NO IORG
Authors Posts by naci bedel

naci bedel

15011 POSTS 0 COMMENTS

6

 

هه‌ولێر، سولین سلێمان

رێڤه‌به‌رێ گشتیێ كه‌شناسی و بیڤه‌له‌رزان ل هه‌رێما كوردستانێ راگه‌هاند، ژ ئه‌گه‌رێ‌ گه‌رده‌لولێن بهێز ئاخ بارین دروست دبیت و ئه‌ڤ نزمه‌ په‌ستانا ژ باشورێ‌ رۆژئاڤایێ‌ عیراقێ گرتیه‌ڤه‌ و بویه‌ ئه‌گه‌رێ‌ بلندبوونا شه‌پولا تۆزێ و ئاخبارینێ ل ناڤچه‌یێن ناڤه‌راستا عێراقێ.

فازل ئیبراهیم، رێڤه‌به‌رێ گشتیێ كه‌شناسی و بیڤه‌له‌رزان ل هه‌رێما كوردستانێ بۆ رۆژناما ئه‌ڤرۆ دیاركر، ژ به‌ر نزمبوونا په‌ستانا ل باكورێ‌ ئه‌فریقیا، ئه‌ف ئاخبارینه‌ هه‌رێما كوردستانێ ژی ڤه‌گرتیه‌، دیسا ژی هه‌وایه‌كێ هشك دگه‌لدایه‌ كو كاریگه‌ریێن خراب ل پشت خوه‌ هێلاینه‌ و گۆت: ئه‌م پێشبینیێ دكه‌ین ئه‌ڤ شه‌پولێن ئاخبارینێ دووباره‌ دبنه‌ڤه‌.

ده‌ربارێ ئه‌گه‌رێن ڤێ ئاخبارینێ  فازل ئیبراهیم گۆت: وه‌لاتێ مه‌ به‌رده‌وام دبن گورانكاریێن كه‌ش و هه‌وایدانه‌، دیسا ژی كێم باراینا بارانێ دبیته‌ ئه‌گارێ‌ هشكه‌سالیێ، ئه‌گه‌ره‌كێ‌ دی ژی ئه‌وه‌ وه‌كی نوكه‌ ئه‌م دبینین كومه‌لگه‌هێن نیشته‌جێبوونی د زێده‌بونێ دانه‌ و چاندنا داروبارا و كه‌سكاتیێ یا كێمه‌، ئه‌ڤه‌ ب خوه‌ ژی گه‌له‌كا خرابه‌، چونكو ئه‌ڤ چه‌نده‌ دبنه‌ ئه‌گه‌ر له‌زاتیا بای كێم ببیت و ئاخبارینێ دروست بكه‌ت.

دیسا ژی گۆت: هه‌ر چه‌نده‌ ئاخبارین دیارده‌كا سروشتیه‌، لێ ئه‌م پێشبینیێ دكه‌ین د 30 سالێن داهاتیدا سالانه‌ 300 رۆژا ئاخ بباریت، چونكو ئه‌گه‌ر ئه‌م به‌راوردیێ ب سالێن بوری بكه‌ین، دێ‌ بینین ئاخبارین گه‌له‌ك زێده‌بوویه‌. ئه‌م ژ خه‌لكێ خوه‌ دخازین خوه‌ بپارێزن. هنده‌ك ئاخبارین گه‌له‌ك دهشكن، ئه‌گه‌ر ماسكێ ژی دانی ئاخ دبن ماسێكڤه‌ دچیته‌ ناڤ سینگیدا، ئه‌ڤجا باشتره‌ خه‌لك د ده‌مێ ئاخبارینێ ل مالێن خوه‌ دا بمینن، ب تایبه‌رتی ژی ئه‌وێن نساخیا چاڤ و ره‌بویێ هه‌ی، یان ژی ئه‌و ن نه‌خۆشێن نه‌خوشیا درێژ خایه‌ن هه‌ی. زێده‌تر دبێژیت: پێدڤیه‌ خه‌لك گه‌له‌ك كه‌سكاتیا و داروباران ل مالێن خوه‌ و ل هه‌ر جهه‌كی بچینن، دا كو رێكی ل ڤێ ئاخبارینێ بهێته‌ گرتن و چاندنا ئه‌و دارێن وه‌كی دار خورما و دار زه‌یتون گه‌له‌ك جورێن دیێن دارا ب ڤێ رێكێ ئاخبارین دێ كێم بیت.

