دلدار محەمەد

نە كێمترە دەهەیەكی سالانە كوردێن باشورێ كوردستانێ ب دروستی ژی مووچەخۆر و فەرمانبەران كێشەیا مووچە گیرۆبوونێ و كێمكرن و لێ برینێ هەیە، ئەڤە ژی ب دروستی گۆتنا (د ناڤبەرا ناڵ و بزماران دا) یان (ئەز چیا و تۆ چیا…) دئینتە سەر هزرا مرۆڤی ژبەركو مە بڤێت و نەڤێت مووچەخۆر بوویە قوربانی هەڤڕكی یانژی رێككنەكەفتنێن دو حوكمەتێن ناكۆك یان ژی حوكمەتەكا ناڤەندی یا خۆ و لۆژێكێ خۆ یێ هێزێ سەپین
ئەڤە ل لایەكێ كەڤالی ب رۆنی دیارە، بەلێ د بەرامبەر دا ژ سێزدەی خزیرانێ و هێرڤە ئۆمێدەكا دیتر پشتی ناكۆكی و هێرشێن ئیسرائیل و ئیرانێ شوین دبیت، ئەو ژی خەونا رزگاربوونا پارچەكا وەلاتێ مە یێ كو دوژمنان پارچەكری و ب سەدان سالان پارچەكری مایی نێزێكی راستیێ دبیت. پرسیارەك ل ڤێرێ دهێتە پێش، ئەرێ ڤیانا ئاخێ و پەریشانیا منێ بێ مووچە كیژ دێ ل سەر كێژكێ زال بیت؟
مخابن ئەوا ل جادەیێ دهێتە دیتن بێ خەمكرن و بێ ئاگەهكرن و ئاراستەكرنا جادەیێ یە بەر ب گرنگینەدانا ب خەم و هیڤیێن مە ل سەر ڤێ ئاخێ هەین، پشتگوهـ ئێخستنا وێ زنجیرەیا دیرۆكێ یا پڕی قوربانیی یە، راستە بەریك و تژیكرنا وێ رێكا ئێكێ یا برێڤەبرنا ژیانێ یە، بەلێ یا رەوا نینە نەبوون ناسنامەیا مە و شانازیێن هەبوونا مە هندا بكەت
ئەگەر شێل و بێلەكا كارگێری هەبیت هەڤركیەكا سیاسی هەبیت و من پەریشان بكەت، ما یا رەوایە ئەز مایكا كەنالێ خۆ بكەمە د خزمەتا هاندانا جادەیێ دا بەرەڤ كالبوون و خاڤكرنا هەست و هزرا كوردایەتیێ؟
باشە رۆژهەلات و ئۆمێدا رزگاركرنێ چ نە، ئەم دێ وێ دیتنێ ب رەوا دانین ئەوا دبێژیت ئەڤە كارێ بسپۆر و تایبەتمەندایە و ئەم هەژارین!
پا ئەو چاڤێ سپێدێ حەتا ئێڤاری رۆندكا بۆ دۆراندنێن هەلبژارتیێ ئیراقێ درێژیت، چونكی ل ڤاڤارتنا دەربازنابیت، ما ئەڤە ژی نە ژ حەزا بلند یا كولەبوون و خۆ كێم دیتنێ یە؟
یا ژ من ڤە ئەگەر مە دڤێت ببینە خودانێن گەلەكێ هشیار پێدڤی یە ئاڤریەكێ ل ئەڤرازیێن وێ دیرۆكێ بدەین ئەوا بەرهەمێ وێ ئەم گەهاندینە ئەڤرۆ داكو باشتر و چێتر خۆ بنیاسین ئەڤەژی ب چ رەنگان رامانا پاشڤەزڤرینێ نادەت، خالا دووێ یاكو گرنگ ئەگەر ئەڤ تەنگاڤیا شەرێ ئەقلیمی ڤەكێشا و نێزیك بوو گرنگە سازیێن مە یێن كولتووری و رەوشەنبیری و راگەهاندن شەڤ رۆژان بكەنە ئێك بۆ پتر هشیاركرنا مرۆڤان، ژبەركو هەر وەلاتەك هینگی د هەڕفیت دەمێ مرۆڤێن وی د هەڕفتی بن یا زانایە ژی دوژمن هەمی دەما بەری چەكی تابۆرێ پێنجێ دئێخیتە د خزمەتێ دا، لەوما داكو پاراستی و ئاڤا بمینین گرنگە هەركەس ل بازنەیا خۆ ڤی هەستێ بەرپرسیاریێ د خۆ دا پەیدا بكەت و ل دەردۆران بەلاڤ بكەت داكو خەونا هەڕفاندنێ یا دوژمنان هەردەم بۆ هەر و هەر ژ راستیبوونێ دوور ببیت.

