سالار محەمەد دۆسكی:

3 – 6

من هزر دكر دێ‌ دایكا من ژ من توڕە بیت كو ئەز چوویمە دناڤ ڕێكخستنا نهێنییا پارتیدا و بوویمە پێشمەرگە. چونكو ل پایزا ساڵا 1961 بابێ‌ وێ‌ خەلیلێ‌ ئیسڤێ‌ تروانشی ژلایێ‌ شۆڕەشڤێ ڤە هاتبوو كوشتن، قەسرا وان یا سێ‌ قات ژی ب كەل و پەل ڤە هاتبوو سۆتن. دەمێ‌ ل پایزا 1961 بارزانیێ‌ نەمر هاتیە گوندێ‌ تروانش ئەو ل تاخێ‌ نزاری بوو ل قەسرا قاسمێ‌ یونسێ‌ تروانشی. دیسان دایكا من دگۆت: بۆ دەمێ‌ سێ‌ ڕۆژان بابێ‌ من ل دەف بارزانیێ‌ نەمر بوو ل قەسرا قاسمێ‌ یونسی. گوندیا گەلەك خزمەتا بارزانی كر بوو، بتنێ‌ د ڕۆژەكێدا گوندیا شێست بزن بۆ وان سەر ژێ‌ كرن.
هینگێ‌ ل دەڤەرا بەرواری باڵا خەلیلێ‌ ئیسڤێ‌ تروانشی كەسێ‌ ئێكێ‌ بوو پشتی بەگێن بەرواریا. وێ‌ مالباتێ‌ بۆ دەمێ‌ پتر ژ سەدەیەكی ڕێبەریا گوندێ‌ تروانش و دەوروبەرا كرییە.
هەلبەت پشتی من پەیوەندی ب شۆڕەشێ‌ كری، من گەلەك پەرتووكێن ل سەر سەرهلدان و شۆڕەشێن گەلێن بن دەست خواندن. یا دیار بوو كو ل دەستپێكا شۆڕەش و سەرهلدانا ل هندەك قوناغا كەسانێن بێ‌ گونەه، هندەك جاران شۆڕەشگێر ژی ب شاشی ڤە بووینە قوربانی. ئەڤە ژی ئێك ژ وان نموونا بوو.
پشتی كو ل ساڵا 1986 ڕژێما بەعس ماڵا مە ژ دهوكێ‌ دەرئێخستی و ئەو هاتینە دەف مە ل گوندێ‌ ئێكمالێ‌، گەلەك جاران من و دایكا خۆ بەحسێ‌ ڕویدانا كوشتنا بابێ‌ وێ‌ دكر. هەر چەندە هێشتا خەما وێ‌ یا گران بوو و دگۆت: ئەز چ جاران وی دیمەنی ژبیر ناكەم دەمێ‌ من دیتی ئاگر یێ‌ ب قەسرا بابێ‌ من یا سێ‌ قاتی ڤە. بەلێ‌ یا دیار بوو دایكا من یا ژ شۆڕەشێ‌ توڕە نەبوو. هەمی دەما وێ‌ دگۆت: بەری هینگێ‌ گوندێ‌ مە هندەك ئاریشە لسەر عەردێ‌ ناڤ دەشتێ‌ لگەل ئامێدیا هەبوون، هندەك ژ وان ئامێدیێن گەهشتینە شۆڕەشێ‌ و فەسادێن دەڤەرێ‌ بوونە ئەگەرێ‌ كوشتنا بابێ‌ من. چونكو بابێ‌ من یێ‌ بناڤسال ڤە چووی و پیرەمیر و بێ‌ گۆنەهـ بوو. ل دویف هندەك زانیاریان دبێژن دەمێ‌ بارزانیێ‌ نەمر گەهشتیە ڕۆژئاڤایێ‌ دەڤەرا بەرواریا، پرسیار كربوو كانێ‌ مختارێ‌ تروانشێ‌؟ دیارە ئاگەهـ ژ ڕویدانا كوشتنا وی نەبوو. هندەك جاران من و خالێ‌ خۆ حەجی عەبدولڕەحمانێ‌ خەلیلی ژی بەحسێ‌ وێ‌ ڕویدانێ‌ دكر. جارەكێ‌ من گۆتە خالێ‌ خۆ: هوین دبێژن بابێ‌ مە یێ‌ بێ‌ گونەهـ بوو، من بخۆ ژی ژ گەلەك كەسێن ل وی سەردەمی گوهلێ‌ بوویە.