شیلان ئازاد خانمه‌كا توشبویا نه‌ساخیا ره‌بویێیه‌ ژ بۆ ئه‌ڤرۆ گۆت: هه‌ر ده‌مێ ئاخبارین ده‌ست پێدكه‌ت پێدڤیه‌ بله‌ز ئه‌ز د نه‌خوشخانێ ڤه‌ دبن ئوكسجینێ ڤه‌ بم، چونكو ئه‌ڤه‌ ٨ ساله‌ من ئه‌ڤ نه‌ساخیه‌ هه‌ی، هه‌ر چه‌نده‌ ئه‌ز گه‌له‌ك خوه‌ دپارێزم ژ ئاخبارینێ، لێ هنده‌ك جارا ئاخبارینێ گه‌له‌ك یا ب هێزه‌ و پێدڤیه‌ سه‌ره‌دانا نه‌خوشخانێ بكه‌م ژ بۆ چاره‌سه‌ریا خوه‌.

30

دهوك، هه‌یفا دوسكی:

چالاكڤانه‌كا ژن: ل پشت هه‌ر زه‌لامه‌كێ‌ سه‌ركه‌فتی ژنه‌كا زانا و مازن و تێگه‌هشتی هه‌یه‌.

ده‌مێ‌ زه‌لام توشی نه‌خوشی و ئاریشه‌ و ماندیبونه‌كێ‌ دبیت حه‌زژَكرنا هه‌ڤژینێ‌ دبیته‌ هێز و پالده‌ره‌كێ‌ مه‌زن بو سه‌ره‌فتن و به‌رده‌وامیا كاری بو مه‌، پاشی ژن دبێژن چ مه‌ ناهێت وه‌كو پێدڤی ل جهێ‌ وان هه‌می تشتا بگرین ژبه‌ر زه‌لام زوو توره‌ دبن و ل سه‌ر هزرا خوه‌ نامینن و ژبن كونترۆلا خوه‌ ده‌ر دكه‌ڤن، له‌ورا ڤه‌كوله‌رێن جڤاكی ژلایه‌كێ‌ ڤه‌ دبێژیت ژن ب حه‌زژێكرنا خوه‌ هێزه‌كا مه‌زن ده‌ته‌ زه‌لامی.

كاروان عه‌زیز فه‌رمانبه‌ره‌ به‌حس دكه‌ت كو گه‌له‌ك جار ئه‌و توشی شكه‌ستنا بوویه‌ به‌لێ‌ ڤیان و حه‌زژێكرنا هه‌ڤژینا وی بوویه‌ سه‌ده‌ما ئارامی و پشت گه‌رمی و سه‌ركه‌فتنا وی دكاری دا و پاشی گۆت: هه‌ر كه‌س دژیانێ‌ دا تووشی ئاریشه‌ و شكه‌ستن و ئاریشا دبیت، به‌لێ‌ حه‌زژێكرنا ژنێ‌ دبیته‌ هوكارێ‌ باوه‌ری ب خوه‌ بوون ڤه‌دگه‌ریته‌ گۆتنێن ژنێ‌ و ئه‌و ئاخفتنێن هێزێ‌ بو زه‌لامی په‌یدا دكه‌ت.

نه‌زیر سلێمان ژی خودان كاره‌ ئاشكه‌را دكه‌ت كو ئه‌و گه‌له‌ك جار به‌ره‌ڤ ئاسته‌نگا ڤه‌ چوویه‌ به‌لێ‌ باوه‌ریا هه‌ڤژینا وی و ئه‌و ڤیان و حه‌زژێكرنا وێ‌ بوویه‌ رێكه‌ك ژیانێ‌ ل به‌ر ئاسان بكه‌ت و بازرگانه‌كێ‌ وێره‌ك و شاره‌زا بیت، نوكه‌ ژی دانپێدانێ‌ دكه‌م كو سه‌ركه‌فتنا من دكاری دا هزر و ئاخفتنێن هه‌ڤژینا منن و ئه‌و پشته‌ڤانیا ل من دكه‌ت، ژبه‌ر هندێ‌ چوجار نابیت ئه‌م ره‌خنێ‌ ل ئێك بگرین چونكی ژن و زه‌لام ته‌ماكه‌رێن هه‌ڤن دهه‌می كاودانان دا.

