رۆمانا «بێسەروشوین» و چەند تیرۆژك
خەلیل دهۆكی
رۆمانەكە ژ ئالیێ فۆرم و ناڤەرۆكێ ڤە، سەركەتیە. ب زمانەكێ ئەدەبی یێ ب هێز و جوان هاتیە خەملامدن. پر ب زیرەكی چوویە ناڤ كووراتیا كارەسات و نەهامەتێن گەلێ كورد. بەرخوەدانا پێشمەرگێ قارەمان و باوەریا وان ب دۆزا كورد و كوردستانێ.
كێم گەل هەبن ب قاسی كوردان، خەبات، تێكۆشین كربە و قوربانی دابن. هەما تو دكاری بێژی كو چ مالبات نینن هەكە چەند شەهید گۆری ئاخا كوردستانێ نەكربن و چەند جاران مالێن وان وێران نەكربن. دەما نڤیسەر باسی ئە‌نفالێن رەش دكە، مرۆڤی رادكێشە ناڤ جەرگێ روودانێن كەمباخ و مرۆڤی بەرددە ناڤ چالێن كو كەسێن مە ب ساخی تێ دا دڤەشارتن. ئاخ پا ڤی گەلی، دەردەسەری و وێرانی دیتیە. زیرەكانە دچە ناڤ جەرگێ كولتۆرا كوردی و ئەدەت و تیتالێن گەلێ كورد ژی، بەرچاڤ دكە. باسی پیلانێن هندەك كرێگرتە و خۆفرۆشان ژی دكە. باسی هەلوێستێن هندەك پەرپرسێن پێشمەرگەی ژی دكە كو چەوان د دەمێن تەنگاڤیا دا، بەری هەر كەسی خۆ و زارۆكێن خوە دگەهینن دەڤەرێن تەناهیێ. رەوشا پێشمەرگان خویا دكە كو گەلەك ژ وان زانینگەه ژی خوەندینە و د ناڤ جەنتكێن وان دە، پرتووكێن هەلبەستڤانێن كورد و دیرۆكێ ژی هەنە.
پر ب جوانی دچە ناڤ دیرۆكا گەلێ ئەرمەنی و كۆمكوژیێن وان ژ ئالیێ فاشستێن تورك ڤە. خویا دكە كو گەلەك ژ مالباتێن كورد یێن دلۆڤان، كەسێن ئەرمەنی ژ دەستێن درندا رزگار كرینە. ئەو چەند دبە هۆیێ كو مالباتەك ئەرمەنی – سەرەرای ترسا دژمنێ فاشست – یەك ژ كەسێن ژ ئە‌نفالان رزگار بوویێ كو د بن كەلەخێن كوشتیان دە، خوە رزگار دكە و دگەهە دەف جێگرێ دكتۆرێ ئەرمەنی ل گوندەكێ ئەرەبنشین و ئەو ژی وی دەرمان دكە و رزگار دكە.
فاشستێن بەعسییا گەلەك ستەم ل خەلكێ بێگونەه دكرن. باسی كچەكا كورد یا هێژا و خوەراگر، نەسرینێ دكە كا چەوان ژ ئالیێ بەرپرسێ بەعسییا ڤە ل مووسل دێتە رەڤاندن. پشتی كرێت دكن، ب هۆڤانە دكوژن. ب سەدان روودانێن دلتەزین هەنە كو چەوان خۆرتێن ژ شەرێ ئیران و ئیراقی رەڤیاین، دگرتن و ل بەر چاڤێن خەلكێ و كەسوكارێن وان گولەباران دكن. دوژمنی وەلات كربوو دۆزەخ ژ بۆ كوردان.
دەما ل سالا 1988 ێ، خەلكێ بێگونەه گوندێن كوردستانێ دگرتن و ئە‌نفال دكن، د ناڤ باژێری و زیلان دا دبەنە دەڤەرێن ئەرەبان، رژێمێ گەلەك خەلك نەچار دكرن كو وان گرتیان بدنە بەر بەرا و تیڤكلێن شتیان! كەلا نزاركێ ژی نموونا هەری دیارە!!!
ب راستی رۆمانەكە هێژای خوەندن و رێزگرتنێ یە. نڤیسەر تێ دا ژیایە و روودان وەك فلمەكێ سینەمایێ ددانتە بەر چاڤێن مە. ب زمانەكێ كوردی یێ پەتی و رەسەن نڤیسیە. هەڤۆك ب جوانی دارێژتینە و جارنا وێنێن هەلبەستا دارێژتینە. ب تنێ ژ ئالیێ رێنڤیس و ب كارانینا خالبەندا ڤە، هن كێماسی هەنە، لێ زمان رەوان و خوەش ب كار ئانیە.
ب دەهان روودانێن گرنگ د دیرۆكا گەلێ كورد دا هەنە و نڤیسكارێن مە دكارن بەرهەمێن خوە پێ ب خەملینن.
دەستێن تە ساخ بن بۆ ڤێ ئەفراندنا نەمر. تە ب ڤێ رۆمانێ موورا خوە ل دیرۆكا وێژەیا كوردی خستیە و پرتووكخانا مە ژی خەملاندیە.
___________
*» بێسەرشوین» رۆمانا نەخری یا نڤیسەرێ كورد محەمەد چەلكی یە، ل سالا 2025 چاپ بوویە.
