NO IORG
Authors Posts by naci bedel

naci bedel

15011 POSTS 0 COMMENTS

9

ئه‌ڤرۆ، نه‌وزاد هلۆری:

دهێته‌ چاڤه‌ڕێ‌ كرن قاره‌مانێ‌ له‌شجوانیێ‌ ل كێشوه‌رێ‌ ئاسیا و ستێرا پارێزگه‌ها دهۆكێ‌ حجی رێكانی پشكداری دو قاره‌مانیێن نێڤده‌وله‌تی یێن ڤه‌كری بیت ئه‌وا دێ‌ ل هه‌ردو وه‌لاتێن ئه‌مریكا و ئسپانیا هێته‌ ئه‌نجامدان.

د داخویانیه‌كێدا كاپتن و یاریزانێ‌ ناڤهاتی بۆ رۆژناما ئه‌ڤرۆ گۆت: بڕیاره‌ ل هه‌یڤا تیرمه‌ه و ته‌باخا بهێت پشكداری دو قاره‌مانیێن گرنگ یێن جیهانی ل هه‌ردو وه‌لاتێن ئه‌مریكا و ئسپانیا بكه‌م ئه‌وا بناڤێ‌ قاره‌مانیا ئارمۆ كلاسیك یا نێڤده‌وله‌تی وه‌كو یاریزانێ‌ یاریا له‌شجوانیێ‌ دێ‌ پشكداربین و ب ئومێدین بشێن سه‌ركه‌فتنێ‌ ده‌ستخوڤه‌ بینم، هه‌روه‌سا لایه‌نێن په‌یوه‌ندیدار به‌رهه‌ڤیا خوه‌ دیاركریه‌ و بزاڤا كه‌ن بۆ گه‌ره‌نتیا پشته‌ڤانیێ‌ پێخه‌مه‌ت ڤێ‌ قاره‌مانیێ‌.

حجی رێكانی ئه‌وچه‌نده‌ ژی دیاركر دێ‌ بزاڤا كه‌ت سێ‌ تیما بۆ یاریا له‌شجوانیێ‌ ل پارێزگه‌ها دهۆكێ‌ دروست كه‌ت و گۆت: مه‌ تیمه‌كا ئافره‌تان ژی بۆ یاریا له‌شجوانیێ‌ دروستكریه‌ و پێشتر ژی پشكداری قاره‌مانیێن كوردستان و ئیراقێ‌ بووینه‌ و ده‌ستكه‌فت ژی ده‌ستخوڤه‌ ئینایه‌ و ل به‌ره‌ ئه‌وێ‌ تیمێ‌ پشكداری قاره‌مانیه‌كا جیهانی  بكه‌ین بۆ هه‌یڤا ئادارا بهێت، ئومێده‌وارین كو ده‌مێن داهاتی بشێن كارێن باشتر بۆ وه‌رزشا كوردستانێ‌ بكه‌ین.

ل دوور هاریكاریێن وی بۆ یانا شێلادزێ‌ یا وه‌رزشی ژی گۆت: هه‌ر ژ ده‌ستپێكا دامه‌زراندنا یانا شێلادزێ‌ مه‌ به‌رهه‌ڤیا خوه‌ بۆ هه‌موو هاریكاریه‌كێ‌ دیاركریه‌، د نوكه‌ دا بزاڤێ‌ دكه‌ین كو ب رێیا خشته‌كێ‌ گونجایی كار ل سه‌ر شیانێن یارێزانێن یانا شێلادزێ‌ بكه‌ین ب تایبه‌تی ژ روویێ‌ نوژداریا وه‌رزشی و خوارن و ڤه‌خوارن و پێگه‌هاندنا وان ژ روویێ‌ له‌شی ڤه‌.

20

ئه‌ڤرۆ،

یاریزانێ‌ تیما كاراتێ‌ یا یانا سه‌نحاریب هونه‌ر جه‌بار ب فه‌رمی هاته‌ داخوازكرن بۆ ناڤ رێزێن هه‌لبژارتیێ‌ ئیراقێ‌ وه‌كو یێ‌ ئێكانه‌ ژ پارێزگه‌هێ‌ و شیایی د ڤاڤارتنێن دووماهیا قاره‌مانیێ‌ دا پلا ئێكێ‌ ل سه‌ر ئاستێ‌ كێشا 60كگم بۆ ژیێ‌ لاوان.

لدور ڤێ‌ یه‌كێ‌ یاریزانێ‌ ناڤهاتی بۆ رۆژناما ئه‌ڤرۆ دیاركر ئه‌و كه‌یفخووشه‌ وه‌كو یاریزانێ‌ ئێكانه‌ یێ‌ پارێزگه‌هێ‌ و یانا سه‌نحاریب چوویه‌ د ناڤ رێزێن هه‌لبژارتیێ‌ ئیراقێ‌ دا و ئه‌ڤچه‌نده‌ ژی ب سانه‌هی نه‌بوو به‌لكو ب زه‌حمه‌ته‌كا مه‌زن ل گه‌ل راهێنه‌رێ‌ خوه‌  د ڤاڤارتنێن دووماهیێ‌ دا سه‌رباری ئه‌م سێ‌ یاریزانێن یانێ‌ بووین لێ‌ رژدی و ئارمانجێن من شیام بگه‌همه‌ هیڤیێن خوه‌ ژبه‌ركو دێ‌ هه‌لبژارتیێ‌ ئیراقێ‌ پشكداری قاره‌مانیێن نێڤده‌وله‌تی و عه‌ره‌بی بیت.

ناڤهاتی ژی دیاركر ئه‌وی پشكداری ڤاڤارتنێن دووماهیێ‌ ب كێشا 60كگم ل سه‌ر ئاستێ‌ لاوان كر كو 13 یاریزانا هه‌ڤڕكی دكرن و رێزا ئێكێ‌ ب ده‌ستخوه‌ڤه‌ بینت و گۆت: پشتی هاتینه‌ داخوازكرن بڕیاره‌  د ده‌مێن بهێت دا كه‌مپه‌كێ‌ راهێنانێ‌ بهێته‌ دانان پێخه‌مه‌ت ئه‌و یاریزانێن ئێكێ‌ و دویێ‌ بهێنه‌ پارڤه‌كرن ل سه‌ر قاره‌مانیێن داهاتی.

8

ئه‌ڤرۆ،

ده‌رئه‌نجامێ‌ شه‌ڕێ‌ وه‌لاتێ‌ رۆسیا ل سه‌ر ئۆكراینێ‌ و بزاڤێن داگیركرنا وێ‌ چه‌ند وه‌لاتێن ئۆرۆپا ب ده‌زگه‌هێن خوه‌ یێن وه‌رزشی ڤه‌ و ئێكه‌تیا یۆفا بڕیار دا په‌یوه‌ندیێن خوه‌ ب هه‌موو كارێن وه‌رزشی و بازرگانی و بازاركرنێ‌ ل گه‌ل رۆسیا ب راوه‌ستینن هه‌تا ده‌مه‌كێ‌ نه‌ دیار.

ل ده‌ستپێكێ‌ ئێكه‌تیا ته‌پا پیێ‌ یا ئۆرۆپا بڕیارا فه‌رمی دا كو یاریا دووماهیا چامپیۆنز لیگ ژ رۆسیا بۆ فره‌نسا بهێته‌ ڤه‌گۆهاستن، ئه‌وا دهاته‌ چاڤه‌ڕێكرن یاری ل 28ێ‌ ئه‌یارا بهێت ل یاریگه‌ها سانت پوترۆسبۆرگێ‌ لێ‌ بڕیاره‌ یاریگه‌ها دۆ فرانس ل ساندونی مێڤانداریا وێ‌ بكه‌ت.

ژلایه‌كێ‌ دووڤه‌ رۆژناما لكیپ یا فره‌نسی دیاركر ئێكه‌تیا ناڤهاتی یۆفا پێنگاڤا ئێكێ‌ هاڤێتیه‌ ژبۆ هه‌لوه‌شاندنا گرێبه‌ستا دناڤبه‌را وێ‌ و كۆمپانیا غازبرۆم یا روۆسیا ئه‌وا سالانه‌ 40 ملیۆن یۆرۆیا پێشكێشی ئێكه‌تیا ئۆرۆپا دكه‌ت ژبۆ چاڤدێریا چالاكیێن وێ‌ كو بۆ ماوێ‌ ده‌ه سالانه‌ هاتیه‌ ئیمزاكرن، ژلایێ‌ خوه‌ڤه‌ یانا شالگا یا ئه‌لمانی بڕیاردا راكرنا لۆگیێ‌ كۆمپانیا غازبرۆم لسه‌ر درێسێن تیمێن خوه‌ و هه‌لوه‌شاندنا گرێبه‌ستا دناڤبه‌را واندا، هه‌روه‌سان یانا مانچسته‌ر یۆناتید هه‌مان پێنگاڤ هاڤێتیه‌ و سپۆنسه‌ریا خوه‌ ل گه‌ل كۆمپانیا ئیرۆفلۆت یا رۆسیا هه‌لوه‌شاند.

