ئامێدیێ، مه‌حمود نهێلی:

ل ژێر چاڤدێری و به‌رهه‌ڤبوونا د. عه‌لی ته‌ته‌ر، پارێزگارێ دهۆكێ و وارشین سه‌لمان محه‌مه‌د، ده‌ڤه‌ردارێ‌ ئامێدیێ و هه‌ژماره‌كا به‌رپرسێن دام و ده‌زگه‌هێن میری و حزبی به‌رێ بنیاتی بۆ هه‌ژماره‌كا پرۆژان ل سنوورێ ده‌ڤه‌رداریا ئامێدیێ هاته‌ دانان و هه‌ژماره‌كا پرۆژه‌یان ژی هاتنه‌ ڤه‌كرن.

وارشین سه‌لمان، ده‌ڤه‌ردارێ‌ ئامێدیێ بۆ رۆژناما ئه‌ڤرۆ دیار كر، ئه‌و پرۆژه‌یێن هاتینه‌ ڤه‌كرن و به‌رێ بنیاتی بۆ هاتیه‌ دانان، هه‌موو د گرنگ و پێدڤینه‌ بۆ ده‌ڤه‌رێ و گۆت: “به‌رێ بنیاتی بۆ پرۆژه‌یێ ئاڤاكرنا سه‌ربرخانه‌كا مودرێن ل كۆمه‌لگه‌ها قه‌دشێ ل ناوچه‌داریا سه‌رسنكێ ب گوژمێ 679 ملیۆن و 94 هزار دیناران هاته‌ دانان، به‌رێ بنیاتی بۆ پرۆژه‌یێن چێكرنا ئاڤاهیێ پشكا پۆلیسێن هاتنوچوونا ئامێدیێ و ئاڤاهیێ پشكا مۆله‌تا شۆفێریێ ل ده‌ڤه‌رداریا ئامێدیێ و چێكرنا دیوارێن پشته‌ڤان یێن رێیا ده‌رگه‌هێ‌ سه‌ره‌كی یێ باژێرێ ئامێدیێ ب گوژمێ زێده‌تری ملیاره‌ك و 700 ملیۆن دیناران هاته‌ دانان”.

ده‌ڤه‌ردارێ‌ ئامێدیێ دیار ژی كر كو پرۆژه‌یێ رێكا بانیا چه‌لكێ ل ناوچه‌داریا دێره‌لۆكێ و پرۆژه‌یێ موه‌لیدێن كاره‌بێ و دابینكرنا گازوایلێ ل ناوچه‌داریا چه‌مانكێ كو ژلایێ كۆمپانیا (HKN) یا په‌ترۆلێ ڤه‌ هاتیه‌ چێكرن، هاتنه‌ ڤه‌كرن.

دهێته‌ زانین كو ئه‌و پرۆژه‌یێن ل سالا بۆری پشتی سه‌ره‌دانا جه‌نابێ سه‌رۆكێ حكومه‌تا هه‌رێما كوردستانێ بۆ ده‌ڤه‌رداریا ئامێدیێ رازیبوون ل سه‌ر هاتیه‌ كرن و د هێنه‌ بجهئینان، ب گوژمێ زێده‌تری 303 ملیار دینارانه‌ و پڕانیا وان ژی ب دووماهی هاتینه‌.

دهۆك، له‌زگین جوقی:

رێڤه‌به‌رێ‌ گشتیێ‌ گه‌شتوگوزارێ‌ ل پارێزگه‌ها دهۆكێ‌ به‌حسێ‌ ستراتیجیه‌تا پێشخستنا گه‌شتوگوزاری دكه‌ت و دیار كر كو ستراتیجه‌تا دهۆكێ‌ دا كار هاتیه‌ كرن مفا ژ دابونه‌ریت و كه‌لتور و جهێن شوونواری یێن پارێزگه‌ها دهۆكێ‌ بهێته‌ دیتن و گۆت: پێدڤیه‌ وه‌به‌رهێنان د گه‌شتوگوزارێ‌ دا بهێته‌ كرن، ئه‌و ژی فرۆكخانا بهێنه‌ دروستكرن و ره‌وشه‌نبیریا گه‌شتوگوزارێ‌ به‌لاڤ بیت و ده‌مێ‌ گه‌شتیار دهێنه‌ ناڤ دهۆكێ‌ ده‌رگه‌هه‌ك هه‌بیت وه‌كو باغچه‌ و دارستانێ‌ بیت، ده‌مێ‌ گه‌شتیار قه‌ستا دهۆكێ‌ دكه‌ن هه‌ست بكه‌ن یێن هاتینه‌ ناڤ باژێره‌كێ‌ گه‌شتیارێ‌ دا.

