NO IORG
Authors Posts by naci bedel

naci bedel

15011 POSTS 0 COMMENTS

10

دهۆك، له‌زگین جوقی:

 

سه‌رۆكێ‌ ژورا بازرگانی و پێشه‌سازیا دهۆكێ‌ دیار كر:” پێشنیاز دگه‌ل توركیا هاتیه‌ كرن هێلا ئاسمانی دناڤبه‌را فرۆكخانا هه‌ولێر و دیاربه‌كر دا هه‌بیت، بۆ هندێ‌ ئاسانكاری دناڤبه‌را بازرگانان دا بهێـته‌ كرن، هه‌كه‌ ئه‌ڤ هێلا ئاسمانی هاته‌ ڤه‌كرن دێ‌ بۆ كه‌رتی گه‌شتوگوزارێ‌ و بازرگانان باش بیت و دێ‌ هاتن و چوون ئاسانتر بیت، ئه‌ڤ پێشنیازه‌ د چارچووڤێ‌ پێشانگه‌ها گه‌شتیاری و خوارنێ‌ یا میزوپوتامیا دا ل باژێری ئامه‌دێ‌، ئه‌وا ل رۆژا 24/3/2022ێ‌ هاتیه‌ ڤه‌كرن ژلایێ‌ ئومید خوشناو پارێزگارێ‌ هه‌ولێر ڤه‌ هاتیه‌ كرن”.

 

ئه‌یاد حه‌سه‌ن سه‌رۆكێ‌ ژورا بازرگانیی و پێشه‌سازیا دهۆكێ‌ بۆ ئه‌ڤرۆ دیار كر، بزاڤا بازرگانی دگه‌ل ده‌وله‌تان ب شێوه‌یه‌كێ‌ باش بلندبوویه‌ كو بازرگانێن دهۆكێ‌ پتریا كه‌ره‌ستان ژ توركیا دئیننه‌ دناڤ دهۆكێ‌ دا كو شه‌رێ‌ ئوكرانیا و روسیا بوویه‌ ئه‌گه‌ر ئه‌و كومپانیێن راسته‌وخۆ دگه‌ل ئوكرانیا و روسیا كاردكه‌ن، نوكه‌ كارێ‌ وان ب زه‌حمه‌ت كه‌ڤتیه‌، هه‌روه‌سا كارگه‌هێن توركیا یێن كه‌ره‌ستان ژ ئوكرانیا و روسیا ئیناین ل توركیا ب خوه‌ ژی ئه‌و كه‌ره‌سته‌ گران بووینه‌، لێ‌ بازرگانێن مه‌ ب هه‌موو شێوه‌یان پشته‌ڤانی كرینه‌ و نه‌هێلاینه‌ بها د بازاری دا گه‌له‌ك گران بیت كو ڤه‌گوهاستن و بهایێ‌ پترولی ژی كارتێكرن ل سه‌ر كارێ‌ بازرگانان كریه‌، ئه‌م پتر كه‌ره‌ستان هاورده‌ دكه‌ین، ده‌مێ‌ ژێده‌ر گران دبیت كارتێكرن لێ‌ دبیت”.

ئه‌یاد حه‌سه‌ن گۆت ژی: ل دهۆكێ‌ تیمێن چاڤدێری هاتینه‌ پێكئینان به‌رده‌وام دووڤچوونا ره‌وشا بازاری دكه‌ن، ئه‌و بهایێ‌ هاتیه‌ دانان رێك ناهێته‌ دان بها بلندتر بیت، دا كو د بازاری دا گرانی دروست نه‌بیت، نوكه‌ ژی هه‌ڤركی دناڤبه‌را بازرگانێن دهۆكێ‌ دا چێبوویه‌، هه‌ر ئێك زووتر كه‌ره‌ستێن خوه‌ یێ‌ خوارنێ‌ و ڤه‌خوارنێ‌ و ناڤمالی بفروشیت نه‌میننه‌ دناڤ كۆگه‌هان دا، چونكو هه‌كه‌ بمینن دێ‌ ئێكسپایه‌ر بن و دێ‌ زیان گه‌هیته‌ بازرگانی، له‌ورا ژی بازرگان هه‌ولدده‌ن كه‌ره‌ستێن خوارنێ‌ زوو بفروشن “.

ئاماژه‌ دا وێ‌ چه‌ندێ‌ ژی، سنورێن مه‌ دبه‌رفرهن دگه‌ل هه‌موو ده‌وله‌تێن ده‌وروبه‌رێن هه‌رێما كوردستانێ‌، ب تایبه‌تی ژی دگه‌ل عیراقێ‌ كو ژ به‌سره‌ و ئیران و سوریا و ئوردن بازرگانێن مه‌ شیاینه‌ خۆ بگه‌هیننه‌ هه‌موو جهان و كاربكه‌ن، هه‌تا نوكه‌ بازرگانێن مه‌ ژ ئوروپا و ده‌وله‌تێن ئاسیا كه‌ره‌ستێن خوارنێ‌ و ڤه‌خوارنێ‌ و ناڤمالی و بیناسازی و پیشه‌سازی دهێنه‌ د دهۆكێ‌ دا، ب تایبه‌تی ژی ده‌وله‌تا ئه‌ندونوسیا و مالیزیا و كه‌ندا، ئه‌ڤه‌ بوویه‌ ئه‌گه‌ر هیچ كارتێكرن ل بازاری نه‌بیت، هه‌موو تشت دناڤ بازاری دا هه‌بیت و چو بوشاتی په‌یدانه‌بوویه‌، ئه‌و رێژا گران ژی بیت ل هه‌موو ده‌وله‌تان گران بوویه‌، بۆ نموونه‌ ل توركیا، چونكو زه‌یت پتر ژ ئوكرانیا دهات و گه‌نم بۆ ئاری ژ روسیا و ئوكرانیا دهات، هنده‌ك كه‌ره‌سته‌ ژبه‌ر شه‌رێ‌ ئوكرانیا و روسیا گران بووینه‌ و ل پارێزگه‌ها دهۆكێ‌ دوو كارگه‌هێن زه‌یتی هه‌نه‌ به‌رده‌وام كاری خۆ ئه‌نجام دده‌ن و كارگه‌هێن زه‌یتا زه‌یتونان ژی ل دهۆكی یێن هاتینه‌ دانان”.

13

دهۆك، نه‌وزاد هلۆری:

هه‌رچه‌نده‌ كار ب ئه‌قلی دهێته‌ كرن و مه‌زناهی نابیته‌ پیڤه‌ر، به‌لێ‌ پرانیا تاكێن جڤاكی و خێزانێ‌ ژی چ گرنگیێ‌ ب گوهداریكرن و ئاخفتنێن گه‌نج و سنێلان ناده‌ن، ئه‌ڤ یه‌كه‌ ژی هنده‌ك جاران دبیته‌ ئه‌گه‌رێ‌ پاشكه‌فتنا وان.

ئدریس نوری، ماسته‌ر ب په‌روه‌ردا ده‌رونی هه‌یه‌ دیار كر كو ره‌فتار ل گه‌ل گه‌نج و سنێلان ئێك ژ كارێن هه‌ره‌ ب زه‌حمه‌ت یێن په‌روه‌رده‌یی یه‌ و گۆت: (گه‌نج و سنێله‌ پێكهاته‌یێن سه‌ره‌كی یێن جڤاكی نه‌ و زورترین كه‌سن كو دشێن ب رێیا هێزا له‌شی و ئه‌قلی كار بو باشتركرنا ژیانێ‌ بكه‌ن، له‌وا دڤێت ب رژدی مفا ژ شیانێن وان و هزر و بیر و ره‌فتارێن وان بهێته‌ وه‌رگرتن).

ئدریس زێده‌تر گۆت: (هه‌رچه‌نده‌ گه‌نج و سنێله‌ خوه‌ دبینن ل ئاسته‌كێ‌ هه‌ره‌ بلند و هنده‌ك جاران بتنێ‌ خوه‌ ددانن كو دشێن گورانكاریێ‌ بكه‌ن و هه‌تا راده‌یه‌كێ‌ ئاخفتنا وان ژی راسته‌، به‌لێ‌ دڤێت ئه‌و ژی باش بزانن كو كه‌سانێن مه‌زن سه‌ربوور پتر ژ وان هه‌نه‌ و وان دونیا پتر دیتیه‌ و پتر ژی توشی شكه‌ستن و سه‌ركه‌فتنان بوینه‌ هه‌تا كو گه‌هشتینه‌ وی ئاستی، له‌وا ب سه‌ربورێن دانعه‌مران و ب هێز و باسكێن گه‌نج و سنێلان ئه‌م دشێین خێزان و جڤاكه‌كێ‌ ساخله‌م و بهێز ئاڤا بكه‌ین).

