤی ژی دزانین و ب بەرپرسایەتییا دیرۆكی دزانین، ژبەركو دۆزا مە گەلەك دادپەروەرانەیە، مللەتێ مە ژی د بەرخودان و خۆراگرییێ دا گەلەك یێ بێهنفرەهە، دێ ب سەربلندی و گەهشتن ب ئارمانجان رزگار بین، وی دەمی دێ باشتر بۆ جیهانا ئازادیخواز و گەلێن ئیراقێ و مللەتێ كورد سەلمینین، كو ب راستی مە خوینا شەهیدان ژبیر نەكرییە و د شیان ژی دا نینە ژبیر بكەین و ل سەر رێبازا وان یا نەگوهۆر كو رێبازا پارتی و بارزانی یە دێ بەردەوام بین و سەركەفتن ژی مسۆگەرە.
