عەبدولرەحمان بامەرنی

تێگەهێ قەرقوودەی د ڤێ گۆتارێ دا، دەما مرۆڤ هزردكەت مانا مرۆڤی و هەبوونا مرۆڤی ئەو قەرقوودەیە و مەبەستا من ژ قەرقوودەی، رەنگە قەرقوودێ كیسەلەی نزیكترین بیت، دەما كیسەلە هزربكەت ئەگەر قەرقوودێ وی نەبیت، یانكو ژیانا وی یا د مەترسیێدا.
لێبنێرە، هەر ئێك ژمە ئالودەبوویێ وێ ژینگەهێ یە ئەڤا دناڤدا دژیت و چ وی بڤێت یان نەڤێت، دێ پابەندی هندەك یاسا و رێسایێن وی جهی بیت یێ دگەلدا رۆژانێن خوە دبەتە سەر. ئەو ژینگەها ئەز ژێ بەحسدكەم رەنگە جهێ ئاكنجیبوونا مرۆڤی بیت ل تاخەكی یان كولانەكێ و مرۆڤ نەچارە دا خوە راگریت و بشێت دگەل وان مرۆڤێن د وێ كولانێدا بەردەوامییێ بكەت، هندەك تشتان، رەفتاران بكەت چ بدلێ وی بن یان ژی بدلێ وی نەبن. ئەو ژینگەهـ رەنگە جهێ كاری بیت و رەنگە هەڤالێن مرۆڤی یێن كاری وەك مرۆڤی هزرنەكەن، رەفتارێن وان، مامەلەكرنا وان د پێشهاتاندا، لێ مرۆڤ پێ ل گەلەك تشتان د دانیت، دا بشێت خوە دگەل بگونجینیت و رەنگە ئەو ژینگەهـ هەبوونا مرۆڤی بیت دگەل پارتەكا سیاسی یان ئەندامبوونا مرۆڤی د ناڤ جڤاكەكێ یان گرۆپەكی دا بیت و مرۆڤ بزانیت ئەو ژینگەهـ یا مرۆڤی نینە، لێ مرۆڤ دێ هەمی هەولەكێ دەت خوە دگەل بگونجینیت! پرسیار ل ڤێرە ئەڤەیە، ئەڤ ژینگەها نوكە ئەم تێدا دژین، ئایا ئەو ژینگەهەیە یان ل سەر مە هاتییە سەپاندن یان ئەوە یا ئەم ب نەچاری خوە دگەل دگونجینین یان ژی ب حەزا مەیە و مەدڤێت دگەلدا د بەردەوام بین؟ رەنگە هەر كەسەكی لدویڤ بارودۆخێ ئەو د ناڤ دا دژیت، ژینگەها وی یا جوداتر بیت و لێ ئەگەر ئەو ژینگەها هەنێ یا گونجایی نەبیت و فاكتەرێ شەڕمێ یان ژ دەستدانێ یان ترسێ هەبیت كو مرۆڤ وێ ژینگەهێ بگوهوریت، هینگێ دبیتە جورەكێ رەڤینێ ژ هەر تشتەكی و ژ هەر بەرپرساتییەكێ و مرۆڤ شیانێن خوە دكوژیت ژ پێخەمەت تشتەكێ مرۆڤی باوەری پێنەبیت.
گوتنەكا (ئەلبێر كامۆ)ی دڤی دەربارەی دا یا هەی جوان دبێژیت و ئەو بەحسێ هەمان تشت دكەت، یێ ئەز بۆ دچم و دبێژیت: «یا سرۆشتی یە ئەگەر مرۆڤ دەست ژ بەشەكێ بچویك یێ ژیانا خوە بەردەت ژ پێخەمەت ژ دەستنەدانا هەمییێ». دەما ئەز دبێژم كامۆی جوان یا گوتی، مەبەستا من ئەم نەچار نینین خوە دگەل تشتەكی بگونجینین دگەل بیروباوەر و شیانێن مە نەگونجیت و گەلەك جاران دڤێت ئەم دەستان ژ هندەك تشتان بەردەین، چ گرێدایی ژیانا مەبن یان حەز و ئارەزۆ و خەوێن مەبن، رەنگە ل وی دەمی خەونەك بیت، پەیوەندیەك بیت، وەزیفەیەك بیت و ژ دەستدانا مە، شكسەتنا مە یان رەڤینا مە نینە هندی ئارامبوونا هەبوونا مەیە كو دڤێت خوە ژبیرنەكەین، ئەم یێ د هەبوونێ دا و مافێ مەیە ئەم ژیانا خوە وەك مە بڤێت و مە باوەری پێ هەی دەرباز بكەین. ئەڤا ئەز دبێژم، رەنگە گەلەك بێژن پا بیروباوەرێن مە؟ پا كا پرەنسیپن مە؟ دیتنا كەسێن دی ل سەر مە؟ و لێ ئەگەر بزڤرمە گوتنا (ئەلبێر كامۆ)ی ڤە دڤی دەربارەیدا، ئەڤ دەركەفتنە ژ قەرقوودەی چ تشتەك ژڤانە هەمیان نینن، بەروڤاژی، وەك دانپێدانەكێ یە ب شكەستنەكێ و دانپێدانا هەنێ بخوە شكەستن نینە، بەلكو دەركەفتنەكە ژ شكەستنەكا گەلەك مەزن بۆ شكەستنەكا بچویك و دگەل دەمی مرۆڤ دشێت و شوینوارێن وێ شكەستنا بچویك ژی نەهێلیت و ل ڤێرە ژیراتی و زانابوون د چ دایە؟ پێنەڤێت ئەو زانابوونا هەنێ نە دهندێ دایە مرۆڤ خوە ب تشتەكیڤە گرێدەت تا دووماهیێ، بەلكو د پاشڤەزڤرینەكا ژیرانەدایە و دڤێت بگەهینە باوەریەكێ، ئەو ژی دەست بەردان نە لاوازییە، بەلكو زیرەكاتییە بۆ رزگاركرنا خوەیێ مرۆڤی بخوە.

