NO IORG
Authors Posts by naci bedel

naci bedel

15011 POSTS 0 COMMENTS

15

زاخۆ، عه‌لی حاجی:

زانكۆیا زاخۆ بۆ ده‌مێ‌ پێنج رۆژان هه‌ژماره‌كا په‌نه‌لێن زانستی یێن جودا ل دۆر ره‌وشا هه‌رێما كوردستانێ‌ ژ چه‌ندین روویان ڤه‌ دێ‌ ئه‌نجام ده‌ت و رێكێن چاره‌سه‌ریێ‌ بۆ هنده‌ك كێشه‌یێن نوكه‌ دێ‌ هێنه‌ دیاركرن و راده‌ستی جهێن شوله‌ژێ‌ دێ‌ هێنه‌ كرن.

دكتۆر مێهڤان شه‌ریڤ، سه‌رۆكێ‌ پشكا زانستێن كارگێری بۆ رۆژناما ئه‌ڤرۆ گۆت: “پێنج ته‌وه‌رێن گرنگ ب رێیا ڤان په‌نه‌لان دێ‌ هێنه‌ به‌حسكرن و پشكداریه‌كا ب هێز ل سه‌ر ئاستێ‌ مێهڤانێن پشكدار د په‌نه‌لان دا هه‌یه‌، رۆژا ئێكێ‌ دێ‌ یا تایبه‌ت بیت ب ژینگه‌هێ‌ ڤه‌ و رۆژا دویێ‌ ژی دێ‌ ل دۆر ئیسلاما سیاسی بیت و رۆژێن د دووڤ دا ژی دێ‌ گرێدایی سایكلۆژیێ‌ و نیشتمانی و ئازادیا راده‌ربڕینێ‌ بن ل كوردستانێ‌، د په‌نه‌لان دا ب رێكێن زانستی ئه‌و پێنج ته‌وه‌ر دێ‌ هێنه‌ ئازراندن، دا كو ئه‌م ل چاره‌سه‌ریان بگه‌ڕین بۆ وان كێشه‌یێن نوكه‌ ل هه‌رێما كوردستانێ‌ هه‌ین”.

ناڤهاتی ئه‌و چه‌نده‌ ژی گۆت: “مه‌ ب رێیا ڤان په‌نه‌لان دێ‌ هنده‌ك پێشنیار ل دۆر چاره‌سه‌ریا كێشه‌یان هه‌بن و دێ‌ راده‌ستی جهێن شوله‌ژێ‌ كه‌ین، ژ به‌ركو ئه‌و ئارمانجا مه‌ یا سه‌ره‌كی یه‌ و گرنگه‌ ژی جهێن ئه‌كادیمی رۆل د چاره‌سه‌ركرنا كێشه‌یێن د ناڤ جڤاكی دا هه‌ین؛ هه‌بیت، ژ به‌ر كو ئه‌و كێشه‌یه‌ زێده‌تر دێ‌ ب رێكێن زانستی هێنه‌ چاره‌سه‌ر كرن”.

32

زاخۆ، عه‌لی حاجی:

ئاسایشا زاخۆ ب هه‌ڤكاری دگه‌ل پۆلیس و پاراستنا زاخۆ شیان حه‌فت كه‌سان ژ بازرگان و ب كارئینه‌رێن مادده‌یێن هۆشبه‌ر كو سێ‌ جۆرێن مادده‌یێن هۆشبه‌ر ژی د گه‌ل دا بوون ده‌سته‌سه‌ر بكه‌ن.

ڤه‌كۆله‌ره‌كی ل ئایساشا زاخۆ كو نه‌دخواست ناڤێ خوه‌ ئاشكه‌را بكه‌ت بۆ رۆژناما ئه‌ڤرۆ گۆت: “د كاره‌كێ هه‌ڤپشك دا د ناڤبه‌را رێڤه‌به‌ریێن ئاسایش و پۆلیس و پاراستنا زاخۆ دا، ئه‌م شیاین حه‌فت كه‌سان ژ ب كارئینه‌ر و بازرگانێن مادده‌یێن هۆشبه‌ر ده‌سته‌سه‌ر بكه‌ین”.

ناڤهاتی زێده‌تر گۆت: ” دگه‌ل وی باندێ‌ هاتیه‌ ده‌سته‌سه‌ركرن، سێ جۆرێن مادده‌یێن هۆشبه‌ر ژ جۆرێن (كریستال، تریاك و هێروین) هه‌بوون، زێده‌باری وێ چه‌ندێ ژی ده‌ست ب سه‌ر هه‌ژماره‌كا زێده‌ یا چه‌ك و ته‌قه‌مه‌نی و چه‌ندین كه‌لوپه‌لێن وانێن دیتر و ترۆمبێله‌كێ‌ ژی دا هاتیه‌ گرتن”.

وی ڤه‌كۆله‌رێ ئایساشا زاخۆ ئاشكرا ژی كر كو ئه‌و كه‌سێن هاتینه‌ ده‌سته‌سه‌ركرن هه‌موو خه‌لكێ ده‌ڤه‌رێ بووینه‌ و ل دووڤ یاسایێ‌ سه‌ره‌ده‌ری د گه‌ل دا دێ‌ هێته‌ كرن.

21

ئه‌ڤرۆ:

لژنا په‌روه‌ردێ و خواندنا بلند ل په‌رله‌مانێ كوردستانێ داخوازا روونشته‌نه‌كا تایبه‌ت یا په‌رله‌مانی ل دۆر ڤه‌گه‌ڕاندنا ده‌رمالێن قوتابیێن زانكۆ و په‌یمانگه‌هان دكه‌ت و سه‌رۆكێ‌ لژنێ‌ ژی دبێژیت: مه‌ 71 ئیمزا بۆ ڤێ‌ مه‌ره‌مێ‌ كۆمكرینه‌.

عه‌بدولسه‌لام دۆله‌مه‌ری، سه‌رۆكێ لژنا په‌روه‌ردێ و خواندنا بلند ل په‌رله‌مانێ كوردستانێ، د كۆنفرانسه‌كێ رۆژنامه‌ڤانی دا خویا كر، ب رێیا‌ لژنا وان‌، 71 ئیمزایێن په‌رله‌مانتاران هاتینه‌ كۆمكرن و گۆت: “ئه‌م دخوازین د وێ‌ روونشتنێ‌ دا وه‌زیرێ‌ دارایی و ئابووری و وه‌زیرێ‌ خواندنا بلند و ڤه‌كۆلینێن زانستی به‌رهه‌ڤ ببن بۆ پشتراستبوون ژ ئه‌گه‌رێ‌ راگرتنا ده‌رمالێ‌ قوتابیان و دیتنا رێ‌ چاره‌یه‌كا گونجای و ڤه‌گه‌ڕاندنا وی مافێ‌ ده‌ستپیكی یێ‌ قوتابیێن زانكۆ و په‌یمانگه‌هان”.

گۆت ژی‌: “ئه‌م ئه‌و توندوتیژیێن دوهی ل زانكۆیا سلێمانیێ، د ناڤبه‌را قوتابیان و هێزێن پۆلیسان دا رووداین، شه‌رمزار ‌دكه‌ین، ژ به‌ركو داخوازیا قوتابیان یا ره‌وایه‌ و ب تنێ داخوازا مافێن خوه‌ یێن سه‌ره‌تایی كرینه‌”.

