كلیلا نه‌مانا داعشێ یا د ده‌ستێ عه‌لى وه‌ردى دا
ئه‌ڤ گۆتنه نه‌زێده‌گاڤیه و نه‌سحره. گه‌نگه‌شه‌كا زانستییه ل دۆر سایكۆلۆژیا مرۆڤێ تیرۆرست، یا كو عه‌لى وه‌ردى، فه‌یله‌سۆفێ مه‌زن، باش بسه‌ر هه‌لبووى. ئه‌ڤ گۆتاره به‌رده‌وامییا وان بزاڤانه ئه‌وێن ل جیهانێ و كوردستانێ دهێنه كرن بۆ نه‌هێلانا هزرا تیرۆرستى، كو ڕهوڕیشالێن خوه ل هه‌مى جیهانێ به‌لاڤ كرین. ئه‌و تیرۆرا ب ناڤێ ئیسلاما پیرۆز دهێته‌كرن، به‌لێ د ڕاستی دا دووره ژ هه‌مى بهایێن جوانێن ئیسلامێ ل سه‌ر ده‌ستێ محه‌مه‌دێ ئه‌مین و (ره‌حمه للعالمین)(س) بۆ جیهانێ هاتینه پێشكێشكرن و تێدا دادپه‌روه‌رى و یه‌كسانى و ئاشتى و ئازادى به‌لاڤه ببیت.
نه‌یا ڤه‌شارتیه ئه‌ڤرۆكه ژى ل جیهانێ مرۆڤ هه‌ر ئه‌و مرۆڤه یێ به‌رى هزاران سالان. چ تشته‌ك نه‌هاتیه گوهارتن. هه‌ر ئه‌و خانى و چیا و ده‌شت و مرۆڤن. ژ توخمێ وه‌كى داعشێ هه‌مى ده‌مه‌كى و د ناڤ هه‌مى نه‌ته‌وان دا هه‌بووینه و یێن هه‌ین و ژ وان ژى ل كوردستانێ، به‌س تنێ ل هه‌ر جهه‌كى كراس و ناڤێ خوه یێ گهۆڕى. نه مه‌رجه ژى ئێك ل ناڤ داعشێ بیت بێژنه وى داعش. به‌لكی یێ هه‌ى نه د ناڤ داعشێ دایى لێ دلێ وى یێ ل گه‌ل وان. عه‌لى كۆڕێ ئه‌بى تالبى (خۆدێ ژێ ڕازى) دبێژیت: “من أحب عمل قوم حشر، معهم”(1: 235). ئه‌ڤجا ئه‌و كه‌س ژى ژ داعشیانه، راسته نه ل ناڤ وانه، به‌لێ دێ ل گه‌ل وان د دۆزه‌خێ دا هێته دادگه‌هكرن. بۆچى؟ چونكه ئه‌و و داعش ل چ دگه‌ڕن؟ چ دڤێت؟ بلا خه‌لكێ ساده و ساویلكه هند نه‌بێژن ئه‌و چێكریێن ده‌زگه‌هێن سیخۆڕیێن ئه‌مریكا و ئیسرائیلێ نه. ئه‌ڤه ئاخفتنه‌ك تڕۆهاته و چاره‌سه‌ریا تشته‌كى ناكه‌ت و ئه‌وێ وه‌دبێژیت نه دخوه دگه‌هیت و نه دجیهانێ و نه دسایكۆلۆژیا تیرۆریست و داعشان دگه‌هیت. باشه ئه‌ڤه ئه‌مریكا و ئیسرائیلێ ئێك بسه‌ر دابر و دو و سێ و چار و پێنج و سه‌د، نێ ب سه‌دان هزار چه‌تێن داعشێ ل جیهانێ تاوانان دكه‌ن و سه‌را دبڕن و كوشتنێ دكه‌ن. ما ئه‌ڤه ئه‌مریكا و ئیسرائیل بوونه چ؟ باشه وان ئه‌ڤ هه‌مى داعشه ل كیرێ و كیژ جهى په‌روه‌رده‌كرنه ما كه‌سێ نه‌دیتن و پێ نه‌حه‌سیان؟ ما ئه‌ڤرۆكه تشتێ دزیكى و ڤه‌شارتى ژبه‌ر چاڤێ ڕاگه‌هاندنێ قورتال دبیت؟ باشه ما به‌رى سه‌د و دوسه‌د و هزار سالان ژى ئه‌مریكا هه‌بوو؟ ڤان چیڕۆكا بۆ وان بێژن یێ نه‌زان. ئه‌ڤه ب خوه سه‌ردابرنه و شویشتنا وان داعشانه ژ وان تاوانێن ئه‌و دكه‌ن. به‌لێ بێژن ئه‌و بازرگانێن چه‌كینه و كى چه‌كێ وان بكڕیت ئه‌و دێ ده‌ستێ وى ماچى كه‌ن. ئه‌ڤه دروسته! به‌س داعش و یێن وه‌كى داعشێ ل هه‌مى جیهانێ ژ بێ ئێقبالیێ زێده‌تر تشته‌ك دی مفا نه‌گه‌هاندیه خوه و كه‌سه‌كێ دی. ئه‌م وه‌نابێژین دا بۆ ئه‌مریكا و ئیسرائیلێ تشتى پنى بكه‌ین و چ گۆمان تێدا نینه ئه‌و و گه‌له‌كێن دی ژ شه‌ڕێ داعشێ مفادارن، به‌لێ ئه‌م بۆ خوه‌لى سه‌رێن وه‌كى داعشێ دبێژین: ئه‌وا ئه‌و ل دووڤ دگه‌ڕن تنێ “سه‌رابه” و وه‌كى په‌قه‌كا ل سه‌ر ئاڤێ یه. ئه‌و كه‌سێن هوین ب خه‌له‌تى و ب دره‌و پێ دخۆڕن و د باوه‌را وه دا ئه‌و ژ كه‌سێ دی، ئانكو عه‌لى یان ئه‌بو به‌كر یان به‌رۆڤاژى ژى، بۆ خه‌لافه‌تێ ژێهاتیتره، هوین به‌س خوه پێ دخه‌له‌تینن و سه‌ردا دبه‌ن. هوین مه‌زنترین دره‌وكه‌رن. ئه‌بو به‌كر و عومه‌ر و ئۆسمان و عه‌لى (رازیبوونا خودێ ل سه‌ر هه‌میان بیت) هه‌مى مرۆڤێن ژێهاتى و ژێگرتى و ب وج و كێرهاتى و مێرخاس و دادپه‌روه‌ر و دۆستێن نێزیكى پێغه‌مبه‌رى (س) بوون و كه‌سێن نازدار و ب ڕێز و باوه‌رپێكرى بوون ل نك وى و هه‌ر ئێك ژ وانا دیرۆكه‌كا نه‌به‌رزه‌بووى یا دگه‌ل وى هه‌ى. هه‌مى ژى گه‌هشتنه وێ پله‌یا تو به‌حس دكه‌ى و هه‌ر ئێكى وه‌كى خوه ڤیا خزمه‌تا ئیسلامێ و مرۆڤایه‌تیێ و شارستانیه‌تێ بكه‌ت. ئه‌وان وژدانا خوه ڕه‌حه‌ت و ئاسووده كر و هندى شیاین دلێ خه‌لكى ژ خوه نه‌هێلایه و خودایێ خوه ڕازی كریه و هه‌كه كه‌سه‌ك ده‌ڤ گازنده و تشته‌ك گۆتبیت ل كه‌سێ ناهێته گرتن، چونكى مرۆڤ ئه‌و مرۆڤه یێ هه‌ى و هنده‌ك جاران ژ خوداوه‌ندێ دادپه‌روه‌ریێ ژى نه‌ڕازینه و (شۆكر) و سوپاسیا وى ژى ناكه‌ن.
به‌لێ ئه‌ى داعشێ نه‌زان ئه‌و چه‌ند خه‌لیفه گه‌هشتن خودایێ خوه و پێغه‌مبه‌رێن وى، به‌لێ یێ داماى و به‌دبه‌خت تویى، پشتى هزار و چه‌ند سه‌د سالان خوه ل بازا وان دهلاڤێژى و ته هه‌مى جۆرێن نه‌ساخیێن ده‌روونى ل خوه په‌یدا كرن سه‌را ڤێ چه‌ندێ، لێ هێشتا ژى، وه‌كى عه‌لى وه‌ردی دبێژیت: تو خه‌له‌تێ ئێكێ و دووماهیكێى. هه‌كه ئه‌و جوامێر ساخ و ل ناڤ مه بانه، دا تو ژى وه‌كى گه‌له‌ك ژ وان كه‌سێن هینگێ ژ دادپه‌روه‌رى و ڕاستى و دروستى و باوه‌رى و دلسۆزى و دلپاقژى و..هتد یا وان و دا پشتا خوه ده‌یه وان و “پت پت” و “كۆت كۆتێ” كه‌ى، به‌لكو وه‌كى گه‌له‌كێن ئه‌ڤ كاره كرى، دا دژاتیا وان ژى كه‌ى و ره‌نگه ته ژی د كوشتنا وان دا به‌شدارى كربایه، هینگێ ئه‌وان ب خه‌نجه‌ر و شیرا دكوشتن، نوكه تو دا وان ب كه‌لاشینكۆڤێ و ده‌مانجێ یان ژى ب تۆپێ كوژى.
به‌لێ ئه‌ى نه‌زان مه زانى ئه‌و خه‌لیفێن ڕاسته‌قینه هینگێ د ڕێكا ئیسلامێ دا شه‌هید بوون و سۆزا خوه بۆ ڕابه‌ر و پێشه‌وا و ئایین و به‌رى هه‌میان ژى بۆ خودایێ خوه بجه ئینا، به‌لێ مه نه‌زانى تو بۆچى پشتى هزار و چار سه‌د سالان خوه بۆ وان دهلاڤێژى و تو نه چ تشته‌كێ وان و نه كه‌سه‌كێ وان و نه دلسۆز و نه په‌یره‌وێ ڕاستگۆیێ چ كه‌سه‌ك ژ وانى؟ چونكى ئه‌گه‌ر تو مرۆڤه‌ك ده‌روون دروست باى و كه‌سه‌كێ ئاسایى و ڕاست و دروست باى، دا ل دووڤ فه‌رمانا خودایێ مه‌زن و قورئانا وى و سنه‌تا پێغه‌مبه‌رێ مه‌زن (س) و ڕێكا خه‌لیفه‌یێن پێغه‌مبه‌ری چى، نه‌ك ل دووڤ هندێ كا ئایا ئه‌بو به‌كر یان عومه‌ر یان عۆسمان یان عه‌لى ژێهاتیتر بوون ببنه جێگرێ محه‌مه‌دى (س). ئه‌و هه‌مى هه‌لبژارتیێن خودایێ مه‌زن بوون، به‌لێ نه‌ساخێن ده‌روونی وه‌كى ته و بێى هیچ زانین و هایداریه‌كا ده‌روونى و خوه شرینكرنێ بۆ فلان كه‌س و لایه‌ن و فلان وه‌لاتى، خوه كریه په‌یڕه‌وێ ئێك ژ وان بێى ئه‌و خودێ ژێ ڕازى ئاگه‌هدارى هندێ بن و ئاگه‌ه ژ ته هه‌بیت، هه‌تاكو ئه‌گه‌ر ل سه‌رده‌مێ خوه ژى بایه وان چ پویته نه‌ددا ته هه‌كه زانیبایه تو ئه‌ڤ منافقه‌ى و ب دوڕووی ڤى كارى دكه‌ى. ئه‌و كه‌سێن تو نوكه وه‌سا تێدگه‌هى دگه‌ل ئێك ناكۆكن و ته ئه‌و خه‌یاله بۆ خوه چێكرى، د وى سه‌رده‌می دا ئێك ڕح و گیان بوون د چار جه‌سته و كه‌لواشان دا و ئه‌و ژ باب و برایان پتر ژ هه‌ڤدو نێزیك بوون، هه‌كه ب كوردى و كورمانجى دبێژین “موى د به‌ر وان ڕه نه‌دچوو!” به‌لێ تو(جاهلى) و خه‌یالێن خاڤ بۆ خوه دروست دكه‌ى، چونكى هنده‌كان یا بۆ ته وه‌سا چێكرى و نانێ خوه ب ته و (ئاقل) و خه‌یالا ته دخۆن و كۆچكێن وان، ب خێرا بێ ئاقلێن وه‌كى ته ڕۆژ ل دووڤ ڕۆژێ یێن مه‌زنتر و خوه‌شتر و تژى ژنك و پاره‌تر دبن و تو یێ ل به‌ر پێیێن وان چوویى و ته هاى ژ خوه نینه.