عبدولرەحمان بامەرنی

تێگەهێ ڤەگێڕ یان ئەو كەسێ ڕویدانەكێ ڤەدگوهێزیت، چ ئەو ڕویدانا هەنێ ژ كەسەكێ دی گوهلێببیت یان ژی ژ نڤیسین و داهێنان و چێكرییا وی بخوە بیت و هەمان تێگەهێ ڤەگێڕی، مە ب (چیڕۆكبێژ) ناڤدكر. دخواندنا مندا بۆ چیڕۆكا (باژێرێ مرۆڤێن درێژ)، ئەز ڤەگەڕاندمە ژیێ من یێ هەرزەكاریێ، كو ل وی دەمی ئەز گەلەك ب چیڕۆك و چیڤانۆكان ڤە هاتبوومە گرێدان و تایبەت ئەز ل وان چیڕۆكبێژان دگەرییام، یێن داهێنان د چیڕۆكێن خوەدا دكرن. مەبەستا من ژڤێ بیرئانینێ بۆ ڤێ نڤیسینێ، پەیوەندییا ڤەگێڕییە ب ڕۆلگێرانا كارەكتەرێ وییێ سەرەكیڤە.
ل بیرا منە چیڕۆكا (شەیتانا شین) چەند كەسان یا گۆتی، كو چیڤانۆكەكا كوردی یا كەڤنە، لێ دەما چیڕۆكبێژەكێ تایبەت ئەو چیڕۆك ڤەدگێڕا، مە هەمیان حەژێدكر. بۆ نموونە دا د سالوخەتددانا وێدا بێژیت (كێلبێن ددانێن خوە یێن سەری د بەر شیتكا خوە ڕا بربوون و یێن بنی ژی ژێهەل گەهاندبوونە سەرێ خوە و دەرسۆكەك تێ ئالاندبوو و مەمكێ راستێ دهاڤێتە سەر ملێ چەپێ و یێ چەپێ دهاڤێتە سەر ملێ راستێ)، بڤان ناڤتێدانان ژی، خۆشییەك و تامەك ددا چیڕۆكێ و ژڤی ڕوانگەهی.
ئەڤ جۆرێ پەیوەندییا هەنێ كو ب چەند رەنگان بەرچاڤ دبیت، وەك رەخنەگر بۆ دچن ئەو ژی (ڤەگێڕێ هەمی تشت زان و ڤەگێڕێ هندەك تشت زان و ڤەگێڕێ كێم تشت زان) و گرنگییا ڕۆلگێرانا ڤەگێڕی دیاردكەت چ دوەسفكرن و ئینانە پێشا كارەكتەرێ چیڕۆكێ و چ ژی دنزمكرن و بێ بەهاكرنا وی كارەكتەری و رەنگە ئەڤە پیڤەر نەبیت بۆ چیڕۆكا سەركەفتی یان چیڕۆكا لاواز، ژبەركو چ جارەكێ مەرج نینە دەما ڕۆلێ كارەكتەرەكێ چیڕۆكێ ڕۆلەكێ گرنگ بیت و گەلەك تشتان ب ئارمانج بگەهینیت یان كو ئەو شییا چیڕۆكێ ژی بەرەڤ پێش ببەت.
مێهڤان چێی، كو نڤیسەرێ ڤێ چیڕۆكێ یە، دبێژیت: «مرۆڤێن ڤی باژێری هەمی د درێژن و خودان جەستەیەكێ‌ سەیرن، هندەك ژ وان هند درێژن سەرێ‌ وان ب سەر ئاڤاهیێن سێ‌ چوار قات دكەڤیت، تشتەكێ‌ دی یێ‌ سەیر ئەوە پێیێن وان پەحن و مەزنن و سەرێن وان بچویكن، هند دبچویكن جهێ‌ مێشكێ‌ نەعامەیەكێ‌ د سەرێ‌ واندا ناكەت»
لێ بنێرە، ڤەگێڕێ چیڕۆكێ دڤێت مە ب چ ئاقاردا ببەت؟ ژبەركو چیڕۆك د سەردەمەكیدا یا هاتییە نڤیسین، جیهان وەكی گوندەكێ بچیكە و ب كلیكەكێ دێ شێی ل جیهانێ هەمیێ نێری، یانكو چ باژێرێن ژڤی رەنگی ل چ وەلاتەكی نینن و ئایا خواندەڤان دێ بەرەڤ كیڤە چیت، ئایا ئەڤ چیڕۆك و چیڤانۆكێن بەری نڤستنێ نە یان ژی چیڕۆك و چیڤانۆكێن ئەجنەیانە؟ رەنگە ئەڤ پرسێن هەنێ د مێشكێ هەر كەسەكیدا دروست ببن و ئەڤە ئاساییە ژی، ژبەركو پێشوەخت ڤەگێڕێ چیڕۆكێ ب مەبەست ئەڤ چەندا هەنێ یا كری.
ڤەگێڕ ل ڤێرە بتنێ ڕاناوەستیت و د پەرەگرافەكێ دیدا دبێژیت: « ئەز رۆژانە ڕوی ب ڕوی ڤان مرۆڤان دبم و دەمێ‌ ئەو د نێزیك من ڕا د بۆرن پێیێن وان ژ سەرێ‌ من بلندترن و بنێ‌ پێلاڤێن وان دبینم، دترسم جارەكێ‌ ئێك ژوان پێ‌ ل سەرێ‌ من بدانیت و ڤی گیانێ‌ ماندی ژ نیڤ جەستەیێ‌ من ببەتە دەرێ‌«.
یانكو یێ دبێژیتە مە، ئەڤ دیمەنێ هەنێ نەیێ نامۆیە و نە بتنێ بۆ وی وەك ڤەگێڕەك كو مە ب چیڕۆك و چیڤانۆكێن ئەجنا ناڤكری، بەلكو یێ دگەل مە یێ خواندەڤا ڤێ دانوستاندنێ دكەت. ئەڤ شێوازێ ڤەگێڕانێ ژی، نڤیسەری دڤێت راستە راست دگەل خواندەڤایێ خوە بمینیت و ئەو دگەل وی یێ گوهدار بیت و هشێ وی ب چ لایەنێن دیڤە نەچیت و كارەكتەرێ خوە وەسان پیشان ددەت، كو ئەڤە دیاردەیەكا سروشتییە و ل هەر گاڤەكێ دهێتە رویدان و رەنگە ئەڤ شێوازێ هەنێ ژی پەیوەندیا ڤەگێڕی ب دەمیڤە دیار بكەت و دا بەرێخوە بدەینە هەناسەییا نڤیسەرێ چیڕۆكێ یان ڤەگێڕی تا چەندێ دێ شێت مە یێ خواندەڤا دگەل ڤان چیڕۆك و چیڤانۆكێن ئەجنا ببەت؟
د پەرەگرافەكیدا هاتییە: «دڤی باژێری دا زارۆكەك یا هەی ل پێش چاڤێن من ئەو ژ هەمیان درێژترە، ئەو ل پۆلا پێنجێ‌ بنەرەتی قوتابیە، رۆژانە دهێتە دەف من و پارچەیەكا نەستەلێ‌ دددەتە من، ما ئەڤە بۆ هەوە ژی یا سەیر نینە كو دلۆڤانیا باژێرەكی هەمی د دلێ‌ زارۆكەكێ‌ دا كوم ببیت..؟».
لڤێرە پەیوەندییا ڤەگێڕی ل چ ئاست بیت ژی، نابیت وەرگرێ خوە ژبیربكەت و بتنێ دناڤ خەیالێدا بهێلیت و دڤێ چیڕۆكێ ژیدا ئەڤە ب زەلالی دیار دبیت، ڤەگێڕی راستییا كارەكتەرێ خوە ئاشكەراكر، زارۆكەكا ل پۆلا پێنجێ رۆژانە پارچەیەكا نەستەلێ دكەتە ددەستێ وێدا و ئەڤە ژی تەمەنێ وێ بەرچاڤ دكەت و رەنگە خواندەڤایێ زیرەك زوی دچیڕۆكێ بگەهیت، زارۆكەكا گەلەك بچیك یا هەی و ئەو مرۆڤێن دی ب دێو (عیملاق) دبینیت و لێ لڤێرە پرسیار، ڤەگێڕی دڤێت چ ڕۆلێ دی ب كارەكتەرێ خوە بدەت؟ ژبەركو تا نوكە بتنێ زەمینەك دیاركریە دا مە یێ خواندەڤا دگەل بەرێخوەدانا دیمەنی بگونجینیت و ب ئاشكەرایی ئەم ڤێ چەندێ دبینین،
دەما دبێژیت: « بابەتەكێ‌ دی یێ‌ من نێزیكی مرۆڤێن ڤی باژێری دكەت ئەو ژی وەكی من خودان هیڤی نە «. لڤێرە رەنگە هێزا چیڕۆكێ هەمی و ئەڤ ئینانوبرنا هەنێ و ڤەگێڕان و رویدان هەمی خوە دڤێ هیڤیێدا ببینن، ئایا ڤەگێڕی ب رێیا كارەكتەرێ خوە دڤێت چ بگەهینیت؟ كو ئەز باوەردكەم ئەڤ پەرەگرافێ من ژ دووماهیا ڤێ چیڕۆكێ پەركێش كری، تێرا وێ چەندێ هەیە.
پەیوەندیا ڤەگێڕی بڤێ ڕۆلگێرانێڤە هەبیت و دبێژیت: « من نەڤێت مەزن ببم و خۆزیا دخوازم هەر یا بچویك بام، دبیت ئەڤە خۆزیا هەمی كەسێن رەشبین بیت، بەلێ‌ ئەگەرێ‌ من یێ‌ جودایە، من نەڤێت مەزن ببم ژبەر كو ئێدی دایكا من نەشێت من ب هەلگریت و ڤان رۆژان گەلەك جاران گوهـ ل وێ‌ دبم دبێژیت: «ئەگەر تە ژی باب هەبا دا بۆمە كار كەت و ئەم دا ل مال بین».
بەردەوام ڤێ‌ چیڕۆكێ‌ ب دەنگەكێ‌ نزم دڤەگێڕیت و بەحسێ‌ وێ‌ ڕودانا ترومبێلێ‌ دكەت یاكو وێ‌ بابێ‌ من تێدا ژ دەست دای و ئەز ژی كریمە پەككەفتی، ئەزمانێ‌ من پەیڤا دروست ناكەت و جەستەیێ‌ من ژی ژكەمەرێ‌ پێدا یێ‌ مری یە».
ـــــــــــــــــــــــــــــــــ
ـ رۆژناما ئەڤرۆ، مێهڤان چێی، كورتە چیرۆكا باژێرێ مرۆڤێن درێژ، ژمارە (3683) 03/02/2025.