سه‌رۆكێ لژنا په‌روه‌ردێ و خواندنا بلند ئاشكرا ژی كر، ئه‌و داخوازێ ژ ‌لایه‌نێن شۆله‌ژێ‌ دكه‌ن، كو ل دووڤ داخوازیێن وان قوتابیان‌ بهێن و گۆت: “ئه‌م ژی ب هه‌موو شێوان پشته‌ڤانیێ ل داخوازیێن وان قوتابیان دكه‌ین”.

 

41

دیدار، نیوار محه‌مه‌دسه‌لیم:

د. شێرزاد حه‌مید، رێڤه‌به‌رێ‌ گشتی یێ‌ چاڤدێری و گه‌شه‌پێدانا جڤاكی ل پارێزگه‌ها دهۆكێ‌ د دیداره‌كێ‌ دا بۆ رۆژناما ئه‌ڤرۆ به‌حس ل كار و پرۆژێن وان دكه‌ت و دده‌ته‌ زانین كو یانه‌كا وه‌رزشی یا پارائۆلۆمپی تایبه‌ت ب خودان پێدڤیێن تایبه‌ت ڤه‌ دێ‌ هێته‌ ڤه‌كرن. ئاشكه‌را ژی دكه‌ت كو 12 سه‌نته‌رێن تایبه‌ت ب زارۆیان و یێن جڤاكی د ناڤ كه‌مپێن ئاواران دا هه‌نه‌. دده‌ته‌ زانین ژی كو هه‌كه‌ تۆمارا نوو یا رێژا په‌ككه‌فتنێ‌ بهێته‌ ڤه‌كرن و كاراكرن دبیت 10 هزار كه‌سێن دی ل دهۆكێ‌ مفایی ژێ‌ وه‌ربگرن و دبێژیت: روو ب رووبوونا ژ هه‌موویان ب زه‌حمه‌تر بۆ مه‌ ئه‌وه‌ قانوونا كێم ئه‌ندامان ناهێته‌ بجهئینان.

ئه‌ڤرۆ: نها زێده‌تر رێڤه‌به‌ریا گشتی یا چاڤدێری و گه‌شه‌پێدانا جڤاكی چی یه‌؟

د. شێرزاد حه‌مید: نها ده‌ستپێكا سالا نوو یا خواندنێ‌ یه‌ و ب ڤێ‌ مه‌ره‌مێ‌ خوله‌كا گه‌له‌ك باش بۆ مامۆستایێن مه‌ هاتیه‌ ڤه‌كرن ئه‌ڤێن ل په‌یمانگه‌هێن مه‌ ده‌وامێ‌ دكه‌ن. بۆ پاراستنا زارۆیی یه‌ ب تایبه‌ت ژی زارۆیێن خودان پێدڤیێن تایبه‌ت. هه‌ر ژ لایه‌كێ‌ ڤه‌ مه‌ره‌م بۆ وێ‌ چه‌ندێ‌ یه‌ بزانن دێ‌ چاوان ره‌فتارێ‌ ل گه‌ل زارۆیێ‌ خودان پێدڤیێن تایبه‌ت كه‌ن، شێوازێ‌ وانه‌گۆتنێ‌ و سه‌ره‌ده‌ریێ‌ و ب رێڤه‌چوونێ‌ و ژ لایه‌كێ‌ ژی ڤه‌ بۆ مافێن وانه‌ كا دێ‌ چاوان هێنه‌ پاراستن.

پێنج په‌یمانگه‌ه مه‌ یێن هه‌ین؛ نابینان، نابیسان، ئێك یا زێده‌كرنا شیانێن وانه‌، ئێك یێ‌ ئۆتیزمێ‌ یه‌ و ئێك ژی سه‌نته‌رێ‌ ده‌نگه‌ كو دێ‌ ئه‌ڤ ساله‌ ڤه‌كه‌ین، یێ‌ تایبه‌ته‌ ب وان زارۆیێن فاما دبن و نه‌شێن باخڤن، دێ‌ فێر كه‌ین كا چاوان دێ‌ زانن ئاخڤن و ئه‌ڤه‌ ژی بۆ جارا ئێكێ‌ یه‌ ل سه‌ر ئاستێ‌ هه‌رێما كوردستانێ‌ و عیراقێ‌ سه‌نته‌ره‌كێ‌ ژ ڤی ره‌نگی دهێته‌ ڤه‌كرن. ره‌زامه‌ندیا وه‌زاره‌تێ‌ هاتیه‌ وه‌گرتن و ل ده‌مه‌كێ‌ نێزیك دێ‌ هێته‌ ڤه‌كرن.

دیسان بابه‌ته‌كێ‌ دی گرێدایی پاراستنا زارۆیان، رێڤه‌به‌ریه‌كا تایبه‌ت ب زارۆیان ڤه‌ دێ‌ هێته‌ ڤه‌كرن كو یا پێكهاتی یه‌ ژ وان سه‌نته‌رێن بۆ پاراسنا مافێن زارۆیان هاتینه‌ پێكئنیان. پێنج سه‌نته‌ر ژ وان ل سه‌ر ئاستێ‌ قه‌زا هاتینه‌ ڤه‌كرن و ئێك ژ وان ل دهۆكێ‌ یه‌. پشتی ل هه‌موو قه‌زایان دهێنه‌ ڤه‌كرن مه‌ ل به‌ره‌ ل وان جهان ژی ڤه‌كه‌ین یێن رێژا زارۆیان لێ‌ یا زێده‌. هه‌ر دیسا د وارێ‌ په‌روه‌ردێ‌ دا ئه‌ڤ ساله‌ ب خۆشحالی ڤه‌ وه‌زیرێ‌ په‌روه‌ردێ‌ بڕیار یا دایی قوتابیێن خودان پێدڤیێن تایبه‌ت ل نێزیكترین قوتابخانێن سنورێ‌ مالا خوه‌ ب خوونن كو ئه‌ڤه‌ ژی پشتی ماندووبوونه‌كا زۆر شیایین وه‌زیری رازی بكه‌ین. د هه‌مان ده‌م دا سێ‌ قوتابخانێن تایبه‌ت ب ناڤێ‌ تێكه‌لكرن ل سنورێ‌ پارێزگه‌ها دهۆكێ‌ دێ‌ هێنه‌ ڤه‌كرن كو هه‌ردو جورێن قوتابیان وه‌ربگرن یێن خودان پێدڤیێن تایبه‌ت و یێن نورمال ژی. ئارمانجا مه‌ یا سه‌ره‌كی تێكه‌لكرنا قوتابیێ خودان پێدڤیێ‌ تایبه‌ت دا كو هه‌ست ب وێ‌ چه‌ندێ‌ نه‌كه‌ت كو یێ‌ جوداكریه‌ ژ جڤاكی.

زێده‌باری ڤان، ئه‌ڤ ساله‌ مه‌ گرنگیه‌كا زۆر دایه‌ بابه‌تێ‌ دووڤچوون و نه‌هێلانا تۆندۆتیژیێ‌ به‌رارمبه‌ر زارۆیی و ژنێ‌ ژی. چه‌ندین چالاكی ژی د ڤی واری دا هاتینه‌ ئه‌نجام دا. چالاكیێن دووڤچوونا نه‌هێلانا تۆندۆتیژیێ‌ دژی ژنان د به‌رده‌وامن و هه‌تا 25ی ڤێ‌ هه‌یڤێ‌ كو دبیته‌ رۆژا جیهانی یا نه‌هێلانا تۆندۆتیژیێ‌ دێ‌ د به‌رده‌وام بن.