دلدار محەمەد

هەردەم د رەوشێن تەنگاڤی و شەڕان دا تابورێ پێنجێ(ئەو دەنگێ بەرزە) بزاڤێ دكەت دل نە ئارامییێ و دەنگ و باسێن بێزاركەر پەیدابكەت و بەلاڤ بكەت، بەلێ دڤی كڤانی دا یا دل ئێش ئەوە كو راگەهاندن ب چەقێن خوە یێن جودا ڤە چ ب زانا بوون یان ژی بێ مەرەم بڤی رۆلی رادبیت.
ل بیرا منە، د رەوشا تەنگاڤا هاتنا تیرورستێن داعشێ ژی دا خەلكی ئەڤەكر هێشتا چ چێ نەبوویی قەیرانا خوارنێ ل ماركتێتان دروستكر، دڤێ خزیرانێ ژی دا شەڕەكێ گەرم هەر چ نەبیت ب راگەهاندنێ یان ب مۆشەكێن دوورهاڤێژ یێن دهێتەكرن ل دەڤەرێ، ئێ مامۆ ب خۆدێ هێشتا چ چێ نەبوویە تۆ لایڤێن نەمانا ئەرزاقی دكەیە بابەت، یان یێ هەبوونا وی ژی هەر ترسەكا پاشەرۆژێ پەیدادكەت.
راستە ئەركێ راگەهاندنێ بەلاڤكرنا رەوشا هەیی یە، بەلێ دەمێ مە خەلك ب گرنگ زانی، نابیت وی نە ئارام ژی بكەین ئەگەر دێ ئەنجام بیتە وێرانبوون یا ژی ژ مە رەڤین، بەلكی هەر سازیەكێ رێنمایی هەبن بەلێ ئەوا پێدڤی لسەر راوستاندنێ دێ مەیدانا سۆشیال میدیایێ بیت، داكو هەر كەس ل مالا خوە نەبیتە پەیڤدارەكێ پەیڤ ئەرزان و نە ئارامیییێ ددل و دەروونان دا بەلاڤ بكەت هەتا ئەڤ رەوشە ژی دەرباز دبیت و ئەم هەست دكەین كو مە خزمەت بۆ بینەری و گوهداری و خواندەڤای كر، چونكی بەرۆڤاژیا ڤێ ئەم دێ وێرانكرنێ كەین، ئەڤە ژی بتنێ هەلگرا رامانەكێ یە ئەو ژی هێشتا مە یێن كارمەندێن راگەهاندنێ و مە یێن ل تۆرێن جڤاكی هێشتا ئەركێ خوە نەزانی یە بەلكو ئەم ب تەمامی یێ بەرۆڤاژی ئەركێ خۆ كاردكەین، ئەڤە ژی ئەو چاما مەزنە ئەوا دەرگەهی بۆ گەلەك وێرانیان ل ناڤ جڤاكی دهێلیتە تاق.

دلدار محەمەد

ل ڤان سالێن دوماهیێ یان ب دروستی پشتی سالا 2014 یو هێرڤە، جیهانێ گەلەك روودانێن شەڕی و حەتا هەڕفینا رژێمان ژی ب خۆ ڤەدیت، ژبلی شەڕێ ل دژی تیرۆرستێن داعشێ روودانێن خزیرانا ئەڤ سالە یێن شەڕێ ئیسرائیل و ئیرانێ ئەگەر نەبێژین گەرمترین و مەزنترین روودانن ئەم دشێن ببێژین نێزیكترینن بۆ خەلكێ مە، ئەڤجا چ ژ نێزیكییا سنۆران بیت چ ژی كارتێكرنا ئێكسەرا بازاران و ئابورێ و پاریێ ژیانا خەلكی بیت
تە بڤێت و نەڤێت چاڤێن تە ب شاشەیان ڤە د نویساندی و گوهێن تە بۆ دەنگ و باسێن نوی و گەرم د ڤەچنینە، ئەڤە رەنگە ژ نەچاریێ بیت، رەنگە ژی ژ وی كاروانێ درێژێ تەنگاڤی و زولم لێكرنێ پەیدا ببیت ئەوێ دیرۆكێ كریە بەهرا گەلێ مە، پرسیار ل ڤێرێ ئەڤەیە ما ئەمێن گوهدار و بینەر هزر ل وی زارۆكی ل وی سنێلەیێ خێزانا خۆ ناكەین ئەوێ ئەم ب شەپرزەیا خۆ تژی دلێ وان دودلی و ترس دكەین ؟!
ئەرێ ئەم هزر ل دەمێ زارۆكێ خۆ ناكەین ئەوێ مە دەمێ وی ژی بۆ خۆ هێلای و ڤیان و حەزێن وی ژی گۆڕی شەڕی و رەوشا وی یا ئالۆزكرین.
تەنگاڤی یە ئەڤە راستە، رەوش یا شەپرزە و هەستیارە رەنگە ئەو ژی راست بیت، بەلێ بۆ گوهداریا دەنگ و باسان بلا دەمەك هەبیت، چونكی ب ڤێ كریارا ئەم و دایك و باب و یێ دی و یێ دی د خێزانێن خۆ دا دكەین چ ب زانین یان ژی ب نەزانین؛ ئەم خێزانێن خۆ دكەینە قوربانیێن رەوشا شەڕی ب وی كەش و هەوایێ ئەم د ناڤ دل و دەروونێن ئەندامێن وێ دا دئافرینین.
ئەم هەمی دەمێن دیرۆكا خۆ بۆ شەڕی و رەوشا وی قوربانی بووینە، چونكی دەمێ دوژمنی ئەم قڕدكرین جوداهی د ناڤبەرا تەمەنان دا نەدكر، ل هەر ژیەكێ هەبیت كەسێن سڤیل گۆری درنداتیا خۆ دكرن، بەلێ بۆ ڤی دەمی و روودانێن دەرڤەی سنووری كو ئەم بتنێ چاڤدێریێ دكەین پێدڤی ناكەت ل هەر جڤاتەكێ ل هەر دەمەكی ل دەڤ هەركەسەكی ئەم قاچقێ شەڕی هەر بجوین و ڤەچوین، چونكی ب ڤێ كریارێ قوربانییێ ئێكێ و دوماهیێ ئەندامێن خێزانا مەنە و تێكچوونا دەروونێ وانە ب تایبەتی ئەگەر هێشتا ژیێ وان نەیێ هندێ بیت كو ببیتە قوربانی بۆ ڤێ هەمی شێل و بێلێ.

