هەڤدیمەنی د ناڤ رۆمانا كوردی دا
خالد سالح
هەلبەت پترییا رۆمانا دەڤەرێ، رۆمانەكا ریالیستی و پارچەكە ژ وی كەتوارێ ئەم تێدا دژین، لەوما دێ بینین گەلەك دەق د دیمەنان دا د هەڤپشكن و پتر د دەقەكی دا هاتییە خوار، بۆ نموونە دێ چەندەك ژ وان خۆیا و بەرچاڤكەین:
* دیمەنێ ئێكێ: ژ داییكبوون د كاودانێن شۆرشێ دا:
– «گوندیێن مە د گۆتن، تو وێ شەڤا گوندێ مە هاتییە سۆتن، ل بنێ گەلی ل بن تراشەكێ ژ دایكبووی» (خەجا بەرلینی- بپ7).
– «ژیانا وان هەمی ترسە ل رۆژا ژ دایكبوونا وی، چوار فرۆكا ل هنداڤ سەرێ وی شەر دكرن، ژبلی تۆپ و مۆشەكان، وەك ڤیستەڤالا كەیفێ بوو، كەیفا ژ دایكبوونا وی» (دۆزەخا سپی- بپ79).
– «ژ بیرا وی نەچوویە دەمێ دەیكا وی دگۆتێ: دەمێ گوندێ مە خرابكرین و تۆپ و فرۆكێن شەركەر زنگێن ژ گوهێن مە دهینا و ناپالما ل پێشا مە ئەرد د كەلاشت، بریندار د خوونا خوەڕا دگەڤزین و تەرم گەنی دبوون و مێش موری پێ قەلەو دبوون، هینگێ ل بنارێ چیایێ پێش گوندی ڤە، تو ژ دایكبووی و ب بێهنا خوونێ هاتیە فرشككرن» (سۆتنگەه- بپ26)
– «ل گوندێ دەشتانێ یێ بووی، ل بەر كەڤرەكی ل وێ شەڤا زكێ ئەسمانی دریای، كۆچا ملیونی» (ڤیان د دەمەكێ ژانداردا- بپ46).
* دیمەنێ دویێ: هەبوونا گەلەك زالگەهان:
– «ژ سێمێلێ هەتا كانیماسێ ژ پازدە زالگەهان بێتر د رێیێ دە بوون، ئەڤجا وەرە دل تەنا د وێ رێیێ دە هەرە و وەرە و ل وان هەر پازدەهان تە رابوەستینن و تە ب پرسیاران ب ئالزینن (كورێ زنارێ سەربلند- بپ5- 6).
– «ل زالگەها سەرەكییا كۆمەلگەهێ، تورمبێل گەلەك راوەستییا، پرسیار و لێگەریان درێژ بوون.
دەنگێ دژوار، گۆتنێن بیانی، كەنییا بێهنا خوینێ ژێ دهات، ل هنداڤ سەرێن وان گەلەك راوەستیان، ترسێ ل دلێن وان كرە رەجفك» (ئەڤین و ئەنفال- بپ96).
– «هەكە وێ رۆژێ ترسا وان زالگەه و كولاڤ سۆران نەبا، دا وێ رۆژێ ژ فەوجێ رەڤن، كو یەقین زانی دێ هێرشا بەربەلاڤا ئیرانێ هێتە سەر فەوجا وان و قورتال بوون گەلەك ب زەحمەتە» ( كورێ سافا رەعنایێ-بپ163).
– «دەمێ گەرا وان هاتی، كومسۆرەكێ پیست رەش.. دەست و روی ب دەقا د نیگاركری، ئێك و ئێك ناسنامە ژ نەفەرا وەرگرتن و هەر ئێك ب تاڤیەكا پرسیارێن بێ ناڤەرۆك باراند…» (ڤیان ددەمەكێ ژاندار دا- بپ69).
– «ژ دهۆكێ تا ئامێدیێ شێست كیلومەترن و ب تبلا زالگەه د هژمارتن… سێزدە و …» (كورێ زنارێ سەربلند- بپ5) .
* دیمەنێ سیێ: كارێ بۆیاغچییاتیێ ل نك زارۆكان:
– «د ژیێ حەفت سالیێ دە، وەكە پرانیا زارۆكێن كورد، من ژی دەست ب كاری كر، كارەكێ پر ئەرزان، د چایخانەكێ دە، زارۆكن ژ هەڤژیێن من و دو – سێ سالەكان ژ من مەزنتر بۆیاغچیا پێلاڤان ل سەر جادەیان دكر و… هتد» (كورێ زنارێ سەربلند- ببپ62).
– «پێلاڤێن كەسێن ئەفەندی ل سەر سندۆقێن بۆیاغێ د ناڤا لنگێن زارۆكان دە، پێن وی د ناڤ دو كۆمێن بزمار و دەرزی دە د بزڤینن» (بیست سال و ئێڤارەك- بپ34).
– «فرچێ خوە یێ بویاغێ ل دویڤ سەلیقا دەهۆل و زرنایێ ل سەر وێ پێلاڤا د كۆشا وی دا گێرا، د بەررا ستران و پەستە د گۆتن، دەست و ملێن خوە د هەژاندن و…» (مەموی كەو بەردا- بپ13).
– «هەردو كوڕێن وی، ل جادا باژێری، بۆیاغچیێن پێلاڤا بوون، جگارەفرۆش بوون و…» (شەڤێن سار- بپ144).
ژێدەر:
– خەجا بەرلینی، حەسەن ئیبراهیم، سال: 2008ێ. – دۆزەخا سپی، حەسەن ئیبراهیم، سال: 2004ێ.
– سۆتنگەه، بلند محەمەد، سال: 2005ێ. – ڤیان د دەمەكێ ژانداردا، محسن عەبدولەحمان، سال: 2005ێ. – كورێ زنارێ سەربلند، سدقی هرۆری، چ2، سال: 2008ێ. – ئەڤین و ئەنفال، حەسەن ئیبراهیم، سال: 2010ێ. – كورێ سافا رەعنایێ، ئەنوەر محەمەد تاهر، سال: 2012ێ. – بیست سال و ئێڤارەك، سەبری سلێڤانەیی، سال: 2005ێ. – مەموی كەو بەردا، حەسەن ئیبراهیم، سال: 2008ێ. – شەڤێن سار، حەسەن ئیبراهیم، سال: 2006ێ.