من گۆتێ‌: باشە هەتا نوكە لسەر وی بابەتی بەرپرسێن شۆڕەشێ‌ لگەل هەوە نەئاخفتینە؟
خالێ‌ من گۆت بەلێ‌: ل سالێن حەفتیان ئەسعەدێ‌ خۆشەڤی ل ڤێ‌ دەڤەرێ‌ بوو. بارەگایێ‌ وی ژی ل گوندێ‌ قومریێ‌ بوو. وی جارەكێ‌ ئەز گازی كرم قومریێ‌، ئەو لسەر وێ‌ ڕویدانێ‌ بۆ من ئاخفت و گۆتە من: گەلەك كەس هاتینە دەف من و بۆ من بەحسێ‌ ڕویدانا كوشتنا بابێ‌ تە كرییە. یا دیارە وێ‌ ڕویدانێ‌ كارتێكرن لسەر خەلكێ‌ دەڤەرێ‌ ژی كرییە.
خالێ‌ من گۆت: پشتی دەمەكی ئەسعەدێ‌ خۆشەڤی بڕیكا تەیب ئەلكیشكی ئەز ئاگەهداركرم كو بچمە دەڤەرا بالەكایەتی ل چومان بارزانیێ‌ نەمر ببینم. هینگێ‌ تەیب ئەلكیشكی بەرپرسێ‌ لژنا ئامێدیێ‌ بوو. خالێ‌ من گۆت: ئەز چوومە گوندێ‌ ناوپردان، سێ‌ ڕۆژان ئەز مامە ل وێرێ‌ و من بارزانی نەدیت. ڕۆژا چوارێ‌ هندەك پێشمەرگا ئەز گەهاندمە بارەگایێ‌ بارزانی ل حاجی ئومەران. ل وێرێ‌ من بارزانی ل بن چادرەكێ‌ دیت.
دەمێ‌ ئەز چوویمە دەف وی، بۆ دەمەكی وی تەماشەی من كر و بێ‌ دەنگ ما و نەئاخفت. پاشی نیزیكی دەهـ خۆلەكان ئەو بۆ من لسەر ڕەوشا وی سەردەمی یا شۆڕەشێ‌ ئاخفت. ل دوماهیێ‌ گۆتە من: شریك شاشیەك بوو چێبووی. دیسان خالێ‌ من گۆت: ل دەستپێكا شۆڕەشا ئیلۆنێ‌ بابێ‌ من لگەل موحسن بەگێ‌ و هێزێن ل دەڤەرا بەرواریا پشكداری د شۆڕەشێدا كر و چوونە سەر ئامێدیێ‌ و باژێر ستاند، هێزێن حكومەتا عێراقێ‌ ژ باژێری دەرئێخستن و هینگی بابێ‌ من ب سڤكی بریندار ببوو. دایكا من خۆدان كەسایەتی و گەلەكا دلۆڤان بوو. مالباتا مە ژی وەكی هەمی مالباتێن هەڤالێن من یێن پێشمەرگە گەلەك نەخۆشی دیتن. ئەو هاتنە دەربەدەر كرن. زاڕۆك بێ‌ بەهر بوون ژ خواندنێ‌. چارەنڤیسێ‌ وان ب شۆڕەشێ‌ ڤە هاتە گرێدان. ئەو ژی وەكی پێشمەرگا كەفتنە بەر هێرشێن دوژمنی.
هەمان پێشمەرگە گۆت: ل بهارا ساڵا 1984 مە بۆ خۆ خانیەك ل گوندێ‌ ئێكمالێ‌ ئاڤاكر. بەردەوام دایكا من سەرەدانا مە دكر. وێ‌ گەلەك نەخۆشی ل زالگەهێن بەعسییان دیتن هەتا هندەك كەل و پەل بۆ مە دەرباز دكرن. هندەك جاران زالگەها بێگۆڤا كەلە و پەلێن وێ‌ د هاڤێتنە دڕویبارێ‌ خابیریدا. ئەو ب وان سەر و دلانڤە دهاتە دەف مە. ل پایزا ساڵا 1985 جارەكێ‌ دایكا من هاتە سەرەدانا مە ل ئێكمالێ‌، وێ‌ تەنەكەیەكا ڕوینی یا مەزن لگەل خۆ ئینابوو. ل زالگەها بێگۆفا تەنەكا وێ‌ هاڤێتە د ڕویبارێ‌ خابیریدا. ژنەكا دی ل گەل دایكا من د وێ‌ ترومبیلێ‌ دا بوو. تەنەكەكا قەلیێ‌ لگەل وێ‌ ژنێ‌ بوون. بەلێ‌ یا دیار بوو قەلی قەدەغە نەبوو. پشتی هینگێ‌ جارەكا دی دایكا من هاتە سەرەدانا مە. وێ‌ جارێ‌ بۆ مە تەنەكەكا قەلیێ‌ لگەل خۆ ئینا. مە