بۆچی سیسته‌مێ په‌رله‌مانی بیت؟؟
یا ئاشكرایه بو هه‌ر كه‌سه‌كێ پیجه‌ك ژ قانوونا دستوری خاندبیت دێ بو ئه‌وی دیار بیت كو شێوازێ هه‌لبژارتنا سه‌رۆكێ وه‌لاتی یان ده‌ستنیشانكرنا ده‌ستهه‌لاتێن وی، دێ دناڤ ده‌ستورێ وی وه‌لاتی دا هێته دیاركرن، هه‌روه‌سا شێواز و ده‌ستهه‌لاتێن جڤاتا وه‌زیران و ده‌ستهه‌لاتا دادوه‌ریێ ژی.
ئه‌ڤ چه‌نده ڤێ دیاردكه‌ت كو چێنابیت ب رێكا قانوونه‌كا سرۆشتی – قانون عادی- ژ په‌رله‌مانی شێواز و ده‌ستهه‌لاتێن ڤان ده‌ستهه‌لاتان بێنه دیاركرن یان ره‌نگێ سیسته‌مێ سیاسی بهێته دانان، چنكو رۆخسار و ناڤه‌رۆكا ڤان قانوونان گه‌له‌ك یا ب ساناهیه بهێنه گهورین و راستڤه‌كرن و زێده‌كرن، ژبه‌ر كو تنێ پێدڤی ب رێژا قانوونی یا ئه‌ندامێن په‌رله‌مانی دبیت.
ئه‌ڤه ژی ره‌نگه‌كێ نه ئارامیێ و نه‌سه‌قامگیریێ دناڤ سیسته‌مێ سیاسی و دناڤ جڤاكی دا ژی په‌یدا دكه‌ت. ئه‌ڤێ چه‌ندێ ژی مه‌ترسیێن خۆ یێن هه‌ین چ ژ لایێ ئابوری و به‌رهه‌مئینانێ ڤه یان ژ لایێ سیاسی و جڤاكی ڤه یان ل سه‌ر ئاستێن ده‌رڤه.. .. هتد.
ئه‌رێ ماده‌م ئه‌ڤه د رێ دایه، بوچی ئه‌ڤ لایه‌نێن سیاسی داخازا ڤێ چه‌ندێ دكه‌ن. كو شێوازێ هه‌لبژارتنا سه‌رۆكی و ده‌ستهه‌لاتێن وی دناڤ به‌رله‌مانێ كوردستانێ دا بهێته ئێك لاكرن. و بێی خۆ بگرن تا ده‌ستورێ هه‌رێما كوردستانێ ڤان جۆره بابه‌تا دیار و جودا كه‌ت.
به‌رسڤ دێ ئه‌ڤا خوارێ بیت:
بشتی لژنا قانوونی راپورتا خو بلند كری بو سه‌روكاتیا په‌رله‌مانێ كوردستانێ و ئه‌و پرۆژه یاسا ئه‌وێن هاتینه فرێكرن ژ هه‌ر چوار لایه‌نێن سیاسی ڤه : ( گوران، یه‌كێتی، یه‌كگرتوو، كومه‌ل)و هاتینه دارێشتن و به‌رهه‌ڤكرنا د پرۆژه یاسایه‌كێ دا و هاتیه ئاماده‌كرنا بۆ خاندنا دووێ. .. .. .. پشتی خاندنا ڤی پرۆه یاسایێ بۆ مه ئه‌ڤ خالێن ل خوارێ هاته ئاشكراكرن:
• ڤان چوار لایه‌نێن سیاسی دڤێت پوستێ كورسییا سه‌رۆكاتییا هه‌رێما كوردستانێ گرێده‌ن ب پوستێ كورسییا سه‌روكاتییا ئه‌نجومه‌نێ وه‌زیران و سه‌روكاتیا په‌رله‌مانێ كوردستانێ ڤه.