دیسان ئێكه‌تیا ئۆرۆپا بڕیاردا چو یاریێن چامپیۆنز و هه‌ر چالاكیه‌كا وان ل سه‌ر ئه‌ردێ‌ یاریگه‌هێن یانێن رۆسیا و ئۆكراینێ‌ نه‌ هێنه‌ كرن ژوانا یاریا به‌رشه‌لۆنا ل گه‌ل سیسكا موسكۆ ژ قاره‌مانیا ئێكه‌تیا ئۆرۆپا دا، ژبه‌ر ئه‌گه‌رێن ئێمناهیێ‌ و سلامه‌تیا یاریزانا و شاندنێن ل گه‌ل دا و یاریێن وان دێ‌ ل یاریگه‌هێن بێ‌ لایه‌ن هێنه‌ ئه‌نجامدان.

دیسان به‌رپرسێن قاره‌مانیا قاره‌مانیا فۆرمێلا وان یا ئۆرۆپا بڕیاردا قاره‌مانیا وه‌رزێ‌ ئه‌ڤ ساله‌ ل رۆسیا بهێته‌ هه‌لوه‌شاند ئه‌وا بڕیار بوو ل 25ێ‌ ئه‌یلۆنا بهێت هاتبا ئه‌نجامدان.

لسه‌ر ڤێ‌ چه‌ندێ‌ لایه‌نێ‌ رۆسیا بێ‌ ده‌نگ نه‌بوویه‌، لدووڤ راپۆرتا تۆرا بی ئێن سپۆرت یا قه‌ته‌ری دیاركر ئێكه‌تیا ته‌پا پێی یا رۆسیا دێ‌ نڤێساره‌كا فه‌رمی یا نه‌رازیبوونێ‌ بۆ ئێكه‌تیا ته‌پاپێی یا ئۆرۆپا و فڕێكه‌ت بۆ تێهه‌لچوونا ڤێ‌ بابه‌تی و دیاركریه‌ نابیت وه‌رزشێ‌ تێكه‌لی سیاسه‌تێ‌ بكه‌ن و وه‌رزشڤانا چو گونه‌

17

دیدار، ســــــــــــالار دۆسكی:

خانم (فه‌وزیا حه‌مدی حه‌سه‌ن سگێری) خویشكا هه‌ر دو شه‌هیدان( عه‌بدوالرحمان و عصمه‌ت سگێری) ژ دایك بوویا سالا 1960ێ‌ یه‌ ل گوندێ‌ سگێرێ‌، دایكا چار كور و كچه‌كێ‌ یه‌، ل سالا 1978 كه‌فتیه‌ زیندانَن رژێما به‌عس و پشتی ژیانه‌كا پری ئه‌شكه‌نجه‌دان و نه‌خوشی ل سالا 1979 هاتیه‌ ئازادكرن،  خانم فه‌وزیا  كرێداره‌ و گه‌له‌ك نه‌خوشی بۆ دروست بووینه‌، بتنێ‌ خواستا وێ‌ ئه‌وه‌ ملله‌تێ‌ كورد بگه‌هیته‌ هه‌می ئارمانجێن خوه‌ و ب سه‌ركه‌ڤیت.

خانم فه‌وزیا سگێری، بۆ رۆژناما ئه‌ڤرۆ به‌حسێ‌ چیرۆكا خوه‌ ل زیندانێ‌ دكه‌ت و گۆت: پشتی سالا 1975ێ‌ برایێ‌ من شه‌هید (عه‌بدوالرحمان) چوو ئیرانێ‌ و ڤه‌گه‌ریا كوردستانێ‌ وی ده‌می مالا مه‌ ل گوندێ‌ سگێرێ‌ بوو، برایێ‌ من خواست بچیته‌ به‌غدا ب بهانا كاركرنێ‌ و به‌لكو بچیت به‌رده‌وامیێ‌ بده‌ته‌ خه‌بات و رێبازا كوردینیێ‌ د جه‌رگێ‌ دوژمنی دا و پشتی ماوه‌كی ل مالا خاله‌تا من ژیایی و كاركر و هه‌تا ئاسته‌كێ‌ باش فێری زمانێ‌ عه‌ره‌بی بوو، زڤری مال و ژ بابێ‌ من خواست مالا مه‌ هه‌می بچیته‌ به‌غدا ، برایێ‌ من عصمه‌ت ل گه‌ل خێزانا خوه‌ و ل گه‌ل من ب هه‌ڤرا ل گه‌ل شه‌هید عه‌بدوالرحمان چووینه‌ به‌غدا وی ده‌می برایێ‌ من دو زارۆك هه‌بوون كچه‌ك و كوره‌ك ، كچا وی یا بچیك بوو و هنده‌ك په‌ز مه‌ هه‌بوو مه‌ فرۆت و ب وی پاره‌ی چووین و مه‌ ژووره‌ك ل خانیه‌كی دا بكرێ‌ گرت ئه‌م چار مال وی خانی ڤه‌ بووین، ژ به‌ر نه‌ شاره‌زایا مه‌ كچا برایێ‌ من یا زارۆك ب رێكێ‌ ڤه‌ گیانێ‌ خوه‌ ژ ده‌ست دا و پشتی ماوه‌كی برایێ‌ منێ‌ خودان خێزان ڤه‌گه‌ریا گوندی ڤه‌ و ئه‌ز و برایێ‌ خوه‌ بتنێ‌ ماین و ئێدی وی بوومن به‌حسێ‌ كوردینیێ‌ دكر و گۆت: ملله‌تێ‌ مه‌ یێ‌ بن ده‌سته‌ و دڤێت ئه‌م خه‌باتێ‌ بكه‌ین وی ده‌می گه‌له‌ك باوه‌ری ب من دهات.

فه‌وزی یا سگێری زێده‌تر گۆت: به‌رده‌وام برایێ‌ من چوو گه‌راج شیمال ل به‌غدا و هه‌كه‌ كورد دیتبانه‌ دئینانا مالا مه‌ و گه‌له‌ك قه‌درێ‌ وان دگریت.

زیندانی یا سیاسی ئه‌و ژی گۆت: برایێ‌ من به‌رده‌وام په‌یوه‌ندی ل گه‌ل (قیادا موقت) هه‌بوون، جاره‌كێ‌ TNT  ئینانه‌ مالا خیشكا من ل ئامێدیێ‌ و پشتا من ڤه‌ گرێدان و من گه‌هاندنه‌ به‌غدا و من نه‌زانی هه‌ر چیه‌، جاره‌كا دی دیسا هه‌ر TNT ئینا و برایێ‌ من گۆت ئه‌ڤجاره‌ گه‌له‌ك بزحمه‌تره‌ و دڤێت ده‌رباز  بكه‌ین و ب لافافا پان شیام هه‌میێ‌ ب هه‌لگرم و جارا ئێكێ‌ من نه‌زانی چیه‌، به‌لێ‌ بۆ ڤێ‌ جارێ‌ نیشامن دا  و هه‌ر ده‌م شیره‌ت ل من دكرن كو هه‌ر كه‌سه‌كێ‌ پرسیارا من بكه‌ت چ راستیێ‌ بۆ نه‌بێژم و چه‌ند جاران زه‌لام دهاتن و پرسیارا وی دكر و جیرانا دگۆت ئه‌ڤه‌ بۆ پرسیارا وی دكه‌ن من دگۆتێ‌ خوارنگه‌هه‌ك ڤه‌كریه‌ و خه‌لك پرسیارا وی ژ من دكه‌ت، ل به‌غدا مه‌ دو جاران مالا خوه‌ ڤه‌گوهاست و ل گه‌ل ڤه‌گوهاستنا ئه‌ڤان كه‌ل و په‌لان به‌لاڤوك ژ ی ل گه‌ل هه‌بوون و من هاریكاریا برایێ‌ خوه‌ دكر بۆ ڤه‌گوهاستنه‌ به‌غدا.

فه‌وزیا سگێری ئه‌و ژی گۆت: وی ده‌می جلكێن سورانی من دكرنێ‌ و هه‌رده‌م برایێ‌ من شیره‌ت ل من دكرن كو جلگێن سورانی بكه‌مێ‌ و  ب ستاره‌تربوون، ئه‌و كه‌ل و په‌لێن من ڤه‌دگوهاستن ئه‌وی به‌لافدكرن و دگۆت ئه‌م كوردین و ناترسین رۆژه‌كێ‌ خودێ‌ داینه‌ و دێ‌ رۆژه‌كێ‌ مرین و ئه‌و به‌لاڤووك ل به‌غدا هه‌لاویستن و گه‌له‌ك جاران ژی دچوو سه‌ردانێن زیندانیان و ئه‌و به‌لاڤووك و نامه‌ دگه‌هاندن.