د. خه‌یری عه‌لی ئوسۆ، رێڤه‌به‌رێ‌ گشتی یێ‌ گه‌شتوگوزارێ‌ ل پارێزگه‌ها دهۆكێ‌ بۆ ئه‌ڤرۆ دیار كر، پشتی چه‌ند هه‌یڤان من شیا ستراتیجیه‌كێ‌ گه‌شتوگوزارێ‌ بۆ پارێزگه‌ها دهۆكێ‌ به‌رهه‌ڤ بكه‌م، ئه‌ڤ ستراتیجه‌ته‌، ژ چار چاپته‌را پێك دهێت، د چاپتره‌كی دا پێناسیا گه‌شتوگوزارێ‌ هاتیه‌ كرن، پاشی گرنگیا گه‌شتوگوزارێ‌ و جۆرێن گه‌شتوگوزارێ‌ هاتیه‌ كرن، ل دووڤ دا ژی به‌حسێ‌ قه‌زایێن پارێزگه‌ها دهۆكێ‌ دگه‌ل ئیدارا سه‌ربه‌خۆیا زاخۆ هاتیه‌ كرن و به‌حسێ‌ وان تشتان هاتیه‌ كرن یێن سه‌رنجا گه‌شتیاران رادكێشن، ئه‌و ژی پێنچ تشت هه‌نه‌، وه‌كو جهێن سرۆشتی و ئاینی و شوونواری و كۆمه‌لایه‌تی، هه‌روه‌سا ژی خالێن بهێز یێن گه‌شتوگوزارێ‌ هاتینه‌ ده‌ستنیشانكرن و 41 ستراتیجیه‌ت یێن هاتینه‌ دانان بۆ پێشخستنا گه‌شتوگوزارێ‌ ل دهۆكێ‌”.

ده‌رباره‌ی پرۆژه‌یێن هاتینه‌ پێشنیازكرن بۆ پێشخستنا گه‌شتوگوزارێ‌ ل دهۆكێ‌،  د. خه‌یری عه‌لی ئوسۆ، گۆت: پێدڤیه‌ وه‌به‌رهێنان د گه‌شتوگوزارێ‌ دا بهێته‌ كرن، ئه‌و ژی فرۆكخانا بهێنه‌ دروستكرن و ره‌وشه‌نبیریا گه‌شتوگوزارێ‌ به‌لاڤ بیت و ده‌مێ‌ گه‌شتیار دهێنه‌ ناڤ دهۆكێ‌ ده‌رگه‌هه‌ك هه‌بیت وه‌كو باغچه‌ و دارستانێ‌ بیت، ده‌مێ‌ گه‌شتیار قه‌ستا دهۆكێ‌ دكه‌ن هه‌ست بكه‌ن یێن هاتینه‌ ناڤ باژێره‌كێ‌ گه‌شتیارێ‌ دا.

زێده‌تر دبێژیت: “پێدڤیه‌ گرنگیێ‌ بده‌ینه‌ فلكلورێ‌ ده‌ڤه‌رێ‌ و موزه‌خانه‌كا مه‌زن بهێته‌ چێكرن، ئه‌ڤ موزه‌خانه‌ یا پێكهاتی بیت ژ كه‌لتورێ‌ باب و باپیران كو باب و بابیرا ب درێژاهیا میژوویێ‌ دا چێكرینه‌ هه‌تا ئه‌ڤرۆكه‌ هه‌موو بهێته‌ نیشادان گه‌شتیاری ببینن، بزانن ئه‌م خۆدان دیرۆكه‌كا كه‌ڤنارین، هه‌روه‌سا ژی شوره‌ش و چه‌ك پێشمه‌رگه‌ی بكارئینایی بۆ به‌ره‌ڤانیكرنێ‌ ژ ئاخا كوردستانێ‌ و جل و به‌رگێن پێشمه‌رگه‌ی تێدا بهێنه‌ پاراستن، هه‌روه‌سا د موزه‌خانه‌كێ‌ دا كه‌لتور و دابونه‌ریتێن هه‌موو ئاین و نه‌ته‌وه‌یان بهێته‌ دانان، ئه‌م یێ‌ كاردكه‌ین ئه‌ڤ ستراتیجیه‌تا نوی بكه‌ڤته‌ دكاریدا، دا كو گه‌شتیار پتر قه‌ستا پارێزگه‌ها دهۆكێ‌ بكه‌ن”.