دلدار محەمەد

ئەگەر نەگەلەك ژمێژە ژی بیت، ب دەهان سالانە خەلكێ گوندێن دەڤەرێ سالانە سەیرانەكێ بۆ گوندیێن خوە یان ل گوندی یانژی ل جهەكێ دی دناڤ سرۆشتێ كوردستانێ رێكدێخن، ئەڤ خرڤە بوونە پەیوەندیان خۆرت دكەت، كەسێن دوور ب ئێك شاد دكەت هەلبەت ئەڤ هەموو رستە و پەیڤە راستیەكێ د خوە دا هەلدگرن رەنگە ژی هەر ئەڤە بیت ئەگەرەكێ بەردەوام بوونێ، بەلێ ب ئاگەها مەبیت یان ژی نە نامەیەكا ڤەشارتی یا هەی د ڤان سەیران و خرڤەبوونان دا، ناڤەرۆكا وێ ژێبوون و ژێیاتیا مە هێشتا بۆ گرۆپ و بازنەیێن بچووكە، پتر ژ یا وەلات و مللەتی بوونێ، هێشتا وەلات و ئاخ و ئالا نەبوونە ئەو سیبەرا تاكێ مە ل بن خرڤە دبیت.
دەمێن خۆش و خورتبوونا پەیوەندیێن جڤاكی ئەڤە دبێگومانن، بەلێ یاكو گۆمان دكەڤیتێ هشیارییا تادانە ژ پرتپرتكرنا جڤاكی بۆ پرتێن بچووك و بچووكتر، هەلبەتە ژی شانازی ب ناسنامە و ژێبونێن بچووك، شانازییا ب ناسنامەیا مەزن دێ مە هەموویان كەتە پرتێن بچووك و هەتا ل رۆژەكا نە دوور هەست ب بهوژینا هەبوونا خوە دكەین ئەو هەبوونا ژ دیرۆكێ هەتا نهۆ مە بەرەڤ وێ ڤە غاردایی ئەڤرۆ ژی شانازییا گرۆپ و گوند و تاخ و كەسان ترسا ب شافتن و بهوژینێ لسەر مە پەیدا دكەت، بەری ببێژین مخابن و سەرهەژاندنەكا ب خەم و بێ بەرهەم بەهرا مە بیت، هەموو سازیێن جڤاكێ بەرەڤ مەدەنیبوونێ دبەن، هەموو لایەنێن هشیارییا نەتەوەیی ئێخستیە بەروكا خوە د داخوزكرینە لسەر ڤێ پرسێ بزڤن و تاك و كومێن بچووك هشیاربكەن داكو هەر چو نەبیت سوبەهیا مە بۆ بابەتێ ژێبوونێ ژ ئەڤرۆ وێرانتر نەبیت .