گۆتێ‌ دایكێ‌: بۆ چیە تە ئەڤ قەلیە ئینایە، مە ژی قەلی یا دروست كری، وێ‌ گۆت: كوڕێ‌ من ئەو قەلی نینە، ئەو ڕوینە من بۆ هەوە ئینایی. دایكا من نێزیكی چوار تبلا ڕوین لسەر دەرێ‌ تەنەكێ‌ ڕاكربوو و قەلی كربوو سەر هەتا شیایی ل زالگەها بەعسیان بورینیت. هینگێ‌ ڕیكێن هاتن و چوونا دایبابێن من بۆ گوندێ‌ ئێكمالێ‌ دوو ڕێك هەبوون. رێكا ئێكێ‌ ژ دهوكێ‌ بۆ قەدشێ‌ ماڵا نوریێ‌ مایی. پاشی بۆ چیایێ‌ مەتینا، گوندێ‌ شێلازا، پاشی بۆ ئێكمالێ‌. رێكا دوویێ‌ ژدهۆكێ‌ بۆ زاخۆ، باتیفا، بێگۆڤا و
گوندێ‌ ڕاڤینا. ل ڕاڤینا ژی بنەجها وان ماڵا صالحێ‌ سەعدێ‌ ڕاڤینی بوو. صالح و خانما وی فاتما ژی خۆدان كەسایەتی و مێڤاندۆست بوون، ل دووماهیا مەها ڕەمەزانێ‌ ل ڕۆژا 18/7/1982 ڕێكخراوا مە ل كانی ڕەشێ‌ بوو ل بنارا چیایێ‌ مەتینا ل باشوورێ‌ گوندێ‌ هێسێ‌ ل دەڤەرا كانیماسێ‌. ئەم ل بن وان دارێن ل پشت كانیێ‌ بووین. من هندەك پویش و پەلەخ و بەلگێن تەڕاشا كۆم كربوون و چانتا خۆ ژی كربوو بالیفك و جهێ‌ نڤستنێ‌ دروست كربوو، من كارێ‌ خەوێ‌ دكر. پێشمەرگەیەك هاتە دەف من و گۆت: محەمەد تاهر مەلا تەوفیق ئاسهی كادرێ‌ ڕێكخراوێ‌ یێ‌ گۆتی: بهێتە دەف من، ئەز ژی چوومە دەف وی.
گۆتە من: لژنا ئامێدیێ‌ بۆ كارەكێ‌ تایبەت داخوازا چوار پێشمەرگا ژمە كرییە. پێدڤییە ئەو پێشمەرگە ئەو بن ئەوێن خودان بیروباوەر كو بەری پێشمەرگاتیێ‌ هاتبنە ڕێكخستن لگەل پارتی، ئەو نەبن یێن ژبەر شەڕێ‌ عێراقێ‌ و ئیرانێ‌ ڕەڤین. دیسان گۆت: ب ڕاستی ئەم ژی نزانین كانێ‌ ئەو چ كارە و دێ‌ كیڤە چن؟
پاشی دیار بوو ئەم چوار پێشمەرگە ژ ڕێكخراوا شەهید عەلی عوبەیدولایی هەلبژارتین بۆ وی ئەركی. ئەو ژی ئەڤ ناڤێن ل خوارێ‌ بوون:
1-نایف ئیسماعیل تاهر بیگداودی
2-شەهید ئیسماعیل ئەحمەد پیرۆ ئێكمالەیی
3-عەلی محەمەد عەلی ئێكمالەیی
4-شەهید تەوفیق یەحیا ئورمەداودی(3).
مە هەر چوارا خاترا خۆ ژ هەڤالێن خۆ خواست و ئەم چووین مە بەرهەڤییا خۆ كر.
ڕۆژا 20/7/1982 عەرەفاتێن جەژنا ڕەمەزانێ‌ بوون، ئەم چووینە لژنا ئامێدیێ‌ ل گەلیێ‌ بازێ‌ دەف بەرپرسێ‌ لژنێ‌ سەید سالحی. هندەك پێشمەرگە ژ ڕێكخراوێن دی گیرو ببوون و هێشتا نەگەهشتبوون دەف مە.
سەید سالحی پرسیار كر كانێ‌ بۆچی هێشتا ئەو پێشمەرگە نەهاتینە؟
هەڤالەكی گۆت: ژبەر جەژنێ‌.
سەید سالحی ب توڕەیڤە گۆت: باشە ما مە جەژن هەنە؟
پاشی سەید سالحی گازی كرە من و گۆت: وەرە دەف من و ئەز ژ هەڤاڵا دویر ئێخستم.
وی گۆتە من: ڕێكا هەوە گەلەك یا دویرە، ئەگەر تۆ نەشێی نەچە تۆ یێ‌ بچویكی.
من گۆتێ‌: ڕێك چەند یا دویر و ب مەترسی بیت ئاریشە نینە دێ‌ چم.