دەركەفتنا ژ (قەرقوودەی) ئانكو خوە رزگاركرن
عەبدولرەحمان بامەرنی
تێگەهێ قەرقوودەی د ڤێ گۆتارێ دا، دەما مرۆڤ هزردكەت مانا مرۆڤی و هەبوونا مرۆڤی ئەو قەرقوودەیە و مەبەستا من ژ قەرقوودەی، رەنگە قەرقوودێ كیسەلەی نزیكترین بیت، دەما كیسەلە هزربكەت ئەگەر قەرقوودێ وی نەبیت، یانكو ژیانا وی یا د مەترسیێدا.
لێبنێرە، هەر ئێك ژمە ئالودەبوویێ وێ ژینگەهێ یە ئەڤا دناڤدا دژیت و چ وی بڤێت یان نەڤێت، دێ پابەندی هندەك یاسا و رێسایێن وی جهی بیت یێ دگەلدا رۆژانێن خوە دبەتە سەر. ئەو ژینگەها ئەز ژێ بەحسدكەم رەنگە جهێ ئاكنجیبوونا مرۆڤی بیت ل تاخەكی یان كولانەكێ و مرۆڤ نەچارە دا خوە راگریت و بشێت دگەل وان مرۆڤێن د وێ كولانێدا بەردەوامییێ بكەت، هندەك تشتان، رەفتاران بكەت چ بدلێ وی بن یان ژی بدلێ وی نەبن. ئەو ژینگەهـ رەنگە جهێ كاری بیت و رەنگە هەڤالێن مرۆڤی یێن كاری وەك مرۆڤی هزرنەكەن، رەفتارێن وان، مامەلەكرنا وان د پێشهاتاندا، لێ مرۆڤ پێ ل گەلەك تشتان د دانیت، دا بشێت خوە دگەل بگونجینیت و رەنگە ئەو ژینگەهـ هەبوونا مرۆڤی بیت دگەل پارتەكا سیاسی یان ئەندامبوونا مرۆڤی د ناڤ جڤاكەكێ یان گرۆپەكی دا بیت و مرۆڤ بزانیت ئەو ژینگەهـ یا مرۆڤی نینە، لێ مرۆڤ دێ هەمی هەولەكێ دەت خوە دگەل بگونجینیت! پرسیار ل ڤێرە ئەڤەیە، ئەڤ ژینگەها نوكە ئەم تێدا دژین، ئایا ئەو ژینگەهەیە یان ل سەر مە هاتییە سەپاندن یان ئەوە یا ئەم ب نەچاری خوە دگەل دگونجینین یان ژی ب حەزا مەیە و مەدڤێت دگەلدا د بەردەوام بین؟ رەنگە هەر كەسەكی لدویڤ بارودۆخێ ئەو د ناڤ دا دژیت، ژینگەها وی یا جوداتر بیت و لێ ئەگەر ئەو ژینگەها هەنێ یا گونجایی نەبیت و فاكتەرێ شەڕمێ یان ژ دەستدانێ یان ترسێ هەبیت كو مرۆڤ وێ ژینگەهێ بگوهوریت، هینگێ دبیتە جورەكێ رەڤینێ ژ هەر تشتەكی و ژ هەر بەرپرساتییەكێ و مرۆڤ شیانێن خوە دكوژیت ژ پێخەمەت تشتەكێ مرۆڤی باوەری پێنەبیت.
گوتنەكا (ئەلبێر كامۆ)ی دڤی دەربارەی دا یا هەی جوان دبێژیت و ئەو بەحسێ هەمان تشت دكەت، یێ ئەز بۆ دچم و دبێژیت: «یا سرۆشتی یە ئەگەر مرۆڤ دەست ژ بەشەكێ بچویك یێ ژیانا خوە بەردەت ژ پێخەمەت ژ دەستنەدانا هەمییێ». دەما ئەز دبێژم كامۆی جوان یا گوتی، مەبەستا من ئەم نەچار نینین خوە دگەل تشتەكی بگونجینین دگەل بیروباوەر و شیانێن مە نەگونجیت و گەلەك جاران دڤێت ئەم دەستان ژ هندەك تشتان بەردەین، چ گرێدایی ژیانا مەبن یان حەز و ئارەزۆ و خەوێن مەبن، رەنگە ل وی دەمی خەونەك بیت، پەیوەندیەك بیت، وەزیفەیەك بیت و ژ دەستدانا مە، شكسەتنا مە یان رەڤینا مە نینە هندی ئارامبوونا هەبوونا مەیە كو دڤێت خوە ژبیرنەكەین، ئەم یێ د هەبوونێ دا و مافێ مەیە ئەم ژیانا خوە وەك مە بڤێت و مە باوەری پێ هەی دەرباز بكەین. ئەڤا ئەز دبێژم، رەنگە گەلەك بێژن پا بیروباوەرێن مە؟ پا كا پرەنسیپن مە؟ دیتنا كەسێن دی ل سەر مە؟ و لێ ئەگەر بزڤرمە گوتنا (ئەلبێر كامۆ)ی ڤە دڤی دەربارەیدا، ئەڤ دەركەفتنە ژ قەرقوودەی چ تشتەك ژڤانە هەمیان نینن، بەروڤاژی، وەك دانپێدانەكێ یە ب شكەستنەكێ و دانپێدانا هەنێ بخوە شكەستن نینە، بەلكو دەركەفتنەكە ژ شكەستنەكا گەلەك مەزن بۆ شكەستنەكا بچویك و دگەل دەمی مرۆڤ دشێت و شوینوارێن وێ شكەستنا بچویك ژی نەهێلیت و ل ڤێرە ژیراتی و زانابوون د چ دایە؟ پێنەڤێت ئەو زانابوونا هەنێ نە دهندێ دایە مرۆڤ خوە ب تشتەكیڤە گرێدەت تا دووماهیێ، بەلكو د پاشڤەزڤرینەكا ژیرانەدایە و دڤێت بگەهینە باوەریەكێ، ئەو ژی دەست بەردان نە لاوازییە، بەلكو زیرەكاتییە بۆ رزگاركرنا خوەیێ مرۆڤی بخوە.