دلدار محەمەد

رەنگە لسەرانسەر جیهانا سەردەم گەلەك پێناسە بۆ گۆتارا كەرب و كینێ هەبن، لێ هەموو یان پتریا پێناسەیان د هندێ دا كورت دبن، ئەز پیروزیێن هەبوونا خۆ ب سەر یێن بەرامبەر بئێخم و نە بەس ئەڤە، بەلكو یێن تە كێم و سڤك بكەم و یێن خۆ ژی بهاگران و بلند، دەمێ ئەز مافی ددەمە خۆ، خۆ ژ تە چێتر ببینم تە ژ خۆ نزمتر ببینم و ئەڤێ دەرببرم وی دەمی ئەو دەربرینە دبیتە گۆتارا كەربوكینێ، ڤێجا چ ب دەستی بیت یان بێ دەستی، ب مەرەم بیت یان بێ مەرەم
مەترسیا ڤێ گۆتارێ وی دەمی پتر دبیت هەكو بەلاڤكەر و وەرگر هەردو د بێ ئاگەهـ بن ژڤێ گۆتارێ و كرێتی و نە جوانییا ڤی رەنگێ گۆتارێ هەر بەلاڤ دبیت وەك مە گۆتی بلا مەرەم هەر چ بیت، هەكو پەیچێ گوندەكی یان عەشیرەتەكێ دبێژیت، ئەم ژ هەمیان چێتر بووین یان چێترین ما رامانا ڤێ یا ڤەشارتی ئەو نینە كو هەمیێن دی ژ من خرابترن، هەكو یانەیەك دبێژیت، فلان یانە هەردەم پاریەكێ ب ساناهیە دێ خەندقینین دێ نێچیركەین دێ داعویرین، ما ئەڤە نە یێ دیتر كێم دیتنە.
ب كورتی و كوردی دەمارگیری دەرگەهێ سەرەكی یێ بەلاڤبوونا ڤێ گۆتارێ یە ئەڤ دەمارگیریە چ یا ئایینی بیت یا نەتەوی بیت یا جڤاكی بیت …هتد
ل دویڤ راپۆرتێن سازیێن نیڤدەولەتی گۆتارا كەربوكینێ دەم بۆ دەمی بەربەلاڤترە ئەڤە ژی ژبەركو رێك و دەرگەهێن بەلاڤكرنێ رۆژ بۆ رۆژێ ب ساناهیترە، هەمی سازی ژی گەلەك د رژدن كو ئەڤ گۆتارە نەمینیت یان كاریگەریا وێ كێم ببیت، چونكی ئەگەر كەفێن وێ بەردەوام بن دێ كاریگەریێن ئێكسەر لسەر پێكڤەژیانا جڤاكان كەت، ئەڤ ئاماژە و زەنگلەكا مەترسیێ نە بۆ سەر جڤاكەكا وەكیا مە كو هەمی ئۆل نەتەوە و دەنگ تێدا هەبن، لەوما ئەگەر چارەیەك ل هشیاركرنا تاكی نە هێتەكرن ل دەمەكێ نە دویر دێ ئەڤ گۆتارە بیتە ئێك ژ كەفێن بەردەوام بۆ هەڕفاندنا ئەڤا لسەر ئێكودو قەبوولكرنێ ب هزاران سالان مە ئاڤاكری و بزاڤێ دكەین بەردەوام بین، بەلێ دەست بهێنە دا هێلان ئەڤ شانازیە ژی بۆ ڤی جڤاكی نا مینیت ئەڤە بتنێ ل وی دەمێ دەستێن مە دمیننە دا هێلایی و ل بەر چاڤ و گوهێن مە پیرۆزیێن یێ دی، ناسنامەیێن یێ دی شانازیێن یێ دی دهێنە سڤك و بێ بهاكرن هیچ بزاڤەك ژ مەیێن سازی بۆ هشیاركرنا مرۆڤان و بەلاڤكرنا ئارامییێ و چاندنا تۆڤێ قەبوولكرنێ ل دەڤ مە نە هێتە هەبوونێ