ناڤبری دیار كر ژی كو هنده‌ك ره‌فتار دناڤ جڤاكی دا زور دشاشن و دبنه‌ ئه‌گه‌ر كو گه‌نج و سنێله‌یێن مه‌ پاشڤه‌ بچن و گۆت: (دهێته‌ گوتن كو ده‌مێ‌ مرۆڤ دبێژنه‌ زارۆیی زارۆیه‌ و چ نوزانیت، ده‌مێ‌ دبیته‌ گه‌نج دبێژن هێشتا خوین گه‌رمه‌ و شاره‌زایی نینه‌، ده‌مێ‌ دبیته‌ كه‌سه‌كێ‌ دانعه‌مر دبێژن هزرێن خوه‌ یێن ژ ده‌ستدایی و پێدڤی ناكه‌ت لدووڤ بچن، له‌وا دبێژین دڤێت د هه‌ر قوناغه‌كا ژیانێ‌ دا مرۆڤ مفای ژ تاكێن جڤاكی وه‌ربگریت).

ئدریس نمونه‌ك ئینا و دیار كر بو نموونه‌ ده‌مێ‌ مرۆڤ زارۆ مفای ژ په‌روه‌رده‌كرنا وی وه‌ربگریت داكو ده‌مێ‌ دبیته‌ گه‌نج بشێت خزمه‌تا جڤاكی ب هێز و شیانێن خوه‌ بكه‌ت، ده‌مێ‌ ئه‌و دبیته‌ كه‌سه‌كێ‌ دانعه‌مر ل وی ده‌می مفای ژ سه‌ربورێن وان وه‌ربگرین و گۆت: (لێ‌ مخابن خێزان و جڤاك ژلایێ‌ مه‌زنێن مالێ‌ ڤه‌ هاتینه‌ كونترولكرن و كێمترین مفا ژ گوتن و كریار و ئاخفتنێن وان دهێنه‌ وه‌رگرتن، له‌وا دێ‌ بینین كو هزاران گه‌نجێن بێ‌ به‌رهه‌م دناڤ جڤاكێ‌ مه‌ دا هه‌نه‌ و نه‌شێن چ بكه‌ن، ژبه‌ركو موله‌ت و ده‌رفه‌ت ب وان نه‌هاتیه‌ دان هه‌تا خوه‌ بوچونا خوه‌ بێژن).

25

ئه‌ڤرۆ،

چاڤه‌ڕێ‌ دهێته‌ كرن ئه‌ڤرۆ ل ده‌مژمێر 3:30 ئێڤاری هه‌ردو یانێن پارێزگه‌هێ‌ تیما ته‌پا پێی یا یانا دهۆك و یانا زاخۆ د ناڤ ئه‌رد و جه‌ماوه‌رێ‌ خوه‌ دا دێ‌ مێڤانداریا یانێن هه‌ولێرا پایته‌خت و سلێمانیێ‌ كه‌ن ژ چارچووڤێ‌ هه‌ڤڕكیێن گه‌ڕا 28ێ‌ یا خولا پلا نایابا كوردستانێ‌ ئه‌وا ململانه‌كا بهێز دناڤبه‌را هه‌ردو یانێن سیروانی نوو و هندرین و هه‌روه‌سان هه‌ڤڕكی بۆ مانا خوه‌ دخولێ‌ دا دناڤبه‌را هه‌ر چار یانێن زاخۆ، هه‌ولێر، شه‌قلاوه‌، برایه‌تی و سۆرانه‌ دهێته‌ كرن.

ل یاریگه‌ها خوه‌ یانا دهۆك دێ‌ هه‌ڤڕكا خوه‌ یا رێزبه‌ندیێ‌ یانا ده‌ربه‌ندیخان مێڤان كه‌ت ئه‌وا یاریه‌كا ب سانه‌هی نابیت بۆ خودانێن ئه‌ردی، دهۆك ب33 خالان رێزا نه‌هێ‌ دهێت، مێڤانا وێ‌ ده‌ربه‌ندیخان 35 خالان رێزا حه‌فتێ‌ دهێت، ئه‌نجامێ‌ ڤێ‌ یاریێ‌ دێ‌ گوهۆڕینێ‌ د رێزبه‌ندیا وان دا كه‌ت، پێدڤییه‌ له‌شكه‌رێ‌ هه‌رمان سالحی راهێنه‌رێ‌ دهۆكێ‌ سه‌ركه‌فتنێ‌ تۆماربكه‌ن ژبۆ قه‌ره‌بوویا یاریا بوری ده‌مێ‌ ل گه‌ل پێشمه‌رگا هه‌ولێرێ‌ ب چار گۆلان بێ‌ به‌رامبه‌ر تووشی خوساره‌تیێ‌ بووین ژبۆ ئاشكرنا جه‌ماوه‌ری و ڤه‌گه‌ڕاندنا ئه‌نجامێن باش سه‌رباری ئاستێ‌ وێ‌ د قۆناغا دویێ‌ دا گه‌له‌ك باشتر بووینه‌.

ژلایه‌كێ‌ دووڤه‌ یانا زاخۆ ئه‌وا هیڤیێن خوه‌ بۆ مانا دخولا پلا نایابا دا گه‌شكرین د یاریا ئه‌ڤرۆ دا دێ‌ مێڤانداریا یانا ئارارات یا هه‌ولێری كه‌ت، د هه‌ردو یاریێن بوری دا زاخۆ شیابوو سه‌ركه‌فتنێ‌ تۆماربكه‌ت و ژ رێزا دووماهیێ‌ خوه‌ بگه‌هینته‌ رێزا 13ێ‌ ب 26 خالان و سه‌ركه‌فتنا ئه‌ڤرۆ ل سه‌ر ئارارات دێ‌ مانا خوه‌ د خولێ‌ دا مسۆگه‌ر كه‌ت، له‌ورا كوڕێن خابیری باش د زانن ئه‌ركێ‌ وان ب سانه‌هی نابیت لێ‌ رژدی و زاخا بلند دێ‌ بیته‌ خالا سه‌ره‌كی یا ده‌ستڤه‌ ئینانا سه‌ركه‌فتنێ‌ سه‌رباری ئارارات تیمه‌كا ب سانه‌هی نابیت بۆ خودانێن ئه‌ردی ئه‌وا ب 34 خالان رێزا هه‌شتێ‌ دهێت.

ژ یاریێن دی یێن ئه‌ڤرۆ، هه‌ولێر- چه‌مچه‌مال، شه‌قلاوه‌- هندرین، نه‌وروز- سۆران، شێروانه‌- سیروانی نوو، سه‌ید سادق- پێشمه‌رگا هه‌ولێر، بۆ زانین سیروانی نوو سه‌رێ‌َ لیستێ‌ دهێت ب50 خالان، هندرین ب42 خالان رێزا دویێ‌ و چه‌مچه‌مال ب 39 خالان رێزا سێیێ‌ دهێن.

25

ئه‌ڤرۆ، ره‌مه‌زان زه‌كه‌ریا

د داخویانیه‌كێ دا سه‌یاف سلاح یاریزانێ‌ باژێرێ‌ دهۆكێ‌ و ڕه‌ڤه‌ندا كورد ل ئۆرۆپا دیاركر پشتی بۆ ماوێ‌ ساله‌كێ‌ وه‌كو یاریزانێ‌ یاریا كیك بۆكسینگێ‌ پشكداری یه‌كێن راهێنانێ‌ و تاقیكرنێن پراكتیكی و تیۆری ل گه‌ل هه‌لبژارتیێ‌ هۆله‌ند بووی ب فه‌رمی ژلایێ‌ ئێكه‌تیا وی وه‌لاتی هاتیه‌ داخوازكرن بۆ ناڤ رێزێن هه‌لبژارتیێ‌ هۆله‌ندا.