به‌یان سالح  چالاكڤانه‌ سه‌باره‌ت بابه‌تی گۆت: ئه‌م گه‌له‌ك به‌حس ل هه‌ڤركیا دناڤبه‌را ژن و زه‌لامی دا دكه‌ین به‌لێ‌ بلا ژبیر نه‌كه‌ین كو ژن و زه‌لام بو ئێك وه‌كو و ئاڤ و ماسیێ‌ یه‌ كو هه‌ر دوو بێ‌ ئێك ناژین، ژبه‌ر هندێ‌ گرنگه‌ ئه‌و باوه‌ری و حه‌زژێكرنا ژنێ‌ و زه‌لامی بو ئێك بیته‌ پالده‌ره‌ك كو پتر داهینانێ‌ دژیانێ‌ دا بكه‌ن نه‌ك دژایه‌تی و هه‌ڤركیێ‌ بكه‌ن و دسه‌ر هندێ‌ را ئه‌و هه‌ڤژینین و ل سه‌ر ئێك بالیفك یێ‌ خێزانێ‌ پێ‌ ئاڤا دكه‌ن و زارویا دئینن و سه‌ركردایه‌تیا خێزانه‌كێ‌ دكه‌ن، ژبه‌ر هندێ‌ سه‌ركه‌فتنا هه‌ڤژینا سه‌ركه‌فتنا خێزانێ‌ ب گشتی یه‌ و تایبه‌ت ده‌مێ‌ زه‌لامی هه‌ڤژینه‌كا شاره‌زا و خودان باوه‌ری نه‌بیت نه‌شێت پشته‌ڤانیێ‌ ل هه‌ڤژینێ‌ خوه‌ بكه‌ت، به‌لێ‌ پێدڤی یه‌ ئه‌م هزرا هندێ‌ ژی بكه‌ین كو بده‌ستڤه‌ ئینانا باوه‌ریا ژنێ‌ بو زه‌لامی پالده‌ره‌كه‌ كو هه‌ردوو بشێن زارویێن سه‌ركه‌فتی ژێ‌ په‌یدا بن.

هه‌ر ل دوور بابه‌تی دلژار ژنه‌كا چالاكڤانه‌ سه‌باره‌ت بابه‌تی دبێژیت حه‌زژێكرنا ژنێ‌ بو زه‌لامی تایبمه‌ندیا خوه‌ یا هه‌ی نه‌خاسمه‌ ده‌مێ‌ زه‌لامی كاره‌ك هه‌بیت ئه‌ڤ حه‌ژێكرنه‌ دبیته‌ پشته‌ڤانه‌كێ‌ سه‌ره‌كی بو وی زه‌لامی و كو پتر خوه‌ ماندی بكه‌ت و دگه‌ل هندێ‌ هه‌ست ب وه‌ستیانێ‌ نه‌كه‌ت.

چونكی هێزا سه‌ره‌كی یا زه‌لام  ڤه‌دگه‌ریته‌ ژنێ‌ وه‌ردگریت ئه‌وه‌ ده‌مێ‌ ژن ژ دل حه‌ژێ‌ بكه‌ت و ل سه‌ر وێ‌ خالێ‌ پشته‌ڤانیا وی دكه‌ت زه‌لام ل وی ده‌مێ‌ هه‌می نه‌خوشیان ژبیردكه‌ت، به‌رۆڤاژی ڤێ‌ یه‌كی ژی ژن دبیته‌ هانده‌ره‌كێ‌ ب هێز بو زه‌لامی د هه‌ر ته‌نگاڤی و كاره‌كی دا.

پاشی دئاوایه‌كێ‌ دی دا ئاماژه‌ كر حه‌ژێكرنا هه‌ڤژینان بو ئێك وه‌كو گۆلێ‌ چه‌ند حه‌ش ئێك بكه‌ن دێ‌ پتر به‌رهه‌مێ‌ پیرۆز ژخوه‌ ده‌ن و په‌یوه‌ندیا وان خوشتر بیت، به‌لكو دگه‌ل پێك ئینانا هه‌ڤژینیێ‌ ئه‌و پێدڤی ئێكن رێزێ‌ ل ئێك بگرن و پشته‌ڤانیێ‌ ل ئێك بكه‌ن، ژبه‌ر هندێ‌ ئه‌م پێدڤی هندێ‌ نه‌ هه‌ڤژین بو ئێك وه‌كو دوو هه‌ڤال و دوو خوشتڤیان بن داكو سه‌رفه‌رازیێ‌ دژیانا خوه‌دا بینن، لاداویێ‌ ژی خانما ناڤبری گۆت: ل پشت هه‌ر زه‌لامه‌كێ‌ سه‌ركه‌فتی ژنه‌كا شاره‌زا و تێگه‌هشتی یا هه‌ی.