دلدار محەمەد

د ڤان چەند سالان دا نەریتەك پەیدا بوویە ل باژێرێ مە رەنگە ل دەردوری ژی هەبیت (من زانیاری نینن) ئەو ژی د مەهێ دا چەند جاران یان تۆ دشێی بێژی هەر حەفتیێ ئێك دوجاران دێ داخوازنا مە بەلاڤبن و ئیمزاكرن بۆ پەرتووكەكێ یان چەند پەرتووكان هێنە گێڕان، ئەڤە چەند یا پەسەند و جوان و گونجایە، ئەم لڤێرێ وی دەرگەهی ڤە ناكەین، بەلێ پرسیارا كو هەردەم د مێشكان دا دلڤیت، دگەل ئاسان بوونا چاپێ و زێدەبوونا چاپكریان كانێ بەرهەم و ڤەڕێژا ڤان هەموو پەرتووكان؟ مانە جهێ حێبەتییێ یە باژێرەكی هندەك چاپكری هەبن و مرۆڤی وی ل ئاستێ ئاڤابوونەكا بلند نەبیت! دێ پرسیارێ ب رەنگەكێ دی كەم، هەكو تۆ چیە ناڤ خەلكێ دا پەرتووك كەهی بوویە؟ مخابن ب دیتنا من دێ مخابنی بۆ بەرسڤێ ملێن خۆ دەنە ئێك، چاوا باژێرەكێ نە گەلەك مەزن چاپكرن هندە هەبیت و كیڤی بوون ژی ژ وێ پتر هەبیت!؟ نامەیا ڤەشارتی ئەوە، ئەوا كو ژ پەرتووك چاپكرنێ گرنگتر ، هەرفاندنا ڤی دیوارێ ستویر و بلندە دناڤبەرا خەلكی و پەیڤێ دا، هندی پەرتووكان چاب بكەی و لسەر دوستێن خوە بەلاڤكەی یا بێ مفایە ئەگەر دگەل پەرتووكێ نە بینە دۆست پەرتووك چاپكرن دێ وی دەمی مزگینیەكا خۆش بیت هەكو بەرهەمێ وێ ئاڤاكرنا مێشكان بیت، بەلێ هندی ئەڤ ئێڤارە د رۆگەشی بن و نەشێن مرۆڤێ مە ژ دەم بۆراندنێ و زنجیرێن بیانیان و تشتێن ژڤی تەرزی دوربكەن ، هندی نەشێن وی ل دۆزا وی هشیاربكەن، گرنگییا ئاخێ بۆ ئاشكەرا بكەن، نە مرۆڤێ مە ئاڤا دبیت نە ژی چاپكرنا پەرتووكان دبیتە خودان گرنگی پیرۆزی، هندی ئێڤارێن ئیمزایان زێدە ببن ژی بەرهەڤبوویی دێ هەر چەند كەسێن دیاركری بن كو تۆ دشێی ب هژمێری و پەرتووك نەشیێت لد ەڤ مە مێشكان ژ ژەنگێ پاقژ بكەت ئەڤە ژی هنگی دێ هێتە هەبوونێ هەكو پەرتووك دبیتە ئارمانج نەكو رێك بیت بۆ ناڤداربوونێ و هندەك تشتێن بچووكتر و بێ بهاتر.

دلدار محەمەد

رەوشا سەرەدەریكرنێ دگەل قوتابیان گەلەك بابەتەكێ هەستیارە ب تایبەت ل قوناغا بنەرەتی، چونكی ئەو قوتابی یان زارۆكە یان ژی یێ لبەر دەرازینكا سنێلەیێ، لەوما ژ گەلەك رویان ڤە سەرەدەری یا هەستیار و نازكە و هندەك جاران هاڤێتنا پێنگاڤەكا شاش رەنگە دلێ قوتابی ب تەزینیت نە دوورە ژی رەفتارەك ڤیانا خواندنێ ل دەڤ وی نە هێلیت
مامۆستایێ بنەرەت هەر ژبەرڤان ئەگەران ئەركێ وی ب زەحمەتر و بارێ وی ژی رەنگە گرانتر بیت ژ یێ مامۆستایێن قوناغێن دیتر، دڤێ قوناغێ دا قوتابی هەتا دووماهییا سالا خواندنێ یێ پێدڤی ب پەیوەندیەكا خورتە دگەل مامۆستایێ خوە و یا شاش نینە ئەم ببێژین خۆرتیا پەیوەندیان بۆ قوتابی ئەگەرەكێ سەرەكی یێ سەركەفتنێ یە و بەرۆڤاژی ، ژبەركو ب درێژیا سالێ ئاست و شێوێ رەفتارا هەر قوتابیەكی دزانیت و قوتابی ژی حەتا رادەیەكی دزانیت مامۆستایێ وی چ ژێ دڤێت و چاوا دڤێت، دیاربوونا ڤان هەردو خالان ئەركان ب ساناهیتر لێ دكەت و رێكا سەركەفتنێ بەرەڤ قوناغەكا دیتر نێزیكتر لێ دهێت .
بەلێ ئەوا جهێ مخابنییێ ئەوە كو گەلەك جاران دەستپێكا كورسێ دویێ (پشتی نیڤا سالێ) ئەو مامۆستایێ ژ دەستپێكا سالا خواندنێ دگەل قوتابی ب هەر ئەگەرەكێ هەبیت دگەل قوتابی نامینیت ڤێجا یان ژ وێ قوناغێ دێ مامۆستا چیتە قوناغەكا دیتر وانەیان بێژیت، یان مامۆستایەكێ نوو دێ هێتە خواندنگەهێ، هۆسا ئەو پەیوەندییا ژ دەستپێكا سالێ دناڤبەرا مامۆستایی و قوتابی دا پەیدابویی دێ هێتە هەرفاندن، ئێدی بۆ مامۆستایی نووهاتی ژی ب زەحمەتە دڤی دەمێ كورت دا پەیوەندیان ژی خورت بكەت و پرۆگرامێ خواندنێ ژی بەرەڤ دووماهییێ ببەت، بۆ قوتابی هێشتا ب زەحمەتە بزانیت ئەڤ كەسێ ژ نوو هاتی چ دڤێت شێوازێ وی چاوایە ، چاوا خوە بۆ ئەرك و وانەیان بەرهەڤ بكەت، رەنگە ژی ئەو پرا ب زیرەكی و نمرێن خوە یێن بلند ئاڤاكری بكەڤیتە بەر گەفێن هەرفینێ
پرۆسەیا پەروەردەكرنێ ژبلی كو بۆ مامۆستیان ئەركەكێ هەستیار و كاریگەرە لسەر ئەڤرۆ و پاشەرۆژێ رەوشا قوتابیێن زارۆك لەوما پێدڤی یە هەردو لایەن نەبنە قوربانیێن بڕیارێن شاش یێن كارگێری، ئەڤە ئەگەر بۆ مە ئاڤاكرنا زارۆكی ب رەنگەكێ ساخلەم و بلندكرنا پەیاما زانستی بۆ مە یا گرنگ بیت دێ پتر ئەڤ چەندە ل بەرچاڤ هێتەگرتن .

