كهنگی ئهم ژی د ناڤ بهفرێ دا بهرزه نابین
بهفربارین ئهو نیعمهتا خودای یه بۆ بهندهیێن وی ل سهر روویێ ئهردی و زێدهباری زێدهبوونا بهرههم و بهرهكهتا ههر مللهتهكی، ههر دیسا یا ژ ههر تشتی كو بهندهیێن خودێ ب ههبوونا بهفرێ شاد ببن ئهو چهندهیه كو سیمایهكێ جوان بۆ مه دیاردبیت، چنكو ب رهنگێ سپی ههر جههك دخهملیت، لێ پسیار ل ڤێره ئهڤهیه ئهرێ ل وهلاتێن بیانی مینا( سوید، نهرویج، روسیا) و گهلهكێن دی دێ وهك مه ههر جارهكا دو پێلێن بهفرێ هات دێ ل سهر جادهیان ئاسێ بن و ئهگهر ل گهشتهكێ ژی دا بن دێ بۆ چهندین دهمژمێران ل وی جهی مینن و نهشێن قهستا د ناڤ مال و كهس و كاران دا بكهن یان ژی ترومبێلێن وان ژ بهر ههبوونا دو پێلێن بهفرێ ل سهر جادهیان دێ وهك تابلوَیان مینن؟ لێ یا دیار و ئاشكرا یه كو ههر مللهتهك بۆ ههر هاتنا روودانهكا بنیات ب ڤی رهنگی كو نهچاڤهرێكری بوو بیت پلانا خوه ههیه چنكو ئهو مللهتێ بێ پلان بیت بۆ ههر كاودانهكێ چ گومان تێدا نینه ئهو مللهت دێ ههردهم یێ داخوازكری بیت ژ وهلاتێن دی وهك گوتنهكا مهزنا دبێژن (دێ یێ ستوو سهر مل بیت).
وهك دیار ژی كو بهریا نها و د چهندین رۆژێن دهرباز بووی دا كهشناسیا ههرێمێ دیاركر بوو كو دێ پێلهكا بهفربارینێ ل چهندین دهڤهرێن جودا جودا یێن ههرێمێ گریت، وهك رۆژێن دیاركری دا پێلهكا بهرێ ل چهندین دهڤهران گرت، لێ ل ڤێره دا بێژین ئهرێ رهوشا خهلكێ وان دهڤهران چهوا بوو ل دهمێ بارینا بهفرێ؟ ئهرێ هاتن و چوونا وان دهڤهران یا چهوا بوو؟ یا رۆهن و ئاشكرا بوو كو رێیا چهندین دهڤهران هاتینه گرتن و هاتن و چوونا چهندین گوند و دهڤهران بۆ چهندین دهمژمێران هاتبوو راوهستاندن، فهره ل ڤێره پسیارهكا دی زێده بكهین و بێژین ئهرێ دێ كهنگی ئهم گههینه ئاستێ وان وهلاتان ئهوێن ئهگهر چهند بهرفر ب باریت و هاتن و چوون و كاركرنا رۆژانه ههر بهردهوامه ئهرێ بۆچی ل وهلاتێ مه ژی تا نها ئهڤ سیستهمه پهیرهو نهبوویه؟ راسته ژ لایێ دارای ڤه حوكمهتا مه نها د ئاستهكێ زهحمهت دا دهرباز دبیت لێ ههردهم یا فهره حوكمهت یا هزردار بیت و هندهك كاودانان بهرچاڤ وهربگریت و بزانیت زێدهباری خرابوونا بارێ دارایی دڤێت خوه ژ هندهك كاودانان بپارێزیت، چنكو ههر ئهو كاودانن دبنه سهدهما خرابوونا بارێ جڤاك و ههبوونا مهترسیێ ل سهر گیانێ خهلكێ وهلاتی. لهورا فهره حوكمهت ههردهم د ئاستێ باش دابیت ژ پێخهمهت باشتركرنا وان سیستهمان ئهوێن ئهم پێدڤی و ئهوێن دبنه سهدهما پاراستنا گیانێ خهلكێ وهلاتی وهك: نها دا سیستهمێ هاتن و چوونا ههرێمێ پێدڤیا ب هندهك پێدڤیان ههی ب تایبهتی ل وهرزێ زڤستانێ، چنكو ههر دهما زڤستان ب سهرمه دا هات و سلا ڤ ل مه كر، ئهم د كهڤینه رهوشهكا خراب دا و زێدهباری ئامادهباشیا پشكێن پولیسێن هاتن و چونێ و لهورا فهره هندهك پێدڤیاتی د سیستهمێن هاتن و چوونا ههرێمێ دا بهێنه كرن ژ پێخهمهت پاراتسنا گیانێ ههموو خهلكی و ژ وان پێدڤیان ژی: دڤێـت و گهلهك فهره د ههر جارهكا ههر ترومبێلهك بهێـته پشكنیك كرن كو وهك دیار ههر سالهكێ یان دو سالان جارهكێ ترومبێل دهێـته پشكنی نكرن فهره د ڤێ پشكنینێ دا پێدڤێن وهرزێ زڤستانێ د ناڤا تر ومبێلان دا بهێنه دابینكرن و ئهڤ چهنده ژی بیته ئێك ژ یاسایێن هاتن و چوونێ دا كو ل وهرزێ زڤستانێ ئهو ترومبێا بۆ ههر كاودانهكێ دا د ئامادهباشیی دا بیت ب تایبهتی د گهل هاتنا پێلێن بهفرێ چنكو ل زۆربهیا وهلاتان ئهڤ سیتهمه دهێـته پهیرهوكرن چنكو گیانێ خهلكێ دهێته پاراستن و زێدهباری چهندین سیستهمێن دی ژ وان ژی ئهو ترومبێلێن ب پاقژكرنا جادهیان رادبن، راسته تایبهت ب رێڤهبهرێن هاتن و راسته ئهو ترومبێل ب تایبهت ب رێڤهبهریا هاتن و چونێ نینه لێ فهره ئهو ترومبێل ژ وان جوران بن ئهوێن كو ب دروستی كارێن خوه رادبن راسته نها دا ژی ب وی كاری رادبن لێ ههردهم فهره كوالێتیا وان وهك كوالێتیا وهلاتێن دی دابیت چنكو ئهگهر ئهم د نها دا وهك وان وهلاتان نهبین ژ لایێ بهرههمهێنانێ یان سهربهخوَبوونێ لێ فهره ژلایێ پاراستنا گیانێ خهلكی ئهم وهك وان بین و ژوان باشتر بین ژی چنكو مللهتێ مه گهلهك دهردهسهری و دهربهدهری و نهخوهشی دیتینه و قوَربانیێن مهزن داینه.