زێده‌تر ناڤهاتی كه‌یفخووشیا خوه‌ دیاركر شیایه‌ بگه‌هیته‌ ئارمانجا خوه‌ یا ئێكێ‌ و گۆت: هه‌رچه‌نده‌ یاریزانێ‌ یاریێن چه‌نگی مه‌ بوو ماوێ‌ 22 ساله‌ لێ‌ پشتی بۆ سێ‌ سال و نیڤه‌ هاتیمه‌ وه‌لاتێ‌ هۆله‌ندا وه‌كو ڕه‌ڤه‌ندا كورد من به‌رده‌وام راهێنانێن خوه‌ كرن و ب فه‌رمی ئێكه‌تیا وه‌لاتێ‌ هۆله‌ندا باوه‌ری دام وه‌كو یاریزانێ‌ وان و دێ‌ دڤێ‌ هه‌یڤێ‌ دا بناڤێ‌ هه‌لبژارتیێ‌ هۆله‌ندا پشكداری قاره‌مانیا نێڤده‌وله‌تی بم كو به‌ری نوكه‌ وه‌كو یاریزانه‌كێ‌ كوردستانی نه‌شیام پشكداربم ژبه‌ركو ئه‌م وه‌لاته‌كێ‌ فه‌رمی نینن لێ‌ ب خووین گه‌رمیا كوردستانی دێ‌ پشكداربم كو ئه‌ڤه‌ ده‌لیڤه‌كا دیرووكی یه‌ دووڤدا دێ‌ پشكداری قاره‌مانیا مانیا ئایند هۆڤن ئه‌وا دێ‌ ل ده‌ستپێكا هه‌یڤا حوزه‌یرانێ ل ولاتێ هۆله‌ندا هێته‌ ئه‌نجامدان.

ژلایه‌كێ‌ دووڤه‌ سه‌یاف سلاح گۆت: خێزان، هه‌ڤال و راهێنه‌رێ‌ من پشته‌ڤانێن سه‌ره‌كی بوون كو به‌رده‌وامبم سه‌ربای ئاسته‌نگا و گه‌شبینم دێ‌ ده‌ستكه‌فتێن دیرووكی تۆماركه‌م.

20

هه‌ولێر، سولین سلێمان

د دیداره‌كێ‌ دا كچا هه‌ولێرا پایته‌خت و یاریزانا هه‌لبژارتیا ئیراقێ‌ بۆ یاریا كاراتێ‌ دیاركر ئه‌و ژبلی راهێنه‌را یانا بازیان هه‌مان ده‌مدا بۆ پشكداریا قاره‌مانیان ژی وه‌كو یاریزان هه‌ڤڕكیێ‌ لسه‌ر ده‌ستڤه‌ ئینانا ناسناڤا دكه‌ت.

زێده‌تر رۆزا یونس بۆ رۆژناما ئه‌ڤرۆ گۆت: وه‌كو یاریزانا كاراتێ‌ بۆ ماوێ‌ هه‌شت ساله‌ یاریێ‌ دكه‌ت و د نوكه‌ دا ژبه‌ر ئاست و ئه‌جامێن ده‌ستخوه‌ڤه‌ ئیناین ل گه‌ل هه‌لبژارتیێ‌ ئیراقێ‌ یه‌ ئه‌ڤچه‌نده‌ ژی پشتی چه‌ندین پشكداریێن من بۆ ماوێ‌ پێنچ سالان وه‌كو یاریزانا ئێكێ‌ ل سه‌ر ئاستێ‌ ئیراقێ‌، دیسان میدالیا برۆنزی ل سه‌ر ئاستێ‌ وه‌لاتێن عه‌ره‌بی و دووڤدا رێزا دویێ‌ سه‌ر ئاستێ‌ قاره‌مانیا رۆژئاڤا ئاسیا ژی و هه‌روه‌سان پشكداری قاره‌مانیا نێڤده‌وله‌تی كربوو ل وه‌لاتێ‌ توركیا و ئیرانێ‌ و ئه‌نجامێن باش ده‌ستخوه‌ ئیناینه‌، له‌ورا چوونا من بۆ ناڤ رێزێن هه‌لبژارتیێ‌ ئیراقێ‌ ب ماندیبوونه‌كا زێده‌ و ده‌ستكه‌فتێن مه‌زن بووینه‌.

ژلایه‌كێ‌ دووڤه‌ ناڤهاتی ئه‌وچه‌نده‌ ژی دیاركر لڤێ‌ داویێ‌ ئاسته‌نگێن كه‌فتینه‌ دڕێكا وان دا نه‌بوونا قاره‌مانیان كو ئه‌ڤچه‌نده‌ بوویه‌ ئه‌گه‌ر ئاسته‌نگ بۆ پێشڤه‌چوونا ئاستێ‌ مه‌ كریه‌ و گۆت: سه‌ره‌رایی یاریزانا هه‌لبژارتیێ‌ ئیراقێ‌ و یانا بازیان ملێ‌ وه‌كو راهێنه‌ری ژی كۆمه‌كا یاریزانان بڕێڤه‌به‌ دبه‌م پێخه‌مه‌ت بلندكرنا ئاستێ‌ ڤێ‌ یاریێ‌ و گۆت: سۆپاسیا خێزانا خوه‌ دكه‌م كو هه‌رده‌م پشته‌ڤان بووینه‌ و گه‌هشتیمه‌ ڤی ئاستی و من هیڤی و ئارمانجێن مه‌زنتر هه‌نه‌.

20

ئه‌ڤرۆ، عه‌لی حاجی:

د داخویانیه‌كێ‌ دا سه‌رپه‌رشتێ‌ تیما ته‌پا پێی یا یانا زاخۆ ئه‌وا پشكدار د خولا پلا نایابا كوردستانێ‌ دا  دیاركر پشتی بورینا سێ‌ یاریێن خولێ‌ تیما وان شیایه‌ گۆلا خوه‌ پارێزیت و حه‌فت خالان كۆمبكه‌ن و سه‌ركه‌فتنا ئه‌ڤرۆ ل سه‌ر ئارارات دێ‌ ژ رێزبه‌ندیا مه‌ترسیێ‌ دوورئێخیت.

زێده‌تر بێوار بۆسه‌لی بۆ رۆژناما ئه‌ڤرۆ گوت: هه‌تا نوكه‌ مه‌ 50% مانا خوه‌ د خولا پلا نایاب دا پاراستی یه‌ ئه‌ڤچه‌نده‌ ژی پشتی پێنچ یاریزانێن مه‌ یێن تیما زاخۆ د خولا ئیراقێ‌ دا په‌یوه‌ندی ب تیما كوردستانێ‌ كری و هیڤیێن مانا مه‌ گه‌شتر لێكرن پشتی كو ل رێزێن دووماهیێ‌ و داكه‌فتنێ‌ بۆ پلا ئێك ل سه‌ر هه‌بوون، سه‌رباری هێشتا گه‌ڤێن داكه‌فتنێ‌ ماینه‌ و ژ سێ‌ یاریان دو سه‌ركه‌فتنا تۆماربكه‌ین دێ‌ مانا خوه‌ مسۆگه‌ر كه‌ین و ژلایه‌كه‌كێ‌ دووڤه‌ سه‌ركه‌فتنا ئه‌ڤرۆ ل سه‌ر ئارارات و خوساره‌تیا هه‌ولێر دێ‌ تیما مه‌ ژ رێزبه‌ندیا مه‌ترسیێ‌ دووركه‌ڤیت و مانا خوه‌ پارێزیت لێ‌ یا گرنگ هه‌موو یاریزان هه‌ست ب به‌رپرسیاره‌تیێ‌ دكه‌ن و سه‌ركه‌فتنێن یاریێن بوری ل گه‌ل تیمێن بهێز به‌لگه‌یه‌ ل سه‌ر ڤێ‌ یه‌كێ‌.

ناڤهاتی ئه‌وچه‌نده‌ ژی دیاركر ده‌سته‌یا كارگێریا یانێ‌ گرنگیه‌كا مه‌زن ب تیمێ‌ دكه‌ت و هه‌موو پشته‌ڤانی و هاریكاری بۆ ته‌رخانكرینه‌ و دووڤچوونه‌كا به‌رده‌وام دهێته‌ كرن ژ هه‌موو لایه‌ناڤه‌ و هه‌ر یاریزانه‌كێ‌ پێدڤی بیت ژ تیما مه‌ یا خولا ئیراقێ‌ بۆ تیما كوردستانێ‌ هاتینه‌ به‌رهه‌ڤكرن سه‌رباری گڤاشتنێن هه‌ردو خولا لێ‌ یا دبه‌رژوه‌ندیا ناڤێ‌ زاخۆ دا بیت دێ‌ هێته‌ كرن.