ئه‌ڤرۆ خوله‌كا دی یا هاتیه‌ ڤه‌كرن ل گه‌ل په‌روه‌ردێ‌ كو دێ‌ چه‌ند مامۆستایێن دی فێركه‌ین ب تایبه‌ت ل وان قوتابخانێن قوتابێن خودان پێدڤیێن تایبه‌ت لێ‌ هه‌ین دا كو بزانن دێ‌ چاوان ب ره‌نگه‌كێ‌ باش سه‌ره‌ده‌ریێ‌ ل گه‌ل خودان پێدڤیێن تایبه‌ت كه‌ن.

مه‌ بنگه‌هێ‌ زێوه‌ یێ‌ هه‌یی، یێ‌ تایبه‌ت ب كاروچالاكیێن خواندنا ب له‌ز ب هه‌ماهه‌نگی ل گه‌ل په‌روه‌ردێ‌. ئه‌و ژنێن نه‌شیایین خواندنا خوه‌ ته‌مام بكه‌ن د ماوێ‌ سێ‌ سالان دا باوه‌رناما سه‌ره‌تایی دده‌نێ‌ ب مه‌ره‌ما وێ‌ چه‌ندێ‌ كو ئه‌و ژی بشێن ڤێرا بگه‌هن و به‌رده‌وامیێ‌ بده‌نه‌ خواندنا خوه‌. ئه‌ڤه‌ ژی بابه‌ته‌كێ‌ گه‌له‌ك گرنگه‌ بۆ نه‌هێلان و كێمكرنا رێژا نه‌خوێنده‌واریێ‌ د ناڤ جڤاكێ‌ مه‌ دا.

دیسا گه‌له‌ك كاروچالاكیێن دی بۆ گه‌له‌ك كچ و ژنێن سنێله‌ دهێنه‌ ئه‌نجام دان، مه‌ره‌م ژی ژێ‌ ئه‌وه‌ كا دێ‌ چاوان شێت خوه‌ ل گه‌ل جڤاكی و ب تایبه‌ت جڤاكه‌كێ‌ عه‌شائیری گۆنجینیت، دێ‌ چاوان شێت سه‌ره‌ده‌ریێ‌ كه‌ت، دێ‌ چاوان شێت خوه‌ پارێزیت تووشی تۆندۆتیژیێ‌ نه‌بیت. ئه‌ڤه‌ ژی ته‌وه‌ره‌كێ‌ گه‌له‌ك به‌رفره‌یه‌ و ل هه‌موو قه‌زایان تیمێن تایبه‌ت ل سه‌ر ڤی بابه‌تی كار دكه‌ن و خولێن هوشیاركرنێ‌ دده‌نه‌ ڤان كچان. دیسا د ناڤ كه‌مپان ژی دا نێزیكی 12 سه‌نته‌ران مه‌ هه‌نه‌ كو هنده‌ك ژ وان یێن زارۆیانه‌ و هنده‌ك ژی یێن جڤاكی نه‌. یێن جڤاكی زێده‌تر ئه‌م وان ئاریشان چاره‌ دكه‌ین یێن كو گرێدایی به‌ردانێ‌ و هه‌ڤژینیێ‌ و هه‌ڤژینیا ب له‌ز و ئه‌و خێزانێن تۆندۆتیژی ل هه‌مبه‌ر دهێته‌ ئه‌نجام دان یان زارۆیێن خوه‌ نه‌هنارتینه‌ به‌ر خواندنێ‌ و به‌رده‌وام كاروچالاكی دهێنه‌ ئه‌نجام دان و كار ل سه‌ر دهێته‌ كرن.

ئه‌ڤرۆ: به‌رچاڤترین ئه‌ڤ ئاسته‌نگێن دكه‌ڤنه‌ به‌ر سینگێ‌ هه‌وه‌ وه‌كو رێڤه‌به‌ری و ئه‌وێن دكه‌ڤنه‌ به‌ر سینگێ‌ خودان پێدڤیێن تایبه‌ت چنه‌؟

د. شێرزاد حه‌مید: هه‌كه‌ ته‌ماشه‌ بكه‌ین پێشتر خودان پێدڤیێن تایبه‌ت نه‌دشیا ژ مالا خوه‌ ده‌ركه‌ڤیت ژ به‌ر كو هه‌ست ب شه‌رمێ‌ دكر كو كه‌سه‌كێ‌ په‌ككه‌فتی یه‌، به‌لێ‌ نها یێ‌ دهێته‌ سه‌ر جاددێ‌ و ل به‌رامبه‌ر كه‌نالێن راگه‌هاندنێ‌ یێ‌ داخوازا مافێن خوه‌ دكه‌ت. روو ب رووبوونا ژ هه‌موویان ب زه‌حمه‌تر بۆ مه‌ ئه‌وه‌ قانوونا كێم ئه‌ندامان ناهێته‌ بجهئینان وه‌كو پێدڤی. هه‌تا نها نه‌گه‌هشتینه‌ وی ئاستی كو هه‌ر جهه‌كێ‌ بهێته‌ چێكرن هزر ل جهێ‌ خودان پێدڤیێن تایبه‌ت بكه‌ت كو ده‌ما سه‌ره‌دانا وی جهی دكه‌ت دێ‌ چاوان چیته‌ وێرێ‌. به‌رنامێ‌ مه‌ یێ‌ چاڤدێریا خێزانێ‌ ئه‌ڤه‌ ژ 2015ێ‌ وه‌ره‌ هاتیه‌ راوه‌ستاندن كو ئه‌ڤه‌ مه‌زنترین روو ب رووبوونه‌ بۆ مه‌. د ماوێ‌ بۆری دا شیابووین ب وی پرۆژه‌یی خزمه‌تا گه‌له‌ك ته‌خێن جڤاكی بكه‌ین وه‌كو دانعه‌مر و خودان پێدڤیێن تایبه‌ت و ژنێن بێ‌ هه‌ڤژین و خێزانێن زه‌لام د زیندانێ‌ دا یان زه‌لام قوتابیه‌ و بێ‌ داهاته‌. زێده‌تر كارێ‌ مه‌ ل سه‌ر ڤان ته‌خایه‌. زێده‌باری وێ‌ چه‌ندێ‌ بابه‌تێ‌ مه‌ یێ‌ گه‌له‌ك گرنگ كار ل سه‌ر وێ‌ چه‌ندێ‌ دكه‌ین كو قه‌رێن گه‌نجان ڤه‌گه‌رینن كو ئه‌ڤه‌ ژی دێ‌ رێژا بێكاریێ‌ گه‌له‌ك و گه‌له‌ك كێم بیت و دبیت رێژا چوونا گه‌نجان بۆ ژ ده‌رڤه‌ ژی گه‌له‌ك كێم بیت.

ئه‌ڤرۆ: ژبلی ڤان قه‌رزێن بچووك چ دی بهێته‌ كرن باشه‌ ب تایبه‌ت بۆ خودان پێدڤیێن تایبه‌ت؟

د. شێرزاد حه‌مید: هه‌كه‌ ئه‌م تۆمارا نوو ڤه‌كه‌ین كو ئه‌ڤه‌ ژ 2014ێ‌ وه‌ره‌ تۆمارا نوو نه‌هاتیه‌ ڤه‌كرن كو گه‌له‌ك كه‌سان رێژا په‌ككه‌فتنا وان 100% یه‌ یان گه‌له‌ك كه‌س یێن تووشی روودانان بووین و نها نه‌شێن چو كاران بۆ خوه‌ بكه‌ن، پێدڤی ب هاریكاریا مه‌یه‌ هه‌كه‌ ئه‌ڤ تۆمارا نوو بهێته‌ ڤه‌كرن و بهێته‌ كاراكرن دبیت زێده‌تری 10 هزار كه‌سان ل دهۆكێ‌ مفایی ژێ‌ ببینن.