ئاماژه‌ دا وێ‌ چه‌ندێ‌ ژی، ل شێخان چه‌ند شه‌ر چێبووینه‌ هه‌تا دهێته‌ گۆتن سه‌فینا نوح ل شێخان ده‌ستپێكریه‌، ل مه‌هه‌تێ‌ شه‌رێ‌ گوگل چێبویه‌ و سه‌نحاریب پره‌ك چێكریه‌ هه‌ر ژ جیروانا هه‌تا دگه‌هته‌ مووسل ئاڤ تێدا بریه‌ مووسل، هه‌تا 65 كیلۆمه‌تران درێژاهی هه‌یه‌، ئه‌ڤه‌ گرنگه‌ وه‌كو مێژوو بهێنه‌ نیشادان بۆ گه‌شتیاران، هه‌روه‌سا ل قه‌زا ئامێدیێ‌ ژی چه‌ندین جهێن گرنگ یێن شوونواری هه‌نه‌، وه‌كو قوتابخانا قوبه‌هان و ده‌رگه‌هێ‌ ئامێدیێ‌ و گه‌له‌ك جهێن دی ل زاخۆ ژی ب هه‌مان شێوه‌ تشتێن كه‌ڤنار و كه‌لتوری و شوونواری مشه‌ هه‌نه‌، ل ئاكرێ‌ ژی زۆر شوونوار و كه‌لتور هه‌یه‌ ئه‌م یێ‌ كار دكه‌ین مفا بۆ كه‌رتی گه‌شتوگوزارێ‌ ژی بهێته‌ وه‌رگرتن.

رێڤه‌به‌رێ‌ گشتیێ‌ گه‌شتوگوزارێ‌ ل پارێزگه‌ها دهۆكێ‌ ئاشكه‌را كر، چه‌ندین باژێرین گه‌شتیاری هاتینه‌ پێشنیازكرن ل سه‌رانسه‌رێ‌ پارێزگه‌ها دهۆكێ‌ بهێنه‌ چێكرن، نوكه‌ ستراتیجیه‌ته‌ك هاتیه‌ دانان دا دێره‌بوون هاتیه‌ ده‌ستنیشانكرن بۆ چێكرنا باژێرین گه‌شتیاری، چونكو دێره‌بوون دكه‌ڤیته‌ سنورێ‌ هه‌رێما كوردستانێ‌ و توركیا و سوریا دا ل قه‌زا ئاكرێ‌ و ناحیا سه‌رسنكێ‌ ژی باژێرین گه‌شتیاری بهێنه‌ دروستكرن، هه‌روه‌سا مه‌ كاركریه‌ یاریگه‌هێن ته‌پاپێ‌ بهێنه‌ چێكرن، چونكو دبیت چه‌ند سالێن بهێت هه‌رێما كوردستانێ‌ یاریگه‌هه‌كا وه‌كو كاس عه‌ره‌ب یان كاس خه‌لیج ل دهۆكێ‌ ئه‌نجام بده‌ت و گۆت ژی: ل سالا 2019ێ‌ هه‌تا 500 هزار گه‌شتیاران قه‌ستا پارێزگه‌ها دهۆكێ‌ كرینه‌”.

دینارته‌، ره‌مه‌زان زه‌كه‌ریا:

سالانه‌ دگه‌ل هاتنا وه‌رزێ بۆهارێ وه‌لاتی بۆ كۆمكرنا به‌رهه‌مێ سروشتی یێ چیایی رۆژانه‌ ب مه‌به‌ستا كۆمكرنێ قه‌ستا ده‌شت و چیایێن ده‌ڤه‌رێ دكه‌ن و ل دووڤ را وی به‌رهه‌مێ رۆژانه‌ كۆمدكه‌ن دفرۆشن و خواسته‌كا باش لسه‌ر هه‌یه‌، وه‌لاتی ژبلی فرۆتنێ ل مال ژی دخۆن.