12

ئه‌ڤرۆ،

بۆ ماوێ‌ حه‌فتیه‌كه‌ دناڤ تۆرێن چڤاكی و رۆژنامێن ئسپانی و ئۆرۆپایێ‌ دا داخویانیێن جودا دناڤبه‌را به‌رپرس و یاریزانێن هه‌ردو یانێن به‌رشه‌لۆنا و ریال مه‌درید یێن ئسپانی دهێنه‌ به‌لاڤكرن و شه‌ڕێ‌ نهێنی په‌یدایوویه‌ ل سه‌ر ده‌ستڤه‌ ئینانا ستێرا جیهانی یێ‌ نه‌رویجی و یانا برۆسیا دۆرتمۆند یا ئه‌لمانی ئیرلنگ هالان دهێته‌ كرن.

به‌رپرسێن یانا به‌رشه‌لۆنا یا ئسپانی دووباره‌ ڤه‌گه‌ڕیانه‌ بابه‌تێ‌ ئینانا یاریزانێ‌ نه‌رویجی و یانا برۆسیا دۆرتمۆند یا ئه‌لمانی ئیرلینگ هالاند بۆ ناڤ رێزێن تیما خوه‌ گه‌رم كریه‌ و پێنگاڤا ئێكێ‌ په‌یوه‌ندی ب بریكارێ‌ یاریزانی كریه‌ ئه‌وێ‌ دێ‌ گرێبه‌ستا وی ل دووماهیا خزیرانا 2024ێ‌ بدووماهی هێت لێ‌ لدووڤ مه‌رجه‌كی دشێت هه‌رده‌مێ‌ بڤێت بچیت هه‌مبه‌ری كۆژمێ‌ 75 ملیۆن یۆرۆیان.

لدووڤ رۆژناما مۆندۆ دیبورتیڤۆ یا ئسپانی دیاركر به‌رپه‌رسێن یانا كاته‌لۆنی نامه‌كا په‌یوه‌ندیێ‌ بۆ مینۆ رایولا بریكارێ‌ ستێرا نه‌رویجی هالاندی فرێكریه‌ كو به‌رهه‌ڤن بۆ ئینانا یاریزانێ‌ ناڤهاتی بۆ ناڤ رێزێن تیما خوه‌ و رژدن بۆ دووماهیا ڤه‌گۆهاستنێن هاڤینێ‌ بابه‌تێ‌ وی ئێكلاكه‌ت پشتی رازیبوونا ده‌ستپێكێ‌ ژ یاریزانێ‌ بۆله‌ندی و یانا بایرن میویخ یا ئه‌لمانی روبێرت لیڤاندۆڤێسكی وه‌رگرتی.

لێ‌ هه‌ڤڕكا وێ‌ یا ئسپانیا هاتیه‌ دناڤ بابه‌تی دا ئه‌وا لدووڤ رۆژناما ماركا یا ئسپانی دیاركر ریال مه‌درید گرێبه‌سته‌كا گران بۆها بۆ ستێرا نه‌رویجی ئیرلینگ هالاند به‌رهه‌ڤكریه‌ كو دهاڤینا بهێت دا بێ‌ دو دلی رازیبیت ئه‌وژی بۆ ماوێ‌ شه‌ش سالان ب گرێبه‌سته‌كا ئازاد كو هالان دێ‌ سالانه‌ 20 بۆ 25 ملیۆن یۆرۆیا وه‌رگریت، هه‌مبه‌ری وێ‌ ل شوونا 75 ملیۆن یۆرۆیا ریال مه‌درید به‌رهه‌ڤه‌ 100 ملیۆن یۆرۆیا بده‌ته‌ برۆسیا دۆرتموند، دیسان 40 ملیۆن یۆرۆیا وه‌كو پاداشت بۆ بریكارێ‌ یاریزانێ‌ ناڤهاتی مینو رایۆلا پێخه‌مه‌ت گرێبه‌ستێ‌ بۆ یانا شاهان ب دووماهی بینت.

هه‌رچه‌نده‌ بابه‌تێ‌ مپابی ژی ئێك ژ گه‌رمه‌ نووچه‌یێن وه‌رزشی یه‌ ل جیهانێ‌ دناڤبه‌را هه‌ردو یانا دا، لێ‌ داخویانیا به‌رپرسێن پاریس سانجێرمانا فه‌رنسی دیاركه‌ن كو دبیت مپابی گرێبه‌ستا خوه‌ بۆ چار سالێن دی نوو بكه‌ت پشتی دانا كاپتنێ‌ تیمێ‌ پێشكێشی وی كری.

17

هه‌ڤپه‌یڤین: ده‌مهات دێركی

گه‌له‌ك جارا، مرۆڤ دخوازت رۆماننڤیسان ناس بكه‌، ژیانا وانا یا دوهی و ئیرۆ، به‌رهه‌مێن وانا بخوینه‌ یان لێكۆلین بكه‌. لێ ده‌ما یه‌كسه‌ر ل گه‌ل وان روونه‌ یان گوهداریا وان بكه‌ كو ئه‌و به‌هسا خوه‌ و ژیانا خوه‌یا به‌رهه‌مداریێ دكن واته‌ و چێژا وێ جودایه‌. ئه‌م وه‌كه‌ رۆژنامه‌یا ئه‌ڤرۆ، مه‌ خوه‌ گه‌هانده‌ رۆماننڤیسێ كورد “جیهان ڕۆژ” و مه‌ ئه‌ڤ هه‌ڤپه‌یڤین د گه‌ل پێكئانی.

لێ به‌ری ده‌ریێ ڤێ هه‌ڤپه‌یڤینێ ڤه‌بكم ب كورتی، دخوازم جیهان رۆژ ب خوه‌نده‌ڤانێن رۆژنامه‌یا ئه‌ڤرۆ بدم نیاسین. رۆماننڤیسێ كورد جیهان ڕۆژ ژ وه‌لاتێ به‌رف و سه‌رمایێ یه‌، ئه‌و ل گوندێ ئیناقایا گمگما مووشێ ل باكورێ كوردستانێ ل سالا ١٩٦٥ ئان ده‌ ژ دایك بوویه‌. هه‌تا دبستانا ناڤین و ئاماده‌هی ل گمگمێ خوه‌ندیه‌. ژ سالا ١٩٩٣ێ وه‌ره‌ به‌رهه‌مێن وی یێن ب زمانێ دایكێ د گه‌له‌ك رۆژنامه‌ و كۆڤاران ده‌ هاتنه‌ به‌لاڤكرن.

به‌رهه‌مێن وی یێن چاپكری:

هه‌لبه‌ست: راتیكا، ئاقل دچه‌ سه‌ودا دمینه‌، ئاڤ و به‌رف، شاییر و ده‌فته‌ر

چیرۆك: مه‌یمان، ده‌ریێ  چیرۆكێ، سه‌هنه‌

رۆمان: گیتارا بێ تێل، مه‌شا مۆریان، په‌رده‌، سه‌ركێش، هورجاهل، ره‌ش، مالا باز، ئارمۆنیكایا هێشین، شه‌شاقل

جه‌رب/په‌خشان: ئه‌ده‌بییاتا مۆده‌رنا كوردی

برێز جیهان ڕۆژ، وه‌ك ده‌ستپێك، وه‌ ده‌ست ئاڤێته‌ هه‌لبه‌ستێ و جارنا ژی نڤیساندنا چیرۆكێ، لێ ب ده‌مێ ره‌ ده‌رباسی ناڤا جیهانا رۆمانێ بوویی، گه‌لۆ هه‌لبه‌ست و چیرۆك ئێدی ژبۆ وه‌ بێ واته‌ بوو یان وان تو نه‌ما تێر دكی، ئه‌گه‌ر چ بوون؟