دیسا مه‌ یانه‌كا نوو یا وه‌رزشی یا پارا ئۆلۆمپی ڤه‌كریه‌ و ره‌زامه‌ندی هاتیه‌ و ستاف هاتیه‌ هه‌لبژارتن و كۆنفرانسێ‌ خوه‌ ژی كریه‌، مه‌ ل به‌ر ب هه‌لكه‌فتا رۆژا جیهانی یا خودان پێدڤیێن تایبه‌ت ڤێ‌ یانێ‌ راگه‌هینین، جه ژی یێ‌ هه‌یی.

بابه‌ته‌كێ‌ دی یێ‌ هه‌یی نها كار ل سه‌ر دكه‌ین كو نڤیسینگه‌ها ڤه‌كۆلینێن كه‌سی ل دادگه‌ها دهۆكێ‌ بهێته‌ دانان و كاراكرن وه‌كو قانوون یا هه‌یی، به‌لێ‌ بهێته‌ كاران كرن بۆ چاره‌كرنا ئه‌ڤ كه‌سانێن تووشی نه‌خۆشیێن ده‌روونی دبن یان تووشی كێشێن به‌ردانێ‌ دبن، ئه‌ڤه‌ ژی بۆ مه‌ ئێك ژ پێدڤیێن سه‌ره‌كی یه‌. دیسا سه‌نته‌ره‌كێ‌ دی یێ‌ تایبه‌ت حوكمه‌تێ‌ ره‌زامه‌ندی ل سه‌ر كریه‌ بۆ چاره‌كرنا ئه‌ڤ سنێلێن تووشی ئاریشا دبن و تووشی تاوانان دبن كو ل وێرێ‌ بهێنه‌ پێگه‌هاندن و دووباره‌ ڤه‌گه‌ریننه‌ ناڤ جڤاكی ب تایبه‌ت ئه‌وێن ماددێن هۆشبه‌ر ژی بكار دئینن بهێنه‌ چاره‌كرن و دووباره‌ ڤه‌گه‌ریننه‌ ناڤ جڤاكی.

ئه‌ڤرۆ: ب ره‌نگه‌كێ‌ گشتی ل دهۆكێ‌ چه‌ند خودان پێدڤیێن تایبه‌ت هه‌نه‌ و چه‌ند كه‌س مفایی ژ هاریكاریێن دارایی وه‌ردگرن؟

د. شێرزاد حه‌مید: مه‌ ل پارێزگه‌ها دهۆكێ‌ زێده‌تری 30 هزار خودان پێدڤیێن تایبه‌ت هه‌نه‌ و ژ ڤێ‌ رێژێ‌ ژی زێده‌تری 22 هزار كه‌سان مفایی ژ به‌رنامێ‌ مه‌ یێ‌ هاریكاریا دارایی وه‌ردگرن. هه‌ر چه‌نده‌ هاریكاریه‌كا كێمه‌، به‌لێ‌ هنده‌ك ژ ئاریشێن وان یێن سه‌ره‌كی چاره‌ دبن.

ئه‌ڤرۆ: زێده‌تر ئه‌ڤ كه‌سه‌ كی نه‌؟

د. شێرزاد حه‌مید: زێده‌تر ئه‌و كه‌سن یێن پارچه‌ك ژ جه‌سته‌یێ‌ خوه‌ ژ ده‌ست دایی. پتریا وان ئه‌ون یێن زكماكی د وه‌سا. بابه‌تێ‌ ئینفلنجا مێشكی و ئۆتیزمێ‌ و روودانێن هاتنوچوونێ‌ مه‌ یێن هه‌ین. پشتی نها ڤاكسین بۆ زارۆیان دهێنه‌ دانان، ئه‌و رێژه‌ گه‌له‌ك یێن كێم بوون، ئه‌ڤ حاله‌تێن هه‌ین ژی زێده‌تر ئه‌ون یێن ل ده‌ڤه‌رێن دوور ده‌ست و زارۆیێن خوه‌ ڤاكسین نه‌ده‌ن.

 

ئه‌ڤرۆ: چو تشتێ‌ دی وه‌كو ئاریشه‌ زێده‌ بوویه‌؟

د. شێرزاد حه‌مید: بابه‌تێ‌ خوه‌كوشتنێ‌ یێ‌ زێده‌ دبیت و به‌رده‌وام ژی به‌ر ب زێده‌بوونێ‌ یه‌. بابه‌تێ‌ دانه‌شوویا زوویه‌، ب تایبه‌ت ئه‌ڤ ده‌ڤه‌رێن ده‌سته‌لاتا عه‌شیره‌تێ‌ یا خورت و د ناڤ ئێزدیان ژی دا. دڤێت كار ل سه‌ر هندێ‌ بهێته‌ كرن ئه‌ڤ دانه‌ شوویا زوو نه‌مینیت، چونكو ب گۆره‌یی ئه‌و داتایێن ل به‌ر ده‌ستێ‌ مه‌، پتریا حاله‌تێن به‌ردانێ‌ یێن وان كه‌سانه‌ ئه‌ڤێن هه‌ڤژینێ‌ ل ژیه‌كێ‌ بچووك پێك ئینایی یان هه‌ست ب خێزانێ‌ نه‌كریه‌ و تووشی ئاریشان بووینه‌. ئه‌ڤه‌ ئێك ژ وان بابه‌تانه‌ یێن ب ره‌نگه‌كێ‌ به‌رچاڤ كار ل سه‌ر هوشیاریا وێ‌ دكه‌ین.

هه‌بوونا ئاواران و په‌نابه‌ران پتریا رێژێن مه‌ به‌ر ب زێده‌ترێ‌ برن، ب رێژا نێزیكی 20% بۆ نمۆنه‌ خازوكی، نها رێژا خازوكیێ‌ ل پارێزگه‌ها دهۆكێ‌ گه‌له‌ك بلند بوویه‌ و ب رێژه‌كا هه‌ره‌ به‌رچاڤ ژی ئاواره‌ و په‌نابه‌رن. دیسا بابه‌تێن جڤاكی ژی، هه‌كه‌ نها سه‌ره‌دانا دادگه‌ها دهۆكێ‌ بكه‌یی دێ‌ بینی چه‌ندین ئاریشێن جڤاكی یێن ڤان ئاواره‌ و په‌نابه‌رانه‌.

7

ئامێدیێ‌، نه‌وزاد هلۆری

د داخویانیه‌كێدا سالار رێكانی سه‌رۆكێ‌ یانا ئامێدیێ‌ یا وه‌رزشی بۆ رۆژناما ئه‌ڤرۆ گۆت: ل سالا 1997ێ‌ یانه‌ هاتیه‌ دامه‌زراندن ب كۆمه‌كا باش یا هه‌بوونا یاریێن وه‌رزشی ژوانا یاریا ته‌پا پێی ئه‌وا پشكداری خولا پلا ئێكا كوردستانێ‌ كری، لێ‌ مخابن ئه‌ڤه‌ چه‌ند ساله‌ هاتیه‌ راوه‌ستاندن سه‌رباری مه‌ یاریگه‌ه و یاریزان ژی هه‌نه‌ بتنێ‌ نه‌بوونا پشته‌ڤانیێ‌ ئه‌و شیان نینن كو دوباره‌ تیما خوه‌ ڤه‌گه‌ڕێنن و هه‌رده‌مێ‌ لایه‌نه‌كی خوه‌ ل یانێ‌ كره‌ پشته‌ڤان گه‌شبینین دێ‌ باشترین تیم هێته‌ به‌رهه‌ڤكرن.