 

 

 

47

ئه‌ڤرۆ،

تیما پایسكلڤانێن یانا دهۆك ل سه‌ر ئاستێ‌ لاوان شیان رێزائێكێ یا قاره‌مانیا ئیراقێ‌ بۆ قۆناغا دویێ‌ ب ده‌ستڤه‌ بینن، د هه‌ڤڕكیێن واندا ئه‌وا دوهی ب پشكداریا 12 یانێن ئیراقێ‌ بۆ لاوان و تازه‌پێگه‌هشتیان ل باژێرێ‌ سلێمانیێ‌ هاتیه‌ كرن و یاریزان وه‌هبی سلێمان بوو قاره‌مانێ‌ ئیراقێ‌.

هه‌ڤڕكیێن قاره‌مانیێ‌ ل سه‌ر دو به‌ریكانا هاتبوو كرن و ئه‌نجامێن یاریزانێن دهۆكێ‌ بڤی شێوه‌یی بوون، بۆ به‌ریكانا دژی ده‌مژمێرێ‌ ئه‌وا درێژاهیا 20كم وه‌هبی سلێمان رێزا دویێ‌ هات ب 31 خوله‌ك و 17 چركا، سیداد سه‌لام ب 10 خوله‌ك و 34 چركه‌ رێزا شه‌شێ‌ هات، مونته‌زه‌ر عه‌لی ب پێنچ خوله‌ك و 35 چڕكا رێزا ده‌هێ‌ هات، هه‌روه‌سان به‌ریكانا كت بۆ گشت یاریزانا وه‌هبی سلێمان شیا ناسناڤێ‌ قاره‌مانیێ‌ ب ده‌ستخوه‌ڤه‌ بینت و پێشكه‌فیت ل سه‌ر هه‌ڤڕكێ‌ خوه‌ یێ‌ یانا حدبا‌و ئه‌حمه‌د زوهێر، هه‌ڤالێ‌ وی سیداد سه‌لام شیا رێزا سێیێ‌ بهێت، بڤان ئه‌نجاما هه‌ردو یاریزانێن دهۆكێ‌ شیان جهێ‌ خوه‌ دناڤ رێزێن هه‌لبژارتیێ‌ ئیراقێ‌ دا پارێزین.

لدور ئه‌نجامێن هاتینه‌ تۆماركرن هشیار فه‌ریق سه‌رپه‌رشتێ‌ تیما یانا دهۆك بۆ رۆژناما ئه‌ڤرۆ گۆت: هه‌رچه‌نده‌ پلانا مه‌ ده‌ستڤه‌ ئینانا رێزا ئێكێ‌ یا به‌ریكانا سه‌ر ئاستێ‌ گشت تیمان بوو لێ‌ ژبه‌ركو قۆناغا دویێ‌ یه‌ و هێشتا دو قۆناغێن دی ماینه‌ بۆ دیاركرنا قاره‌مانا ئیراقێ‌ له‌ورا ئه‌و ئه‌نجامێن هاتینه‌ پێش گه‌له‌ك باشن و لاوێن دهۆكێ‌ لسه‌ر هه‌ڤڕكیێ‌ بۆ ناسناڤی به‌رده‌وامن و بتنێ‌ چه‌ند چڕكه‌كێن كێم دناڤبه‌را مه‌ خودانا رێزا ئێكێ‌ یه‌، هه‌روه‌سان یاریزانێن مه‌ هه‌تا نوكه‌ ئاسته‌كێ‌ مه‌زن نیشان ده‌ن و هه‌ردو یاریزان وه‌هبی سلێمان و سیداد سه‌لام جهێ‌ خوه‌ دناڤ رێزێن هه‌لبژارتیێ‌ ئیراقێ‌ پاراستیه‌، له‌ورا گه‌شبینم دێ‌ بۆ قۆناغا سێیێ‌ باشتر بین و تنێ‌ ناسناڤ ئارمانجامه‌یه‌، كارگێریا یانێ‌ پشته‌ڤانیا به‌رده‌وام بۆ تیمێ‌ دكه‌ن پێخه‌مه‌ت چو كێماسی نه‌بن.

