سایكۆلۆژیا ڕاپه‌ڕینان (سایكۆلۆژیا تاكێ كوردستانى)
ڕاپه‌ڕین یان سه‌رهلدان پشكه‌كه ژ دیرۆكا مرۆڤاتیێ. هه‌كه‌ر گیانه‌وه‌ران ڕاپه‌ڕین هه‌بت ژى سروشتێ وێ جودایه ژ یا مرۆڤ و گیانه‌وه‌ران. ڕاپه‌ڕینێن دیرۆكى ژ ڕاپه‌ڕینێن پێغه‌مبه‌ران ل دژى ده‌ستهه‌لاتداران، یا كاوه‌یێ ئاسنگه‌رێ ئاریایى، یا خه‌لكێ دژى خه‌لیفه‌یان و ده‌ستهه‌لاتدارێن پشتى خه‌لیفه‌یێن ئێكه‌مێن ئیسلامێ، یا خه‌لكێ ئه‌ورۆپایێ ل دژى ده‌ستهه‌لاتدارییا كه‌نیسێ، یا فره‌نسا و ڕۆسیا و …هتد، یا كوردان ل دژى ڕژێما به‌عسا فاشى و سه‌دامێ گۆڕ ب گۆڕ هه‌مى د خاله‌كێ دا هه‌ڤپشكن و ئه‌و ژى فاكته‌رێ پالده‌ر بۆ سه‌رهلدانێ زۆردارى و سته‌ما جڤاكى بوویه ل هه‌مى وان سه‌رده‌م و قووناغان و د ناڤ هه‌مى وان نه‌ته‌وان وه‌لاتاندا.
ڕاپه‌ڕینێن به‌رێ دژوار و ته‌ژى تووندوتیژى بین و تێدا هژماره‌كا گه‌نج و خورت و مێرخاس و عه‌گیدان دا ڕابن و تیروكڤان و شێر و مه‌تالان هه‌لگرن و چنه به‌رسینگێ نه‌یارێن خوه و دوژمنێ زۆردار و سته‌مكار. خوینه‌كا مه‌زن دهاته ڕشتن. ئه‌م ڤێ چه‌ندێ ژ هه‌مى ڕاپه‌ڕینێن باب و باپیرێن خوه، هه‌ر ژ كاوه‌ى هه‌تا جه‌نگێ دژى تیرۆرستێن ڕێكخراوار ئیسلامى یا داعشێ دزانین. تنێ ل دژى داعشیان زێده‌تر ژ هزار و پێنج سه‌د پێشمه‌رگێن قه‌هره‌مان گیانێ گۆرى ئاخا پیرۆزا كوردستانێ كرن. ئه‌ڤرۆ و ل هزاره‌ى سێهه‌م دا، قووناغێن دیرۆكى و جڤاكى گه‌له‌ك یێن هاتین گوهۆڕین. ئه‌ڤرۆكه پێلێن دیمۆكراسیه‌تێ هه‌مى جیهان یا ڤه‌گرتى. ئه‌ڤرۆكه ڕه‌نگێ ڕاپه‌ڕینان ژى وه‌كى گه‌له‌ك دیاردێن دیترێن مرۆڤایه‌تى وه‌كى جاران نه‌مایه. ئه‌ڤرۆ دیمۆكراسیێ مۆدێلێ تیروكڤانان نه‌هێلایه یان باشتره بێژین ڕۆلێ وێ یێ كێمتر ژ جاران لێكرى. ئه‌ڤرۆ هه‌لبژارتن و ڕفرادنۆم و ده‌نگدان یا بوویه مۆدێلێ ڕاپه‌ڕینێ. مستر لیمان، نڤیسه‌رێ بناڤوده‌نگێ ئه‌مریكى، دبێژیت: ” نه‌ته‌وێن دیمۆكرات ل شوونا گۆلله‌یان كارتێن ده‌نگدانێ بكاردئینن” (ballots instead of bullets). ل ڕاپه‌ڕینێن به‌رێ تنێ ئه‌وێن ب هێز و ب زه‌ڤله‌ك ڕاپه‌ڕین دكرن و یێن زیره‌ك و ژیر بڕێڤه دبرن، و ژن و زارۆ و دانعه‌مران چ باهره‌ك تێدا نه‌بى. به‌لێ د شێوازێ دیمۆكراسیێ ڕاپه‌ڕینان دا، ئه‌ڤرۆ، هه‌تاكۆ بچویكه‌كێ شه‌ش هه‌فت سالى ژى دشێت ڕۆل هه‌بیت و بچیتن باپیرێ خوه یێ هه‌شتێ نۆت سالى ژ خه‌و ڕاكه‌ت و ده‌ستێ وى بگریت و ببه‌ته بنگه‌هه‌كێ ده‌نگدانێ. به‌رێ ژنێ تنێ ب تلیلیێ و داهۆلێ هاریكاریا ڕاپه‌ڕینێ دكر، به‌لێ ئه‌ڤرۆ هه‌ر ژنه‌كێ و پیره‌ژنه‌كێ ده‌نگه‌ك و گۆلله‌یه‌ك یێ هه‌ى. ئه‌ڤرۆ و ل چه‌رخێ بیست و ئێكێ و پشتى جه‌نگێ دژى داعشێن كافر و كه‌دحه‌رام و بێ وێژدان و دفن بلند و قوتابیێن ئه‌بووجه‌هلى و ئه‌بى له‌هه‌بى و زوریه‌تا وان، كاوه‌یه‌كێ ئاسنگه‌ر و موسایه‌كێ به‌نى ئیسرائیلیان، یێ بۆ ڕزگاریا نه‌ته‌وه‌یێ كوردى و كوردستانیان په‌یدا بووى و سه‌ربارى گڤاشتنێن نه‌یارێن ناڤخۆیى و ده‌ره‌كى و جیهانى، دخوازیت سه‌رێ مه ل به‌ر زوهاكێ به‌غدایێ و فیرعه‌ونێ خه‌لیفه بلندتر بكه‌ت و مه بگه‌هینیته كه‌نارێن ئارامیێ و ئازادیێ و سه‌ربخۆیێ. سه‌رۆك مه‌سعود بارزانى ئالایێ ڕاپه‌ڕینێ یێ هه‌لگرتى و پێشمه‌گه‌هێ گیانفیدا و چاڤنه‌ترس و خودان سۆز ژى ب مێرخاسیا خوه كێماسى نه‌كرییه و كورد و كوردستانى هه‌تا دووماهیا ڤێ جیهانێ قه‌ردارى وانن، تنێ یا ماى ئه‌م ژى ملێ خوه بده‌ینه به‌ر ڤى بارێ گران و ب ژن و زه‌لام ، پیر و شیر، مامۆستا و قوتابى، ساخ و نه‌ساخ، دۆست و هه‌ڤڕك، سكۆلاریزم (علمانى) و ئیسلامى، مه‌سیحى و مۆسلمان و ئێزدى و …هتد، ڕاپه‌ڕینێ تمام بكه‌ین و ب ده‌نگێ ل بنگه‌هێ، ده‌نگدانێ ڤێ ڕاپه‌ڕینێ بگه‌هینینه دووماهی قووناغێن خوه. ئه‌م ل وان بنگه‌هان دێ بڕیارێ ل سه‌ر هندێ ده‌ین كا مه وه‌كى جاران بنده‌ستى دڤێت یان ئه‌م دخوازین سه‌ربخۆ و ئازاد و سه‌ربه‌ست بین، ئه‌رێ مه دڤێتن دیڤه‌لانك بین یان ده‌وله‌ت بین؟. زانستێ سایكۆلۆژیا دبێژیت ئێك ژ بنه‌مایێن ئاڤابوونا ده‌وله‌تان ئه‌و زۆردارى و سته‌ما جڤاكی یه یا خه‌لكێ ب چاڤێن خوه دیتین و هه‌ستپێكرین. ده‌وله‌ت ب گۆتنان دروست نابیت، ده‌وله‌ت ب كریارێ و ده‌نگدانێ ئاڤا و دروست دبیت. وه‌رن ده‌نگێ خوه بده‌ن و به‌خیلیێ تێدا نه‌كه‌ن. پێدڤیه مامۆستایێن ئایینى هند هشیار بن و شوونا هنده‌ك تشتێ به‌رنه‌كه‌فتى بلا ( فه‌توایا) ل سه‌ر ده‌نگدانێ بۆ سه‌ربخۆیێ بده‌ن و ب (شریعه‌ت) وى كه‌سێ بێ چو ئه‌گه‌ره‌كێ (شه‌رعى) تێدا پشكدار نه‌بیت ب كافر و بێ باوه‌ر هژمار بكه‌ت و ب حه‌رام بزانیت، چونكى وه‌كى ئه‌و دزانن فه‌لسه‌فا حه‌رامكرنا هه‌ر تشته‌كى د ئیسلامێدا بۆ هژماره‌كا زیانێن تایبه‌ت و گشتى یێن وى تشتى و ڕه‌فتارێ و كارى دزڤریت كه بۆ خودێ مرۆڤى و جه‌سته و سایكۆلۆژیایا وى و یا جڤاكێ هه‌ین.
*بسپۆرێ ئه‌كادیمى د زانستێن سایكۆلۆژى و پێداگۆگى/ زانینگه‌ها زاخۆ