بەلكی هێشتا چ داتایێن ب هویركاتی نەبن، كانێ لڤێ دەڤەرێ كیژ جۆرێ پەرتووكان دهێتە خواندن پتر ژ یێن دیتر. بەلێ هەر كەسێ جارەكێ پرسیار ژ پەرتووكفرۆشەكێ بازاری كربیت یان وی بخۆ ب رێكەكێ ژ رێكان چاڤخشاندنەك كربیت، دێ زانیت یان دێ هەستەك بۆ پەیدا بیت، كو خواندەڤانێ رۆمانێ ژ وان خواندەڤانانە، یێن دهێتە گۆتن رێژەیا وان بەرەڤ بلندیێ چوویە، ئەگەر ژی گەلەكن، كو رەنگە ئەڤ نڤێسینە جهەكێ گونجایی یێ بەحسكرنا وان نەبیت.
ئەز بخۆ ژ وان كەسانم و نابێژم ژوان (خواندەڤانانم) یێن كو ژ مێژەیە من خۆ نێزیكی خواندنا رۆمانان كری، چونكی لدەڤ من خۆ دیاركرن وەك خواندەڤان ژی بخۆ پرسەكا دیتر یا سایكۆلۆجی یە و پێدڤی پتر لسەر راوستیانێ یە. ب هەر حالێ هەی، پتریا رۆمانێن دەڤەرێ (ئەوێن من دیتین)، بابەتەكێ ڤەگێرانا كارەساتەكێ یە دگەل روودانەكا ئەڤینی تێكەل كرینە و رۆمانەك ژێ پەیدا بوویە، بەلێ رۆمانا «سمویێ باپیر» یا نڤیسكار (عەبدولرەحمان بامەرنی) ژ دەرڤەی ڤی بازنەیی بوو، لدەڤ من ئەو خالێن سمۆیێ باپیر جوداكری ژ وان رۆمانێن من خواندین، هندەك ژ وان ئەڤەنە:

١- قەهرەمانێ رۆمانێ وەك مرۆڤەكێ ئەز ئەزی دەرناكەڤیت، كو خۆ بۆ حەزێن خۆ و گەریانێ لدۆر بجهـ ئینانا هیڤیێن خۆ یێن كەسی تەرخان نەكریە، بەلكو گۆریكەرەكە بۆ دۆزەكێ.
٢- هەلكۆلانا روودانەكا دیرۆكی یا دێرین، كو توشی ڤی مللەتی بوویی یان تو دشێیی بێژی بەلگەكرنا دیرۆكا مە یا ل بیر نەهاتی، ب رێكا رۆمانێ و دەهان كارەساتێن دلتەزین و فەرمان و كۆمكۆژی یێن ب سەرێ ڤی مللەتی هاتین و ئەڤا دڤێ رۆمانێ ژیدا، ئێك ژوانایە و نڤیسەری كرییە كارەكێ ئەدەبی.
٣- بەلكی بۆ هەمی كەسان، خواندنا پەرتووكێن دیرۆكێ یا خۆش نینە، بەلێ نڤیسەرێ ڤێ رۆمانێ ب رۆمانێ دیرۆكا مللەتێ مە ب خواندەڤانی ددەتە خواندن.
٤- نڤیسەرێ «سمویێ باپیر» دیرۆك یان هەمی رەش یان هەمی سپی ڤەنەگرتی یە، بەحسا نە تەباییێ و دوبەرەكیێ ژی وەكو راستیەكا تەعل یا ڤی مللەتی كریە و ئەم دشێین بێژین، نڤیسەرێ رۆمانێ ڤیاییە روودانەكا مێژووی بكەتە بەهانە بۆ گەلەك پرسێن دی یێن ئەڤ مللەتە ژبەر دنالیت.
٥- نڤیسەری وەك گەلەك (رۆمانێن من خواندین) نەكرییە، كو قەهرەمان هەتا دوماهییێ شێرێ ب زەنگل بیت، بەلكو ل دوماهیێ دەست و پیێن وی دهینە گرێدان و دۆژمن وی دەستەسەردكەت.
گەلەك جوداهی ب دیتنا من هەبوون، كو رۆمانا «سمۆیێ باپیر» جودادكر ژ رۆمانێن دیتر (ئەوێن من خواندین). بەلێ ب گشتی ئەڤ رۆمانە گرنگیدانە ب دیرۆكێ د دەرگەهێ وێژەیی دا، ئەڤە دوماهییا ڤێ نڤێسینێ یە، من نەڤێت ئەز هێشتا تشتان ببێژم، بلا یا مایی بۆ خواندەڤانی بمینیت، ئەڤ رۆمانە زەنگینیەكا دیرۆكی و جوگرافی تێدایە، زێدەباری خۆشیەكا ئەدەبی ژی.
ــــــــــــــــــــــــــــ
* رۆمانا سمۆیێ باپیر، عبدالرحمن بامەرنی، 2024.