یاسین حه‌كیم، وه‌لاتیه‌كێ ده‌ڤه‌رێیه‌ بۆ ئه‌ڤرۆ گۆت: سالانه‌ ل سه‌رێ هه‌یڤا ئادارێ ب مه‌به‌ستا كۆمكرنا گیایێن بۆهاری قه‌ستا چیا دكه‌ین ب مه‌به‌ستا ب ده‌ستڤه‌ئینانا گژوگیایێ بۆهارێ، وه‌ك چۆرین و سترك و كاری و كه‌نگر و به‌رده‌وام ئه‌م ڤان به‌رهه‌مانه‌ كۆمدكه‌ین بۆ خوارنێ و فرۆتنێ بازارێ وان گه‌له‌ك یێ خۆشه‌ و خواسته‌كا باش ل سه‌ر هه‌یه‌، هه‌موو كه‌س نه‌شێن ڤان گژوگیا ب ده‌ستخۆڤه‌بینن، ژ به‌ر كو ل جهێن ئاسی دهێن به‌لێ چه‌ندین ساله‌ ل ڤی وه‌رزی ئه‌م ڤان به‌رهه‌ما كومدكه‌ین و ل دووڤ بهایێ رۆژێ دفرۆشین و به‌رهه‌مێن رۆژانه‌ ژی بهایێ وان دیارنینه‌ و گوهۆرین ب سه‌ر دا دهێن.

ئه‌ندازیار مه‌هدی ته‌ها، به‌رپرسێ هۆبا چاندنا دینارته‌ بۆ ئه‌ڤرۆ گۆت: ده‌ڤه‌را دینارته‌ یا ب ناڤ و بانگه‌ بۆ به‌رهه‌مێن سروشتی یێن گژوگیایی، وه‌لاتی سالانه‌ ل ڤی وه‌رزی ب مه‌به‌ستا كۆمكرنا ڤان به‌رهه‌مێن سروشتی ب رێژه‌كا باش قه‌ستا چیا دكه‌ن بۆ كۆمكرنا گیایی و ب مه‌به‌ستا خوارنێ و فرۆتنێ و بازارێ وی یێ خۆشه‌ و خواسته‌كا باش لسه‌ر هه‌یه‌. ئه‌و به‌رهه‌مێن ڤان رۆژا لبه‌ر ده‌ست كاریه‌ و كه‌نگر و سترك و پشتی چه‌ند رۆژه‌كێن دی چه‌ندین جۆره‌ گژوگیایێ دی ژی دێ شوون بیت و وه‌لاتی ب بهایێ رۆژێ دفرۆشنه‌ گومركێن ده‌ڤه‌رێ و دچیته‌ پارێزگه‌هێن دن یێن هه‌رێمی و ئیراقێ ژی.

ناڤبری گۆت ژی: وه‌ك سالێن به‌رێ وه‌لاتی ب ئازادی و ئارامی نه‌شێن قه‌ستا چیا بكه‌ن، ژبه‌ر وێ ترسا به‌رده‌وام ل ده‌ڤه‌رێ هه‌ی، به‌لێ نوكه‌ دچنه‌ وان جهێن كو چو مه‌ترسی لسه‌ر نه‌بن و وه‌لاتی ب مه‌به‌ستا فرۆتنێ پتر قه‌ستا چیا دكه‌ن ئه‌گه‌ر چو مه‌ترسی ل سه‌ر وان نه‌بوویه‌ دا پتر قه‌ستا چیا كه‌ن و گیا پتر هێنه‌ كۆمكرن.

ژینگه‌پارێز تاهر سالح، ل دوو پاراستنا گژوگیایێ بۆهاری بۆ ئه‌ڤرۆ گۆت: سالانه‌ ل وه‌رزێ بۆهاری هژماره‌كا زۆرا وه‌لاتیان قه‌ستا چیا دكه‌ن ب مه‌به‌ستا كۆمكرنا گژوگیایی، به‌لێ مخابن هنده‌ك كه‌س بێی كو هه‌ست ب زیانێن تێكدانا ژینگه‌هێ بكه‌ن ئه‌و گژوگیایێ هه‌ی ل چیا ب بنكڤه‌ دئیننه‌ ده‌رڤه‌ و ل جهێن تایبه‌ت دچینن، ئه‌ڤه‌ دبیته‌ ئه‌گه‌رێ تێكچوون و ژناڤبرنا ژینگه‌هێ، دخوازین ئه‌و وه‌لاتیێن قه‌ستا چیا دكه‌ن ب كۆمكرنا گژوگیایی ب تنێ گیایی ببرن و بنكێن گیایی نه‌ئیننه‌ ژ ده‌رڤه‌، بۆ وێ چه‌ندێ گژوگیا كێم نه‌بیت و مه‌ترسی ل سه‌ر دروست نه‌بیت ژناڤ نه‌چیت، بۆ وێ چه‌ندێ سالانه‌ ئه‌ڤ گژوگیایه‌ بمینن پێدڤیه‌ بنكێن وان بهێنه‌ پاراستن.