عەبدولرحمان بامەرنی

هەتا بەری چەند سالان ژی ئەگەر ئێكی ڤیابا كاری ل سەر وێنەیەكی بكەت، دڤیابا شێوەكارەكێ زیرەك بایە و چەند دەمژمێر بۆ دڤیان. وەك ئەم دبینین دڤان رۆژێن دەرباز بووی دا، چاوان وێنەیێن كارتوونی سوشیال میدیا یا تەنی، ئەڤە ژی ب رێكا ژیریا دەستكرد و پرسیار، ئایا ژیریا دەستكرد دێ مە بەرەڤ كیڤە بەت؟ ل بیرا من دهێت ل سالا 1988ێ، باشنڤیسەك هەبوو و ئەز ئێك ژوان كەسان بووم یێن بەشداری خولەكا وی بووین، بۆ ماوێ (13) رۆژان ئەم ل سەر دەستێ وی فێری گەلەك جۆرێن نڤیسینێ بووین و پشتی سەرهلدانێ ژی دكانەكا باشنڤیسییێ ڤەكر و كارێ وی یێ باش بوو. بەری چەندەكێ من دیت، كەیفا جاران ل سەر دێمێ وی نەمابوو. مەبەست ژێ باشنڤیسی نەما و كەس تابلۆیێن خوە و هەتا لافیتێن مرییان ژی بدەستی نانڤیسیت، بەلكو یێن بووینە كومپیۆتەر، جوانتر و ئەرزانتر. باوەردكەم هەتا چەند سالەكێن دی، رۆلێ شیرەتكارییا نوژداران ژی ب دەردێ باشنڤیسییێ بچیت و شوینا بچم پلێتا نوژداری ببرم، دێ ل پشت كومپیۆتەری یان موبایلا خوە هەر پرسیارا من ڤێت ژ نوژدارێ خوەكەم و ئەو دێ راجێتێ بۆ من نڤیسیت. ل قوتابیێن زانكۆیێ بنێرە و یێن خواندنا بلند، رەنگە بۆ ڤەكولینا دەرچوونێ و نامە و تێزێن خوە یێن دكتورایێ، ب سەدان ژێدەران و ب دەهان پەرتووكان تێكڤەدەن و ئەڤە ژبلی لێگەریانێن وی و نۆكە دچەند خولەكێن كێمدا، ڤەكۆلینا وی بڤێت دێ ل بەر دەستێ خوە بینیت و رەنگە ئەم دهەڤرا بین، ژیان یا بەرەڤ گوهۆڕینێ و پێشكەفتنێ دچیت، لێ پرسیار، ئەم ژڤان گوهۆڕینێن وەكی لێهمشتی ژ نشكەكێڤە دروست بن ل كیڤەینە؟ رەنگە هەبن بێژن، ئەڤ گوهۆڕینێن هەنێ نە بتنێ ئەم، بەلكو ب سەر جیهانێ هەمییێدا دهێن و تشتەكێ ئاسایینە؟! دبیت تشتەكێ ئاسایی بن و ژ نشكەكێڤە ب سەر جیهانێ هەمییێدا بگرن چ ب حەزا وان بیت یان نە، لێ یا پێدڤی ئەم گرنگییێ بۆ بدەین، بلا ئەم خوە دگەل پێشهاتنێن وێ بگونجینین و شوینا د ئاگرێ وێدا ب سوژین، خوە ل بەر گەرم بكەین.