چونكو ئه‌و رێژا وان دانای بۆ هه‌لبژارتنا سه‌روكێ هه‌رێمێ دناڤ په‌رله‌مامانی دا 2/3 دوو ل سه‌ر سێ هیچ لایه‌نه‌ك نه‌شێت بده‌ست خوه‌ڤه بینیت دناڤ په‌رله‌مانی دا یان د هه‌ر هه‌لبژارتنه‌كا گشتی دا.
• ئانكو ئه‌و لایه‌نێ دڤێت پوستێ سه‌رۆكێ هه‌رێمی ب ده‌ست خوڤه بینیت پێدڤی یه (74) ده‌نگێن په‌رله‌مانتاران بده‌ست خۆڤه بینیت، ئه‌ڤه ژی مه‌حاله ئه‌گه‌ر هه‌ر پێج لایه‌نێن سیاسی خوه نه‌كه‌نه ئێك (پارتی، گوران ، ئێكه‌تی، یه‌كگرتوو، كومه‌ل) یان ب كێماتی هه‌رسێ لایه‌نێن سه‌ره‌كی.
ئه‌ڤه ژی وێ چه‌ندێ رادگه‌هینیت كو هه‌ر ژ ده‌ستپێكا پرۆژێ سیاسی یێ پێكئینانا هه‌ر حكومه‌ته‌كێ پێدڤی ب سازانه‌كا سیاسی نه كو هه‌می لایه‌نێن سیاسی یێن هه‌رێمێ د ناڤ دا بن.
• یا خویایه كو چ سازان ژی بێ به‌رامبه‌ر ناهێنه دورستكرن، ئانكو هه‌ر ژ ده‌ستپێكێ دڤێت كورسێن هه‌رسێ سه‌رۆكاتیا بهێنه دابه‌شكرن، بۆ نموونه: سه‌رۆكێ هه‌رێمێ بۆ پارتی و سه‌رۆكێ ئه‌نجومه‌نی وه‌زیران بۆ ئێكه‌تیێ، و سه‌رۆكێ په‌رله‌مانی بۆ گوران.
• داكو ئێكگرتوو و كومه‌ل ژی رازیببن جێگرێ سه‌روك وه‌زیران و جێگرێ سه‌روكێ په‌رله‌مانێ بۆ وان بهێته دانان، چێدبیت ژی پوستێ سكرتێرێ په‌رله‌مانی بۆ توركمانان یان كرستیانان بهێته دان.
• ماده‌م سه‌روكێ هه‌رێمێ دێ دوو جێگر هه‌بن هه‌روسا سه‌روكێ ئه‌نجومه‌نێ وه‌زیران ئه‌ڤه ژی دێ بیته جهێ دانوستاندنێ دناڤبه‌را هه‌رسێ لایه‌نێن سه‌ره‌كی دناڤ په‌رله‌مانێ كوردستانێ دا.
• ب ڤی ره‌نگی ئه‌ز نابینم دستوره‌ك بۆ هه‌رێمێ بهێته نڤیسین ئه‌گه‌ر قانوونه‌كا ب ڤی شێوه‌ی ل په‌رله‌مانێ كوردستانێ بهێـته په‌سندكرن.
ل دووماهیێ دیاردبیت كو پروژێن ڤان هه‌ر چوار لایه‌نێن سیاسی: (گوران، ئێكه‌تی، یه‌كگرتوو، كومه‌ل) نه بو چاكسازییا پرۆسا سیاسی یه ل هه‌رێما كوردستانێ هه‌روه‌سا نه بو ده‌ستانیشانكرنا سیسته‌مێ په‌رله‌مانی یه وه‌كی د راگه‌هاندنێ دا پتر ژ دوو هه‌یڤایه به‌رده‌وام دهێته گوتن.
به‌لكو مه‌ره‌ما وان یا دورست ژ بۆ دابه‌شكرنا ده‌ستهه‌لاتێ یه ل هه‌رێما كوردستانێ ب ره‌نگه‌كێ دی.
* ماسته‌ر ب فقهێ به‌راورد ب قانوونێ و قوتابیێ دكتورایێ