ژلایێ‌ خوه‌ڤه‌ تارق سه‌عید راهێنه‌رێ‌ تیمێ‌ گۆت: هه‌ڤڕكیه‌كا بهێز دهاته‌ كرن بتنێ‌ چه‌ند چڕكه‌كێن كیم دناڤبه‌را مه‌ دا هه‌بوون، ئه‌م شیاین به‌رده‌وامیێ‌ بده‌ینه‌ هه‌ڤڕكیێ‌ و مه‌ ئۆمێده‌كا مه‌زن هه‌یه‌ بۆ قۆناغا سێیێ‌ و یا دووماهیێ‌ ناسناڤێ‌ قاره‌مانیێ‌ بده‌ستڤه‌ بینن، سۆپاسیا كارگێریا یانا دهۆكێ‌ دكه‌ین كو پشته‌ڤانێن مه‌نه‌ و به‌رده‌وام دووڤچوونا تیمێ‌ دكه‌ن و چاره‌سه‌ریا هه‌ر كێماسیه‌كێ‌ دكه‌ن، بۆ قۆناغا بهێت دێ‌ بشێوه‌كێ‌ باشتر خوه‌ به‌رهه‌ڤكه‌ین و نا راوه‌ستیێن هه‌تا بگه‌هینه‌ ئارمانجا خوه‌ ئه‌وژی پاراستنا ناسناڤێ‌ قاره‌مانیا ئیراقێ‌ یا سالا بوری.

26

ئه‌ڤرۆ، قه‌یس وه‌یس

پشتی كارگێریا یانا زاخۆ یا وه‌رزشی رازیبووی ل سه‌ر بڕیارا ده‌ستكاركێشانا راهێنه‌رێ‌ تیما خوه‌ یا ته‌پا پێی د خولا پلا نایابا ئیراقێ‌  عه‌بدولوه‌هاب ئه‌بولهێل و هاتنا راهێنه‌رێ‌ نوو فیراس ئه‌لخه‌تیب د دو یاریێن ڤێ‌ دووماهیێ‌ دا دوباره‌ تیما وان ڤه‌گه‌ڕیا سه‌ركه‌فتنان.

راهێنه‌رێ‌ سوری فیراس ئه‌لخه‌تیب به‌ری چه‌ند سالان وه‌كو یاریزانێ‌ زاخۆ ڤه‌گه‌ڕیایه‌ و ئه‌ركێ‌ راهێنه‌راتیێ‌ وه‌رگرتیه‌ شیا د یاریا ئێكێ‌ دا ئه‌وا ل گه‌ل یانا هه‌ولێرێ‌ ل یاریگه‌ها شه‌هید فرانسۆ حه‌ریری تیما زاخۆ به‌ره‌ ب سه‌ركه‌فتنه‌كا گرنگ ل سه‌ر خودانێن ئه‌ردی ببه‌ت ب سێ‌ گۆلان به‌رامبه‌ر گۆله‌كێ‌، هه‌روه‌سان د یاریا دویێ‌ دا ئه‌وا ل پێنچ شه‌مبیا بوری هاتیه‌ كرن كو بڕیاربوو ل یاریگه‌ها زاخۆ یا نێڤده‌وله‌تی هاتبا كرن لێ‌ ژبه‌ر سزایێن ئێكه‌تیا ته‌پا پێی یا ئیراقێ‌ لسه‌ر نوونه‌را پارێزگه‌هێ‌ ب نه‌ به‌رهه‌ڤبوونا جه‌ماوه‌ری و یاری ژ ده‌رڤه‌یی یاریگه‌ها وێ‌ دا، له‌ورا یاریگه‌ها یانا دهۆك هاتبوو ده‌ستنیشانكرن و یاری ل وێ‌ یاریگه‌هێ‌ ئه‌نجامدا و مێڤانداریا یانا نه‌فت ئه‌لبه‌سرا كری و شیا سه‌ركه‌فتنا دویێ‌ بینت ب دو گۆلا به‌رامبه‌ر گۆله‌كێ‌ و ب 48 خالان رێزا هه‌شتێ‌ دهێت.

بڕیاره‌ ل پێنچ شه‌مبیا بهێت یانا زاخۆ ل باژێرێ‌ به‌غدا ببیته‌ مێڤانا یانا زه‌ورا ئێك ژ بهێزترین یاریێن كوڕێن خابیر و تاقیكرنه‌كا بهێز دا ژبۆ به‌رده‌وامیا سه‌ركه‌فتنان.

