بۆچی كوردستان د ناڤبەرا چـار وەلاتان دا
وەرگێڕان: كەمال عەبدوللا حەسەن
داگیركەرا بۆ كونترۆل و دەست سەرداگرتنا نەفتێ، وەلاتێ داگیركاریێ كوردستانێ ب شێوەیەكی ئەندازیاری كرایی ڤەبەشاند. ل سالا 1912» كۆمپانیایا نەفتا توركیا» ب پشتگیرییا بەریتانیا و فەرەنسەی دەستێ خوە دەینا سەر چاڤكانییێن مووسل و كەركووكێ.
پشتی وێ د سالا 1916» سایكس پیكۆ» پلان و نەخشەیێ داگیركرنێ دەینا بۆ وێ چەندێ كوو ڕێكێن سەرەكی و شادەمارێن نەفتێ و بەندەرێن وان پاراستی بمینن. لدویڤ شەڕێ ئێكەما جیهانێ، بەریتانیا ب قەیوم بوونا خوە و پارێزڤانیكرنا ئیراقێ، هێلێن بووڕییێن نەفتا كەركووك-حەیفا/ترابلۆس دیزایین كر و ئارامیا سینووران ب شێوەیەك باش و هەژی كۆمپانیایان باشتر و قەنجتر و فەرتر ژ مافێ گەلێ كورد زانی. پەیمان «سیڤەر» ل 1920ێ كونج و دەرزەك بۆ ئوتونۆمیا كوردان ڤەكر، لێ پەیمانا» لۆزان» ئەو دەرز ژی داخست ژ بووی كو حوكمەت – گەل و نەتەوەیێن تازە دامەزراندی، وەك چەپەر و قەلغانەكێ بەرژەوەندییێن نەفتێ جهێ خوە بگرن.
د بارا «پرسا مووسلێ» ل سالا 1926، جڤاكا نێڤدەولی مووسلا ب نەفت ڕادەستێ ئیراقێ كر و پشكەك ژ داهاتێ نەفتێ دایە توركیا، د ئەنجاما ڤی كاری دا كوردستان ل سەر چار وەلاتێن درەویین و ساختە یین ئیران و ئیراق و توركیا و سووریا هات قولدان.
سینوور نە ل سەر بناخە و بەنامایا مرۆڤناسی و پەیوەستبوونا ژیانا جیهانا كوردی، بەلكو ل سەر بنەمایێ ڕێڕەو و چارەنڤیسێ هێل و بۆڕییێن نەفتێ و خەرجیا پاراستن و دەستپێگەهشتنێ بۆ بازاڕێن جیهانێ هات كێشان و دانان. ڤێجا هەردەما كو بزاڤ و شۆڕشێن كوردی داخوازا دادپەروەرییێ كر، ب ناڤێ «پاراستنا خاكا نیشیمان و وەلاتی كەتن بەر لێدان و سەركوتكرن ژ بووی كو خەتەرا سەرمایەدانان و وەربەهێنانا نەفتێ زێدە نەكەت و بلند نەبیت.
وە ب ڤی ڕەنگی، گەلێ كورد ژ مافێ چارەسەركرنا چارەنڤیسا خوە هات بێبەشكرن و ب كەمینەیێن پەرت و بلاڤ گوهۆڕی. دابەشكرنەك كو لۆژیكا وێ «جیۆ نەفت» بوو نەك دادپەروەری و مافێ مرۆڤ.
تێبینی: ئەڤ بابەت و نڤیسینە ژ لاپەڕێ ئەنتەرنێتا جیهانێ كوردی یا Kurdish World هاتیە وەرگرتن. ((كوردی-2025))
