پەندڤانی و تێگەهشتن
شیان مەهدی كانیساركی
هەلبەت كەسێ تێگەهشتی ب تنێ نە ئەوە یێ پەرتووكان دخوینیت یان خودان باوەرنامەیەك، ناسناڤەك یان دەرچوویێ زانكۆیەكێ بیت، چ جاران ئەڤە بۆ مێشكێ ڤەكری Open Minded نابیتە هەلسەنگاندن. كەسێن تێگەهشتی، تەماشە بكە هەمی ئاریشەیان ڕێكەكێ دبەنێ (ئەو ڕێكا ئاشی باش دزانن)، دبیت دو گوند، هۆز، بنەمال دبن كەفشێت ئێك بچن و ب دەهان سالان ل بەر ئێك دانای و چەندین جاران پێكهاتن ژی یا ب فەرمی ڕاگەهاندی، لێ ل بەر ئێك د تڕش و تەحلن، چونكی پێكهاتنا وان نە ژلایێ «تێگەهشتنێ» و مێشكی ڤەبوو ب تنێ سەرڤەسەرڤەبوو. دبیت ب حوكمێ پارەی و ئاغایان بیت، لەوڕا تە هندیت جارەكا دی چەپەر ل بەر ئێك دانان، چونكی دو كەسێن «تێگەهشتی» ئەو نە گەهاندنە ئێك. بەری 20 بیست سالان هزرمەند و نڤیسەرێ كورد «سەبری سلێڤانەیی1972ز» ل سالا 2005 د ڕۆمانا خوە یا»بیست سال و ئێڤارەك»دا گۆتییە: (نە ئەم د هەڤدو دگەهن و نەژی هەست ب هەڤدو دكن… ئەرێ ملەتەك، كو تێگەهشتن و هەستپێكرن ژێ كێم بت، تو بێژی تشتەكی ژ حەزژێكرنێ و ئێكگرتنێ بزانت؟) نەباوەربكەن نە ئەو مللەت بەلكو دو باژێڕێن وی مللەتی ژی نەشێن ئێكگرتنێ بكەن، دێ گەلەك یا نۆرمال و بچویك ئەگەر سەرا مریشكەكێ یان دو خەبەران مێران ژی بنئاخ بكەن. نوكە ژی پشتی بۆرینا بیست سالان تەماشەی جڤاكی بكە هێژ یێ دنالیت ژ ڤێ نەخوەشیێ. تەماشە بكە ئەرێ ئەم د ئێكودو دگەهین؟ یان ئەم ڕێكێ ددەینە یێ بەرامبەر د مە بگەهیت؟ ئەرێ ئەم هەست ب كێ دكەین؟ ئەرێ ئەگەر جڤاكەكی»تێگەهشتن و حەزژێكرن» د ناڤدا نەبیت، هوین بێژن دوماهیا وی یا نێزیك نەببیت؟ ڕاستی نەمایە دێ مێشكێ مە د بن قالبێ سەرێ مە دا پەقیت ژ كەفتنا سەرئێكا ڤان پرسیارێن بێ بەرسڤ! سەبارەت ڤێ چەندێ هێژ ژ بەری زایینی فەیلەسۆفێ چینی یێ ناڤدار «لاو تزە- 571 ب.ز.» د پەتووكا (Tao Te Ching)كۆ ل 1868ز هاتبوو ئینگلیزی كرن، گۆتبوو: «ئەڤێ یێ دی بنیاسیت ئەو پەندڤانە، لێ یێ خوە بنیاسیت ئەو تێگەهشتی و ڕەوشەنبیرە» ئانكۆ دویرترین و ب زەحمەتترین گەشتا درێژ یا مرۆڤ پێ ڕاببیت گەشتا چوونا ناڤ ناخی یە!. نڤیسەرێ ئەمریكی «ستتیڤن ڕ.كۆفی 1932-2012ز» یێ ڕاست و دڕستبوو دەمێ ل سالا 1989ز، د پەرتووكا The 7 Habits of Highly Effective People گۆتی: «مەزنترین ئاریشەیا گەهشتا مە بۆ ئیكودو ئەوە، ئەم گوهداریا یێ دی دكەین بۆ بەرسڤدانێ، نە ژ بۆ تێگەهشتنێ».