38

ئه‌ڤرۆ، هه‌ولێر، سولین سلێمان

د دیداره‌كێ‌ دا ته‌رزه‌ رزگار یاریزانا باژیرێ‌ سلێمانیێ‌ و یانا سیروانی شاره‌زور بۆ یاریا ڤۆلی بۆلێ‌ دیاركر هنده‌ك ئاریشه‌ هه‌نه‌ ئه‌ڤ یاریه‌ ل سه‌ر ئاستێ‌ كچان ببنه‌ ڕێگر بۆ به‌رده‌وامیا پێشكه‌فتنا ئاست و شیانێن وان سه‌رباری هه‌بوونا یاریزانێن باش ل كوردستانێ‌.

زێده‌تر ناڤهاتی بۆ رۆژناما ئه‌ڤرۆ گوت: وه‌كو یاریزانه‌كا یانا سیراونی شاره‌زور و دبیت گه‌له‌ك یانێن كوردستانێ‌ ژی تووشی ڤێ‌ ئاریشێ‌ بووینه‌ ئه‌وژی نه‌بوونا یاریگه‌هێن تایبه‌ت ب راهێنانان ڤه‌ و هه‌روه‌سان ئه‌و پشته‌ڤانیا دارایی یا كێم كو تێرا وێ‌ چه‌ندێ‌ ناكه‌ت هه‌موو پێدڤیێن تیما مه‌ و یاریزانا بهێته‌ چاره‌سه‌ركرن، ژبه‌ركو یاریا ڤۆلی بۆلێ‌ سه‌ر ئاستێ‌ كچان تایبه‌تمه‌ندیا خوه‌ هه‌یه‌ و گه‌له‌ك ئافره‌ت حه‌ز ژ ڤێ‌ یاریێ‌ دكه‌ن هیڤییا من ئه‌وه‌ لایه‌نێن په‌یدوه‌ندیدار پشته‌ڤانیێ‌ بكه‌ن و گه‌شبینم دێ‌ ئاست و ئه‌نجامێن مه‌زن د هه‌ر قاره‌مانیه‌كێ‌ دا ب ده‌ستخوه‌ڤه‌ ئینن.

ژلایه‌كێ‌ دووڤه‌ ته‌رزه‌ رزگار ئه‌وچه‌نده‌ دیاركر هه‌ر ژ 2007 ده‌ست ب ڤێ‌ یاریێ‌ كریه‌ و ده‌رچوویا كۆلیژا په‌روه‌ردا وه‌رزشی ل هه‌له‌بجه‌یه‌ وه‌كو یاریزان پشكداری خولا پلا نایابا ئیراقێ‌ بوویه‌ و رێزا ئێكێ‌ ده‌ستخوه‌ڤه‌ ئیناینه‌ و وه‌كو ئێك ژ باشترین یاریزان ژی هاتیه‌ ده‌ستنیشانكرن و گۆت: زێده‌باری من ل گه‌ل یانا خوه‌ پشكداری خولا كوردستانێ‌ بوویمه‌ و هه‌مان ئه‌نجام و ده‌ستكه‌فت ئیناینه‌، پێنه‌ڤێت ئه‌ڤچه‌نده‌ ژی بۆ هاریكار و پشته‌ڤانیا خێزانا من و هه‌ڤال و ماموستایێن من كو به‌رده‌وام پالپشت بووینه‌ كو بگه‌همه‌ ئاستێن بلند.

23

ئه‌ڤرۆ،

تیما ته‌پا پێی یا یانا ریال مه‌درید یا ئسپانی شیا نمره‌كا نوو یا پیڤایی تۆماربكه‌ت ب ئینانا چار ریمونتادا د ماوێ‌ ئێك هه‌یڤ و نیڤ دا ژوانا سێ‌ ریمۆنتادا د قاره‌مانیا یانێن ئۆرۆپا قاره‌مانێن خولا یا چامپیۆنزێ‌ كو دهێته‌ هژمارتن ئێكه‌م یانه‌ سه‌ر ئاستێ‌ جیهانێ‌ و ئۆرۆپا تۆماربكه‌ت.