هه‌لبه‌ست و چیرۆك ژ بۆ من هه‌ر ب واته‌ نه‌. شه‌ش مه‌هێ زڤستانێ، ره‌وشا ژیانێ یا دژوار، ده‌نگبێژی، شه‌ڤێن زڤستانێن كوور و دوور، گوهداریا ل چیرچیرۆك، ده‌ستان و ئه‌فسانه‌یان بوون سه‌به‌ب ژ ئالی هیس، هه‌ست و خایله‌یان ڤه‌ دل و هشێ مه‌ تژی به‌. ژ بۆ ئه‌م شوون و شۆپێن ژیانا راسته‌قینه‌ و باندۆرا وێ ژ بیر بكن، ئه‌م ب په‌ی جیهانێن خه‌یالی دكه‌تن، مه‌ هه‌ر تشتی ل گۆری خوه‌زی، خه‌یال و هشێ خوه‌ ساز دكر، ئه‌م د ناڤ وێ جیهانا سازكری ده‌ دژیان، ب گۆتنه‌كه‌ دن، ئه‌و جیهانا ئاڤاكری بۆ مه‌ ئالته‌رناتیفه‌ك بوو، هێڤی و چاره‌یه‌ك بۆ ته‌سه‌لیێ بوو. رۆمان وێ ده‌رفه‌تێ دده‌ دا كو د نڤیسه‌ڤانیێ ده‌ ژی مرۆڤ كاربن جیهانێن نوو بسێورن، ژیانا رابردویێ یا كولتوری، فۆلكلۆری ده‌، ژ ئالی ده‌نگ و ره‌نگێ خوه‌سه‌ری خوه‌ ڤه‌، ژ ئالی ڤه‌گۆتنێ ڤه‌  بژی و ب ئه‌ده‌بیاتا دونیایێ ره‌ بۆ خوه‌ بكه‌ جیهان و بگه‌هینه‌ خوه‌نده‌ڤانان.

نه‌خوه‌ تو د ئه‌ده‌بیاتا كورد ده‌ شاخێ رۆمانێ وه‌كی شاخه‌ك ب ده‌رفه‌ت دبینه‌؟

به‌لێ. ژ سه‌وت، راستیێن ده‌نگبێژیێ، ژ ئێش و ژ میراته‌یا كلاسیكان هه‌لبه‌ست ژی تێرا خوه‌ شاخه‌كه‌ ب ده‌رفه‌ته‌. من د رۆمانا مالا باز ده‌ وه‌لاتێ كوردان وه‌كی وه‌لاتێ داستانان ئانی بوو بیرا خوه‌نده‌ڤانان. راستیێن داستانی و داستانێن مینا مه‌مێ ئالان، سیابه‌ند و خه‌جێ، ده‌روێشێ ئه‌ڤدی…  ژ بۆ رۆماننڤیسیێ ژ ئالی ته‌كنیكی و ئاڤاكرنێ ڤه‌  كه‌لوپه‌لێن مهته‌شه‌من كو مرۆڤ كاربه‌ بۆ رۆمانا مۆده‌رن ژی سوود ژێ بگره‌. ئالیێ شكلیێ مه‌مێ ئالان د ته‌شه‌سازیا رۆمانێ ده‌ هه‌ر ل بیرا منه‌، وه‌كی ده‌رفه‌ته‌كه‌ مه‌زن دبینم كو ئیرۆ ل دونیایێ ئه‌ده‌بیاتا ئه‌مه‌ریكایا لاتینی  ب تایبه‌تیا خوه‌ “ئه‌ده‌بیاتا خوه‌شراز”(رالیزما ئه‌فسوونی) ل دونیایێ ب ناڤ و ده‌نگه‌. مه‌مێ ئالان ب وێ تایبه‌تیا خوه‌ ڤه‌ هۆناكی و سێورینی ڤه‌ پر بالكێش و هێژایه‌.

وه‌ختێ ل رۆمانێ دفكرم، د هه‌مان ده‌مێ ده‌ هه‌ول ددم، ب ره‌نگ، ده‌نگ و ده‌رفه‌تێن كوردی، فۆلكلۆرێ و یێن ڤه‌بێژه‌ریا د چاندا ده‌ڤكی ده‌، ل سه‌ر رێیا مۆده‌رن رۆمانان بنڤیسینم. هه‌یا نها من دیت، ب ته‌ڤی، قه‌ده‌غه‌یا ل سه‌ر كوردی، بێ ده‌رفه‌تیێن ده‌ما مۆده‌رن ژی، تێكلیێن كوردی و راستیێن من به‌هس كری د رۆمانێ ده‌ هن زه‌مین و ده‌رفه‌تان پێشكێشی مه‌ دكن.

 

ئیرۆ رۆمانا باكورێ كوردستانێ د چاڤێ جیهان رۆژ ده‌ چاوایه‌ و د كیژان ئاستێ ده‌یه‌؟

بۆ ئاستێ سه‌كنا جییێ مرۆڤ و به‌نده‌واری دیاركه‌رن هه‌لبه‌ت. وه‌ختا رادهێژم رۆمانه‌كێ، مه‌ره‌ق دكم بێ كا ب ته‌ڤی ده‌رفه‌تێن رۆمانا دونیایێ، ژ كوردی و ژ ژیانا كوردی، ژ ره‌نگ و ده‌نگه‌ ڤه‌بێژێری ڤه‌گۆتنا كوردی چ هاتیه‌ ته‌ڤلیكرن دا كاربه‌ ره‌نگه‌ك ل رۆماننڤیسیا جیهانێ زێده‌ بكه‌، گه‌ر زێده‌ نه‌كه‌ ژی ژ وێ هێلێ ڤه‌ بالێ بكشینه‌.

رۆمانن ب قالكرنێ و ب قالب، ئیفاده‌یێن رۆژانه‌ و ژ ئالی شكلی ڤه‌ چو نووبوون تێ ده‌ نینن  و ژ ئالی نۆستالژیێ ڤه‌ دكاره‌ بالا خوه‌نده‌ڤانێن نوو بكشینه‌ هه‌نه‌.رۆمانێن ل سه‌ر ته‌خلیدا رۆمانا دونیایێ دئێنه‌ نڤیسین و مخابن پری جاران ب زمانێن دیتر د هش ده‌ هاتی نڤیسین و مرۆڤ دكاره‌ بێژه‌ وه‌رگه‌ره‌ دئێنه‌ دیتن.رۆمانێن ل سه‌ر سه‌كنێن ئیدۆلۆژیك هاتی نڤیسین مژارن. رۆمانێن راسته‌راست ل سه‌ر ئینشاكرنا رۆمانا كورد و ب مه‌خسه‌د دئێنه‌ نڤیسین نه‌ كێمن. كێم بن ژی، هه‌ولا رۆماننڤسیه‌ك وه‌سا هه‌یه‌ ته‌ڤی میراته‌یا رۆمانا دونیایێ، ب ده‌رفه‌تێن كوردی و ب ره‌نگێن خوه‌سه‌ر شكل دگرن ژی هه‌نه‌.

رۆمانا كوردی هه‌تا چ راده‌یێ باندۆرا خوه‌ ل جڤاكا باكورێ كوردستانێ كریه‌ د وارێ گوهارتنێ ده‌؟

خوه‌نده‌ڤانیا  باكور ب پرانی خوه‌نده‌ڤانیه‌كه‌ ب پاشخانه‌یه‌. د هه‌مان ده‌مه‌ ده‌ خوه‌نده‌ڤانێن ئه‌ده‌بیات و رۆمانا تركی نه‌ ژی، ژ ئالی جڤاكی و سیاسی ڤه‌، ره‌وشه‌نبیری ڤه‌  هه‌ر ل خویانن لێ ژ ئالی كوردی، چاند و ئه‌ده‌بیاتا كورد ڤه‌ بیانیبوونه‌ك هه‌یه‌، ب گه‌له‌مپه‌ری ئه‌و بیانیبوون دبه‌ سه‌به‌ب رۆمانێن ل سه‌ر هه‌ولا هونه‌ری و ئه‌ده‌بی هاتی نڤیسین ب وان گران وه‌رن. ل هێلا دن ئه‌م به‌هسا ئه‌له‌قه‌یه‌كێ دكن؛ مسال مه‌ره‌قه‌كه‌ زێده‌ ل هه‌مبه‌ری رۆمانێن ل به‌شێن دیترێن كوردستانێ هاتی نڤیسین هه‌یه‌، ژ گوهۆرینه‌كه‌ به‌ربچاڤ زێده‌تر، هه‌ولا ناسینێ هه‌یه‌، ڕه‌وشه‌كه‌ پرس تێ ده‌ پرن تێ مژاره‌.هه‌ری موهیم، ئیرۆ،  ئێدی تێ باوه‌ركرن كو كورد ب كوردی رۆمانان دنڤیسینن، ئه‌و به‌شێ جڤاكێ د شیرۆڤه‌ و نڤیسێن خوه‌ ده‌ به‌هسا رۆمان و رۆماننڤیسان دكن، گوهۆرینه‌كه‌ هێژایه‌.

