بـاردۆخـێ سیاسـی ل رۆژهـەلاتـا نـاڤین
هێلین سالم
د ڤان سالێن دوماهیێ دا دەڤەرێن رۆژهەلاتا ناڤین ب شێوەكێ مەزن گوهۆرین ب سەر سیاسەتا وێ دا هاتینە. ئەڤ دەڤەرە كو خودان نەفت و ئایدولۆجیا و جیۆپۆلیتیكە، لێ هێشتا ب مێژوویەكا ژناڤچووی و شەڕا بەردەوام دژین، ژ پرسێن هەرە گرنگ یێن رۆژهەلاتا ناڤین پرسا فەلستین و پرسا كوردستانێ نەكو ماینە هەلاویستی و نەهاتینە ئێكلاكرن و چارەسەر كرن.
ئێك ژ گرنگترین بابەتێن سیاسی یێن رۆژهەلاتا ناڤین ئاریشێن فلەستین و ئسرائیلێ نە، پشتی هێرشێن ئیسرئیلێ بۆ سەر غەزە و بەرسڤێن حەماس و هەڤپەیمانان ب هێرشێن فرۆكەڤانی رەوشا دەڤەرێ گەلەك خراب كریە،
ل ئیراقێ حوكمەتا فیدرال و هەرێما كوردستانێ ئاریشەیێن مووچەی و ئاخ و دەستهەلاتێ یێن هەیین گەلەك ژ خەلكی ژ دەستهەلاتا حوكمەتا نوی یا ئیراقێ د ڕازی نینن. ب تایبەتی هەرێما كوردستانێ د ناڤ دۆخەكێ دارایێ خراب و بەلاڤ نەكرنا مووچەی دا دژیت.
ل ئیرانێ مەترسی گەلەكن ب تایبەتی پشتی هێرشێن ئیسرائیلێ بۆ سەر ئیرانێ و بەرسڤێن توند یێن ئیرانێ بۆ ئیسرائیلێ سەقامگیریا رۆژهەلاتا ناڤەراست پتر ئالۆز كریە، هەر چەندە ئەڤ دەڤەرە دویرن ژ هندەك لایێن دی یێن جیهانێ، بەلێ ئەڤ شەڕ و ئالۆزییە دشێن سروشتێ جیهانێ هەمیێ بگوهۆڕن. ئیسرائیل ژی وەكی زلهێزەكا هەرێمی ل رۆژهەلاتا ناڤین وەكی هەڤپەیمانا ئەمریكا؛ بەردەوام هەولددەت ل دژی چەكێ ئەتۆمی یێ ئیرانێ ب راوستیت و ناهێلیت ئیران بگەهیتە چەكێ ئەتۆمی و پویتاندنا یۆرانیۆمی بكەت كو بگەهیتە وێ چەندێ ئیران ببیتە دەولەتەكا خودان چەكێ ئەتۆمی، چونكی ئەگەر ئیران بۆ خودان چەكێ ئەتۆمی ل وی دەمی دێ هەڤسەنگیا هێزێ دێ ل رۆژهەلاتا ناڤین و جیهانێ هێتە گوهۆرین ل وی دەمی ئەمریكا یا نەچارە سیاسەتا خۆ بگوهۆریت. ژ لایەكێ دی ڤە، ئیران وەسا هزر دكەت ئەگەر چەكێ ئەتۆمی هەبیت، دێ مانا وێ پارێزیت لەوما هەمی هەولان ددەت ببیتە خودانا چەكێ ئەتۆمی د ئەنجام دا دێ پێكدادان دروست بن، ل گۆرەی راپۆرتێن ناڤدەولەتی ئیران شیایە تا ٦٠٪ پویتاندنا یۆرانیۆمی بكەت.
هەروەسا ئیران ب ئایدۆلۆجیا شیعەگەریێ پشتگێریا حزبێن سیاسی دكەت وەكی حەماس و حزبوللا و حزبێن یەمەنێ.
ئەگەر ئەم ب گشتی بەحسی رەوشا رۆژهەلاتا ناڤەراست بكەین دێ بینین رەوش د گەلەك قەیرانان دا دبۆریت، شەڕێن ناڤخۆی و سەرهلدانا گەلەك پارتێن سیاسی و ئیسلامی و تێكچوونا ئابۆری و بەرگیری ل دژێ رەخنەیا وە دكەن كو ئەڤ دەڤەرە د رەوشەكا خراب دا دەرباز ببیت.
وەلاتێ توركیا ژی ژ ئەگەرێ جهێ وێ یێ جوگرافی گەفە كو ژ لایەكی ڤە یا ل گەل هەڤپەیمانیا ناتۆ و ژ لایەكی دی ڤە بازرگانیا چەكی ل گەل رۆسیا دكەت، ئەڤە د دەمەكی دایە كو رۆسیا و ئەمریكا ل دژی ئێكن.
ل دوماهیێ، رەوشا سیاسی یا رۆژهەلاتا ناڤین نەهاتیە ئاشتی و ئاسایشێ، ل دویڤ بەرەف پێشڤەچوونا پەیوەندیێن نێڤدەولەتی، هەروەسا دابینكرنا مافێن مرۆڤی دڤێت هەمی هێز رویبروی ئاریشەیان ببن ژبۆ داهاتیەكێ باشتر.