عەبدولرەحمان بـامـەرنـی

رەنگە ب دەهان بابەت و زێدەتر بۆ گەنجان هاتبنە نڤیسین، هەر چ نەبیت ئەوێن ب بەرچاڤێن من كەفتین و تێدا هەر تشت ب جوانی هاتییە رازاندن. دەربرینێن جوان من د خواندن، چ دیاركرنا كێشەیێن گەنجان بن، چ مژویلاهیێن گەنجان بن، چ ژی ئەو بابەت بن یێن دەرفەتێ ل بەر گەنجان ڤەدكەن خوە پێ بگەهینن و ئەڤە ژبلی بابەتێن ئاڤاكرنا گەنجان و بابەتێن گەشەپێدانێ. لێ ئایا ئەڤ بابەتێن هەنێ تێرا گەنجی هەنە خوە ل بەر سەرئەڤرازی و سەرنشیڤیێن ژیانێ بگریت؟ باوەردكەم نەخێر و یا مەبەستا من ب ڤێ نڤیسینێ، چ ژ سەربۆرێن من ب خوە بن یان ئەڤێن ئەز دگەلدا ژیاییم و چیرۆكێن ژیانا وان ل بەر من وەكی پەرەكێ ڤەكری، چ ژی ئەو پەرتووكێن من خواندین و ل هەمییان ئەز ل خالەكێ رادوەستییام، ئەو ژی دادوەری د هیچ تشتەكی دا نینە، هیچ تشتەك یێ ب ساناهی نینە و مەزنترین شاشییا مرۆڤی، دەما ئەو هزردكەت دڤێت ژیان وەك وی بیت و یا ب ساناهی و دادپەروەرانە بیت.
دەما ئەم دبێژین ژیان یا ب ساناهی نینە، ژ بەركو ژیانێ نشكەتشتێن خوە یێن ڤەشارتی یێن هەین و ئەز دێ بەحسا دو خالان كەم، ئێك، دڤێت ئەم حەز ژ ژیانێ بكەین زێدەتر ژ رامانا ژیانێ و یا دووێ ئەم خوە دگەل دەستەواژەیەكێ بگونجینین، ئەو ژی ژیان یا تژی بگرەوكبێشە و ژبەركو قوناغا گەنجاتییێ ئەو قوناغەیە كو تێدا گەنج دبیتە خودانێ بریارا خوە و دبیتە خودان خێزان و دڤێت بنەمایەكێ بۆ ئایندێ خوە و خێزانا خوە بدانیت و دا بشێت خوە ل بەر سینگا وان هەردو ئاستەنگان ژی بگریت، پێدڤییە گەنجی ئەو باوەری هەبیت كو باوەرناما وی یا زانكوییێ بتنێ، هەبوونا مالباتەكێ ل پشتا وی، هەبوونا داهاتەكێ ل بەر دەستێن وی بتنێ بەس نینن، بەلكو دهەر لێكگوهورینەكا ژیانێ دا، رەنگە ئەو تشتێن من ژێ بەحسكرین هیچ ئێك ژوان ل بەر دەستێن وی نەمینن، ئایا دێ شێت خوە ل گەل ژیانەكا دی گونجینیت و دا كو هەردوو خالێن مە گۆتین ببنە تەمامكەرێن ئێك و ئەڤ گەنجێن دڤان گوهوریناندا لجهێ خوە نەمینیت و بەردەوامییێ بدەتە ژیانا خوە، دڤێت رامانەكێ ژ ژیانێ دروست بكەت و حەزكرنا وی بۆ دەوروبەرێن وی و خوە گونجاندنێ ژی دڤێت جررە راهاتنەك بیت و دڤێت وێ باوەریێ ژی بۆ خوە دروست بكەت، چەند دەرگەهەك ل بەر سینگا مرۆڤی بهێتەگرتنێ، پەنجەرەیەك لجهەكێ دی ڤەدبیت و بوویە دڤێت گەنج ل دەلیڤەییان بگەریت و مفای ژ هەر تشتی وەربگریت و خوە دگەل بگونجینیت. ئەڤ گونجاندنا ئەز ژێ دبێژم ژی، دەما پلانێن وی سەرنەگرن و هەڤركی دروست دبن، رەنگە ئەو هەڤركیێن هەنێ یێن دامەزراندنێ بن، كێشەیێن سیاسی بن، نەخۆشیێن ژ نشكەكێڤە بن، كارەسات و روودانێن نە چاڤەرێكری بن و دەما ئەڤ گەنجێ هەنێ تێگەهشت كو ژیانێ هەردەم وەك وی نابیت و د ژیانێ گەهشت، دێ شێت خوە دگەل هەر بارۆدوخەكی گونجینیت و پێگوهۆرەكێ دی بینیت، كو د بیاڤێ جڤاكا مەدەنی دا گەلەك جاران ب پلانا (B) دهێتەناسكرنێ و دڤێت وی هەردەم رێكا دووێ هەبیت، دا بشێت خوە دگەل هەمی بارودۆخەكی بگونجینیت و ژیان بخوە كۆمەكا هەلوەست و ئەزموونانە مرۆڤ تێدا دەرباز دبیت، هندەك ژوان ب ئازارن وەكی پێڤەدانا زركێتكێ و بێ ئومێدی بۆ مرۆڤی دروست دبیت ژ نزیكترین وی كەسێ مرۆڤی باوەری پێ ئینایی و ژبیرنەكەین ژی هندەك دەمێن هەین مرۆڤ تێدا هشیار دبیت و دگەل ڤانە هەمیان ژی هندەك پەیوەندییێن هەین، دڤێت مرۆڤ خوە ژێ دویربێخیت و هندەك پەیوەندی ژی هێزێ ب مرۆڤی د بەخشن و ل سەر هەر گەنجەكی پێدڤییە د هەلبژاردنێن خوەدا ڤان خالان ل بەر چاڤێن خوە وەربگریت، ژبەركو ئەو یێ ل دەستپێكا كاروانێ ژیێ خوە.

عەبدولرەحمان بامەرنی

ئێڤاریێن رەمەزانێ، چوونا نانی خەما منە و ئەز یێ بوویمە پێ سڤكێ مالێ، مە جیرانەكێ هەی، ئەم پێكڤە دكەینە پیاسە و نانێ خوە ژی دئینین و بەحسێ دنیایێ ژی دكەین، جیرانێ من پتریا ژیێ خوە ل بەغدا یێ دەربازكری و مە ژنەك دیت زەرفەكێ شەكرۆكا ددەستیدا بوو، لێ مە چ زارۆك ل رەخێن وێ نەدیتن و جیرانێ من بەرێ خوە دا من، گۆت: سەیدایێ بامەرنی تۆ دیمەنێ ڤێ ژنێ چاوان دبینی، ئەز كەنیا زارۆكان ل رەخێن وێ نابینم، جیرانێ من راست دگۆت، مە چ زارۆك ل دوورێن وێ نەدیتن و لێ ئەم حەزبكەین یان نە، كەنیا زارۆكان دێ هەر یا بەردەوام بیت، لێ بتنێ ژییێ مەیێ دەرباز دبیت و كەس نەشێت بەرسینگێ‌ گۆهۆڕینان بگریت، من گوتێ: دا هندەكێ بەحسێ زارۆكینییێ و رەمەزانێن جاران بۆتە بكەم، ل گوندێ ئەز لێ، چ ئێڤاری دەرباز نەدبوون، ئەگەر ژنەكێ خێر بەلاڤ نەكربان و ژ چەند كولانان ژی زارۆكەكی دگۆتە ئێكێ دی و ب كەنی ڤە مە هەموویان شەكرۆكێن خوە وەردگرتن، خودانا خێرێ دگۆتی لەزێ نەكەن زەرف یێ تژییە و دێ گەهیتە وە هەموویان و مە زارۆكان هینگێ ژیان ددیت، كەنیا زارۆكان بۆ وێ خێركەرێ دنیایەك بوو، بابێ من دگۆت: ئەڤ پێكڤەژیانە دڤێت هەر بمینیت، و دەمێ‌ مە ڤیابا ئەم چباینە مالەكێ ب گوندی ڤە، مە چ تەلەفۆن بۆ خودانێ مالێ نەدكرن، ژخوە تەلەفۆن هەر نەبوون، كەسێ ئەم نەفرێدكرین و بێژینێ ئەم ئەڤ شەڤە دێ هێیینە مالا وە و ئەم زارۆك بەری یێن مەزن دا ب غار قەستا وێ مالێ كەین، ژمالێ هەموویێ بتنێ گلۆپەكا هل با بەس بوو، ئێدی دا ل دەرگەهی دەین و كەسێ نەدگۆتە مە، بۆچی هەوە ب هاتنا خوە ئەم ئاگەهدار نەدكرین، هەتا ئەم دروینشتین و ژمالا وان دەردكەفتین و مە شەڤا خوە ژی ژێ دخاست، هەر سەر سەران و سەرچاڤان و هوون ب خێرهاتن ل سەر دەڤێ وان بوو، جیرانێ من گۆت: ئو نۆكە؟ من گۆتێ ئەگەر بێ تەلەفۆن قەستا مالەكێ بكەین، هێشتا ل بەر دەرگەهی دێ بێژن خێرە هوون هاتینە چ؟.