بۆ زمانه‌كی، وه‌لات ئان ژی مله‌ته‌كێ رۆمان تێ چ مه‌هنێ؟

ئالی زمان ڤه‌، تێكلیێن زمێن، ده‌رفه‌ت و زه‌نگینی، كێمانی، ره‌وش، ره‌نگه‌ زمێن تێ دیتن، وه‌كی ره‌نگه‌كی ژ زمانێن دیترێن دونیایێ  ده‌رفه‌تا ڤه‌گۆتنێ و تێكلیان ب ده‌ست دخه‌. ب تێكلیا ب زمانێن دیتره‌، هه‌تا ب تێكلیا دن ئاڤ زاراڤایان ره‌ ده‌رفه‌تێن ئیفاده‌یێ ب ده‌ست دخه‌، خوه‌ نوو دكه‌، ژیانا مۆده‌رن و قادا ته‌كنۆلۆژییێ زووتر دناسه‌.

ل دونیایێ ئه‌ده‌بیات، كولتور پر موهیم دئێنه‌ دیتن.باندۆرا وێ  ژ ئابۆرییێ بگره‌ هه‌یا ل گه‌له‌ك شاخێن دیتر هه‌یه‌.

ب ته‌ڤی ده‌وله‌تا ئۆسمانی  هه‌یا نها شه‌سد سال ته‌مه‌نێ ده‌وله‌تا توركی تێ هه‌سێبكرن. سه‌رۆكوه‌زیرێ ڤی ده‌وله‌تێ، چه‌ند جارن وه‌كی ره‌وشه‌كه‌ پر موهیم و له‌زگین و وه‌كی لخوه‌موكرهاتنه‌كێ دبێژه‌، “ئه‌م د وارێ كولتوری ده‌ كێمن.”! پر موهیمه‌، تێ وێ مه‌هنێ بێ كولتور، ئه‌ده‌بیات و خه‌باتێن نڤیسكی ل دونیایێ ژ بۆ تێكلیێن ناڤده‌وله‌تی و پێشكه‌فتنێ چقاس موهیمن و هه‌تا ده‌ست پێ كرن بیانه‌لان چێ بكن.

ژ سه‌مبۆل و هن تێكلیێن شارستانیێ بگرن  هه‌یا هلبه‌رینێن د چاندا ده‌ڤكی ده‌ كوردی ب ده‌رفه‌ته‌، ل ئه‌ردنیگاره‌یك ب ده‌رفه‌ته‌؛ ژ كه‌شتیا نوه بیگرن هه‌یا گلگامێش، ژ  تێكلیێن ب سۆمه‌ری، ئاكادی ره‌ بگرن هه‌یا تێكلیێن ب چیرۆكێن هه‌زار و شه‌ڤه‌كێ ره‌، ژ ده‌نگبێژیێ  هه‌یا میۆزیكا هه‌ورامانێ، ژ ئالی باوه‌ریێن جودا ڤه‌ ئه‌ده‌بیات كوردا نڤیسكی ل سه‌ر چلكانی و هه‌زاركانیانه‌. موهیم ئه‌وه‌، مرۆڤ كاربه‌ تێكلی ب ئه‌ده‌بیاتا دونیایێ ره‌ ل سه‌ر راستیێن ئه‌ده‌بیاتا دونیایێ ساز بكه‌ و قادا كولتوری ده‌ ژی ب ئیدیا به‌ و ژ وان میراته‌ و چاڤكانیان سوود وه‌ربگره‌. میسال، من ل فۆتۆگرافان نهێری بوو، شاخ و گه‌لیێ زاخۆیێ، ئامه‌دیێ داكره‌ وه‌كی مه‌كانێن بالكێش  بۆ هن چالاكیێن كولتوری ژ نها ده‌ ب پرۆژه‌ به‌. باشه‌، بلا ئه‌ده‌بییاته‌كه‌ پۆلیتیك، ئیدۆلۆژیك هه‌به‌، ئه‌و راستیێن خوه‌ بژی لێ ئه‌ده‌بیاتا دونیایێ، تێكلیێن ب وێ را پر موهیمن. ئه‌ده‌بییاته‌كه‌ ب وی ئاوایی داكره‌ ببه‌ سه‌به‌به‌ گه‌له‌ك ده‌ستپێكان. من وه‌خته‌كێ لێ كر كو ژ به‌ر گه‌له‌ك سه‌به‌بان كورد مله‌ته‌ك سه‌كوله‌رن. ل باكور ئه‌و هات گه‌نگێشین لێ نه‌ ل سه‌ر ئه‌ساسه‌ن كولتوری و  ئه‌ده‌بی، باوه‌ری و تێكلیێن دیرۆكی، د چارچۆڤه‌یا پۆلیتیكایێن رۆژانه‌ ده‌ هاته‌ گه‌نگێشین. ئه‌و زه‌مینا ژ ژیانا ره‌نگین و ب ته‌هه‌موول دكاره‌ د رۆمانێ ده‌ ژی ببه‌ ده‌رفه‌ت، ببه‌ تایبه‌تی!

من د سالا ٢٠١١ ئان ده‌ ل فووارا كتێبان گۆت بوو، گه‌ر رۆماننڤیسه‌ك به‌رنیاس ل سه‌ر هه‌سكیفێ بنڤیسیت هه‌سكیف د بن ئاڤێ ده‌ نه‌ما. مرۆڤ دكاره‌ بێژه‌ گه‌ر رۆمانه‌كه‌ رۆمان ل سه‌ر ئه‌نفالێ بهاتا نڤیسین و ل زمانێن دیتر بهاتا وه‌رگه‌راندنێ ل دونیایێ ناڤوده‌نگ بدا. هه‌ر وها تراژه‌دیێن ڤان سالێن داویێن ب سه‌رێ ژنێن كوردێن ئێزدی ده‌ هاتن…

هوكمێ رۆمانێ ژ هوكمێ مه‌دیایێ نه‌ كێمتر و هه‌ر وها بۆ تێكلیێن ب مرۆڤاهیێ ره‌ بۆ ژیانه‌كه‌ مۆده‌رن و خوه‌ش ژی رۆمان موهیمه‌. ده‌نگبێژی و چیرۆكبێژی  د هه‌مان ده‌مه‌ ده‌  دبوون سه‌به‌ب هوكمێ ئێشێ ل بابوكالێن مه‌ كێم به‌، ئه‌و كاربن ب ئاوایێن جودا ل ژیانێ بنێرن، دل و هشێ خوه‌ به‌رفره‌هتر بكن. چاندا نڤیسكی، رۆمان، تێكلیێن ب ئه‌ده‌بیاتێ ره‌، ب ئه‌ده‌بیات دونیایێ ره‌ ژ هێلێن وه‌سا ڤه‌ ژی ئه‌ساسن.

ژ مێژده‌ تو د ناڤا وێژه‌یا كوردی ده‌یی، گه‌لۆ ئه‌م دكارن بێژن ئه‌ڤ كار ژێده‌رێ ژیانا ته‌یه‌، یان نا سه‌ده‌م چ نه‌؟

ژێده‌رێ ژیانا منه‌. د خۆرتانیا خوه‌ ده‌، رۆژه‌كێ وه‌ختا من رۆمانه‌كه‌ ئاناتۆله‌ فرانجه‌ خوه‌ند بوو، وێ كێلیێ من گۆت بوو، جیهانا من ئه‌ڤ جیهانه‌، ژ وێ رۆژێ شوون ڤه‌ ئه‌و هن پرسه‌ن ئه‌رژه‌نگێن من به‌رسڤا وان ب ده‌ست نه‌دخست، ل په‌ی خوه‌ندنا وێ رۆمانێ من هن به‌رسڤ ب ده‌ست خستبوون.

د ژیانا ته‌یا نڤیسكاریێ ده‌ تو دكاری بێژی ئه‌ز گه‌هشتمه‌ مافێ خوه‌ د وارێ كه‌د و خه‌باتێ ده‌، یان نه‌مافی ل ته‌ هاتیه‌ كرن؟

ژ په‌یڤا ماف، ژیانا خوه‌ فه‌هم دكم و دكارم بێژم تێرا خوه‌ گه‌هشتم مافێ خوه‌ چونكی ته‌ڤی راستیێن ژیانا كوردان ئه‌ده‌بیات بوو سه‌به‌ب ژیانا من هه‌ر زه‌نگین به‌. ئاریشه‌یێن نڤیسكارییێ هن راستیێن دن دهێلم ل ده‌را هان. خوه‌نده‌ڤانه‌كی هێژا رۆمانا من په‌رده‌ خوه‌ند بوو. بۆ من په‌یام شاند بوو و گۆت بوو، پشتی خوه‌ندنا په‌ردێ تێكلیێن من یێن مالباتی خوه‌شتر بوون! هورگلیێن وسا نێزكاهیا ل رۆمانێ و ل مافان دیار دكه‌.