ناڤبری گوت: برایێ‌ من شه‌هید (عه‌بدوالرحامن) گۆت دێ‌ بخوه‌ ماتوره‌كی كرم و هه‌كه‌ ئاشكرابووم دێ‌ شێم خوه‌ قورتال كه‌م و هه‌كه‌ تۆ گرتی دانپیدانێ‌ نه‌كه‌ی و هه‌ر مرنه‌ و هه‌كه‌ نه‌شیام خوه‌ قورتال بكه‌م دێ‌ خوه‌ كوژم و ده‌مێ‌ مالا مه‌ چوویه‌ تاخێ‌ (حی عامر) (3) كریارێن وی من ئاگه‌ه ژێ‌ هه‌بوو وی گۆت بوونه‌ من و ی پتر په‌قاند بوون و هه‌رده‌م دگۆت هه‌می بزاڤا دێ‌ كه‌م ل به‌ر (صدام و احمد حسن بكر) ڤه‌ده‌م و نه‌هێلم.

هێشتا گۆت: هه‌رده‌م ده‌مێ‌ مێهڤان بوومه‌ دهاتن وی دگۆت ل ژوور نه‌میننه‌ و ده‌ركه‌ڤه‌ و هه‌كه‌ تشته‌كی بینی ژی ل به‌رده‌رگه‌هی گازی من بكه‌ و نه‌هیه‌ ژوور و ئه‌و كه‌سێن هاریكار ل گه‌ل وی دكریاران دا من نه‌زانین كینه‌ بتنێ‌ وی دزانین، چوونا من بۆ به‌غدا ل گه‌ل وی بتنێ‌ بۆ هاریكاریا كریارێن وی بوو هه‌كه‌ من چ مال و تشت نه‌زانین وی ده‌می گه‌له‌ك یا بچیك بووم، برایێ‌ من په‌یوه‌ندی راسته‌وخۆ ل گه‌ل (جه‌هوه‌ر نامق، فه‌له‌كدین كاكه‌ی، زه‌عیم عه‌لی، فوئاد میرانی) هه‌بوون و ده‌مێ‌ ژ به‌غدا ڤه‌دگریاینه‌ گوندی برایێ‌ من به‌رده‌وام په‌یوه‌ندی ل گه‌ل ئه‌ڤان كه‌سایه‌تی یا هه‌بوو و چوو ناف به‌راوری یا ل گه‌ل پێشمه‌رگه‌ی و تشت دگه‌هاندنێ‌ و هه‌مان ده‌م تشت ژ ده‌ف وانژی وه‌ردگرت و مه‌ ل ه‌ل خوه‌ دبره‌ به‌غدا…

هه‌مان زیندانی یا سیاسی به‌حسێ‌ رۆژا گرتنا خوه‌ كر و گۆت: رۆژه‌كێ‌ برایێ‌ من خواست ل گه‌ل جیرانێن مه‌ ئه‌وێن ل گه‌ل مه‌ دخانی دا دژین بچینه‌ بازاری و ده‌مێ‌ چوویم  ڤه‌گه‌ریام هێشتا نێزیكی مال نه‌بوویم ل نێزیك (باغچێن زه‌ورا) هێزێن ئه‌منی هه‌می تاخ گرت بوو و گه‌له‌ك قه‌ره‌بالغ بوو و ده‌مێ‌ من ئه‌ڤه‌ دیتی پشتا من ژ كه‌ست و گه‌له‌ك یا چاڤ ترسیای بووم وێ‌ جارێ‌ هێزێن ئه‌منێ‌ هاتنه‌ پاصێ‌ دا و داخازا  ناسناماكر  و زانین ئه‌م خودانێن مالێ نه‌ و رێك دامه‌ بچینه‌ مال و به‌رده‌رگه‌ه پرسیار ژ مه‌ كر  و ئه‌وا جیرانێن مه‌ ژن و مێربوون خوه‌ دیاركرن و گۆته‌ من تو كی من گۆت ئه‌ڤه‌ مالا منه‌ و ئه‌وا گۆت چ یا عبدوالرحمانی من گۆتێ‌ برایێ‌ منه‌ هه‌ر ئێكسه‌ر چاڤێن من گرێدان و ده‌ستێن من كه‌لامچه‌كرن و هاڤێتمه‌ ترۆمبێلێ‌ دا، برایێ‌ من حه‌سیابوون و برایێ‌ من خوه‌ راده‌ست نه‌كربوو و هه‌ر ئێكسه‌ر خوه‌ كوشت بوو، پشتی گرتین ئێكسه‌ر برینه‌ ئه‌منا  عام و جورێن قوتانێ‌ و ئه‌شكه‌نجه‌دانێ‌ و ترس و برسێ‌ من دیتن و هه‌ر كه‌سه‌كێ‌ بگه‌هیته‌ مالا مه‌ مرۆڤێن مه‌ ل هه‌ر جهه‌كێ‌ عیراقێ‌ هه‌بیت هه‌می ئه‌منێ‌ گرتن و ئه‌شكه‌نجه‌دان و خوه‌ هه‌كه‌ كه‌سه‌كی جاره‌كێ‌ ژی سه‌ره‌دانا مالا مه‌ كربیت هاته‌ گرتن و هنده‌ك ناڤ ژی ل گه‌ل برایێ‌ من هاتنه‌ دیتن و ئێكسه‌ر ده‌ست ب گرتنا وان هاته‌كرن و گه‌له‌ك كاغه‌ز ل مالا مه‌ هاتنه‌ دیتن.

فه‌وزیا سگێری ئه‌و ژی گۆت: هه‌ر ده‌مێ‌ دهاتن پێزانین ژ من وه‌رگرتن دا بێژن عه‌بدوالرحمان ئه‌ڤ تشته‌ گۆتینه‌ و چ جاران نه‌ گۆت هاتیه‌ شه‌هیدكرن یان كوشتن و من ژی چ جارا پێزانین ل سه‌ر برایێ‌ خوه‌ نه‌ دگۆتنێ‌ وپاش برمه‌ (محكمه‌ پوره‌) ل گه‌ل چار كه‌سان كو زه‌لام بوون چوومه‌ دادگه‌هێ‌ و هه‌ر چاران سزایێ‌ سێدارێ‌ ل سه‌ردانا، ئه‌م دو ژی سزایێ‌ هه‌تا هه‌تایێ‌ ل سه‌ر مه‌ هاته‌ سه‌پاندن چونكه‌ ژیێ‌ من 17 سال بوو هه‌كه‌ دا ئه‌ژی هێمه‌ سێداره‌دان ، چونكه‌ من عه‌ره‌بی نه‌زانی من نه‌زانی كو سزایێ‌ من هه‌تا هه‌تایێ‌ یه‌ و هه‌تا زڤریمه‌ زیندانا ژنان ل به‌غدا  و په‌نجه‌ مورێن من هاتنه‌وه‌رگرتن و پشتی بریمه‌ زیندانێ‌ برمه‌ ژووره‌كێ‌ ڤه‌ سێ‌ ته‌خت تێڤه‌ بوون و سێ‌ ژنێن سورا تێڤه‌بوون و دو ژوان كچه‌ك و دایكه‌ك بوو ئه‌و ژی سه‌را دوزا ملله‌تێ‌ كورد هاتبوونه‌ زێدانكرن.

زیندانی یا سیاسی فه‌وزیا حمدی سگێری زێده‌تر گۆت:  ل یزندانێ‌ بتنێ‌ به‌تنیه‌كا عه‌سكه‌ری ل بن من بوو و من خوارن نه‌خوار رۆژه‌كێ‌ برایێ‌ شه‌هید(عسمه‌ت)  ئینا ده‌رێ‌ زیندانێ‌ وی گازی من كر و ژمن خواست خوارنێ‌ بخوه‌م و هه‌ر من خوارن نه‌خوار و من گۆت هه‌تا (عه‌بدوالرحمان) نه‌بینم خوارنێ‌ ناخوه‌م و چاڤێت من گرێدان و برمه‌ مالا مه‌ ل (حی عامری) و من دیت هه‌می هاتیه‌ تێكدان و خوین ب دیوارن ڤه‌ بوو و گۆت ئه‌ڤه‌ خوینا برایێ‌ ته‌یه‌ و من گۆت هه‌وه‌ دگۆت یێ‌ ساخه‌ گۆت نه‌یێ‌ ساخه‌ و هه‌ر وه‌رگێری دگۆت بلا مه‌لا مسته‌فا بهێت چاره‌كێ‌ بۆ هه‌وه‌ بینت بۆچی ناهێت و هه‌ر ئێكسه‌ر دل گرتی وبووم وده‌مه‌كی هشیار بووم ل نه‌خوشخانێ‌ بووم و دووڤ دا برمه‌ نه‌خوشخانا داد و برمه‌ جهێ‌ جه‌نازا و برمه‌ سه‌ر جه‌نازێ‌ برایێ‌ من و گه‌له‌ك وه‌رم بوو و گۆتن ئه‌ڤه‌ یه‌ و من گۆتێ‌ نه‌خێر  پشتی من سحكریه‌ پرچا وی من نیشانا پرچا وی دیت و من زانی ئه‌وه‌ ئێكسه‌ر كه‌فتمه‌ ڤه‌ و دل گرتی بووم و هه‌ر ئێكسه‌ر گۆت كا مه‌لا مسته‌فا بارزانی بۆ ته‌وه‌را هه‌وه‌ ناهێت بۆچی هنده‌ دێ‌ خشیم بن.