عەبدەلرەحمان بامەرنی

هندی بەرنامەیێن تیڤییێ و كەنالێن ئەسمانی و یێن عەردی یێن مشە بووین، مرۆڤ نزانیت دێ بەرێ خوە دەتە چ؟ ئەڤا ئەز بەحس دكەم بۆ وان كەسان یێن حەژ بەرێخوەدانا تیڤییێ دكەن و ئەڤە ژبلی ئەڤێن خوە دگەل ئەنترنێتێ دگونجینن، تۆڕێن جڤاكی تێكڤەددەن و ژبلی ئەڤێن دچنە سەر یۆتیۆبی و مالپەرێن تایبەتێن فلما و درامایان و بەلگە فلمان و بەرنامەیێن هونەری و.. هتد و دێ گەلەك جاران چەند خەلەكان پێكڤە ل سەر ئێك تەماشاكەن. ئەگەر ڤێ گوهۆرینا هەنێ ل گەل ژیێ خوە بەراورد بكەم، ئەز بەحسا خوە بكەم وەك نموونە، دێ بینی وەكی بابەلیسكەكێ دەما ژ نشكەكێ ڤە رادبیت و هەر تشتێ بكەڤیتە بەر سینگا وێ دگەل خوە رادكەت و بۆ بەر ب كیڤە؟ ئها ئەز وێ نزانم. رەنگە ئەم جیلێ زێرین نەبین و ئەڤێن چەند سالان بەری مە ژیاین، ئەو قووناغە باشتر ژ وان بگریت. لێ ل سەر دەمێ مە، مەرەما من زارۆكینیا مە ژی گەلەك ژ وی جیلی یا دویر نەبوو و تشتێ خۆشێ وی دەمی، كو گەلەك جاران ئەز دگەل خوە دكەڤمە دانوستاندنێ، ئەرێ تو بێژی زارۆكینیا مە و گەنجاتیا مە ژیا نوكە خۆشتر بوو؟ دەما ئەز بەحسا خۆشییێ دكەم، مەبەستا من ئەز بتنێ نینم، بەلكو ئەو هەمی كەسن یێن خوزیا بۆ وی سەردەمی رادهێلن و خۆشییا وی سەردەمی ژی، عەقلێ مە دشییا كونترۆلێ ل سەر وی تشتی بكەت یێ دهێتە بەر چاڤ و گوهێن وی. دا زێدەتر رۆهن بكەم، ل دەستپێكا سالێن نۆتان، ئەو بەرنامەیێن ل تیڤییێ دەردكەفتن، سەرەرایی دیمەنەكێ شێلی و خشەخش و تا بەرنامەك ب دووماهی دهات، یان تەشویش دكەفتە سەر تیڤییێ یان ژی دڤیابا كەسەكی ئەریەلێ تیڤییێ زڤراندبا و تا سالێن پشتی هینگێ ژی و دەركەفتنا كەنالێن عەسمانی یێن ئەنەلۆكی و سەحنی ب زڤرینە و كەنال ل سەر چوو و ئەڤە ژبلی نەبوونا كەنالێن ب زمانێ كوردی و ڤان هەمی نەخۆشی و زەحمەتییان، لێ ژبەركو چ بژاردەیێن دیتر نەبوون، مە هەمییان دویڤچوون بۆ دكرن و هەر بۆ نموونا درامایا (گوادالوپی و ئەلیخاندرویی) و ئێك ژ مەلایان ل سەر مینبەرێ وەك نوكتە گوت، خەلكێ دهۆكێ هەمی یێ ل كورێ گوادالوپیێ دگەریێت. ژبەركو ژبلێ وێ چ هەلبژاردەیێن دیتر نەبوون. لێ پرسیار لڤێرە ئەڤەیە، د نوكەدا دەهان كەنالێن عەسمانی یێن هەین و ب (فول كوالیت) و هندی دراما و بەرنامە دەردكەڤن، مرۆڤ نزانیت دێ ل چ تەماشەكەت، ئایا ئەڤ گوهورینا هەنێ پشكەفتنە و بەردەستبوونا خوشییانە، ئەگەر بەراوردییێ دگەل جیلێ زێرین یان یێ پشتی وێ بكەین یان ژی بەرزەبوونە و جاران هەمی تشتەك خوشتر بوو؟ رەنگە ئەگەر ڤێ پرسیارێ بدانینە بەرسینگا گەلەكان وەك راپرسی، دیتنێن جودا هەبن، لێ یا من مەبەست پێ ئەڤەیە، مانە ئەڤ گوهورینێن هەنێ بەرێ مەددەنە پێشكەفتنەكێ و دەما ئەم دگەل رابردوویێ خوە دمینین و خوۆشییێ ب جاران دبەین یان كو ئەم نەشییایینە خوە دگەل ئەڤرۆ بگونجینین و مانا مە دناڤبەرا هەردوو نفشاندا یێ جیلێ زێرین و نوكەیا تەكنەلوجیایێ دا، وەك پییەكێ مە ل ژیانا گوندی بیت و پییێ دی ل ژیانا باژێری و ب كورتی یا من دڤێت بێژم، هندی ئەم د ناڤ خۆشیێن بۆریدا بژین و خوە د گەل ئەڤرۆ نەگونجینین، ئەم نەشێین پێنگاڤەكێ بەر ب پێش ڤە بچین و ئەگەر پێش بچین ژی، ئەو پێنگاڤێن هەنێ گەلەك دنێزیكی ئێكن و جیهان و چەرخێ ژیرییا دەستكرد و ئەڤ پێشكەفتنێن هەنێ، دێ مە گوندیتر لێكەن.