ئه‌ى داعشێ خشیم و مه‌تحه‌كار، تو نزانى مانێ هیچ نه‌بیت ئه‌و خه‌لیفه‌یێن خودێ ترس و پاقژ ده‌ست په‌روه‌رده‌یێن زانایه‌كێ مه‌زنێ وه‌كى محه‌مه‌دى (س) نه كو ئه‌وى ئه‌و فێر كربوون مرۆڤێ “مه‌تحه‌كار” پێدڤیه ئاخێ و خوه‌لیێ بسه‌روچاڤێن وى دا بكه‌ى، چونكى وان چ جاران باوه‌رى ب مه‌تحا و مرۆڤێ مه‌تحوك نه‌دهات، چونكى وه‌سا هاتبوونه پێگه‌هشتن و په‌روه‌رده‌كرن. ڤێجا هه‌كه ئه‌و د ساخ ژى بان تو ل نك وان ب “ڕۆپیه‌یه‌كى” ژى نه‌دچووى. حنێرا تو ئه‌ڤرۆكه ب ناڤێ ئه‌بو به‌كرى و عومه‌رى و عۆسمانى ل دژى عه‌لى كۆڕێ ئه‌بى تالبى دكه‌ى، نه‌یا ته‌یه و نه‌ژ حه‌ژێكرنا ته بۆ كه‌سه‌ك ژ وان دهێت. ئه‌و حنێر یا نه‌زانین و بێ ئاقلیا ته‌یه و تو ڤێ چه‌ندێ یێ ژ مامۆستایێن خوه یێن مه‌زن و ژ هه‌میا مه‌زنتر ئه‌بو جه‌هلى و ئه‌بو له‌هه‌بى فێر بووى و وان ئه‌و تۆڤێ پیس یێ د دل و ده‌روون و سایكۆلۆژیا ته دا چاندى. هه‌كه وان مامۆستایێن نه‌به‌ڕێز و دفن بلند و تڕبلند و خۆپه‌رێس هینگێ وه‌نه‌كربایه و هه‌كه (جاهلێن) وه‌كى ته ژى گۆهداریا وان نه‌كربایه، ئه‌و ئیسلاما محه‌مه‌دى(س) بنیاتێ وێ ل سه‌ر بنه‌مایێ ئاشتى و ئازادى و یه‌كسانى و دادپه‌روه‌رى و قه‌نجیێ ده‌یناى دا ئه‌ڤرۆكه بالێن خوه بسه‌ر هه‌مى جیهانێ دا گریت و مرۆڤایه‌تیێ ب تێكڕا و پێكڤه كه‌ته شه‌یدا خوه، چونكى ب ڕاستى محه‌مه‌د (س) نموونا مرۆڤایه‌تیه‌كا پاك و ڕاسته‌قینه و دلسۆزێ مرۆڤایه‌تیێ بوو، هه‌لبه‌ت نه‌یا ڤه‌شارتیه قورئانا پیرۆز بنیاتێ وێ كه‌ساتیا ده‌روون دروست یێ ل نك وى ده‌یناى و داڕێشتى.
به‌لێ ئه‌وا هاتیه گۆتن ئه‌و ڕاستینه ئه‌وێن عه‌لى وه‌ردى پێ دبێژیت و داعش و گه‌له‌كێن وه‌كى وان تۆمه‌تبار دكه‌ت. ئه‌و د ڤێ چه‌ندێ دا یێ ڕاست و دروسته. ڕاسته چونكى هه‌كه وان به‌رژه‌وه‌ندیا ئیسلامێ و محه‌مه‌دى(س) و خه‌لیفه‌یان ڤیابایه، دا وى كارى كه‌ن ئه‌وێ خودایێ مه‌زن فه‌رمانێ پێ دكه‌ت و هێڤێنێ وێ ژى قه‌نجی و ئاشتى یه، نه‌ك ئه‌وا داعش ل دووڤ حه‌ز و ڤیان و به‌رژه‌وه‌ندیا خوه و هنده‌ك كه‌س و لایه‌نێن ده‌روون نه‌ساخێن وه‌كى خوه ئه‌نجام دده‌ن و به‌رهه‌مێ وێ ژى تشته‌ك نینه ژ وێرانیێ و كوشتن و تالانكرن و جینۆسایدكرن و زێده‌كرنا ئاریشه‌یێن ده‌ڤه‌رێن موسلمانان و جیهانێ ب گشتى، هه‌روه‌سا زێده‌تركرنا ڕێژه‌یا په‌ككه‌فتى و نه‌ساخێن ده‌روونى ل هه‌مى جیهانێ.
عه‌لى وه‌ردى دڤێت ب ڤى ڕه‌نگى په‌یاما ئاشتیێ بگه‌هینیته وان داعشان دا ل خوه بزڤڕن، چونكى ئه‌و دبێژیت “گۆتارا ئایینى” ژبه‌ر لایه‌نگیریا خوه و ب درێژاهیا ڤان هه‌مى سالان نه‌شیایه ڤێ هزرێ چاره‌سه‌ر بكه‌ت.
*بسپۆرى پێداگۆگى و سایكۆلۆژیایێ/ زانـــینگـــه‌ها زاخۆ