(پ. هـ. د. حەمید باڤی)
1 ــــ 2
– (زانكۆ): ئەو جهە یێ مرۆڤ تێدا باش دهێتە پەروەردەكرن و پێگەهاندن و تێدا فێری زانستی و ڤەكۆلینێ و خزمەتا جڤاكێ دبیت، لەوما ژی ئەو جڤاكێن دخوازن پێشبكەڤن گرنگییەكا هەرە مەزن ب كەرتێ (پەروەردێ و فێركرنێ و خواندنێ و زانستی و ڤەكۆلینێ و تەكتولۆژیایێ) ددەن و دەستهەلاتا سەركەفتی و دلسۆز و خەمخۆر ئەو ب خوە ب ئەركێ (پەروەردێ و خواندنێ) ڕادبیت و چاڤدێرییا قوتابخانەیان و زانكۆیان دكەت، و رێكێ نادەتە چ كەسان كو بازرگانیێ د كەرتێ (پەروەردێ و خواندنێ) دا بكەن، چونكو بابەتەكێ گەلەك هەستیار و گرنگە، پاشەرۆژا مللەتان یا پێڤە گرێدایە!، و بازرگان ژی قەت نەشێت مللەتەكێ باش پەروەردە بكەت و قوتابخانە و زانكۆیان ب رەنگێ زانستی و پێدڤی برێڤەببەت، و قوتابیێن زانا و مفادار و خزمەتكار بۆ جڤاكێ ژێ دەربێخیت، لەوما ژی دەستهەلاتێن وەلاتێن خەمخۆر و وەلاتپارێز مەرجێن زانستی ددەینن ژبۆ وەرگرتن و دەرچوونا هەر قوتابیەكی ل هەر بیاڤ و بسپۆرییەكێ و پشكەكێ ل قوتابخانە و پەیمانگەه و زانكۆیان، و ب دانا پارا ئەو مەرج ناهێنە گوهۆڕین و ڕاكرن!، پیخەمەت ئاستێ خواندنێ نەهێتە خوارێ و كێم نەبیت، و رۆمەتا زانستی نەشكێت و جڤاك باشڤە نەمینیت.
– دیدارا تایبەت (چاكسازی و گوهۆڕین) یا سەرۆكاتییا (زانكۆیا دهۆك) ل گەل ژمارەیەكا مامۆستا و نڤێسەر و ڕەوشەنبیرێن دهۆكێ ل رۆژا دووشەمبێ (٢٠ /٤/ ٢٠٢٥)، كارەكێ گەلەك باش بوو و وێرەكییەكا هەرە مەزن ومفادالابوو، كو (زانكۆ) نەخشە و پلان و ئاستەنگ و ئارێشە وڕێگریێن كاری وكارنامەیا پاشەرۆژا زانكۆیێ بێخیتە بەر دەستێ تەخا رەوشەنبیران، دا ئەو ژی ب هزر و بیر و بۆچوونێن خوە د سەركەفتنا زانكۆیێ دا پشكدار بن و دا پەیوەندیێن زانكۆیێ ل گەل جڤاكێ د هەمی وار و بیاڤێن ژیانێ یێن سەرەكی دا خورت ببن، پیخەمەت (زانكۆ) باشتر و سەركەفتیتر ب ئەركێن خوە یێن خواندنێ و ڤەكولینێن زانستی و خزمەتكرنا جڤاكێ و ئاڤەدانكرنا وەلاتی ڕاببیت.
– (زانكۆ) ب گشتی ل سەر هەیكەل و سێكۆچەكا زانستی دهێتە ئاڤاكرن كە ئەو ژی: (خواندن و فێركرن/ تعلیم، خزمەتكرنا جڤاكی، ڤەكۆلینا زانستی) یە و هەر ستوونەكێ ژ ڤان هەرسێیان ژی ژمارەیەكا خالێن ئاڤاكرنێ و سەركەفتنێ ب خوە ڤە دگریت، كز دڤێت بهێنە بەرچاڤكرن و بجهئینان ژ بۆ هندێ كو (زانكۆ) پێشبكەڤیت و بگەهیتە رێزا زانكۆیێن پێشكەفتی و خودان سەنگ.
– دڤێت (زانكۆ)یێ نەخشە و پلان و سیاسەت و ئارمانجێن خوە یێن دەمكی و سالانە و پاشەرۆژێ هەبن ژ بۆ هەر پشكەكا زانستی و سەنتەرەكێ ڤەكۆلینان وبەردەوام كاری ل سەر چارەسەركرنا پەیدابوونا هەر ئاستەنگ بكەت و دویماهیێ هەلسەنگاندنێ ژ بۆ وان ئارمانجێن سەرەكی بكەت.. كانێ چەند بدەستخوەڤە ئیناینە ل دویڤ پەیام و فەلسەفە و سیاسەتا زانكۆیێ؟.