پەروەردەكرن كریارەك و پرۆسەكا وەسا ئاسان نینە كو جوینەكێ كەسان بتنێ تێدا پشكدار ببیت و زارۆكێن قوتابی بشێن سەركەفتنێ ب دەست بێخن، بەلكو پێدڤی بهزر و شیانێن گەلەك كەسێن دی ژی هەی بۆ نموونە هەبوون و رەنجا سەمیانێن قوتابی كارتێكرنەكا ئێكسەر لسەر سەركەفتنا وی هەیە، ئەگەر نە بێژین بێی هەبوونا رۆلێ سەمیانان سەركەفتن یا مەحالە، دڤی كڤانی دا ژبلی دابینكرنا كەلوپەلان و فێركرن و چاڤدێریكرنا وانەیان بیاڤێ هزری و دەروونی ژی كاریگەری یا لسەر ئاڤابوونا قوتابی هەی، ئانكۆ هاندان و پشتەڤانی و دەستخۆشی و گۆتنێن كاریگەر دێ هاریكاربن بۆ سەرفەرازییا قوتابی، ب رەنگەكێ باش، چونكی ئەو ژی تمامكەرا پەیاما مامۆستایە كو نیشادانا وانەیانە د ئاڤاهییێ قوتابخانێ دا ب دیتنا من ئەگەر چاڤخشاندنەك بهێتەكرن دێ دڤی بیاڤی دا هەست ب لاوازیێن مەزن ئیتەكرن، چونكی پشكەكا سەمیانان د مالێ دا نە هەما هاندەر نینن بەلكو هەرفینەر و دلساركەرن ژی، ب گۆتنێن برینداركەرێن خوە بەرێ زاروكێن خوە ددەنە لاوازبوونێ، كو هندەك گۆتنن ب چ رەنگان زارۆكی بۆ سوباهیەكا ئاڤا ئاراستەناكەن، نموونە بۆ ڤان رەنگە گۆتنێن هەرفینەر و بەلاڤ دناڤ سەمیانان دا، گەلەك جاران لڤێرێ و وێرا هەنێ پەیڤەك مە گوهلێ دبیت سەمیان دبێژن بلا بچنە قوتابخانێ (هەما دانەكی ژ مە ڤە دبن) بینە هزرا خوە سەمیانەكی ئارمانجا وی ژ قوتابخانێ و فێربوونێ هەموو ئەو بیت زاروكێن وی دووسێ دەمژمێران ژ مال بچن و ژ وی ڤە ببن، دێ چاوا ژینگەهەكا تەنا بۆ خواندنێ ئاڤا بیت؟ دێ چاوا قوتابیەكێ باوەری ب خوە بووی و هیڤیدار پەیدا بیت؟ سەمیان كەسێن ئێكێ نە كو قوتابی وانا د ژیانا خوە دا دبینیت رێبەرێن ژیانێ هەموویێ بۆ حوە، لەوما ئاراستەبوونا ڤان گۆتنا لاوازیێ پەیدا دكەت دبیت ئەڤ كارتێكرنە ل دەمەكێ زوو دیارنەبیت، بەلێ د پاشەرۆژەكا چ دوور چ نێزیك دا دێ كاریگەریێ لسەر دل و دەروون و پرۆگرامێ ژیانا قوتابی كەت، نە دوورە هەموو ئاراستەیێ وی بگۆهۆڕیت رەنگە ئەو قوتابیێ خوە ببینیت بارگرانی بۆ سەمیانێن خوە ، د ناخێ خوە ژی دا خوە ببینیت چ تشتەك نە ژبلی خەمەكا گران ئەڤە بێ دو دلی دێ وی كەتە خودانێ پاشەرۆژەكا وێران، رەنگە هەمو خەونێن وی ژی ببەر ئاڤێ دا بچن بێی كو هەست بڤێ شاشیا مەزن د گۆتنێ دا بهێتەكرن.