گۆتنه‌ وه‌ یا داوی هه‌به‌، كه‌ره‌م بكن؟

وه‌ختا من رۆمانا مالا باز دنڤیسی، د لێكۆلینان ده‌ های ژێ چێ بووم میرێ به‌دلسیێ ئه‌ڤدال خان بۆ زانیار ل به‌دلسیێ بمینن گه‌له‌ك ده‌رفه‌ت پێشكێشی وان كرنه‌. ئیسمایل ئه‌بول ئیز باڤێ سیبه‌رنیتیكێیه‌. دونیا ئیرۆ ل سه‌ر فكره‌ن ئافرینه‌ر و نوو دمه‌شه‌. ئه‌ده‌بیات، خوه‌ندن، نڤیسین هه‌ر ل بیرا مرۆڤ به‌ چ. دڤێ ئه‌م پر هه‌ساس بن میراته‌ و چاڤكانی  نه‌هاتنه‌ ژ بیركرن. نفشه‌ك دو نفشێ ل دووێ ژ ئالی كولتوری ڤه‌ بێ بنگه‌ه و بێ زه‌مین بمینه‌ مخابن. ئیدیایا زمان و كولتورا كورد دژین ئان ژی  باوه‌ریێن جودا لێ دژین وه‌كی باخچه‌یه‌ك ل كێله‌كا باخچه‌یێن دیترێن دونیایێ بۆ مه‌ نه‌ ئیدیایه‌ك گران و بێ بنگه‌هه‌.

بهارا رۆمانا كورد دئێت لێ گه‌ره‌ك مرۆڤ های ژ له‌هیان هه‌بن!

گه‌له‌ك سوپاس ژبۆ به‌رسڤان.

ئه‌ز سوپاسیا ته‌ و ڕۆژنامه‌یا ئه‌ڤرۆ دكم كو هوون دبن سه‌به‌ب ئه‌ز كاربم ده‌رفه‌ت ب ده‌ست بێخم دا سلاڤه‌كێ ل خوه‌نده‌ڤانێن وه‌ بكم…

57

هنده‌ك راپورت و ڤه‌كولین دده‌نه‌ دیاركرن كو خه‌لك دكه‌ڤنه‌ هنده‌ك شاشی یێن سڤك و زیانێ‌ ل سپییاتیا ددانێن وان دكه‌ن، ڤه‌كولین هوشداریێ‌ دده‌ن 10 تشت هه‌نه‌ پێدڤیه‌ هه‌ر كه‌سه‌كی ئاگه‌ه ژێ‌ هه‌بیتن چونكو گه‌له‌ك كارتێكرنێ‌ ل ددانان دكه‌ن، ژوانژی:

1-            مێشتنا ئه‌و به‌فرا دناڤ ته‌زیاتیان دا هه‌ی: چونكو پێتیبوونا وێ‌ به‌فرێ‌ و ته‌زیاتیا وان دشێن ب شێوه‌كێ‌ راسته‌وخو ببنه‌ ئه‌گه‌رێ‌ شكه‌ستنا ددانان.

2-            خوارنا فێقیێن هشككری: پتریا جاران ژێده‌رێن ترشیاتیێ‌ دناڤدا كارتێكرنێ‌ ل ددانان دكه‌ن پتر كو  ب ددانانڤه‌ بمینن، ئه‌ڤه‌ژی دبیته‌ ئه‌گه‌رێ‌ مه‌ترسیێ‌ زێده‌بوونا مه‌ترسیێن ب ددانان دكه‌ڤن.

3-            گه‌له‌ك ڤه‌خوارنا ئاڤا گه‌رم و نیموكان: تشتێ‌ دیار ئه‌وه‌ كو ئه‌و ددانان پنر دكه‌ن و ره‌نگێ‌ وان د گوهورن، هه‌روه‌سا دبنه‌ ئه‌گه‌رێ‌ كرمیبوونا ددانان و رزینا وان.

4-            مه‌له‌ڤانیكرن: یا دیاربووی ئه‌و كه‌رستێن كیمیاوی یێن دناڤ سه‌رشوویێن مه‌له‌ڤانگه‌هان دا دهێنه‌ دانان و ب تایبه‌ت كولور، په‌یوه‌ندیه‌كا ئێكسه‌ر ب ژناڤچوونا قاتێ‌ مینا یێ‌ ددانی هه‌یه‌.

5-            ب كارئینانا فرچێن دڕ و دژوار: هنده‌ك ژ خه‌لكی وه‌سا هزردكه‌ن كو هندی فرچه‌ بهێزتربیت دێ‌ باشتربیت، ئه‌ڤه‌ هزره‌كا شاشه‌، یا هاتیه‌ پشتراستكرن كو پشتی ب كارئینانا وان فرچه‌یان ددان تووشی حه‌ساسیێ‌ دبن و ئاریشه‌ د پدی یێن ددانان دا په‌یدادبن.

6-            گه‌له‌ك ب كارئینانا فرچێن ددانا: یا دروست ئه‌وه‌ رۆژێ‌ دو هه‌تا سێ‌ جاران فرچه‌ بو ددانی بهێته‌ بكارئینان، داكو چ ئاریشه‌ ژێ‌ په‌یدانه‌بن.

7-            گه‌له‌ك خوارنا فێقیێن ترش: ژبه‌ر ترشاتیێ‌ دبنه‌ ئه‌گه‌رێ‌ خوارنا ددانان، یا باشتر ئه‌وه‌ فێقی ده‌مێن ژێك دوور بهێته‌ خوارن داكو ئه‌و ئاریشه‌ په‌یدانه‌بیت.

8-            مودێلا كونكرنا ئه‌زمانی و لێڤا: دبیته‌ ئه‌گه‌رێ‌ ژێكفربوونا ددانان.

9-            ب كارئینانا ددانان وه‌كو ئامراز: وه‌كو ب كارئینانا وان بو ڤه‌كرنا حه‌بلا، راكرنا تشتا لسه‌ر جاما، ڤه‌كرنا قودیكێن چبسا و شیشێن ڤه‌خوارنا و كێشانا تشتا، دبنه‌ ئه‌گه‌رێ‌ شكه‌ستنا ددانان.

10-          مه‌ی ڤه‌خوارن: كارتێكرنێن نه‌با لسه‌ر ددانان هه‌نه‌، چونكو ژ تری دهێنه‌ چێكرن كو فێقیه‌كێ‌ ترشه‌ و هه‌كه‌ ئه‌و كه‌سێ‌ مه‌ی ڤه‌دخوت دده‌زێ‌ خوه‌ ژی وه‌رده‌ت بو تامێ‌، هێشتا كارتێكرنا وی پتر لێدهێت.