– پێدڤییە (زانكۆ)یێ بودجا خوە یا گونجای و سەربخوە یا سالانە هەبیت، دا چ كێشە بۆ نەخشە و ڤەكۆلینێن زانستی ل دویڤ پلان و سیاسەتا زانكۆیێ پەیدا نەبن ژ بەر ئەگەرێن دارایی، و یا باشتر ئەوە (زانكۆ) بشێت بۆ خوە هندەك ژێدەرێن داڕایی پەیدا بكەت ژ كار و پرۆژە و مولكێن خوە یێن تایبەت، دا چ جاران نە كەڤیتە د تەنگاڤیێن دارایی دا.
– پێدڤییە (زانكۆ)یێ سەربخوەیەكا زانستی و كارگێری هەبیت، دا بشێت ڤەكۆلین وكارێن خوە ب سەركەفتیانە ئەنجام بدەت ل دویڤ پلان و سیاسەتا خوە یا زانستی، و نە یا د جهێ خوە دایە (وەزارەتا خواندنا بلند و ڤەكۆلینێن زانستی) مایێ خوە د هەمی كاروبارێن زانكۆیان بكەت چ مەزن وچ بچویك، ژبلی سەرپەرشتییا هێلێن سەرەكی یێن زانستی و وەلاتپارێزیێ و پەیداكرن و بجهئینانا داخوازیێن زانكۆیان یێن كارگێری و زانستی ودارایی، دڤێت (زانكۆ)یێ كەسایەتییا خوە یا (مەعنەوی) یا سەربخوە هەبیت، دا بشێت پەیاما خوە یا زانستی بگەهینیت و قوتابیان ل دویڤ فەلسەفا خوە و نەخشێ خوە یێ زانستی و نیشتیمانپەروەری ئاڤا بكەت، دا دەرچووی بشێن خزمەتا جڤاكی د وارێ بسپۆریا خوە دا ب باشترین شێوە بكەن.
– ژ بۆ ب سەرئێخستن و ب پێشئێخستنا (زانكۆ)یێ، و گەهاندنا وێ بو رێزا (زانكۆیێن خودان سەنگ و پیشكەفتی) دڤێت چەند خالێن سەرەكی ل بەرچاڤ بهێنە وەرگرتن مینا:
1- داكۆكیكرن ل دلسۆزی و خەمخۆری و كارێ ئەكادیمی و هێزا زانستی، چونكو (زانكۆ) ب ڤەكۆلینێن زانستی و ب خەمخۆریا ئەكادیمی ب سەردكەڤیت و دچیتە پێش، لەوما ب گشتی نابیت (زانكۆ) بكەڤیتە د بن باندۆرا حیزبایەتیێ ڤە، و (حیزبەك) ل سەر بنیاتێ (وەلائێ) بۆ خوە ستافێ فێركرنێ و كادرێ كارگێریێ دەستنیشان بكەت، ب تایبەتی ئەگەر نە د زیرەك و هەژی و ژێهاتی بن ژ لایێ زانستی و بریڤەبرنا دەزگەهێن زانستی ڤە.
2- ڤەكۆلینێن زانستی د بیاڤێن جودا جودا، ئەگەر (زانكۆ) نەشێت ڤەكۆلینێن رەسەن و نوی (مبتكر) بكەت، ناگەهیتە ئاستێن بلند، لەوما دڤیا (زانكۆ) گرنگییەكا هەرە مەزن بدەتە (برا‌وە اقتراع)، و نڤێسینا بابەت و پەرتوكێن زانستی و ئەكادیمی د هەمی واران دا، كا چەند پەرتووك نڤێساندینە و چاپكرینە و بەلاڤەكرینە؟، و كا چەند دەستخۆشی و سۆپاسی و خەلات د ڤێ واری دا وەرگرتینە؟، لەوما پێدڤییە زانكۆیێ چاپخانەكا باش و پێشكەفتی هەبیت.
3- ئاڤاكرنا پەرتووكخانیەێن بەرفرەهـ و زەنگین ب ژێدەرێن زانستی د هەمی واران دا، چونكو (پەرتووكخانە) ستوونەكا هەرە ب هێزە بۆ زانكۆیێ و كۆلیژ و پشكێن وێ یێن زانستی، دڤیا (پەرتووكخانە) ل دویڤ نویناتی و تەكنولۆژیا نوكە بهێنە دامەزراندن، كە یا پڕی پەرتووك و گۆڤار و رۆژنامە بیت، یا تژی دەستنڤێس و بەلگەنامە و ڤیدیۆ و فلم بیت د بیاڤێن جودا جودا دا، ب زمانێن جودا جودا.