خانم فه‌وزیا گۆتژی: پشتی برینه‌ زیندانێ‌ ناڤێ‌ من كربوو (ام قنبله‌) وه‌ك تیرۆرستان ل زیندانێ‌ ته‌ماشه‌ی من دهاته‌كرن و بتنێ‌ ئه‌ز ل گه‌ل ئه‌وان ژنێن كوردێن خه‌لكێ‌ سلێمانیێ‌ و كه‌ركووكێ‌ بووم و هه‌ر چ كاره‌كێ‌ بزحمه‌ت هه‌با ب مه‌دكر و گه‌له‌ك پاشڤه‌ دبرین و ئاخفتن به‌رده‌وام دگۆتنه‌ مه‌ و خوارنا مه‌ گه‌له‌ك یا كێم بوو.

خانم فه‌وزیا گۆت:  جاره‌كێ‌ بابێ‌ من و زه‌لامێ‌ مه‌تا من سه‌ره‌دانا زیندانێ‌ كر و هاتنه‌ ده‌ف من و چه‌ند جاران هاتنه‌ ده‌ف مه‌ و پشتی ئه‌حمه‌د حه‌سه‌ن به‌كر ژ ده‌ستهه‌لاتێ‌ هاتیه‌ لادان و سه‌دام حسێن هاتیه‌ سه‌ر ده‌ست هه‌لاتێ‌، لێبورینه‌كا گشتی دا بۆ هه‌می خه‌لكێ‌ كوردستانێ‌ كو بهێنه‌ ئازادكرن و ئه‌ ژی هاتمه‌ ئازادكرن.

هێشتا گۆت: ژ به‌ر نه‌خوشیێن خوه‌ كو پشتا من و پێت من هه‌می نه‌درستن و هه‌كه‌ من دڤیا به‌رده‌وامیێ‌ بده‌مه‌ خه‌باتا خوه‌ و ماندیبوونه‌كا مه‌زن مه‌ بریه‌ یا سه‌ربلندم و نه‌یا په‌شێمانم .

15

دهۆك، شڤان لوقمان:

پشكا تیشكێ‌ ل نه‌خوشخانا ته‌نگاڤییان ل دهوكێ‌ ژ سێ‌ پشكان پێك دهێت، ل ده‌مێ‌ په‌یدابوونا هه‌ر روودانه‌كا نه‌چاڤه‌رێكری، وه‌كو روودانێن ترومبیلێ‌ و په‌یدابوونا خوینبه‌ربوونه‌كێ‌ ژبو ده‌سنیشانكرنا نه‌خوشیێ‌ میفراس دبیته‌ ده‌سپێكا پشكنینێ‌.

د. مه‌هدی محه‌مه‌د عه‌لی، تایبه‌تمه‌ندێ‌ تیشك و سونارێ‌ دیاركر كو پشكا تیشكێ‌ پێك دهێت ژ هه‌تا چار پشكان ل دووڤ پێدڤیا نه‌خوشخانێ‌ و گۆت: پشكا تیشكێ‌ ل نه‌خوشخانا ته‌نگاڤییا پێك دهێت ژ سونار و میفراسێ‌، هه‌روه‌سا  تیشكا نورمال ئه‌ڤان تیشكان روله‌كێ‌ گرنگ یێ‌ هه‌ی دده‌سنیشانكرنا نه‌خوشیان دا، ده‌مێ‌ كه‌سه‌ك د جهه‌كیدا دكه‌ڤیت یان روودانێن ترومبێلێ‌ یان خوینبه‌ربوون دناڤا سه‌ریدا په‌یدادببیت، میفراس دبیته‌ ده‌سپێكا پشكنینێ‌ و دیاردكه‌ت كا خوینبه‌ربوون هه‌یه‌ یان پێدڤی ب نشته‌رگه‌ریێ‌ هه‌یه‌ یان نه‌، به‌ری ئامیرێ‌ میفراسێ‌ بهێته‌ نه‌خوشخانا ته‌نگاڤیان،  نۆشدار ل دووڤ نیشانان دچوون كا خوینبه‌ربوون هه‌یه‌ یان نه‌ بوو زانینا ڤێ یه‌كێ نۆشداران جهه‌ك ڤه‌دكرن كا خوینبه‌ربوون هه‌یه‌ یان نه‌، به‌لێ‌ پشتی هاتنا ئامیرێ‌ میفراسێ‌ و ده‌مێ‌ روودانه‌ك په‌یدادبیت وی كه‌سی دئیننه‌ نه‌خۆشخانا ته‌نگاڤیان و میفراس بو دهێته‌ گرتن، هه‌كه‌ خوینبه‌ربوون هه‌بیت نه‌خوش دهێته‌ ئاماده‌كرن بوو نشته‌رگه‌ریێ‌، دیسان هه‌كه‌ خوینبه‌ربوون نه‌بوو نه‌خوش ژلایێ‌ نۆشداران ڤه‌ دهێته‌ چاڤدێریكرن.

 

تایبه‌تمه‌ندێ‌ تیشك و سونارێ‌ خویاكر كو ده‌مێ‌ نه‌خۆش سه‌ره‌دانا نه‌خوشخانێ‌ دكه‌ت دێ‌ ژلایێ‌ نۆشداران ڤه‌ هێته‌ پشكنینكرن و گۆت: ده‌مێ‌ نه‌خوشی شكه‌ستن هه‌بیت، پێدڤییه‌ تیشكا نورمال بو بهێته‌ گرتن ل ده‌مێ‌ تیشكا نورمال دا دیارنه‌كر، پێدڤییه‌ بو نه‌خوشی تیشكا میفراسێ‌ بهێته‌ گرتن، هه‌كه‌ زكئێشان هه‌بیت یان ئاریشێن ده‌ستئاڤێ‌ هه‌بن یان ته‌نشتێن وی ب ئێشن پێدڤییه‌ سونار بو بهێته‌ گرتن، ده‌مێ‌ نه‌خوشیا وی ب ئامیرێ‌ سونارێ‌ نه‌هێته‌ دیاركرن، پێدڤییه‌ میفراس بوبهێته‌گرتن، دا نه‌خوشیا وی بهێته‌ ده‌سنیشانكرن.

 

د.مه‌هدی محه‌مه‌د، دا زانین دو جورێن میفراسێ‌ یێن هه‌ین و گۆت: میفراسا نورمال هنده‌ك جاران بو به‌ركێن گولچیسكان ب كاردهێت پێدڤی ب ده‌رمانی نابیت بده‌ینێ‌، بو ده‌سنیشانكرنا رێژا كاركرنا گولچیسكێ‌ وی ده‌می  ئه‌م ده‌رمانی د ده‌ینێ‌، هه‌روه‌سا بو ده‌سنیشانكرنا گه‌له‌ك نه‌خوشیێن دی وه‌ك وه‌ره‌مێن سینگی و رووڤیكا، هه‌روه‌سا وه‌ره‌مێن مێشكی پێدڤییه‌ میفراسا ره‌نگاو ره‌نگه‌ بو بهیته‌گرتن، پشتی گرتنا میفراسا نورمال ده‌رمان دهێته‌ بكارئینان بو میفراسا ره‌نگا و ره‌نگ و بو هه‌ر نه‌خوشیه‌كێ‌ ب ره‌نگه‌كی دیار دبیت، بو نمونه‌ ده‌رمان ب كاردهێت بو دیاركرنا هه‌ر وه‌ره‌مه‌كێ‌ یان كیسكه‌كێ‌ نورمال یان خوینبه‌ربوونێ‌، هه‌روه‌سا هه‌ودان یان خوین به‌ربوونا مێشكی كو هه‌ر ئێك ژڤانا ل ده‌مێ‌ ب كارئینانا ده‌رمانی بشێوه‌كێ‌ جودا ده‌ردكه‌ڤیتن.

 

تایبه‌تمه‌ندێ تیشكو سونه‌رێ ئاماژه‌ ب وێ‌ یه‌كێ‌ دا،  به‌ری هه‌ر نشته‌رگه‌ریه‌كێ‌ پێدڤی یه‌ پشكا تیشكێ‌ دبیت كو هاریكاره‌ بو زانین و ده‌ستنیشانكرنا هه‌رنه‌خوشیه‌كێ‌، و گۆت: میفراس روله‌كێ‌ گرنگ یێ‌ هه‌ی د ده‌ستنیشانكرنا نه‌خوشیێن كۆرونایێ‌ دا، هه‌روه‌سا دشیاندایه‌ بو زانینا رێژا ڤێ‌ نه‌خوشیێ‌ كا چه‌ند زیان گه‌هاندیه‌ مێلاكا سۆر یا نه‌خوشی.

