ئێكه‌م وه‌‌لاتێ دیموكراسیا راسته‌‌وخو ناسبكه‌ …‌

ل چ جهێ دونیایێ بیت خودای مروڤ دایه‌ ئازاد و د ژیانه‌كا په‌یوه‌ندیا جڤاكى دا بژیت دگه‌ل پاراستنا مافێن وی, به‌لێ مخابن هه‌ر مروڤان مافێن ئێكودوو بن پێ كرینه‌ بو مه‌ره‌م و حه‌زێن خو چ دكوملگه‌هى دا یان د قه‌وارێ ده‌وله‌تێ دا لبن په‌ردا یاسایه‌كا نه‌ دادپه‌روه‌رانه‌دا به‌لـێ وه‌كو بابه‌ت دشێن بێژن هنده‌ك جڤاك و وه‌لاتان شیایه‌ یاسایه‌كا دادپه‌روه‌رانه‌ دناڤ جڤاكێ خودا بچه‌سپینن و وه‌لاتێ خو بپارێزن دویر ژ به‌رژه‌وه‌ند و حه‌زێن كه‌سوكى لسه‌ر به‌رژه‌وه‌ندا گشتى وه‌ك نمونه‌ وه‌‌لاتێ سوێسرا كو ئێكه‌م وه‌‌لاتێ دیموكراسیا راسته‌‌وخویه‌‌ و یا ناڤدار ب وه‌‌لاتێ شكولاته‌‌ و جهێ شاخاوه‌یى و به‌‌فرێ یه‌ و ل سالا 1291 سه‌‌ربه‌‌خو بویه‌‌, ل سالا 1848 سوێسرا نوى هاتى یه‌‌ راگه‌‌هاندن, ژمارا ئاكنجیان 8 ملیونه‌‌ و 2 ملیون مشه‌‌ختێن بیانی لێَ ئاكنجى نه‌ و دبنه‌‌ چارێكا هاولاتیان, سه‌روك وه‌‌لات نینه‌ به‌‌لكو جڤاتا ئێكگرتى یاهه‌یى وه‌‌لاتى ب رێڤه‌‌ دبت, پایته‌‌خت ( عاصمه‌‌ رسمیه‌‌ ) نینه‌‌ چونكه‌‌ د دستورى دا نه‌‌هاتى یه‌‌ دیار كرن و نوكه‌‌ باژارێ ( برن ) وه‌‌ك پایته‌‌ختێ ئیدارى یێ وه‌‌لاتى یه‌, یا ناڤداره‌‌ ب جورێن باش یێن ده‌‌مژمێران ( الساعات السویسریه‌‌ ), دئێته‌‌ هژمارتن ل رێژا 19 بو هێزا ئابورى ل جیهانێ, چار زمانێن فه‌‌رمى لـێ هه‌‌نه‌‌ ( ئه‌‌لـمانى – فرنسى – ئیتالى – رومانشى ), ناڤداره‌‌ ب رێزگرتنا كێمنه‌‌ته‌‌وان و ژ 26 كانتونان پێكدهێت و هه‌‌ر كانتونه‌‌كێ بێهنڤه‌‌دانێن خو یێن هه‌ین, نه‌‌ د ئێكه‌‌تیا ئورپى و دده‌‌ڤه‌‌را ئابوری دا یه‌‌ و تنێ په‌یوه‌ندى دگه‌‌ل هه‌‌نه‌‌ و سه‌‌ره‌‌رایێ هندێ هێزترین داهاتێ ئابورى یێ هه‌‌ى, رێژا 67% ژ خه‌‌لكێ سویسرا نه‌‌ فه‌‌رمانبه‌‌رێن حكومه‌‌تێ نه‌‌ و نێزیكى 2.5 ملیون كه‌‌سان ل كومپانیێن ئه‌‌هلى كاردكن و 5% ل كه‌رتێ كشتوكالى كاردكن, ناڤێ دراڤێ وێ یێ سه‌ره‌كى ( فره‌‌نگ) و دراڤێ ( یورو ) یێ دووێ یه‌, ناڤنجیا داهاتێ ماموستایى ل سالێ 120000 دولاره‌‌ ئانكو هه‌یڤا وى ژ ده‌ه هزار دولارا نه‌ كێمتره‌, 10 زانكو و 2 په‌یمانگه‌‌هـ لـێ هه‌‌نه‌‌ و خودانا پتر ژ 30 هزار ماموستایه‌ ل زانكو و په‌یمانگه‌هان ‌ و پرانیا وان ماموستایان