ژلایه‌كێ‌ دووڤه‌ ناڤهاتی ئه‌وچه‌نده‌ ژی دیاركر د نوكه‌ دا تیما ڤۆلی بۆلا كچان سه‌ر ئاستێ‌ پلا دو یاریێ‌ دكه‌ت و تیما باسكێت بۆلا كوڕان یا پله‌ ئێك و هه‌روه‌سان تیمه‌كا سه‌ر ئاستێ‌ ئیراقێ‌ یا یاریا كیك بۆكسینگێ‌ كو گه‌هشتیه‌ هه‌ڤڕكیێن ئاسیا و چه‌ندین یاریزانێن قاره‌مان په‌یدابووینه‌ و شیاینه‌ سێ‌ میدالیێن قاره‌مانیا عه‌ره‌بی ب ده‌ستخوه‌ڤه‌ بینن ئه‌وا لڤێ‌ دووماهیێ‌ ل دهۆكێ‌ هاتیه‌ كرن.

ژلایه‌كێ‌ دووڤه‌ سالار رێكانی گۆت: گوهۆرین دناڤ كارگێریێ‌ دا هاتینه‌ كرن و ستاڤه‌كێ‌ نوو و شاره‌زا كه‌ڤیته‌ كاری،لێ‌ ئاریشا مه‌ یانێ‌ چو داهاتی نینن تنێ‌ پارێزگه‌ها دهۆكێ‌ هه‌یڤانه‌ كۆژمه‌كێ‌ پاره‌یی بۆ مه‌ دابیندكه‌ت زێده‌باری یانه‌ یا قه‌رداره‌ ب هیڤییا هاریكاریان كاروبارێن خوه‌ برێڤه‌دبه‌ن، سه‌رباری ئه‌ڤان هه‌موو ئاسته‌نگان نوكه‌ دا كار ل سه‌ر رێكخستنا پێنگاڤێن داهاتی دكه‌ین وه‌كو پلانێن مه‌ و دێ‌ ل گه‌ل راهێنه‌ر و یاریزانێن خوه‌ كۆمبیت ژبۆ گه‌نگه‌شێن جودا ب هیڤیێن پێشئێخستنا وه‌رزشا ده‌ڤه‌را ئامێدیی.

55

ئه‌ڤرۆ،

تیما یانا دهۆك گه‌هشته‌ قۆناغا هه‌شتێ‌ ژ قاره‌مانیا كۆپا كوردستانێ‌ یا ته‌پا پێی، پشتی دوهی ب سه‌ركه‌فتی ل سه‌ر مێڤانا خوه‌ یانا كویه‌ ب گۆله‌كا كۆژه‌ك، ژ چارچووڤێ‌ هه‌ڤڕكیێن قۆناغا 16ێ‌ ئه‌وا ل یاریگه‌ها یانا دهۆك هاتیه‌ كرن، گۆلا دهۆكێ‌ ژلایێ‌ یاریزان بێوار فه‌ریق د خوله‌كا 92ێ‌ دا تۆماركر، ژلایێ‌ خوه‌ڤه‌ ئه‌ڤرۆ یانا سێمێل ل یاریگه‌ها شه‌هید فره‌نسۆ حه‌ریری یا دویێ‌ ل هه‌ولێرا پایته‌خت بیته‌ مێڤانا یانا رانیه‌.

لدور دووماهی به‌رهه‌ڤیێن ئه‌وان دلۆڤان سالح كاپتنێ‌ تیما یانا سیمێلێ‌ بۆ رۆژناما ئه‌ڤرۆ گۆت: یاریه‌كا ب سانه‌هی نابیت لێ‌ دڤێت ئه‌م جه‌ماوه‌رێ‌ خوه‌ ئاشت بكه‌ین و هێزا سێمێلێ‌ ڤه‌گه‌ڕێنین، هه‌موو یاریزانا سۆزدایه‌ كارگێریێ‌ یا د شیان دا بیت بۆ سه‌ركه‌فتنێ‌ دناڤ یاریگه‌هێ‌ دا كاربكه‌ن و به‌رده‌وامیێ‌ بده‌نه‌ پێشكه‌فتنا خوه‌ هه‌تا بگه‌هنه‌ قۆناغێن دووماهیێ‌، هه‌رچه‌نده‌ یاریزانه‌كێ‌ مه‌ هنگاڤتی یه‌ لێ‌ یێن یه‌ده‌ك به‌رهه‌ڤن و دشێن جهێ‌ وی بگرن.

19

ئه‌ڤرۆ، عه‌لی حاجی:

ب ئارمانجێن به‌رده‌وامیا سه‌ركه‌فتنان و پێشڤه‌ چوونێ‌ چاڤه‌ڕێ‌ یه‌ ئه‌ڤرۆ تیما باسكێت بۆلا یانا زاخۆ یاریه‌كا گرنگ و بهێز هه‌مبه‌ری خودانێن ئه‌ردی یانا كاره‌با یا به‌غدایی بكه‌ت ئه‌وا دێ‌ ل هۆلا گرتیا شه‌عب ژ چارچووڤێ‌ هه‌ڤڕكیێن گه‌ڕا حه‌فتێ‌ یا خولا پلا نایابا ئیراقێ‌ هێته‌ كرن.

لدور دووماهی به‌رهه‌ڤیێن كوڕێن خابووری عه‌بدولستار عه‌لی سه‌رپه‌رشتێ‌ تیمێ‌ بۆ رۆژناما ئه‌ڤرۆ گوت: ئه‌ڤ یاریه‌ گه‌له‌ك یا گرنگه‌ و نه‌خشێ‌ رێزبه‌ندیێ‌ گوهۆریت ژبه‌ركو سه‌ركه‌فتنا مه‌ دێ‌ پێشڤه‌چوونه‌كا باش په‌یداكه‌ت و دوور ئێخیت ژ هه‌ر پێنچ یانێن دی ئه‌وێن هه‌ڤڕكیا مه‌ دكه‌ن ژوانا یانا كاره‌با كو ئێك ژ تیمێن بهێزه‌ و خودان یاریزانێن شیانن، به‌رهه‌ڤیێن مه‌ گه‌له‌ك باشن و زاخا یاریزانان بلنده‌ تایبه‌ت پشتی سه‌ركه‌فتنا به‌ری دو رۆژا ل سه‌ر یانا حلله‌ ب جووداهیا خاله‌كێ‌ كو ئه‌وژی تیمه‌كا هه‌ڤڕكه‌ بوو مه‌، یاریا باسكێت بۆلێ‌ هه‌تا چڕكێن دووماهیێ‌ ئه‌نجامێ‌ وێ‌ دیار نینه‌ دناڤبه‌را دو تیمێن ئاست و شیان نێزیكی ئێكبن، له‌ورا دێ‌ هه‌تا دووماهی چڕكه‌ شه‌ڕی بۆ سه‌ركه‌فتنێ‌ كه‌ین.