دلدار محه‌مه‌د
د ناڤا (بگره‌ ڤه‌كێشێن) ژینێ دا، د ناڤ زڤرۆكێن ئاراستێ وان به‌رزه‌ دا گه‌له‌ك جاران ژ نیشكانڤه‌ پرسیاره‌ك ته‌ ڤه‌دجنقینیت.. بۆچی تۆیێ گه‌شبین نین؟!
پرسیارا به‌ری ڤێ یا كو پێدڤی یه‌ هه‌رده‌م د مرۆڤی دا یا جهگیر بیت، ده‌م بۆ ده‌می هه‌لدێرانا بانگێ وێ مرۆڤی ژ خه‌وا غه‌فله‌تێ هشیار بكه‌ت، ما بۆچی گه‌شبین ببین؟
مه‌ هه‌تا نوكه‌ ژ خوه‌ پرسی یه‌ گه‌شبینی ل رۆژهه‌لاتێ چ دكه‌ت؟
ته‌ مرۆڤه‌كێ گه‌شبین دیتییه‌ پێنگاڤه‌كێ پێشڤه‌ به‌ر ب سوبه‌هی چوویی، ته‌ مرۆڤه‌كێ گه‌شبین دیتی یه‌، ژ بكارئینه‌ریێ به‌ر ب داهێنه‌ریێ ڤه‌ دایه‌ رێ؟ ته‌ گه‌شبینیه‌ك دیتی یه‌ ل جهێ كو چاڤه‌رێییێ د مرۆڤی دا شوین بكه‌ت، رێكه‌كێ د مرۆڤی دا په‌یدا بكه‌ت؟
هه‌كو گه‌شبینی بشكۆرینه‌كا ده‌ستكرد دنه‌خشینیت و ده‌ست داهێلانێ د مێشكێ مرۆڤی دا شوین دكه‌ت هینگێ ده‌م بۆ ده‌می سینگێ ته‌مبه‌لیێ گه‌نمێ خوله‌كێن رۆژێن مرۆڤی دخۆت، ما یا ژ هه‌ژییه‌ ئه‌ز وی خلته‌یی د خوه‌دا په‌یداكه‌م یێ چاڤێن من دهێلته‌ ل ده‌رگه‌هێن گرتی؟
ما نه‌ گونه‌هه‌ ئه‌ز گه‌شبین ببم و گه‌شبینی رامانا كۆپیكرنا رۆژدا بده‌ت، ل بیرا منه‌ د سمیناره‌كێ دا ل دۆر زمانی دكتۆر فازل عومه‌ر دگۆت: ئه‌و زمانێ وه‌رارێ نه‌كه‌ت یێ مری یه‌!
ببۆره‌ دكتۆر به‌لێ ل ده‌ڤ من نه‌ به‌س زمان، مرۆڤ ژی ب ڤی ئاوایی دمرینه‌، لده‌ڤ من بۆ مرۆڤان ژی هه‌مان نموونه‌ یا ره‌وایه‌.
د هزرا من یا ساڤا دا په‌یڤا ل هه‌مبه‌ری پێشڤه‌چوونێ هه‌كه‌ پاشڤه‌چوون نه‌بیت ژی كیفكۆیی بوونه‌ رۆژهه‌لاتن ژ ده‌رڤه‌ی دیتنا زانستێ فه‌له‌كی بۆ وانا یه‌ ئه‌وێن بزاڤێ دكه‌ن و نه‌ك زێده‌تر!
گه‌لۆ گه‌شبینی مه‌ به‌ره‌ڤ بزاڤێ ڤه‌ دده‌ته‌رێ، یان مرۆڤی هاندده‌ت بۆ هندێ چاڤه‌رێیی ڤێدا هاتنا كۆلینكا بانی ببیت؟
د چاڤێن نووبوونێ دا گه‌شبینی له‌هیه‌كه‌، ته‌مبه‌لیێ، بێ پلانییێ، رۆژبۆرینێ، بێ به‌رهه‌مییێ دگه‌ل خوه‌ دئینیت. ما نه‌گرنگه‌ هه‌رده‌م ب هشیاری ئاگه‌هداری پێلێن وێ ببین؟ ئه‌ڤجا ما نه‌ گرنگه‌ ل جهێ هه‌ڤدو داخواز بكه‌ینه‌ گه‌شبینیێ ئێك دو ژێ بپارێزین! خوه‌ و ده‌ردور و ده‌ر و جیرانێن خوه‌ و هندی ده‌نگێ مرۆڤی دگه‌هیتێ ژێ بپارێزیت! دا كو نوویاتی هه‌رده‌م وه‌رارێ د مرۆڤی دا بكه‌ت و بۆرینا رۆژا پیراتیێ لسه‌ر مرۆڤی زاڵ نه‌كه‌ت و شیان نه‌بن تایێن دارا خه‌ملی یا گه‌نجاتیێ به‌ری ده‌مێ وان بقڕینیت، داكو كورێن ئه‌ڤرۆ ژی بین و یێن سباهی ژی بێیی كو درووشم به‌رێ مه‌ بده‌نه‌ تۆنێلێن رێ نه‌دیاری و پڕی تاریاتی.