40

ئه‌ڤرۆ، به‌رپه‌رێ‌ ساخله‌میێ‌:

ئه‌و مرۆڤێن ژ مرنێ‌ نێزیك دبن گه‌له‌ك جاران به‌حسێ‌ وێ‌ چه‌ندێ‌ دكه‌ن د وی ده‌میدا هه‌موو بیره‌وه‌ریێن ژیانا وی هاتینه‌ پێش چاڤێن وی و وه‌كو فلمه‌كی ژیانا خۆ دیتیه‌ڤه‌، ئه‌ڤه‌ژی ب زانست هاتیه‌ سه‌لماندن.

مالپه‌رێ‌ ئه‌تله‌س نیوز به‌لاڤكریه‌، بۆ جارا ئێكێ‌ زانا شیاینه‌ چالاكیێن مه‌ژیێ‌ مرۆڤی پشتی مرنێ تۆمار بكه‌ن.

ئاماژه‌ ب وێ‌ چه‌ندێ‌ ژی كریه‌، ڤه‌كۆله‌ران چاڤدێریا پێلێن مه‌ژیێ‌ زەلامه‌كی كریه‌ د ژیێ‌ 87 سالیێ‌ دا كو توشبوویێ‌ نه‌خۆشیا ته‌بێ (سه‌رع) بوو و ب ڕێكه‌فت وی نه‌خۆشی ژیانا خوه‌ ژده‌ستدا.

ئه‌و چه‌ند ژی ئاشكراكریه‌، زانا شیاینه‌ ده‌مێ‌ 15 ده‌قیقان پشتی ژیان ژده‌ستدانێ‌ چالاكیێن مه‌ژیێ‌ وی نه‌خۆشی تۆماربكه‌ن.

بۆ زانایان ده‌ركه‌فتیه‌، 30 سانیا پشتی مرنێ‌ دلێ‌ مرۆڤی ژ كاردكه‌ڤیت و پشتی وێژی ئێك ژ پێلێن مه‌ژی كو دبێژنێ‌ پێلێن گاما چالاك دبن و بۆ ده‌مێ‌ 15 ده‌قیقا به‌رده‌وام دبیت.

زانایان دایه‌ دیاركرن ژی، پێلا گاما جۆره‌ پێله‌كا مه‌ژیێ‌ مرۆڤیه‌ كو به‌رپرسه‌ ژ ڤه‌گه‌ڕاندنا بیره‌وه‌ری و خه‌ون دیتنێ‌.

ژ ئالیێ‌ خوه‌ ڤه‌، ئه‌جمه‌ل زیمار سه‌رپه‌رشتیارێ‌ وێ‌ ڤه‌كۆلینێ‌ ڕاگه‌هاند، ده‌مێ‌ پێلێن گاما چالاك دبن د مه‌ژی دا گرنگترین بیره‌وه‌ری و بوویه‌رێن ژیانێ‌ ل بیرا وی دئینیت، گۆتژی، ئه‌ڤ دیتنه‌ دێ‌ هاریكاریا مه‌كه‌ت بزانین د ده‌مێ‌ مرنێ‌ دا چ ل مه‌ژیێ‌ مرۆڤی دهێت.

28

دهۆك، ره‌ڤین سالح:

د.ئومێد عه‌دنان بامه‌رنی، تایبه‌تمه‌ندێ‌ نه‌خوشیێن خوینێ‌ و په‌نجه‌شێرا زارۆیان دیاركر نه‌خوشیا هیموفیلیایێ‌ نه‌خوشیێن بوماوه‌ی(ویراسی) یه‌ و دهێته‌ ڤه‌گوهاستن، و گۆت: دایك هه‌لگرا ڤێ‌ نه‌خوشیێ‌ یه‌ و ڤه‌دگوهێزیت بو زارۆیێ‌ خوه‌، ئه‌ڤ نه‌خوشیه‌ پتر كور تووش دبن، رێژه‌یه‌كا گه‌له‌ك كێم كچ تووش دبیت، دایكێ‌ (كروموسومێ‌ ئێكس) تنێ‌ یێ‌ هه‌ی ژبه‌ر (وای) نینه‌، بابێ یێ‌ هه‌ی، ژبه‌ر هندێ‌ كور پتر تووش دبن، هیموفیلیا هنده‌ك جورێن فاكته‌را ده‌مێ‌ دله‌شێ‌ مرۆڤی دا نه‌هێلیت خوین به‌ربوون په‌یدابیت، ئه‌و كێم دبیت، سێ‌ جورێن هیموفیلیایێ‌ هه‌نه‌ جورێ‌ (ئه‌ی و بی و سی)، به‌ربه‌لاڤترین جورێ‌ هیموفلیایێ‌ جورێ‌ (ئه‌ی) یه‌، ب تنێ‌ مه‌ 105 نه‌خۆش ب ڤی جوری هه‌نه‌، ل ڤێره‌ هه‌ر جوره‌كی رێژه‌ هه‌نه‌ یاسڤك و ناڤنجی و دژوار، یا بهێز ئانكو دژوار ئه‌وه‌ رێژا فاكته‌ری ژ ئێكێ‌ كێمتره‌ دله‌شێ‌ وان دا، هندی رێژا فاكته‌ری كێمتر بیت پتر مه‌ترسی یا ل سه‌ر ژیانا وان هه‌ی، چونكو ئه‌وێ‌ رێژا وان یا دژوار بێی كو تووشی لێدانه‌كێ‌ ببن خوین به‌ربوون بو وان په‌یدادبیت، لێ‌ یا سڤك هه‌كه‌ لێدانه‌ك ڤێبكه‌ڤیت ژنوو دبیته‌ خووین به‌ربوون.

تایبه‌تمه‌ندێ‌ نه‌خوشیێن خوینێ‌ و په‌نجه‌شێرا زارۆیان خویاكر، ژبه‌ركو نه‌خوشیا هیموفیلیایێ‌ پتر ل جه‌م كوران په‌یدادبیت ل ده‌مێ‌ سونته‌كرنا وان دا دیار دبیت كو نه‌خوشیا هیموفیلیایێ هه‌یه‌، و گۆت: چونكو خوین به‌ربوون بو وان په‌یدادبیت و ئه‌ڤ خوین به‌ربوونه‌ ناراوه‌ستیت و پشتی ئه‌نجامدانا پشكنینا دیاردبیت تووشی نه‌خوشیا هیموفیلیایێ بوویه‌، هه‌روه‌سان دخێزانێ‌ دا  دزانن به‌ری هینگی ئه‌ڤ نه‌خۆشیه‌ هه‌بوو، ئه‌ڤجا هه‌ر زوو پشكنینا بو زارۆیێ‌ خوه‌ چێدكه‌ن، هه‌كه‌ یا سڤك بیت دسونه‌تكرنێ‌ دا دیا نابیت، لێ‌ دێ‌ بینی پنیێن شین یێ‌ ل سه‌ر له‌شێ‌ وی په‌یدادبن یان دێ بریندار بیت و خوین به‌ربوون ناراوه‌ستیت، دیسان هنده‌كا خوین ژ دفنێ‌ یان ژده‌ڤی  یان دگه‌ل ده‌ستئاڤا زراڤ دهێت، ئه‌ڤه‌ نیشانێن نه‌خوشیا هیموفیلیایێ‌ نه‌.

د. ئومێد عه‌دنان بامه‌رنی دا زانین چاره‌سه‌ریا ئێكانه‌ نها فاكته‌ره‌، وگۆت: گه‌له‌ك ژ نه‌خوشان خوین به‌ربوون بو  چوكێن وان په‌یدادبیت ، فاكته‌ر یێ‌ زۆره‌ ژبو چاره‌سه‌ریا وان، هه‌روه‌سان هنده‌ك نه‌خوشێن من نه‌سوونه‌تكری بوون نها یێ‌ دهێنه‌ سونه‌تكرن، هه‌روه‌سان دشێن ددانێن خوه‌ بیننه‌ ده‌ر، چونكو ئه‌م فاكته‌را د ده‌ینێ‌ و چ ئاریشه‌ نینه‌، ده‌مێ‌ ئێك پێدڤی ب نشته‌رگه‌ریه‌كێ‌ دبیت ئه‌م به‌ری نشته‌رگه‌ریێ‌ ده‌رزیكێ‌ دده‌ینێ‌، لێ‌ پێدڤی یه‌ به‌ری نشته‌رگه‌ریێ‌ چاره‌سه‌ریا خوه‌ دروست وه‌رگریت، رۆژانه‌ دورێن چار هه‌تا پێنج نه‌خوشان سه‌ره‌دانا سه‌نته‌ری دكه‌ن.