هه‌روه‌سان ناڤهاتی دیاركر ئاریشا وان د كێماتیا یاریزانان دایه‌ و گوت:ترسا مه‌ هه‌رده‌مێ‌ دو یاریزانێن زیره‌ك پێنچ فاولان وه‌ربكریت دێ‌ كارتیكرنا خوه‌ ل سه‌ر ئاست و شیانێن تیمێ‌ كه‌ت، سه‌رباری وێ‌ هه‌موو بزاڤا دكه‌ین لدووڤ شیانا ئاریشێن خوه‌ چاره‌سه‌ربكه‌ین.

15

ئه‌ڤرۆ.

چاڤه‌ڕێ‌ یه‌ ئه‌ڤرۆ ژی هه‌شت یاریێن دی یێن قۆناغا كۆمان ژ قاره‌مانیا یانێن ئۆرۆپا قاره‌مانێن خولا چامپیۆنز لیگ ده‌ربازبوون بۆ قۆناغا 16ێ‌ ب ئارمانجێن ده‌ربازبوون و گه‌شكرنا هیڤیان بهێنه‌ ئه‌نجامدان و بڤی ره‌نگی.

كۆما ئێكێ‌.

ژ گرنترین و بهێزترین یاریێن ئه‌ڤرۆ جه‌ماوه‌رێ‌ وه‌رزشی چاڤه‌ڕێ‌ دكه‌ت ل ده‌مژمێر 11ێ‌ شه‌ڤه‌ ده‌مێ‌ یانا مانچسته‌ر ستی یا ئنگلێزی ل یاریگه‌ها خوه‌ مێڤانداریا پاریس سانجێرمان یا فره‌نسی دكه‌ت، یانا ئنگلێزی سه‌رێ‌ لیستێ‌ ب نه‌ه خالان دهێت و یا فره‌نسی ب هه‌شت خالان رێزا دویێ‌ یه‌، مان ستی ب وه‌كهه‌ڤی ژی ده‌لیڤا ده‌ربازبوونێ‌ دێ‌ مسۆگه‌ر كه‌ت لێ‌ سانجێرمان پێدڤی ب سه‌ركه‌فتنێ‌ هه‌یه‌ بۆ پلێتا ده‌ربازبوونێ‌، دیسان هه‌ر ئه‌نجامه‌كی دی بیت هه‌ردو یانه‌ ده‌ربازدبن ب مه‌رجه‌كی خوساره‌تیا كلۆپ برۆچ یا به‌لجیكی ئه‌وا ل رێزا سێیێ‌ دهێت ب چار خالان كو ده‌لیڤا وێ‌ یا دووماهیێ‌ ل گه‌ل  خودانێن ئه‌ردی یانا لایبزیك یا ئه‌لمانی مایه‌ بۆ هیڤیێن قۆناغا 16ێ‌، پاریس سانجێرمان ب چه‌كێ‌ گران دێ‌ هێته‌ دناڤ یاریگه‌هێ‌ دا ب سه‌ركێشیا لیۆنێل مێسی، كلیان مپابی، نه‌یمار و دی ماریایی، هه‌مبه‌ری وێ‌ كیڤێن دی برۆین، ره‌حیم ئسترلینگ، گۆندۆگان و رۆدرێگۆ هێزا مان ستی نه‌.

كۆما دویێ‌

د یاریه‌كا دی یا بهێز و چاره‌نڤیس دا یانا ئه‌تله‌تیكۆ مه‌درید یا ئسپانی دێ‌ ل یاریگه‌ها خوه‌ مێڤانداریا ئه‌ی سی میلان یا ئیتالی كه‌ت، ئه‌تله‌تیكۆ د كاودانه‌كێ‌ خراب دایه‌ و چو بژارده‌ نینن ژبلی سه‌ركه‌فتنێ‌ ژبۆ به‌رده‌وامیا هیڤیێن ده‌ربازبوونێ‌ و دیسان دێ‌ گۆه ل ده‌نگۆباسێن یاریگه‌ها ئانفێلد بیت ب هیڤیێن سه‌ركه‌فتنا لیڤه‌رپۆلێ‌، یانا ئسپانی چار خالان  كۆمكرینه‌ رێزا سێیێ‌ یه‌ و میلان ب خاله‌كێ‌ رێزا چارێ‌ دهێت هیڤیێن ده‌ربازبوونێ‌ نه‌ماینه‌، ژلایه‌كێ‌ دووڤه‌ یانا لیڤه‌رپۆل یا ئنگلێزێ‌ دێ‌ مێڤانداریا پورتۆ یا پورتۆگالی كه‌ت، یانا ئنگلێزی ئه‌وا به‌ری ڤێ‌ یاریێ‌ ده‌ربازبوونا خوه‌ مسوگه‌ركری ب 12 خالان سه‌رێ‌ لیستێ‌ دهێت، هه‌رچه‌نده‌ خوساره‌تیا پۆرتۆ ژی هیڤیێن خوه‌ ژ ده‌ست ناده‌ت و دبیت گه‌ڕا شه‌شێ‌ و دووماهیێ‌ دێ‌ خودانا پلێتا دویێ‌ ئێكلاكه‌ت، بۆ زانین هه‌ردو یاری ده‌مژمێر 11ێ‌ شه‌ڤ هێنه‌ ئه‌نجامدان.

كۆما سێیێ‌

دڤێ‌ كۆمێ‌ دا هه‌ردو یانێن سپۆرتینگ له‌شبۆنا یا پورتۆگالی و بورۆسیا دورتمۆند یا ئه‌لمانی دێ‌ شه‌ڕی بۆ پلێتا دویێ‌ یا ده‌ربازبوونێ‌ كه‌ت پشتی یانا ئه‌یاكس ئه‌مسترام یا هوله‌ندی پلێتا ئێكێ‌ مسۆگه‌ركری ب 12 خالان سه‌رێ‌ لیستێ‌ دهێت، سپۆرتیگ دێ‌ مێڤانداریا بورۆسیا كه‌ت ب پشتبه‌ستنا جه‌ماوه‌رێ‌ خوه‌ بۆ سه‌ركه‌فتنێ‌ و پێدڤی زێده‌تر دو گۆلانه‌، لێ‌ سه‌ركه‌فتنا یانا ئه‌لمانی ب هه‌ر ئه‌نجامه‌كی دێ‌ ده‌ربازبوونێ‌ مسوگه‌ر كه‌ت، یاری ل ده‌مژمێر 11ێ‌ شه‌ڤ هێته‌ ئه‌نجامدان، ژلایێ‌ خوه‌ڤه‌ بۆ یانا ئه‌یاكس وه‌كو گه‌شت ل توركیێ‌ یه‌ و دێ‌ بیته‌ مێڤانا په‌شكتاش ئه‌وا بێی خال رێزا دووماهیێ‌ دهێت، ئه‌ڤ یاریه‌ ده‌مژمێر 9:45 شه‌ڤ هێته‌ كرن.

كۆما چارێ‌.