عبدولرەحمان بامەرنی

د چیرۆكا «باگوردانێ مە»دا، شیان كانیساركی مە دبەتە دناڤ حالەتەكیدا، كو تێدا مەیێ خواندەڤان پشكداری خەمەكا خوە دكەت و دبێژیتە مە، ئەو خەریبی و بەرزەبوونا ئەز دناڤدا دژیم، ژ تاقەتا من مەزنترە و حەز دكەت برێكا ڤەگێڕانا چیڕۆكەكێ ژبیرهاتنێن خوە، وێ خەمێ ل سەر ملێن مە یێن خواندەڤان ژی پارڤە بكەت. چیڕۆك ب زمانەكێ سادە و راستەوخۆ هاتیە نڤیسین، ئەڤ شێوازێ هەنێ ژی ب ڤەگێڕانا ئاشكەرا دهێتە ناسكرنێ و ئەڤ هویردەكاریێن نڤیسەر پەنایێ دبەتە بەر، مەبەست ژێ ئازراندنا هەستێن خواندەڤاییە. چیڕۆك دیمەنەكی ژ ژیانا گوندان پیشانددەت، وەرز زڤستانە، ل زڤستانێن گوندان ژی بەفر ب چوكان دكەڤیت، باران دلۆڤانییێ ب كەسێ نابەت، تایبەت ئەو خانیێن ژ هەژاریێ و نەداریێ باش نەهاتینە دروستكرن و بان دلۆپان بكەت یان ژی د مالەكێدا كەسەك نەبیت قەستا سەربانی بكەت، بەفرێ ڕامالیت و بانی كا بكەت و دەستكێ باگوردانێ بێخیتێ و بگێڕیت.
نڤیسەرێ چیڕۆكێ ب مونتاجا ڤەگێڕانێ دیمەنان دئێخیتە بەر ئێك و د هەمی دیمەنان ژیدا، مەبەستا وی بشێت خواندەڤایێ خوە پشكداری كارێ ب زەحمەتێ كارەكتەرێ چیڕۆكا خوە بكەت، بزانیت ئەگەر ژ ڕۆلێ وی نەبایە، دا هینگێ ژیان چەند یا بزەحمەت بیت و ئەو بخوە ژی هەر وەسا بوویە، ژیانا گوندان ب وی رەنگی نەبوویە یێ بۆمە دهاتە ڤەگوهاستن، دگۆتنە مە ل گوندان هەمی تشتەكێ خۆش و جوان بوو، بەحسا سۆپەیێن داران دكرن و بەحسا بەرویان دكرن چاوان دكرنە دناڤ خۆلی پەلێ دا، یان ژی بەحسا شەڤبێریان دكرن، بەحسا كەلشتۆكێن هناران و شكاندنا گیزان و كاكلە باهیڤا و مێویژان و كتكێن هژیرا و مە هەمیان ئەو خۆزی رادهێلان ئەم ژی ل وی دەمی و دگەل وان خۆشیاندا ژیاباین. یا راست هەمی تشتەك ب زەحمەت بوو، هەبوونا دارێن قەدكری و ب بڤری كەلاشتی ل بن سیڤاندێ، كا دێ ئەو قەدێن داران تێرا زڤستانێ كەن یان نە. ئالفێ ئاژەلی و كا هەر ئێكی شیایە بۆ ئاژەلێ خوە و زڤستانا سار و بەفرین چ خڕڤەكەت و دگۆڤێ ڤە ژ برسا نەمرن. نڤیسەرێ چیڕۆكێ دیمەنەك ژڤان زەحمەتییان بەرچاڤكریە، دبێژیتە مە ل ژیانا گوندان دڤێت كەسەك هەبیت خێزان پشت بەستنێ ل سەر بكەت، ئەگەر زڤستانا وی ب ساناهی دەرباز نابیت و ئەو بابێ خوە دكەتە ئێك ژ كارەكتەرێن چیڕۆكێ. بەحسا گێڕانا بانی دكەت كو ژ تاقەتا وی زێدەتر بوو و دڤیا بێژیتە مە، بابێ من ئەو هێز بوو یا ئەم پێ دخورین، مە شانازی ب وێ هێزێ دبر و ئەم بۆ چ تشتەكی مەحتل نەدماین.
چیڕۆك زۆمێ دئێخیتە سەر چەند دیمەنان، ئێك دیمەنێ زارۆكیینا وی، مەبەست ژێ نڤیسەر دەما بابێ وی نەدهێلا ئەو چ كارەكێ بكەت و بتنێ كارەكێ بچیك نەبا، دەما دبێژیت: «نەدهێلا ئەز دەستدەمە باگوردانی، جارجاران من تەلیسێ كایێ بۆ دگرت دەمێ پێوەردكر. پشتی ئەز پیچەكێ گڕ بوویم، ڕەخەكێ دەستكی ددەتەف من، لێ ژبەر من نەوێریت هند نێزیكی سیڤاندێ بكەت نەكو ژ دەستێ من ب ڤەسەریت و ب نیڤا حەوشێ بكەڤیت». ل دیمەنێ دویێ، نڤیسەری دڤێت كارەكی ژ وێ ژیانێ نیشا مەبدەت، كو ژ تاقەتا وی زێدەترە و دبێژیت: «لەوڕا دەمێ بارانێ خوەش لێدكر و ئەز و بابێ خوە ب سەر وێ پێسترا مامێ جەلالی بۆ مە چێكری دكەفتین بۆ گێڕانا بانی، دا بابێ من دەستكێ ئاسنی بەت و وی باگوردانێ گران، پێنج شەش سەربانان ژێهەل ئینیت هەتا دگەهاندە سەربانێ مە و بان دگێڕا». ژ دروستكرنا ڤان هەمی دیمەنان، نڤیسەرێ چیڕۆكێ مە یێ خواندەڤان ژ دیمەنی ڤەدگوهێزیتە دیمەنەكێ دی و بێچارەییا خوە دیاردكەت، سەرەرای كو ئەو ژی د ژییەكێ مەزندایە و شیانێن هەمی تشتەكی یێن هەین، لێ ئەو تشتێ هێز ل دەف وی نەهێلایی بابێ وییە و هوسا دبێژیت: «جاران ژی دەمێ باران نە هند یا توند با من ب تنێ دگێڕا و وی باش چاڤدێریا من ل ڕەخێ سیڤاندا پشت بانی دكر. لەوڕا من چ جاران ئەو باگوردان نە دئێخست. د نوكەدا هەتا ئەز باگوردانی ژ بانێ شەشێ دئینم سەر بانێ مە بانگێ سپێدێ ددەت و ئێدی هەرجار باگوردان ژ دەستێ من د ڤەڕەسیت و ب نیڤا حەوشێ دكەڤیت، حەوش ژی هەمیا یا دەرزاندی».
چیڕۆك ب كورتی حالەتەكی بەرچاڤدكەت، رەنگە گەلەك ژ تاكێن كومەلگەهی تێرا دەرباز ببن و نەشێن خوە ژ بن بارێ گرانێ ڤێ هەڤركیێ دەرباز بكەن، ئەو ژی داخبار بوون ب كەساتیەكی و دا ئەو تاكێ هەنێ بشێت ژڤێ قوناغێ دەرباز ببیت ژی، ئەو پێدڤی دەركرنا هندەك راستییانە و رەنگە نڤیسەرەك ب كارەكێ ئەدەبی و هونەرمەندەك ب كارەكێ هونەری و هەر پیشەكارەك ب رەنگەكی ڤی بارێ گران دێ ل سەر ملێن خوە قولپینیت و دەست ب ژیانا خوە یا ئاسایی كەتەڤە و ژبەر هندێ ژی، ئەدەب و هونەر ب ملكێ گشتی دهێنە ناسكرن و برێكا خواندنێ، خواندەڤان ژی فێری ژیانەكا دیتر دبیت.

• باگوردانێ مە، كورەچیڕۆك، شیان مەهدی كانیساركی، رۆژناما ئەڤرۆ ژمارە (3703) یا رۆژا 3/3/2025.