49

 

شعر: مه‌حموود ده‌روێش

وه‌رگێران: عارف حیتۆ

 

 

هه‌ساران چ رۆله‌ك نه‌بوو

ژبلی هندێ

كو فێری خواندنێ كرم:

من زمانه‌ك ل ئاسمانی هه‌یه‌

ل سه‌ر عه‌ردی ژی زمانه‌ك

كیمه‌ ئه‌ز؟ كیمه‌ ئه‌ز؟

*

 

من ل ڤێره‌ به‌رسڤ نه‌ڤێت

دبیتن ستێره‌ك كه‌فتبیته‌ سه‌ر میناكێ خوه‌

دبیت ژی ب شه‌ڤ دارستانا كه‌سته‌نایێ

ب من ڤه‌ به‌ره‌ڤ هه‌سارێ بلند بوو بیت

و گۆت بیت: دێ ل ڤێره‌ مینین!

*

 

هه‌لبه‌ست ل سه‌لاله‌ و دشێتن

من فێركه‌ته‌ هه‌ر تشتێ بڤێت

وه‌ك وێ كو په‌نجه‌ره‌یێ ڤه‌كه‌م

كاروبارێن ناڤمالا خوه‌

دناڤ ئه‌فسانه‌یان دا ب ڕێڤه‌ ببه‌م.

و دشێتن بۆ ده‌مه‌كی…

خوه‌ ل من ماره‌كه‌ت

*

 

بابێ من ل خوارێیه‌ و زه‌یتوونه‌كێ

هه‌ل دگریتن كو ژیێ وێ هزار سالن،

ئه‌و نه‌ ڕۆژهه‌لاتییه‌ و نه‌ ڕۆژئاڤاییه‌.

دبیت بێهنا خوه‌ ژبه‌ر فاتحكه‌ران ڤه‌ده‌ت

ئوو پیچه‌كا دلسۆزیێ دده‌ته‌ من و،

سووسنان بۆ من كۆم دكه‌ت.

*

 

هه‌لبه‌ست ژ من دوور دكه‌ڤیت،

ل به‌نده‌ره‌كێ ده‌ریاڤانان ب ژۆر دكه‌ڤیت

كو عاشقێن شه‌رابێنه‌ و

دو جاران نازڤڕنه‌ ده‌ف هه‌مان ژنێ،

چ خه‌ریبی و دلینیێ بۆ چ تشتی

هه‌ل ناگرن!

*

 

هێژ ژ ئه‌ڤینیێ نه‌مری مه‌

وه‌لێ ما تو به‌رێخودانێن كورێ وێ

د قه‌ره‌نفلێ دا نابینی؟

ترسا وێ ل سه‌ر گولدانێیه‌ ژ برینێن وێ،

پاشی دگریێت دا بۆیه‌ره‌كی دوور بكه‌ت

به‌ری ئه‌و بۆیه‌ره‌ بگه‌هیت

پاشی دگریێت كو من ب ساخی، ژ رێكا خه‌فكان

ڤه‌گه‌رینیت، داكو ل ڤێره‌ بژیم

*

 

هه‌لبه‌ست نیڤ و نیڤه‌ و دشێت شه‌ڤان

ب مه‌مكێن كچكه‌كێ رۆهن بكه‌ت،

دشێت دو له‌شان ب سێڤه‌كێ رۆهن بكه‌ت،

و دشێتن وه‌لاته‌كی ب قێژییه‌كا گاردینیایێ

ڤه‌بگه‌رینیت!

*

 

هه‌لبه‌ست دناڤ ده‌ستێن من دایه‌،

دشێتن كو ب كارێن ده‌ستی،

كاروبارێن ئه‌فسانه‌یان ب ڕێڤه‌ ببه‌ت،

لێ ژ وی ده‌مێ من هه‌لبه‌ست دیتی،

من یێ خوه‌ ته‌نگه‌زار كری و

دگه‌ل دپرسم:

كیمه‌ ئه‌ز

كیمه‌ ئه‌ز؟

***

 

ژێده‌ر:

تدابیر شعریه‌‌. دیوان لماژا تركت الحصان وحیدا. الاعمال الجدیده‌ الكامله‌ (1). منشورات دار ریاچ الریس، گ1- 2009. ص؛ 365- 368.

 

24

ئیبراهیم سپینداری

پێشیا دو مه‌هان هێژایێ‌ چیرۆكنڤیس ئه‌دیب عه‌بدالله‌ ی په‌رتووكا خوه‌ یا بناڤێ‌  <<چه‌پا گلێشی >>  بۆ من شاند . ل سه‌ده‌ما نه‌ بوونا ده‌می, من ب ئاوایه‌كێ‌ ب له‌ز خواند لێ‌؛ من هه‌ست ب قورساتیا ڤی كارێ‌ وی یێ‌ هونه‌ری, كو قه‌فته‌كا چیرۆكێن كورتن, كر .

ده‌ما ئه‌ز هاتیمه‌ دهۆكێ‌ من ده‌نگڤه‌دانا وێ‌ د میدیایا لۆكال ده‌ دیتی و بهیستی, جاره‌كا دن خوینا من زاخ ڤه‌گه‌ڕاند دوباره‌ ڤی كاری ب چاڤێ‌ ره‌خنه‌یێ‌ بخوینم. پشتی خواندنا دووێ‌ ئه‌ز پتر داخبار بووم و من بریار دا ئه‌ز ژی په‌یڤێن خوه‌ ب سڤكاتی برێژم, چونكو تێركرنا ره‌خنه‌یی یا گشتی  یا ڤی كاری, ده‌مێ‌ دخوازیت و نكاری ل سه‌ر به‌رپه‌رێن رۆژنامه‌یه‌كێ‌ , ب ئێك گوتار به‌لاڤ بكه‌ی .

1.تێبینیه‌كا ته‌كنیكی .

رۆمان و كورته‌ رۆمان, چیرۆك و كورته‌ چیرۆك, هه‌مو د هه‌ڤبه‌شن د هنده‌ك ستوونێن سه‌ره‌كی یێن ئاڤاكرنێ‌ و ڤه‌هاندنێ ده‌ . ڤه‌هاندنا وێ‌ ((الحبكه‌)) بێی دو ڕه‌گه‌زێن سه‌ره‌كی یێن ب هه‌ڤرا گرێدایی پێك ناهێن , ئه‌و ژی جێ‌ و رێكخستنا ده‌می یه‌. ڕوودان و كارێكته‌ر ژی ئه‌و ڕه‌گه‌زن كو جێ‌ و ده‌ما پڕ دكه‌ن. هه‌ر جۆرێ‌ نڤیسینێ‌ ئه‌ڤ ڕه‌گه‌زێن مه‌ رێزكرین تێده‌ نه‌بن, چه‌ند  درێژ بیت نكاری نه‌ ب ڕۆمان و نه‌ ب چیرۆك بهه‌ژمێری. كارێ‌ وێژه‌یی چه‌ند یێ‌ كورت بیت , هه‌كه‌ر ئه‌ڤ چار ڕه‌گه‌زێن من ئانینه‌ زمان تێده‌ هه‌بن , دكاری ب چیرۆكا كورت بهه‌ژمێری .

كه‌كێ‌ ئه‌دیب ئه‌ڤ مه‌رجێ‌ ته‌كنیكی ل پێش چاڤ نه‌گرتیه‌. دبینی هنده‌ك كارێن وی به‌رپه‌ره‌كێ‌ ناڤنجی پڕ دكه‌ن, نه‌ ده‌م تێده‌یه‌, نه‌ جێ‌ , نه‌ روودان, چیرۆك نینه‌, به‌لكو هوزانێن ئازاد یێن پڕ جوان و ب ڕامانن لێ‌؛ وی د قه‌فته‌ چیرۆكێن كورت ده‌ ئانیه‌ خوار, وه‌كو (( ڤیسته‌ڤالا هزركرنێ‌ )) دیسا ((من بیریا ته‌ كری ))و هنده‌كێن دن ژی.

لێ‌ هنده‌ك كارێن وی پڕ كورتن, دیسا ژی هه‌موو مه‌رجێن چیرۆكا كورت تێدا هه‌نه‌. كورته‌ چیرۆكا ب درویشمێ‌       << زیندان >> باشترین نموونه‌یه‌ و ئه‌و ب ته‌نێ‌ نینه‌.

چه‌ند كاره‌كێن دن به‌رچاڤ دكه‌ڤن, خوینه‌ر هه‌ست دكه‌ت كو پارچه‌كه‌ ژ ماكا خوه‌ هاتیه‌ ڤه‌بڕین, چونكو كار ڤه‌كری دمینه‌. نموونه‌ چیرۆكا  <<پیرۆزی >> و ئه‌و ب ته‌نێ‌ ژی نینه‌. ئه‌ڤ كارێ‌ وی وه‌كو په‌چكه‌كا په‌خشانێ‌ خویا دكه‌ت .