بۆ تۆلڤه‌كرنێ‌ و پشتراستكرنا ده‌ربازبوونێ‌ ده‌مژمێر 11ێ‌ شه‌ڤ یانا ریال مه‌درید یا ئسپانی دێ‌ بیته‌ مێڤانا یانا شریف تێراسبۆل یا مۆلدیڤیایێ‌، یانا ئسپانی نه‌ه خال كۆمكرینه‌ و سه‌رێ‌ لیستێ‌ دهێت، خودانێن ئه‌ردی ب شه‌ش خالان رێزا سێیێ‌ یه‌ و دێ‌ بزاڤێ‌ كه‌ت دوباره‌ سه‌ركه‌فتنا خوه‌ ل سه‌ر ریالێ‌ بینت و ده‌ربازبوونه‌كا مێژوویی د تۆمارا قاره‌مانیا چامپیۆنزێ‌ دا بنڤێسیت، لێ‌ ئارمانجێن تۆلڤه‌كرنێ‌ و پشتراستكرنا ده‌ربازبوونێ‌ د پلانا یانا شاهان دا یه‌، ژلایێ‌ خوه‌ڤه‌ ئه‌نتر مێلانا ئیتالی خودانا حه‌فت خالان و رێزا دویێ‌ دهێت دێ‌ مێڤانداریا شاختار دۆنێتسك یا ئۆكراین كه‌ت ئه‌وا ب خاله‌كێ‌ رێزا دووماهیێ‌ دهێت، سه‌ركه‌فتنا وێ‌ ل سه‌ر شاختارێ‌ و خوساره‌تیا یانا شیریف دێ‌ ده‌ربازبوونێ‌ مسۆگه‌ر كه‌ت، لێ‌ هه‌ر ئه‌نجامه‌كێ‌ دی د به‌رژوه‌ندیا وێ‌ دا نینه‌، ئه‌ڤ یاریه‌ ده‌مژمێر 9:45 شه‌ڤ هێته‌ ئه‌نجامدان.

27

به‌رهه‌ڤكرن و وه‌رگێڕان ژ ئنگلیزی: شه‌مال ئاكره‌ی

هند كارێن ئه‌ده‌بی هه‌نه‌، د بیردانكا مرۆڤی دا دهێنه‌ نكراندن، ب تایبه‌تی یێن مه‌ ل ژیێ گه‌نجاتیێ خواندین. ئێك ژ رۆمانێن كۆ من ل سالێن دووماهیا هه‌شتێیان ژ سه‌ده‌یێ بۆری خواندی، رۆمانا ره‌ه Roots بوو. ژ به‌ر چیرۆكا وێ یا سه‌رنجراكێش، من خوه‌ست ژ بۆ خوانده‌ڤانێن ئه‌ڤرۆ كورتیا ڤێ چیرۆكێ به‌رچاڤ بكه‌م.

كونتا كێنتێی Kunta Kinte، كارێكته‌رێ سه‌ره‌كی یێ رۆمانا ره‌ه  Roots-ه‌ یا كۆ ژ ئالیێ ئه‌لێكس هیلیAlex Haley  (11ی ته‌باخا 1921 – 10ێ شوباتا 1992) یێ ئه‌مریكی ڤه‌ هاتیه‌ نڤیسین، و ل 17ی ته‌باخا سالا 1976ێ هاتیه‌ چاپكرن. ئه‌ڤ رۆمانه‌، چیرۆكه‌كا دیرۆكی و سه‌رهاتی یا خێزانه‌كا ئه‌مریكی یا بنه‌ره‌ت ئه‌فریقی ڤه‌دگێڕیت.

رۆمانا ره‌ه Roots هه‌ر ل سالا چاپكرنا وێ، بوویه‌ زنجیره‌ فلمه‌كێ ته‌له‌ڤزیۆنی یا 12 خه‌له‌كه‌ یێن ئێك ده‌مژمێری، دیسان ئه‌ڤ چیرۆكه‌ بوویه‌ فلمه‌كێ سینه‌مایی یێ سه‌رنجراكێش (لینكێ فلمی ل په‌راوێزا ڤێ نڤیسینێ هه‌یه‌) 2.

ئه‌ڤ رۆمانه‌، تێكهه‌له‌كه‌ ژ روودانێن راست و ئاشۆپی، و كۆنتا كێنتێی یێ قه‌هره‌مانێ رۆمانێ، ئه‌فریقیه‌كێ موسلمانه‌ ژ گوندێ ماندینكا Mandinka یێ سه‌ر ب ناڤچه‌یا جوفۆره‌ Jufureh یه‌ ل وه‌لاتێ گامبیا Gambia ل رۆژئاڤایێ ئه‌فریقیا.

ل گۆره‌ی رۆمانێ، كونتا كێنتێی ل ده‌وروبه‌رێن سالا  1750ێ هاتیه‌ سه‌ر دونیایێ، و ل سالا 1767ێ، كێنتێی د 17 سالیێ دا د نێڤ ده‌حل و دارستانێن وێ ناڤچه‌یێ ژ ئالیێ چار زه‌لامان كو سه‌ر ب بازرگانێن كۆله‌یان ڤه‌ بوون دهێته‌ ره‌ڤاندن و ل گه‌ل 140 كه‌سێن دی كۆ ب هه‌مان شێوه‌ ئیخسیر كربوون، بۆ باژێرێ ئاناپۆلیس Annapolis یێ ویلایه‌تا ماریلاند Maryland  یا ئه‌مریكی دهێته‌ ڤه‌گوهاستن. 60  ره‌ڤاندی ژ وان 140 كه‌سان د كه‌شتیێ دا دمرن و ته‌رمێن وان دبنه‌ خوارنا ماسیان.

كه‌سه‌ك بناڤێ ویلیام ووله‌ر  William Waller كو ژ خێزانه‌كا برجواز ژ ناڤچه‌یا سپۆت سیلڤیانا Spotsylvania County  ل ویلایه‌تا ڤیرجینیایێ Virginia ، كێنتێی ب بهایێ 750 دۆلاران كۆ بلندترین بها بوو ب كۆله‌یه‌كی بهێته‌ دان هاته‌ فرۆتن، دكڕیت.

كێنتێی، جوانترین نموونه‌یا بێهنفره‌هی و هه‌دارێ تۆمار دكه‌ت و ژ پێخه‌مه‌ت ب ده‌ستڤه‌ئینانا سه‌ربه‌ستیێ چه‌ندین جاران بزاڤا ره‌ڤینێ دكه‌ت و گوهۆڕینا ناڤێ خوه‌ ژ كونتا كێنتێی بۆ تۆبی Toby نا په‌ژرینیت هه‌تا وێ راده‌یێ، خوه‌دیێ وی پێ یێ وی یێ راستێ دبڕیت، داكۆ نه‌كاریت بره‌ڤیت. پشتڕا ژنه‌كا ره‌ش پیست بناڤێ بێل Bell كۆ شیڤلێنه‌را مالا ویلیامی بوو، چاره‌سه‌ری یا وی كر داكۆ ب گولته‌ی بكاریت ب رێڤه‌ بچیت. كێنتێی ل گه‌ل بێلیێ هه‌ڤژینی پێكئینا و زارۆیه‌كا كچ دبیت و ناڤێ وێ دكه‌نه‌ كیزی kizzy.

ژ به‌ر نه‌په‌ژراندنا ناڤێ تۆبی خوه‌دیێ وی گه‌له‌ك تۆڕه‌ ددبیت، له‌وڕا ل به‌رامبه‌ری هه‌موو كۆله‌یان گرێ دده‌ت و ب قامچیان دكه‌ڤیته‌ سه‌ر و ژێ دپرسیت: ناڤێ ته‌ چی یه‌؟، وی ژی به‌رسڤ ددا و دگۆت كونتا كێنتێی داكۆ جاره‌كا دی قامچی له‌شێ وی د خوینێ ڕا سور بكه‌نه‌ڤه‌. خوه‌دیێ وی ژی دا هه‌ر ژێ دپرسیت: ناڤێ ته‌ چی یه‌؟  ئه‌و دا ب ده‌نگه‌كێ كز بێژیت كونتا كێنتێی، كونتا كێنتێی، كونتا كێنتێی. 1

ره‌وشا وی گه‌هشته‌ سه‌ر سه‌كه‌راتا مرنێ و گوه ژ پرسیارێ دبیته‌ڤه‌: ناڤێ ته‌ چی یه‌؟، ل ڤێره‌ دبێژیت:  تۆبی، و ب ده‌نگه‌كێ بلند دوباره‌ دكه‌ته‌ڤه‌ داكۆ هه‌موو كۆله‌یان گوه لێ ببیت هه‌ر وه‌كو  خوه‌دیێ وی فه‌رمان لێ كری.