عەبدولرەحمان بامەرنی

سۆشیال میدیایێ تایبەتمەندی یێن دروستكرین و سەرە ناڤێ بابەتێ من ژی هەمان تشتە، بتنێ ستێركا من ل جگارەكێشانە و نە هەمیان ژی، لێ بلا چ تشتەكێ دەستنیشانكری نەبیت و بۆ زانین، ئەز دژی جگارەكێشانێ نینم و ئەگەر بێژنە من مفایێن جگارەكێشانێ زێدەترن یان یێن نەكێشانێ؟ ئەز دێ بێژم جگارەكێشانێ و لێ ل سالا 1998ێ من جگارە نێزیكی دەڤێ خوە نەكریە و ئەز یێ پەشیمان ژی نینم.
دا بابەتی كورت بكەم، بەری چەند شەڤان بوو و هندی بێژی دنیا سار بوو، ژۆر یا بچووك بوو و ئەم بۆ كارەكێ خێرێ خرڤەببووین و ملێن زەلامان پێكڤە بوون، تشتێ ئەز راكێشایمە ڤێ نڤیسینێ ژی، جگارەكێشانا بێ ڕامانا هندەكان بوو، دەرگەهـ ڤەكرن، سار بوو، گۆتی دەرگەهی بگرن و راستی ژی هندەك تشت بێ لوقییە و ئەڤێ ل تەنشت من ژی جگارەكێش بوو، ئەوی گازندەكرن و گۆت ئەگەر ئەز بتنێ بامە یان ژ دەرڤە بامە، رەنگە هەتا نوكە من شەش بۆ حەفت جگاران كێشابانە، لێ بتنێ من ئێك یا كێشایی و من گۆتێ جگارەكێشانێ دڤێت دەمەكێ گونجای بۆ هەبیت و ئەرێ چ تام دوێ كێشانێ دا هەیە، ئەگەر تۆ ببیە جهێ نە ئارامیێ بۆ هندەك كەسێن دی؟ من ئەڤە گۆت و من ئاخفتن بۆ وی هێلا و مەبەستا من ژی ئەڤە بوو، ئەگەر من گۆتبا دا گەلەك ژ خواندەڤانان بێژنە من، ژبەركو تۆ جگاركێش نینی و ئەڤێ ل تەنشتا من جهێ روونشتنا خوە خۆشتر لێكر و سەرێ خوە هەژاند، دەما دیتی من ئاخفتن بۆ وی هێلا و گۆت: تە راستی بڤێت هەر تشت ب جوانی و ل دەمێ خوە یێ خۆشە، ئەگەر ئەڤێن دڤێ ژۆرێ ڤە پیچەك هزرێ ل كەسێن دی یێن روونشتی بكەن، یان پیچەكێ سەرئەڤراز بەرێ خوە بدەن و ژبەركو ژۆرێن خانی دناڤئێكرانە و دوكێل بۆ لایێ ژنان و زارۆكان ژی دچیت، رەنگە نەخۆشێن هەین و تەندروستییا هندەكان نەیا باشە و دڤێت جگارەكێشی ب خوە تی َهەبیت، ل مالا خوە تە چ دڤێت بكە، لێ ل جهێن گشتی رێزێ ل كەسێن دی ژی بگرە.

عەبدولرەحمان بامەرنی

ل گەل دەمی و ل گەل بۆرینا سال و دەمان، ل گەل گوهۆرینا بارۆدوخێ ژیانێ و د گەل ڤێ لێهمشتا ئەنترنێتێ و سۆشیال میدیایێ دگەل خوە ئینایی، گوهۆرین ب سەر گەلەك تشتان دا هاتن، ژ وان ژی دابونەریت. دەما ئەم بەحسا دابونەریتان ژی دكەین، ئەم بەحسا هەر تشتی دكەین یێ گرێدایی پەیوەندیێن جڤاكی و پێشوەخت خەلك رێورەسمێن وێ دزانیت و ئەز دێ بابەتێ خوە كورتكەمە سەر شاهی و داوەتان. هەر چەندە شاهی و داوەت گرێدایی حالخۆشییا هەر كەسەكینە و د بەرێدا دگۆتن فلان كەسی وەك نموونە داوەتەك گێڕا نە سەرێ دیار و نەبنێ دیار. مەبەستا وان هندی یا بۆش بوو و سەرداوەتی گەلەك بوون. ئەڤا من مەبەست پێ هەی، داوەتان هندەك رێورەسمێن خوە یێن تایبەت هەبوون و خەلكی پێگیری پێدكرن، ل رۆژا داویێ ژی سەر سبەحی هەبوو، هەر ئێكی ل دویڤ نێزیكیا خوە بۆ زاڤایی، ل دویڤ پێچێبوونا خوە سبەحی بۆ زاڤای و بیكێ دبرن و سەرسبەحیێ گرنگییا خوە بۆ بهێزكرنا پەیوەندیێن خێزانێ هەبوون و دیسا بارسڤیەك بوو ژبۆ مالا زاڤایی.
ئەز دێ بەحسا پشتی سەرهلدانێ كەم و ئەو گوهۆرینێن ژ ئەگەرێ قەیرانێن ئابۆری، دیسا پەیدابوونا رەوتێن ئیسلامی دروست بووین و ل بیرا مەیە ئەڤێن هەڤتەمەنێ مە، ل سالێن نۆتان دیاردەیەك دروست بوو ژبۆ رەدكرنا شێوازێ داوەتان، كو د دیتن داوەتێن تێكەلی دگەل شیرازێ ئایینی ناگونجیت و هەر نموونەیەكێ بەحس بكەم، دەما ڤیایین گوهۆرینەكێ دروست بكەن و وەك من دیتی، ژۆر یا تژی بوو، ستران نەهاتنە گۆتن، قەدەغەبوون، سەما نەهاتنەكرن، ژبەركو دڤیابا (مسەجل) هاتبا هەلكرن و دا كو (جەو) ببیتە یێ جەوێ داوەتێ و كەیفێ، هندەكان نوكتە گۆتن! ئەو ب سەرێ خوە و خالا دوویێ كو مە بەحسا قەیرانا ئابۆری كری، یێ ل سالێن نۆتان ژییایی دزانیت دو ئابلۆقێن ئابۆری هەبوون، هەمی تشت دگران بوون و هەر نەبوون ژی و خەلك ب گشتی د هەژاریێ دا دژی، یێ داوەتەك ژی كربایە، ژبۆ كو بشێت هاریكاریەكێ ڤەجەمینیت، هەر كەسێ سلاڤەك ژی دگەل هەی، دا كارتەكا داخوازیێ بۆ فرێكەت ژبەر (سبەحییێ)، ئێدی كارتێن داوەتێ ب رەنگەكێ بەرەللایی هاتن بلاڤكرن، خەلك بێزار كر و هندەكان شەرم كر ب ڤی رەنگی داوەتێن خوە بكەن. ئێدی دەرگەهەك نوی ڤەبوو، كارتوونا سبەحیان نەهێتەدانان و ژبەركو داخوازكریێن داوەتێ گەلەك بوون و سبەحی ژی نەبیت، جۆرەكێ دی یێ بارگرانییێ ل سەر مالا زاڤایی دروست دبوو و ئێدی خەلكی داخوازكریێن سەر داوەتێ گەلەك سنوورداركرن. دا بینی گەلەك جاران یێن گەلەك نێزیك ژی ژ خێزانێ وەك مالا خالێ یان خالەتێ یان مەتێ و یا دوو بابا ژی وێڤەتر بیت، ناهێنە داخوازكرن و تشتێ خرابتر دا كو ئەڤ ڤالاهییا هەنێ بهێتە پڕكرن، هندەك دابونەریتێن دی دەركەفتن، ژ وان، سالۆنێن (vip)، شرینیێن (vip) و ب رەنگەكی و دوویان نوكە ئەم یێ دبینین، هندەك تشت یێ دبنە دابونەریت و بتنێ هندەك بازرگان و خودانێن پێشانگەهان قازانجێ دكەن و مەبەست ژ كرنا داوەتێ بخوە یا دهێتە ژبیركرن، ژبەركو هەر ژ خوازگینیا بگرە، ژ نیشانییێ بگرە و تا داوەتێ و ڤەگوهاستنا بیكێ بۆ مالا زاڤایی، یانكو خەلكەكێ دی بزانیت خێزانەكا دی د ناڤبەرا دو كەساندا هاتە پێكئینان و ئەڤ خەلكە پیرۆزیێ ل ژیانا نوی یا بیك و زاڤایان بكەن و ئەڤە بوون ئەو دابونەریتێن ئەم و باب و باپیرێن مە ل سەر راهاتین و ئەگەر نوكە ژی، ئەم ل سەر وێ كاربكەین و زێدەرەویێ تێدا نەكەین، مەزاختی دێ كێمتر بیت و مرۆڤاینیی ژی دێ زێدەتر بیت و دێ كەیفا بیك و زاڤایان ژی بڤێ رۆژێ زێدەتر بیت، كو خەونا هەردوكانە و ئەڤە خۆشترین رۆژە بۆ وان.

