ئهرێ سهرۆككۆمارێ ئیراقێ یێ پێگیره ب دهستووری؟!
شهمال ئاكرهیی
ل گۆرهی ماددهیا (٦٧)ێ ژ دهستوورێ بنپێكری یێ ئیراقێ، كو ل سالا ٢٠٠٥ ژ لایێ گهلێن ئیراقێ ب رێژهیا ٧٨،٥٩ ٪ دهنگ ل سهر هاتیهدان، سهرۆككۆمار پارێزهرێ دهستووری یه!
ب مخابنی ڤه دبێژین، ئهوا دهێته دیتن ژ بێدهنگی و بێ ههلوهستهتییا سهرۆككۆمارێ ئیراقێ، خوه ب خوه، پێشێلكرن و بنپێكرنا دهستووری یه. ئهڤ بنپێكرنه ژ لایێ كهسهكی ڤهیه، كو گهرهكه ئێكهم كهس بیت دهستووری بپارێزیت و ب ئێك چاڤ و دویر ژ حزبایهتییا بهرتهسك، بهرێ خوه بدهته بهرژهوهندییا ههمی پێكهاتێن د چارچووڤێ دهولهتا ئیراقێ یا ب ناڤ فیدرال دا دژین.
ئهڤ بڕیارێن نه دهستووری و نهههڤسهنگ یێن دادگهها ئیتیحادی سهبارهت ب ماف و دهستههلاتێن رهوا و دهستووری یێن ههرێما كوردستانێ و نههێلانا كۆتایێن پێكهاتان، ئاماژه یێن رۆهن و گۆمانههلنهگرن بۆ وێ سهنتا ههیی، كو سیمایێن ب سیاسهتكرنا بڕیارێن ڤێ دادگههێ و مایتێكرنێن دهرهكی د دهرئێخستنا وان بڕیاران دا د خۆیانه.
ب بۆچوونا من، ئهڤ سیاسهتا، كو ستێرنێ وێ د دهستێ تائیفهگهریێ دا دنالیت، دێ ئیراقێ بهر ب وێرانكارییهكا پتر ڤه بهت و سهقامگیری و دوبهرهكیێ دێ ئالۆزتر كهت و دێ دهولهتا ئیراقێ یا نیمچه ههلوهشیایی بهر ب كهندالهكێ تاری و ههڕفینهر بهت.
ههر كهسهكێ خودان ویژدانهكا راستگۆ بیت نهشێت ب ڤهشێریت، كو بڕیارێن ئێك ل دویڤ ئێكێن دادگهها ئیتیحادی، بێهنا ههواداریێ بۆ ئالییهكێ یا ژێ دفڕیت. ئهڤ بڕیارێن ههنێ بزاڤێن زهمینه خۆشكرنێنه ژ بۆ زڤڕاندنا مهركهزییهتا دهستههڵاتێ ل بهغدا ل سهر كیستێ كێمكرنا دهستههڵاتێن حوكمهتا ههرێما كوردستانێ. ئهڤ گاڤێن ئهڤ دادگههه دهاڤێژیت بهروڤاژی ههمی سیستهمێن سیاسی یێن فیدرالینه، چونكی ئێك ژ مهرهمێن دروستكرنا دهولهتێن فیدرال، گهرهنتی و مسۆگهركرنا پاراستنا مافانه و راگرتنا بهڵانسێ یه د نێڤبهرا دهستههڵاتێن دهولهتا فیدرال و ههرێمێن فیدرال دا، ئهڤ چهنده ژ ئهركێن ههری پێشینێن پارێزهرێ دهستووری، كو ل ڤێره و ل گۆڕی ماددهیا مه ل سهری ئاماژه پێدای سهرۆككۆماره. بهلێ دهما (پارێزهرێ مافهكی ب خوه سهرپێچهكار بیت)، ئهو دهنگدهرێن دهستوور پهسهندكری و ب ئهركێن وی راسپاردین، دێ چ هیڤی و ئۆمێد ب سهرۆككۆمارهكێ بێ ههلوهست و (نه) پارێزێ دهستووری ههبیت!!؟
ئهرێ، مانه یا رهوایه، ئهڤرۆ ئهم ب دهنگهكێ بلند بپرسین: سهرۆۆككۆمار، ما نه تو ل بهغدا وهكو نوونهرێ كوردان، كو ئێك ژ ههر سێ سهرۆكاتیێن ئیراقێ (سهرۆككۆمار – سهرۆكوهزیران – سهرۆك پهرلهمان) بههرا وانه، هاتییه دانان؟ باشه ئهگهر تو بهرهڤانیێ ژ گهلێ خوه ل ههرێما كوردستانێ نهكهی و نهبییه پارێزهرێ مافێن پێكهاتان، تو نابێژی كا تو ل بهغدا چ دكهی؟ یان ئهو سویندا ته ههمبهر نوونهرێن گهلێن ئیراقێ خواندنی، ژ بیرا ته چوویه؟ ئهگهر ل بیرا ته نهمایه، ل ڤێره دێ تێكستا وێ سویندێ ل بیرا ته ئینم:
“ب خودێ یێ مهزن سویند دخۆم، كو سهرخوهبوون و ئێكپارچهییا خاكا وێ و سیستهمێ كۆماری و دیمۆكراتی یێ ئیراقێ بپارێزم. رێزێ ل دهستوور و یاسایان بگرم، بهڕهڤانیێ ژ ئازادی، بهرژهوهندی و سهرمایێ مللهتی بكهم و سهرخوهبوونا دادوهریێ بپارێزم، و ل دهستههلاتا خوه ههمبهر مللهتی یێ دادمهند بم، و بۆ نشتیمانی یێ دلسۆز بم”.
خواندهڤانێن هێژا، وهرن دا ل ڤێ سویندێ بنێڕین و بپرسین:
– ئهرێ سهرۆككۆماری، ههتا چ رادده دهستوور و یاسا پاراستینه؟
– ئهرێ سهرۆككۆمار، شیایه سهرخۆبوونا دادوهریێ بپارێزیت؟
– ئهری سهرۆككۆمار، ل گهل ههمی چین و پێكهاتێن مللهتی (مللهتێن ئیراقێ) یێ دادمهنده؟
ئهگهر ئهم ب ئینساف و ویژدان، ل ناڤهڕۆكا وان بڕیارێن دادگهها فیدرال ههمبهر ههرێما كوردستانێ و پێكهاتان دهركرین بنێڕین، دێ بۆ ههمی خهلكێ مه یێ خۆڕاگر و ههمی خهلكی جیهانا ئازاد خۆیا بیت، كا سهرۆۆككۆمارێ بهرێز چهند یێ پێگیر بوویه ب وێ سویندا خواری؟
لهوڕا، داكو د دیرۆكا سوبههی دا، ناڤێ ڤی سهرۆككۆماری ب – سهرۆكێ بێ ههلوهست و بێدهنگ ههمبهر بنپێكرنا مافێن گهلێ كوردستانێ- نههیته نڤیسین، باشه ئهڤان بڕیارێن نهحهق رهت بكهت یان دهستان ژ سهرۆككۆماریێ ڤهكێشیت و ببیته خودان ههلوهستهكێ نشتیمانپهروهر.