ب دیتنا من, دڤێ‌ قه‌فتێ‌ ده‌, پازده‌ كارێن كاك ئه‌دیب هه‌موو مه‌رجێن ته‌كنیكی یێن چیرۆكا كورت تێده‌ هه‌نه‌ . بیست و چار كارێن دن , یان په‌چكێن (( خواگر)) جوان یێن هوزانێ‌ نه‌ یان ژی په‌خشانێ‌ نه‌. یا دیاره‌ زمانێ‌ هوزانێ‌ كاك ئه‌دیب كۆنترۆل كریه‌ لێ‌؛ ب ڕاستی هوزانێن جوانن, رامانێن سایكۆلۆجی و سۆسیۆلۆجی و سیاسی یێن پڕ كوور دخوه‌ ده‌ ڤه‌دشێرن , ژینگه‌ها <<واقع>> مه‌یا جڤاكی ب زمانێ‌ هوزانێ‌ و چیرۆكا كورت ڤه‌دگوهێزیت.

ڕاڤه‌كرنا سۆسیۆلۆجی

ڕاسته‌ په‌یڤا گلێش شۆپێن نه‌رێن د هوندورێ‌ بهێزه‌ر و خوێنه‌رێ‌ خوه‌ ده‌ ب جێ دهێلن, لێ‌ ب ڕاستی هنده‌ك جارا تو نه‌جار دبی پێخه‌مه‌تی ناخێ خوه‌ بئینیه‌ زمان په‌نایێ‌ بۆ وان په‌یڤێن ڕامان ڕه‌ش ببه‌ی. تو چاوا دكاری سندریكێ‌ ب په‌یڤێن جوان په‌سنه‌ بكه‌ی؟ ب ڕاستی پڕ شینیێن وه‌لاتی هه‌نه‌ ب ئاوایه‌كی هاتینه‌ گۆشه‌گیركرن و هاڤێتن چ جوداهی د ناڤبه‌را وان و ماتۆرێ‌ هه‌لوه‌ریایی یێ‌ ئۆتۆمبێله‌كێ‌ ده‌ نا بینین, له‌وما ئه‌ز به‌شه‌كێ‌ زمانی ژ ئه‌ركێ‌ وی دوور نائیخم, په‌یڤا گلێش دجهێ‌ خوه‌ ده‌ دبینم , ئه‌و په‌یڤه‌ هه‌ری بكێرهاتیه‌ بۆ وێنه‌كرنا ژینگه‌هێ‌ مه‌ یێ‌ جڤاكی د چیرۆكه‌كێ‌ ده‌ .

خواندنا هه‌ر كاره‌كێ‌ وێژه‌یی نڤیسینه‌كا دنه‌ بۆ هه‌مان كاری, خواندنێن بۆ هه‌مان كارێن وێژه‌یی دهێنه‌ كرن ژی ل هه‌ڤ ناچن, ئه‌ڤه‌ ژی وێ‌ ڕامانێ‌ دده‌ت كۆ كارێ‌ وێژه‌یی و هونه‌ری ده‌ربڕینێ‌ ژ ده‌روونێ‌ خودانێ‌ وی دكه‌ت, رێچكێن مێژوگه‌ری و سۆسیۆلۆجی و سایكۆلۆجی گه‌له‌ك ب كێرهاتی نه‌ بۆ شرۆڤه‌كرنا په‌یوه‌ندیێ‌ دناڤبه‌را نڤیسه‌ر و ده‌قی ده‌.

لێ‌ ده‌ما كارێ‌ وێژه‌یی خوه‌ ب سیبه‌را فانتازیایێ‌ دپێچیت, دكاری رێچكه‌یا ژێرخانگه‌ری (()) بكه‌یه‌ ئامیرێ‌ نیاسین و خواندنا كارێ‌ وێژه‌یی و ده‌ستنیشانكرنا په‌یوه‌ندیێ‌ دناڤبه‌را نڤیسه‌ری و ده‌قی ده‌ .وی ده‌می ده‌ق و خودانێ‌ خوه‌ ل هه‌ڤ جودا دبن, نڤیسه‌ر به‌رپرس نینه‌ ژ خواندنێن جۆدا كو رێچكه‌یا ناڤبری بكار ئانیه‌, چونكو ره‌خنه‌گر ده‌قی ب خوه‌ دوور ژ ده‌روونێ‌ نڤیسه‌ری دخوینیت. جوداهیێن ڕامان و زمانی دخوینیت, ناخێ‌ ده‌قی دخوینیت .

چه‌پا گلێشی چیه‌ ؟ ل كو ده‌رێ‌ یه‌ ؟

هه‌لبه‌ت نڤیسه‌ر نكاریت ل جوگرافیا زارۆكینیا خوه‌ ده‌ركه‌ڤیت و هنده‌ك ناڤێن جهان ژی ئانینه‌ لێ‌؛ دیاره‌ وی خاستیه‌ ب رێیا تێكهه‌لكرنا ژینگه‌هێ‌ و فانتازیایێ‌ بیاڤه‌كێ‌ فانتازی ژبۆ ده‌ربرینێن خوه‌ ببینیت, ڕاز و گازنده‌ و خواندنێن خوه‌  به‌رامبه‌ر ژینگه‌ها خوه‌ یا گشتی و ئارێشه‌یێن جڤاكی ب گه‌هینیت .

گۆره‌ی تێگه‌هشتنا من, چه‌پا گلێشی ئه‌و گۆشه‌یێ‌ وه‌لاتیه‌ یێ‌ باژێری یه‌ یێ‌ ده‌ستێ‌ سه‌رمایه‌ی و سه‌رمایه‌دارێن بێ‌ مه‌ ژی نه‌گه‌هشتیێ‌ََََََ, هه‌ڤوه‌لاتیێ‌ بێ‌ به‌ش و هه‌ژار ژ خوه‌ ره‌ دكه‌ته‌ په‌ناگه‌ و دبێژنێ‌ ئاڤاهیێن نه‌ یاسایی و زێده‌گاڤ, ل سه‌ر ده‌همه‌نێن باژێری دهێنه‌ ئاڤاكرن, ترومبێلێن باژێرڤانیێ‌ هه‌موو جورێن گلێشی ل وێ‌ ده‌رێ‌ دكه‌نه‌ تلخه‌. ئه‌و قۆناغا دووماهێی نه‌ ته‌نێ‌ یا كه‌فتنا مرۆڤایه‌, به‌لكو خالا داویێ‌ یا كالایێن ئێنته‌ر ناسیوناله‌ . ((خوه‌ ماكینا ترومبێلا ته‌ یا په‌لشقه‌ ژی دزانیت چه‌پا گلێشی قوناغا بێهنڤه‌دانا وێ‌ یه‌ ))

چه‌پا گلێشی وه‌كو داركێ‌ ترازیێ‌, ئالیێ‌ ئه‌رێن و نه‌رێن هه‌ل دگریت . ژ ئالیه‌كی ڤه‌ ئه‌و خاله‌ یا گلۆبالیزم مرۆڤان دكه‌ته‌ تشت, مرۆڤێن وێ‌ خالێ‌ و تلخێن گلێشی هه‌مان بها یێ‌ هه‌ی , واته‌ مرۆڤی بهایێ‌ ماتۆرێ‌ هاڤێتی و بكێرهاتی یێ‌ ماتۆرێ‌ ترومبێله‌كێ‌ نامینیت . ((ئه‌م ژی به‌رمایكێن ڤی سه‌رده‌می نه‌, ژبه‌ر هندێ‌ بوویه‌ ڤه‌هه‌وینگه‌ها مه‌ ))

ژئالیه‌كێ‌ دن ڤه‌, چه‌پا گلێشی ئه‌و خاله‌ یا زه‌مه‌ن و جێیان دكوژیت و هه‌ردو جیهانان, یا ژینگه‌هی و میتافیزیكی دكه‌ته‌ ئێك و دیالۆكێ‌ دناڤبه‌را وان ده‌ پێك دئینیت, ئه‌و خاله‌ یا دبیته‌ په‌ناگه‌ها وان مرۆڤێن ژ گلۆبالیزمێ‌ و شاره‌ڤانیا بێ‌ وژدان دره‌ڤن , وێ‌ خالێ‌ ژ خوه‌ ره‌ دكه‌نه‌ جهێ‌ ڤه‌گه‌ڕاندنا ڕابردو و بیردانكا خوه‌, كه‌فتنا خوه‌ دڤی سه‌رده‌می ده‌ , دهه‌بوونا خوه‌ یا جاران ده‌ دبینن (( ل وێ‌ ده‌رێ‌ مه‌شكا بیردانكێن خوه‌ دكیا , ڤه‌شارتییێن خوه‌ یێن كویڤی كه‌هی دكرن ))

(( بابێ‌ من دگۆت ئه‌ڤه‌ جارا چه‌په‌ره‌كێ‌ ب شه‌رتێن خوه‌بوو ….))

نه‌ ته‌نێ‌ هنده‌ , به‌لكو ئه‌و خال ببوو گۆره‌پانا شۆره‌شه‌كا فانتازی دهوندور ده‌ , ده‌ردێ‌ دلێ‌ خوه‌ , بێده‌نگ  د ئانی زمان و بار ل سه‌ر گیانێ‌ خوه‌ سڤك دكر (( په‌یڤ پڤددان, دكرنه‌ نارنجۆك و ب مرۆڤێن گلێشڤه‌ د په‌قاندن , ترارێ‌ سه‌رێ‌ گرگرا را دكر ….))