عەبدولرەحمان بامەرنی

دگەل هاتنا شەپۆلا ئەنترنێتێ ب ڤێ بەرفرەهیێ و ڤان هەمی ئەبلیكەیشنان، تورێن جڤاكی و هەر ئێك ب رێكا خوە و ب ئامیرێ خوە یێ تایبەت دچیتە د ناڤدا، خەلك هند یێ ب خوەڤە مژویل كری، ئێدی سەرەدان یێن كێم بووین و چوونا ب گوندیڤە وەك جاران نەمایە، خڕڤەبوون ل مالەكێ ناهێتە دیتنێ و هەر كەسێ تو لدەف بروینی دێ گازندان كەت و بێژیت مرۆڤاهی یا كێم بووی و ئەنترنێتێ خەلك یێن ژ ئێك دویركرین و خوە جەژن و بەهی ژی یێن بووینە نامەیێن مۆبایلێ و سەدان گۆتن و بەهانەیێن دی، لێ ئەرێ‌ راستە ئەنترنێتێ ئەڤ پەیوەندیێن هەنێ كێم كرینە؟ رەنگە ئەگەر ڤێ پرسیارێ ب هەلبژاردەیا (بەلێ و نەخێر) بێخینە بەردەستێ خەلكی، سێكا خەلكی دێ درێكەفتی بین، كو بەلێ ئەنترنێتێ پەیوەندیێن جڤاكی یێن كێم كرین و ژخوە ئەگەر تو گوهێ خوەبدەیە وان كەسان ئەڤێن دبێژێن بەلێ، دێ بۆ تە ب دەهان نموونەیان ئینن كو دلۆڤانی نەمایە و دێ بێژن، سەرەدان نەماینە، جەژن وەكی بەرێ نەماینە و ئەو د دروستن و ئەگەر بێژین بەروڤاژی ئەنترنێتێ پەیوەندیێن جڤاكی یێن موكمتر ژی لێكرین، د هەمان دەمدا ئەڤ تەخە ژی یا دروستە. ل ڤێرە تشتەك دمینیت، د ناڤبەرا ڤان هەردو دروستیان دا، ئەو چ تشتە هەردو جوین ل سەر خالەكێ درێكەفتی نەبن؟ پێنەڤێت ئەڤە دێ بۆ ئاستێ بكارئینانێ و خوە گونجاندنێ دگەل ڤان ئامیرەیان مینیت و ئەگەر ل سەر هەر ئێكێ ژ ڤان جوداتر راوەستین، ئەڤێن دبێژن ئەنترنێتێ مرۆڤاهی و دلۆڤانی یا كێمكری، پڕانیا وان كەسان دێ ژ وێ تەخێ بن، یێن نەشیایین خوە دگەل ئەنترنێتێ بگونجینن، چ تەمەن ئەگەر بیت، چ نەبوونا ئەنترنێتێ ئەگەر بیت، چ نەبوونا ئامیرێ پێشكەفتی و گونجای ئەگەر بیت و چ ژی كەسەك بیت خەریبیێن جاران بكەت، بیرهاتنێن وی، ئەوا بۆ وی هاتیە گۆتنێ و د بەرامبەر دا ئەڤێن دشێن خوە دگەل ئەنترنێتێ بگونجینین، دێ بینی مژولاهیێن وان یێن بووینە گەلەك، دچنە د ناڤ بەرنامەیێن نوی دا، ئەز بەحسا وان بكەم ئەڤێن مفایی ژ ئەنترنێتێ وەردگرن، دشێن خوە پێش بێخن، زانیاریێن خوە زێدە بكەن، بزانن چ ل دەردوورێن وان رویددەت، ب رێكا ئەنترنێتێ جیهانێ ببینن و ئەڤە ژبلی پەیوەندیێن هەڤالینیێ، ئاخفتن و دانوستاندن دگەل كەسێن دی و یان كو هشیاربوونەك ل دەف وان دروست دبیت، ئەو هشیاربوونا هەنێ وی ژ ژینگەها وی یا بەرتەنگ دەربازی ژینگەهەكا مەزنتر لێدكەت.
دا بزڤرینە تەخا ئێكێ ئەڤێن گازندێ ژ ئەنترنێتێ دكەن، ئەگەر بەحسا یێن مەزن بكەین و نەشێن ڤیان ئامیران بكاربینن، رەنگە رۆژانە یان چەند رۆژان زارۆكێن وی ل كیڤە بن دێ پەیوەندیێ پێكەن و هەر تشتێ وان دڤێت و چ دەمێ وان دڤێت دشێن پرسیارا سەح و سییا ژ ئێك بكەن، ئەڤە ژبلی دروستكرنا خارنێ، كرینا تشتان، گوهورینا ناڤ مالێ، ژ وەلاتەكی بۆ وەلاتەكی، بلاڤبوونا بلەزا ئاگەهیان و یا من دڤێت لڤیرە بێژم، ئەز چ ژ هەردوو ئالیان ب سەر یێدی نا ئێخم، لێ هەر ئێكێ باشی و خرابیێن خوە هەنە و رەنگە هەر ئێك لدویڤ شیانێن خوە و لدویڤ زانینا خوە تێكەلی ڤان بەرنامان دبیت و یا ئەز دزانم، ئەگەر ئەم ژڤێ قۆناغێ دەرباز ببین، قۆناغا بهێت چ مەزن بیت چ بچیك بیت و خوە دگەل ئەنترنێتێ نە گونجینیت، ئەو دێ كەسەكێ دویر جڤاكی بیت.