پیڤاز بو چاره‌سه‌ریا گه‌له‌ك نه‌خۆشیان دهێته‌ ب كارئینان

ئه‌ڤرۆ، به‌رپه‌رێ‌ ساخله‌میێ‌:

  • گه‌له‌ك ره‌نگێن پیڤازان هه‌نه‌ بۆ نموونه‌ پیڤازێن زه‌ر و سۆر و كه‌سك و سپی و هه‌ر ئێكێ‌ تاما خوه‌ یا تایبه‌ت هه‌یه‌ كو هنده‌ك ژێ‌ گه‌له‌ك د دژوارن و هنده‌ك ژی د شرینن، دشیاندایه‌ پیڤاز ب خاڤی و بژارتی بهێته‌ خوارن یان بهێته‌ كه‌لاندن، هه‌روه‌سان دشیاندایه‌ ل سه‌ر زه‌لاته‌ و گه‌له‌ك جورێن خوارنێ‌ بهێته‌ زێده‌كرن.
  • مفایێن ب كارئینان و خوارنا پیڤازێ‌ بۆ ساخله‌میا مرۆڤی گه‌له‌كن و بۆ چاره‌سه‌ریا گه‌له‌ك نه‌خۆشیێن به‌ربه‌لاڤ دهێته‌ ب كارئینان بێی كو كارتێكرنێن لاوه‌كی ل دووڤ خۆ بهێلیت و ژوان نه‌خۆشیان ژی ( به‌رسه‌رمابوون، كوخك، ره‌بۆ، نه‌خۆشیێن به‌كتری، ئێشێن دلی، ئاریشه‌یێن هه‌ناسێ‌، كێم خوری، ره‌قبوونا ده‌مارێن خوینێ‌، هه‌ودانێن هه‌ناسێ‌، هه‌ستداری) دیسان هاریكاره‌ بۆ ب وه‌رارئێخستنا به‌كتریایێن باش و كوشتنا به‌كتریایێن ب زیان ئه‌وێن دناڤ قولونێ‌ دا هه‌ین.
  • پیڤاز ب پێكهاتێن خۆ یێن بهێزڤه‌ دهێته‌ نیاسین ب هێزترین ژێده‌رێن خوارنێ‌ ئه‌وێن به‌رهنگاریا په‌نجه‌شێرێ‌ و وه‌رارا وه‌ره‌مان دناڤ له‌شیدا دكه‌ن، و ئه‌و وه‌لاتێن گه‌له‌ك پیڤاز لێ‌ دهێنه‌ چاندن ژوان وه‌لاتانه‌ ئه‌وێن په‌نجه‌شێر دناڤدا یا كێم بیت، بۆ نموونه‌ ل وه‌لاتێ‌ جورجیا كو گه‌له‌ك پیڤاز لێ‌ دهێنه‌ چاندن رێژا په‌نجه‌شێرا گه‌ده‌ی ل وێرێ‌ ناگه‌هیته‌ 1,5% ژی.
  • راسته‌ ل سه‌ر ئاستێ‌ جیهانێ‌ گه‌له‌ك ڤه‌كولین ل سه‌ر پیڤازێ‌ یێن هاتینه‌ كرن، به‌لێ‌ پێدڤیه‌ ب شێوه‌یه‌كێ‌ هه‌ڤسه‌نگی بهێته‌ خوارن، ژبه‌ركو گه‌له‌ك ب كارئینانا وێ‌ ره‌نگه‌ ببیته‌ ئه‌گه‌رێ‌ هنده‌ك ئاریشه‌یێن ساخله‌میێ‌ یێن سڤك وه‌كو بێهنته‌نگیێ‌ و ته‌نگه‌زاریێن گه‌ده‌ی.

9

ئه‌ڤرۆ، به‌رپه‌رێ‌ ساخله‌میێ‌:

هه‌لبه‌ت ل هه‌یڤا ره‌مه‌زانێ‌‌‌ خه‌لك گه‌له‌ك هه‌ست ب تێهنیبوونێ‌‌ دكه‌ن، پرسیار ل ڤێرێ‌‌‌ ئه‌ڤه‌یه‌، ئه‌م دێ‌‌‌ چاوان هاریكاریا له‌شێن خوه‌ كه‌ین كو ئاڤێ‌‌‌ ب پارێزیت و مه‌ پال ‏نه‌ده‌ت كو ئاڤیێ‌‌ ڤه‌خووین یان هه‌ست ب تێهنیبوونێ‌‌‌ بكه‌ین.‏

هه‌ر كه‌سه‌ك ژ مه‌ شیان هه‌نه‌ هاریكاریا خوه‌ بكه‌ین كو ئاڤێ‌‌‌ د له‌شێ‌‌‌ خوه‌ دا ب پارێزین و هه‌ست ب تێهنیبوونێ‌‌‌ ‏نه‌كه‌ین، ئه‌وژی ب دووڤچوونا هنده‌ك رێیان داكو پتر هه‌ست ب تێهناتییێ‌‌ نه‌كه‌ین.‏

  • هه‌ڤالێن مه‌ یێن دژی تێهنیبوونێ‌‌‌:‏

‏* ئاڤ: سه‌ركێشا هه‌موو شله‌مه‌نیانه‌ و چ شله‌مه‌نیێن دیتر جهێێ‌ ئاڤێ‌‌‌ ناگرن، شاره‌زا شیره‌تان ل مه‌ دكه‌ن كو ‏رۆژانه‌ دو لیترێن ئاڤێ‌‌‌ ڤه‌خوین و ب تایبه‌ت هه‌كه‌ گه‌له‌ك خوهدان ل له‌شێ‌‌‌ مه‌دا په‌یداببیت، باشتره‌ ل ده‌مێ‌‌‌ ‏سه‌ره‌ده‌رییێ‌‌ دگه‌ل ئاڤێ‌‌‌ دكه‌ین ب ڤی ره‌نگی بیت:‏

– نابیت ب چ ره‌نگه‌كی تو بوتلێ‌‌‌ ئاڤێ‌‌‌ ڤه‌كری بهێلی بۆ ده‌مه‌كێ‌‌‌ درێژ، ژبه‌ركو ئه‌و به‌كتریایێن دناڤ ده‌ڤێ‌‌‌ مه‌ و ‏ده‌وروبه‌رێن مه‌ ره‌نگه‌ دناڤدا چالاك ببن و ببنه‌ ژێده‌رێ‌‌‌ نه‌خۆشیان.‏

– هه‌كه‌ ته‌ڤیا دوباره‌ ئاڤێ‌‌ بكه‌یه‌ بوتلی، باشتره‌ قه‌پاغێ‌‌‌ وی و ده‌وروبه‌رێن قه‌باغی باش ب ئاڤا گه‌رم و سابوونێ‌‌‌ ‏بشووی.‏

– تو دشێی هنده‌ك تشتا ل سه‌ر هه‌ر كوپه‌كێ‌‌‌ ئاڤا تو ڤه‌دخووی زێده‌بكه‌ی، وه‌كو نیموكا و نه‌عنایێ‌‌‌ و زه‌نجه‌بیلێ‌‌.‏

– ژبۆ خوه‌ قورتالكرنێ‌‌‌ ژ تاما كلۆری، باشتره‌ ئاڤێ‌‌‌ بدانیه‌ دناڤ ئامانه‌كێ‌‌‌ به‌رفره‌ه دا بۆ ده‌مێ‌‌‌ ده‌مژمێره‌كێ‌‌‌ بهێله‌ ‏به‌ری ڤه‌خووی.‏

‏* شله‌مه‌نی ب هه‌موو ره‌نگێن خوه‌ ڤه‌، ب تایبه‌ت ڤه‌خوارنێن وه‌كو خوشاڤا و شه‌ربه‌تا فێقیێ‌‌‌ سروشتی كو خوێ‌‌‌ ‏دناڤدا هه‌یه‌ دروسته‌ تو ب كاربینی، شیره‌تان خۆ دوور بكه‌ن ژ شه‌ربه‌تێن ده‌ستكرد، ژبه‌ركو گه‌له‌ك شه‌كر دناڤدا هه‌یه‌ و زیانێن مه‌زن دگه‌هینن ساخله‌میا مرۆڤی و هه‌ستداریێ‌‌‌ ‏په‌یدادكه‌ن.‏

* زه‌رزه‌وات و فێقیێ‌‌‌ گه‌هشتی: دێ‌ گه‌له‌ك باش بیت ب شه‌ڤێێ‌ و ل ده‌مێ‌‌‌ پاشیڤێ‌‌‌ تو فێقی و زه‌رزه‌واتی بخووی، ‏ژبه‌ركو گه‌له‌ك ئاڤ دناڤدا هه‌یه‌ و بۆ ده‌مه‌كێ‌‌ درێژ ئه‌و ئاڤ دناڤ رووڤیكان دا دمینیت و مرۆڤ هه‌ست ب برسیبوون ‏و تێهناتییێ‌‌ ناكه‌ت.‏

* گیروكرنا پاشیڤێ‌‌: باشتره‌ پاشیڤ ل وه‌ختێ‌‌ خوه‌ بهێته‌ خوارن كو ژ نیڤ شه‌ڤ پێدابیت، داكو رۆژیگر بشێت ‏به‌رهنگاریا تێهنیبوونێ‌‌‌ بكه‌ت و ب تایبه‌ت ل رۆژێن ئێكه‌م یێن رۆژیگرتنێ‌‌‌ و هندی خوارنا پاشیڤێ‌‌‌ سڤكتر بیت ‏هه‌لبه‌ت باشتره‌.‏

website security
WP Facebook Auto Publish Powered By : XYZScripts.com