نفشێ نوی ل سەر بەختێ پەروەردەیا مە
دانـا محەمەد عەبدوللا
باشە بۆچی ئەم د نەرێنی نە بەرامبەر نفشێ سەردەم؟ دێ بێژین ئەڤە نفشەكێ بێ رەوشتە یان بێ مێشكە و د دەمەكی دا ئەو یێ ژدایكبووین د سەردەمەكی دا كو خرابی یا زێدەبووی و بەرپرسیارەتی و كاركرن و پێداویستی لێ زێدەبووین، دێ چاوا ئەو شێن رەفتارێ ل گەل ڤێ فشارێ كەن ئەگەر مە ئەو باش پەروەردە نەكربن و ئامادەنەكربن؟ زارۆكەك دێ ئاخفتنێن كرێت بێژیت دێ بێژن نفشێ نوكە یێ بێ رەوشتە، كەس نابێژیت پەروەردا من كارتێكرن لێنەكریە كەس نابێژیت ماستێ من یێ ترشە، نابێژن دا ل دویڤ بچم كا تێكەلیا كێ دكەت و د گەل كێ دگەریت ل كولانێ و قوتابخانێ، دێ ئێكسەر زارۆكی سزا دەت بەرامبەر ڤێ رەفتارێ، ئەم زارۆكێن خو سزادەین دەمێ خەلەتیێ دكەن بەلێ ئەم نیشا نادەین كا چاوا راستڤەكەن.
ئەم هۆسا رەفتارێ ل گەل زارۆكێن خۆ دكەین دێ بێژی یێن ل ژیێ مە و هەمی تشتان دڤێت تێبگەهن و بزانن.
جهێ دی یێ پەروەردەكرنێ كو قوتابخانە و زانكۆ نە هندێ نیشا قوتابی نادەت كو یێ ئامادەبیت ژ لایەنێ رەوشتی و هزری ڤە بۆ پاشەڕۆژێ، ڤێجا بۆچی ئەم گازندەیان ژ ڤی نفشی دكەین ئەگەر ئەوا ئەم دگەل دكەین ئەڤە بیت؟. پەروەردەكرنا مرۆڤی دو جۆر هەنە، جۆرێ ئێكێ پەروەردەیا سەپاندیە، كو پێكهاتیە ژ خێزان و سیستەمێ پەروەردا دەولەتێ، مرۆڤی ئەڤە ب خۆ نەهەلبژارتینە، بەلكو مرۆڤ یێ ژدایكبووی د خێزانەكێ دا و ل وەلاتەكی دا ئانكو ئەڤ هەلبژارتنە ل سەر مرۆڤی هاتینە سەپاندن، ئەڤجا ئەگەر ئەڤ جۆرە پەروەردە دباش نەبن؛ نفشێ نوی چ گونەه هەیە مانە تشتەكێ ل سەر سەپاندیە و بەرپرسیارەتی یا خێزانێ و دەولەتێ یە؟ جۆرێ دویێ پەروەردەیا هەلبژارتی یە، ئانكو هەلبژارتنێن مرۆڤی یێن كەسۆكی مرۆڤی پەروەردە دكەن، چ هەڤالەك بیت یان كتێبەك بیت یان مۆبایل بیت و هتد…، بەلێ ئەگەر جۆرێ ئێكێ یێ پەروەردێ مرۆڤی وەرنەگرت بیت ب شێوەیەكێ باش دێ چاوا شێت جوداهیێ ئێخیتە د ناڤبەرا راستی و خەلەتیێ دا و هەلبژارتنێن خۆ ب ژیرانە دەستنیشانكەت.
دایك و باب نموونەنە بۆ زارۆكێن خۆ، تو چاوا رەفتارێ ل گەل هەڤژینا خۆ دكەی تو وەسایێ زارۆكێ خۆ پەروەردە دكەی، زارۆك پێدڤی هندێ نینن تو ب دەڤی بەحسێ رەوشتێن جوان بۆ بكەی بەلكو پێدڤی هندێنە تو ب رەفتارێن خۆ رەوشتی نیشا بدەی بێ كو باخڤی، سەد گۆتن گۆڕی كریارەكێ بن، هەتا ئەو گۆتنا هوین بۆ دبیژن ژی، پێكۆلێ بكەن بلا درەو نەبیت، نەبێژنێ بنڤە دێ ئەزمان سۆرك هێنە تە؛ چونكی ل ڤێرێ بتنێ دێ درەوكرنێ ب خۆ ژ تە گریت.
ئەگەر تە چ جاران نەگۆتبیتە كۆڕێ خۆ دزیان نەكە و كۆڕێ هەتا رابوو دزی كرن، چێنابیت بێژی من دزی كرن نیشا نەدایە، نەهشیاركرنا مرۆڤی ژ خەلەتیی د زارۆكینیێ دا ل پاشەڕۆژێ گەلەك ئاریشەیان بۆ مرۆڤی دروست دكەت و ئەڤە بەپرسیارەتیا دایك و بابایە.
دایك و باب دڤێت ماسیان نەدەنە زارۆكێن خۆ، بەلكو فێركەنە ماسیگرتنێ، بۆ نموونە زارۆك گەلەك جاران دێ بێژیت بلا یاریێ ل گەل هەوە بكەم دێ بێژیێ تو نزانی دێ بێژیت ئەز دزانم، ئەڤە نە خۆمەزنكرنە یان خۆسەپاندنە یان عینادە، بەلكو ئەڤە بەلگەیە ل سەر هندێ كو زارۆك حەزدكەت فێربیت پتر ب رێكا تاقیكرنێ. هزر نەكەن ئینانا زارۆكان هەما بەس شیر و دایبی و پشتی هینگی قوتابخانە و زانكۆ و پشتی هینگی دوماهیك هات، دبێژنە ڤێ ب خودانكرن كو جیاوازە ژ پەروەردەكرنێ .
ل قوتابخانێ و زانكۆیێ دڤێت مرۆڤی فێركەنە ژیانێ فێركەنە رەوشتی پاش زانینێ، هەروەسا فێركەنە دانوستاندنێ و چارەسەكرنا ئاریشەیان و یا هەرە گرنگ فێركەن كو د چاڤنەترس بن كو ئەو ب خۆ خۆ فێركەن هندەك تشتان، گەلەك جاران دێ بێژن دڤێت تاقیگەه د هەمی قوتابخانە و زانكۆیان دا هەبن نەخێر، بەلكو دڤێت قوتابخانە و زانكۆ ب خۆ تاقیگەه بن، چونكی تو بابەتی ب رێكا دەڤی بۆ قوتابی شرۆڤەكەی؛ دێ ژبیركەت، نیشا وی بدەی ب رێكا ڤیدیۆ و وێنەیان بەلكو ژبیرنەكەت، تو وەلێبكەی زانیاریێن خۆ تاقی بكەت دێ تێگەهیت و چ جاران ژبیرناكەت.
پەروەردەكرن ل چ دەما راناوەستیت، نە دەرزیا ڤاكسینێ یە دێ هێتە دانان، بتنێ جارەكێ و ڤێجا دێ ڤایرۆسێ جەهالەتێ پێ هێتە كوشتن، نەخێر بەلكو پرۆسێسەكا بەردەوامە، چونكی نویژەنكرنا مێشكی دل و دەروونێ قوتابی گرنگە.