وه‌كو مه‌ گۆتی , ئه‌ڤ خالا فانتازی ده‌م و جێیان ته‌ڤلی هه‌ڤ دكه‌ت , سۆفی ئه‌حمه‌دێ‌ چه‌نده‌ها ساله‌ چوویه‌ دلوڤانیێ‌, د گۆرێ‌ خوه‌ ده‌ هه‌ست ب مه‌ترسیێ‌  دكه‌ت, ژ گۆرێ‌ خوه‌ ده‌ردكه‌ڤیت , ژ حێبه‌تیبوونان ده‌مه‌ژیێ‌ وی ل كلۆخكێ‌ وی ده‌ردكه‌ڤیت و دره‌ڤیت , وه‌كو سڤۆره‌یان هه‌لباسكی دارێ‌ دبیت و سۆفی په‌ی دبه‌زیت. ئه‌ڤه‌ ئه‌و ژیانه‌ چ جوداهی دناڤبه‌را وان كه‌سان ده‌ نینه‌ یێن به‌ری سه‌د ساله‌ مرین ویێن نهه‌, ل سه‌ر پێیان ب مریانی ب رێڤه‌دچن, چ ڤین و ڕۆل وڕۆناهیا خوه‌ نینه‌ , به‌لكو بۆ زارۆكێ‌ ده‌وله‌مه‌نده‌كی بكه‌نه‌ مێرگا بێهنڤه‌دانێن هاڤینێ‌ , یان ته‌لاره‌كا بیست و پێنج نهۆمی ل جهێ‌ وێ‌ بلند بكه‌ن, نه‌ كاریت ببیت جهێ‌ ئاكنجیبوونا مه‌ژیه‌كێ‌ ئه‌وروپی و نه‌شێنیێن باژێرێ‌ چه‌پا گلێشی دكارن خوه‌ تێده‌ ببینن, به‌لكو پێدڤییه‌ چه‌په‌كا دن یا گلێشی ژ خوه‌ره‌ ببینن و د ڕابردویێ‌ خوه‌ ده‌ بژین .

ب ڕاستی هه‌ر كاره‌كێ‌ كاك ئه‌دیب هه‌ژی ڕاڤه‌كرن و خواندن ژێ‌ فێربوونێ‌ یه‌, ژ گه‌نجا دخوازین خوه‌ بهاڤێنه‌ كارێ‌ ره‌خنه‌گریێ‌, چونكو ئه‌و بازارێ‌ وێژه‌یی یێ‌ ره‌خنه‌گر تێده‌ نه‌بن, نڤیسه‌ر ژی نامینن.

زمان و ڕامان و وێنه‌كرن و چه‌ڤه‌نكسازی و ده‌ربڕینێن كاك ئه‌دیب  خورتن, زمان و جانێ‌ هوزانێ‌ یێ‌ زاله‌, سه‌ركه‌ڤتنێ‌ بۆ وی دخوازین .

 

8-12-2021

به‌رلین

18

هه‌ولێر، قائید میرۆ

به‌ری هاتنا شه‌ڕێ داعش بڕیاربو پڕۆژێ شوقێن مامۆستایێن دهۆكێ بهێته‌ ده‌ستپێكرن و ب ئه‌گه‌رێ رێگریا ئیدارا دهۆكێ ل به‌لێنده‌رێ پڕۆژه‌ی هه‌تا نوكه‌ژی پڕۆژه‌ نه‌هاتیه‌ بجه ئینان، ئه‌ڤه‌ دده‌مه‌كی دایه‌ هه‌مان پڕۆژه‌ ل هه‌ولێر و سلێمانیێ دوماهی هاتیه‌ سه‌رۆكێ ئێكه‌تیا مامۆستایێن كوردستانێ ل دهۆكێ ئاشكراكر، ئه‌ردێ شوقێن مامۆستایێن نه‌مایه‌ و دبێژیت، بڕیاره‌ ئه‌رده‌كێ دی بده‌نه‌ مامۆستایێن دهۆكێ، به‌لێ دیار نینه‌ دێ كه‌نگی و كیرێ بیت.

وه‌هبی یونس، سه‌رۆكێ لقێ دهۆك یێ ئێكه‌تیا مامۆستایێن كوردستانێ بۆ رۆژناما ئه‌ڤرۆ دیاركر” بابه‌تێ شوقێن مامۆستایێن دهۆكێ هێشتا هه‌لاویستی مایه‌  و به‌رێ سێ پڕۆژه‌یێن ئاكنجیبوونێ بۆ مامۆستا هاتبوونه‌ دابینكرن ئێك بۆ دهۆكێ یێن دیژی بۆ هه‌ولێر و سلێمانیێ، پڕۆژێن هه‌ولێر و سلێمانیێ كه‌فتنه‌ بیاڤێ بجه ئینانێ دا و پڕۆژێ شوقێن مامۆستایێن دهۆكێ مۆهله‌ت نه‌دایێ ئیدارا دهۆكێ، ئه‌وژی ب به‌هانه‌یا ڤێ چه‌ندێ گۆتی ئه‌ڤی به‌لێنده‌ری زۆر پڕۆژه‌ بجه ئیناینه‌ و نه‌یێ سه‌ركه‌فتیه‌، مخابن حوكمه‌ت نه‌شیا پڕۆژه‌ی ل به‌لێنده‌ری وه‌ر بگریت و نه‌شیا بده‌ته‌ چو كه‌سێن دیژی، دوڤدا شه‌ڕێ داعش بسه‌رداهات و پڕۆژه‌ هه‌تا نوكه‌ هاتیه‌ راگرتن و  نه‌هاتیه‌ ئێكلاكرن، هه‌تا نوكه‌ژی ئه‌م وه‌كی لقێ دهۆك و ئێكه‌تیا مامۆستایان یێ بزاڤان دكه‌ین بۆ ئاڤاكرنا پڕۆژێ شوقێن مامۆستایێن دهۆكێ و چو ئه‌نجام نه‌بووینه‌، هه‌تا به‌ری دو هه‌یڤان باژێڕڤانیا دهۆكێ ئه‌م ئاگه‌هدار كرین، كو ئه‌ردێ شوقێن مامۆستایان نه‌مایه‌ و داینه‌ كه‌سێن دی، ئه‌و ئه‌ردێ بۆ مامۆستایێن دهۆكێ هاتیه‌ دیاركرن 48 دۆنه‌مێن ئه‌ردی بوون ل كڤێلا نێزیك زانكۆیا نه‌ڤرۆز، گوره‌ی ئاخفتنا باژێڕڤانیا دهۆكێ ئه‌ردێ مامۆستا نه‌هاتبوو تاپۆكرن، له‌وڕا نه‌مایه‌ لسه‌ر ئێكه‌تیا مامۆستایان.

وه‌هبی یونس ئاماژه‌كر” پارێزگارێ دهۆكێ سۆزدایه‌ دێ ئه‌رده‌كێ باشتر ده‌ته‌ مامۆستایێن دهۆكێ بۆ ئاڤاكرنا شوقان، هه‌تا دكتۆر محه‌مه‌د شوكری سه‌رۆكێ ده‌سته‌یا وه‌به‌رئینانێ ژی سۆزدایه‌ بۆ بجه ئینانا پڕۆژێ شوقێن مامۆستایێن دهۆكێ و دابینكرنا ئه‌رده‌كێ باشتر، بتایبه‌تی ئه‌رده‌ك ل ده‌ڤه‌را سمێلێ هاتیه‌ دیاركرن، كو زۆر به‌رفره‌هتره‌ ل ئه‌ردێ به‌رێ ل كێڤلا، به‌لێ ئه‌ز نه‌شێم چو سۆزا بده‌مه‌ مامۆستایێن دهۆكێ بۆ ده‌ستپێكرنا پڕۆژه‌ی، چونكه‌ ئه‌ڤه‌ چه‌ندین ساله‌ ئه‌م بزاڤان دكه‌ین و چو ئه‌نجام نه‌بووینه‌، ژبه‌ركو دیار نینه‌ دێ كه‌نگی ئه‌رد هێته‌ دیاركرن و ده‌ست ب ئاڤاكرنا شوقا هێته‌كرن، هه‌تا ئه‌نجامه‌كێ دروست نه‌بیت ئه‌م نابێژین دێ كه‌نگی و كیرێ ده‌ست ب بجه ئینانا پڕۆژه‌ بهێته‌كرن، دێ مینیت لسه‌ر سۆزێن حوكمه‌تێ داینه‌ ئێكه‌تیا مامۆستایان، ئه‌گه‌ر ئه‌و سۆزێن خوه‌ بجه بینن ئه‌ڤه‌ دێ پڕۆژه‌ هێته‌ بجه ئینان.

website security
WP Facebook Auto Publish Powered By : XYZScripts.com