بیانى نه‌, روژنامه‌‌ڤانى و راگه‌هاندن سه‌‌ربه‌‌خویه‌‌ و هه‌‌ر كه‌‌سێ مافێ ده‌‌ربرینێ یێ هه‌ى, خه‌‌لكێ وێ ناڤداره‌‌ ب خواندنا په‌‌رتوكان و 81% حه‌‌زا خواندنێ یا هه‌ى, وه‌‌لاته‌‌كى پرى تونێل و پره‌‌ ( الانفاق والجسور ) و رێكێن شه‌‌مه‌‌نده‌‌فران, ل دیف رێژا خوشیا ژیانێ دبیته‌ ئێكه‌‌م وه‌‌لاتێ خوشیێ و مروف لـێ ژ دایك ببیت, ئێكه‌‌م وه‌‌لاته‌‌ دیموكراسیا راسته‌‌وخو لـێ‌ و هه‌ر هاولاتیه‌‌كى ماف هه‌‌یه‌‌ نه‌‌رازیبونا خو دیار بكت بو هه‌‌ر یاسایه‌‌كى و راستڤه‌‌كرنا دستورێ وه‌‌لاتى, رێژا 41% داهاتێ وێ ژ ده‌‌رمانا و كه‌‌ره‌‌ستێن نوژدارى یه‌, شكولاته‌‌ ژ به‌‌رهه‌‌مێن وێ یێن سه‌‌ره‌‌كى یه‌‌ و ل مه‌‌رته‌‌با 10 یه‌ د دونیایێ دا یا باشترین شكولاتێن جیهانێ یه‌‌ و ژ كه‌‌ره‌‌ستێ زێرى دهێنه‌‌ به‌‌رهه‌‌مئینان و ساخله‌‌من بو خوارنێ, ژلایێ زێرى ڤه‌‌ ل سالا 2012 بو یا ئێكێ ب رێژا 15% ژ به‌‌رهه‌‌مێ جیهانێ, سویسرا بندابێن بن ئه‌‌رد ( ملاجى‌و ) ئاڤاكرینه‌‌ تێرا هه‌مى خه‌‌لكێ وه‌‌لاتى هه‌‌نه‌‌ بو هه‌‌رده‌‌ما شه‌‌ره‌‌كى نه‌‌وه‌‌وى ( كێمیاوی ) په‌‌یدا ببت, سزایێ سه‌رپێچیا شوفێرى ل دیف داهاتێ وى یێ سالێ یه‌‌ بو نمونه‌‌ شوفێره‌‌ك هاته‌‌ سزادان ب 250 هزار دولارا چونكه‌‌ داهاتێ وى یێ سالێ ئێك ملیون دولار بى, خزمه‌‌تا له‌‌شكه‌‌ریێ بو هه‌‌ركه‌‌سێ ژیێ وى ژ 18 سالى ببورت یا هه‌ى و پشتى خزمه‌‌تا خو یا له‌‌شكه‌‌رى خلاس بكت دێ چه‌كێ خو ل مال هه‌‌لگرت بو ده‌‌مێن ته‌‌نگاڤیان, نێزیكى 120 هزار له‌‌شكه‌‌رێ تایبه‌‌ت لدیف سیسته‌مێ پولیسى و 80 هزار یێ ل مال روینشتى هه‌یه‌‌, خه‌‌لكێ وێ نێزیكى 4.5 ملیون پارچێن چه‌كى دمالێن وان دا هه‌‌نه‌, كێمترێن رێژا تاوانان ( نسبه‌‌ معدل الجریمه‌‌ ) ل جیهانێ ئه‌‌و وه‌‌لاته‌‌یه‌, دبێژنێ وه‌لاتێ ئاشتیێ هه‌تا نوكه‌ نه‌كه‌فتى یه‌ چ شه‌را و هه‌ڤپه‌یمانى دگه‌ل چ وه‌لاتان گرێنه‌داینه‌, پلانه‌كا ده‌ستپێكى بو له‌شكه‌رى یا هه‌ى كو تونێل و پر و رێكێن وێ ل سنورا هه‌مى TNT ى كرینه‌ هه‌رده‌ما شه‌ره‌كى ده‌ره‌كى دگه‌ل په‌یدا ببت ئه‌و دێ هه‌میان په‌قینت, په‌یكه‌ره‌كى سه‌یر ل وێرێ هه‌یه‌ ژیێ وى ژ 500 سالا پتره‌‌ یێ زه‌لامه‌كى یه‌ و یێ زاروكا دخوت و هه‌تا نوكه‌ نه‌هاتى یه‌ دیاركرن كا چ رامانێ ددت…

کۆمێنتا تە