ل گۆره‌ی سیسته‌مێ كۆله‌تیێ، زارۆیێن كۆله‌یان ژی مولكی خوه‌دیێ كۆله‌یانه‌، له‌وڕا ده‌ما كچا وان كیزی دگه‌هیته‌ ته‌مه‌نێ 16 سالیێ، دفرۆشیته‌ كه‌سه‌كی ب ناڤێ تۆم لیTom Lea كۆ جۆتیاره‌كێ هه‌ژار بوو و هنده‌ك ژ داهاتی خوه‌ ژ شه‌ڕی دیكلان ب ده‌ستڤه‌ دئینا. خوه‌دیێ وێ یێ نوو ده‌ستدریژیا سێكسی ل سه‌ر كر و زارۆیه‌ك ژێ دبیت ب ناڤێ  جۆرج George.

چیرۆكا درامایی یا كچا كێنتێی و زارۆكێن وێ، به‌رده‌وام دبیت هه‌تا نه‌ڤیه‌كێ وێ ب ناڤێ ئه‌لێكس هیلی Alex Haley ، كۆ نڤیسه‌رێ ڤێ رۆمانێ یه‌، چیرۆكا پڕ خه‌مگینا باپیرێ خوه‌ یێ مه‌زن دنڤیسیت.

ده‌ما كچا وی، بۆ وارێ وه‌غه‌ركرنا دایك و بابێن خوه‌ دزڤریت، دچیته‌ سه‌ر گۆڕی بابێ خوه‌ و ناڤی تۆبی ل سه‌ر كێلیا وی دگوهۆڕیت و دكه‌ته‌ كۆنتا كێنتێی. نها ل ناڤه‌ندا باژارێ ئه‌ناپۆلیس په‌یكه‌ره‌كێ وی هه‌یه‌.

په‌راوێز:

1-         ئه‌ڤ دیمه‌نێ رۆمانێ بیرا مه‌ ژ فیلمێ په‌یام The Message ئانكو (الرساله‌) دئینیت (ل 9ێ ئادارا 1976ێ فلم هاتیه‌ به‌رهه‌مئینان)، ده‌ما بیلالێ حه‌به‌شی ب قامچیێ دهێته‌ ئه‌شكه‌نجه‌دان و خوه‌دیێ وی ئۆمه‌یه‌ بن خه‌له‌ف ژێ دپرسیت كی خوه‌دێ یێ ته‌یه‌؟ بیلال به‌رسڤێ دده‌ت و دبێژیت خوه‌دێ یێ ئێكانه‌، خوه‌دێ یێ ئێكانه‌س (وه‌رگێڕ).

 

2-         https://www.youtube.com/watch?v=iX_wng5P_is

ژێده‌ر:

–           https://en.wikipedia.org/wiki/Roots:_The_Saga_of_an_American_Family

 

25

سه‌لمان شێخ مه‌می

 

هنده‌ك جارا ته‌ خوه‌ سل دكر

په‌رده‌ و په‌نجه‌ر

ڤه‌نه‌دكرن

ته‌ ده‌ستێن خوه‌

ژ ده‌ستێن من دكێشانه‌ده‌ر

ژێ ڤه‌دكرن

من هزار و ئێك خه‌م

د گاڤێ دا

ل دلێ خوه‌ كۆم دكرن

جاره‌كێ چاڤێ من ل ته‌ بوو

ته‌ بچووكێن جیرانا

ب سینگێ خوه‌ ڤه‌ همبێز دكرن

ته‌ ڕویێن وان

ل به‌ر ماچا و له‌قا

ته‌ سۆردكرن

ئه‌ز دچۆم

هه‌ر ئه‌و بچووكێ

ژ عه‌شقا ته‌ و خه‌ریبیا ته‌

ژ بێهنا سینگ و به‌رێن ته‌

جهێ وان ماچێن ته‌

من ئه‌و بچووك ماچی دكرن

ژ به‌ر تاما ماچێن ته‌ ژێ دهات

من خه‌مێن خوه‌

ئه‌وێ گاڤێ ژبیر دكرن

٭     ٭     ٭

ل بیرا ته‌ تێن

شه‌ڤبێریه‌كا شه‌ڤێ بوو

ل مالێن جیرانا

مه‌ كوستیرانێ بوو

ب خوه‌دێ

تو ژ به‌ر من هاتی

چایا من ژ ده‌ستێن ته‌ بوو

ژ به‌ر هاتنا ته‌

گه‌له‌ك جارا ب دزی ڤه‌

چاڤێ من ل چاڤێن  ته‌ بوو

من دزانی تو چه‌ندا خه‌ریبی

هاتنا، ته‌

ئاگر، به‌ردا من

دل ژ سینگێ من ڤه‌بوو

ئه‌وێ شه‌ڤێ

ل مالێن جیرانا

خوه‌شترین شه‌ڤبێریا مه‌ بوو

٭     ٭     ٭

ل بیرا ته‌ تێن

ئه‌و خه‌ونا من بته‌ڤه‌ دیتی

جیرانا بۆ ته‌ گۆتی

كا من چاوا تو دیتی

تو چۆی و

ته‌ گه‌له‌ك له‌ز كر

مه‌نجه‌له‌كا ئاڤێ

ل سه‌ر كوچكی ته‌ بۆ خوه‌ گه‌رم كر

ژ دله‌كێ تژی ڤیان و خه‌ریبی

ته‌ گه‌رماڤه‌كا خوه‌ش كر

ئه‌و، كراسێ من ژ ته‌ ڤیای

ته‌ ل به‌ر خوه‌ كر

ته‌ خه‌ملا خوه‌

ژ به‌ر من كر

هندی تو شیای ل به‌ر قودیكێ

بۆ خاترا من

ته‌ پرچا خوه‌ ژ به‌ر من شه‌دكر

ئه‌و ئیشارا من، ژ ته‌ ڤیای

ته‌ ل سه‌ر پرچا خوه‌ گرێدا

ته‌، خوه‌ ژ به‌ر من

سۆر و زه‌ر كر

ب جوانیا خوه‌

ته‌ دل خوه‌ش كر

من زانی

ته‌ چه‌ند ئه‌ز دڤیام

چه‌ند حه‌ز ژ من، دكر

٭     ٭     ٭

به‌لێ ئاخ

بۆ من و ته‌ و

ده‌ردێ گران

ته‌ ژبیركرن

هه‌می ئه‌و شه‌ڤ و ژڤان

كا ئه‌و خه‌ریبی و ئه‌و ڤیان

مانێ عه‌مرێ من هه‌می چۆ

تو خه‌ریب نه‌بوویه‌ڤه‌

لبیرا ته‌ ناهێت

نه‌ چ ماچ، و

نه‌جیران

٭     ٭     ٭

27/8/2021

website security
WP Facebook Auto Publish Powered By : XYZScripts.com