یانا ریال مه‌درید پشتی شیایی سه‌ركه‌فتنه‌كا مێژوویی ل سه‌ر مانچسته‌ر ستی یا ئنگلێزی بینت ب سێ‌ گۆلان به‌رامبه‌ر گۆله‌كێ‌ و ده‌ربازبیته‌ یاریا دووماهیا چامپیۆنز لیگ ژ چارچووڤێ‌ یاریا دویێ‌ یا هه‌ڤڕكیێن قۆناغا پێش دووماهیێ‌ ئه‌وا ل چارشه‌مبیا بوری ل سانتیاگۆ بیرنابیو هاتیه‌ كرن، د یاریا ئێكێ‌ دا ریال مه‌درید ل گه‌ل مان ستی ب سێ‌ گۆلان به‌رامبه‌ر چار گۆلان یا خوساره‌ت بوو، د یاریا دویێ‌ دا یا پاشكه‌فتی بوو ب گۆله‌كێ‌ لێ‌ د خوله‌كا 90 و 90+1 شیا پێشكه‌ڤیت و بهێته‌ دناڤ هه‌ڤڕكیێن یاریێ‌ دا كو ئه‌ڤ ئه‌نجامه‌ ب 5- 5 گۆلان وه‌كهه‌ڤی هات و یاری چوو ده‌مێن زێده‌كری و ڤه‌بڕ، د خوله‌كا 95ێ‌ دا هێرشبرێ‌ ریالێ‌ كه‌ریم بنزێمه‌ مفا ژ په‌نه‌لتیێ‌ وه‌رگرت و شیا گۆلا سێیێ‌ وده‌ربازبوونێ‌ تۆماربكه‌ت د یاریه‌كا ئاگرین دا و یانا ریال مه‌درید ب رێمۆنتادا ده‌ربازبیته‌ یاریا دووماهیا قاره‌مانیێ‌  ئه‌وا بڕیاره‌ ل 28ێ‌ ڤێ‌ هه‌یڤێ‌ ل پاریس هه‌مبه‌ری یانا لیڤه‌رپۆل یا ئنگلێزی بیت.

چار ریمونتادا د ماوه‌كێ‌ كورت دا

یانا ئسپانی شیا د ماوێ‌ ئێك هه‌یڤ و نیڤ دا چار ریمونتادا تۆماربكه‌ت كو دهێته‌ هژمارتن نمرا پیڤایی و تاكه‌ یانه‌ تۆماربكه‌ت تایبه‌ت سێ‌ ژوان د ئێك قاره‌مانی دا، د خولا ئسپانیا دا ل گه‌ل سیڤییا یا پاشكه‌فتی بوو ب دو گۆلان لێ‌ شیا سێ‌ گۆلان تۆماربكه‌ن و سه‌ركه‌فتنێ‌ بینن، هه‌روه‌سان د چامپیۆنزێ‌ دا ل گه‌ل چێلسی یا ئنگلێزی ژ قۆناغا چارێك دووماهیێ‌ دا و یاریا دویێ‌ شیا دو گۆلان د خوله‌كێن 80ێ‌ و 96ێ‌ دا تۆماربكه‌ت و سه‌رجه‌مێ‌ گشتی یێ‌ هه‌ردو یاریا پێنچ ب چار گۆلان ده‌ربازبیته‌ قۆناغا پێش دووماهیێ‌، دیسان ل گه‌ل پاریس سانجێرمان یاریا ئێكێ‌ دا ب گۆله‌كێ‌ یا خوساره‌ت بوو ژ قۆناغا 16ێ‌ و دیاریا دویێ‌ دا تیما فره‌نسی گۆلا ده‌ستپێكێ‌ ئینابوو لێ‌ ریال شیا سێ‌ گۆلان بینت و ده‌ربازبیته‌ قۆناغا چارێك دووماهیێ‌، هه‌روه‌سان یاریا حه‌فتیا بوری ل گه‌ل مان ستی كو سه‌رجه‌مێ‌ وان بوونه‌ چار ریمونتادا و دهێته‌ هژمارتن نمرا پیڤایی.

11

ئه‌ڤرۆ،

پشتی به‌رپرسێن یانا چێلسی یا ئنگلێزی و بازرگانێ‌ كورد و خه‌لكێ‌ باكۆرێ‌ كوردستانێ‌ موحسن بایراك نه‌ گه‌هشتینه‌ چو ڕێكه‌فتنان بۆ كرینا یانا ئنگلێزی، دوهی ب فه‌رمی هاته‌ راگه‌هاندن كو دێ‌ ژلایێ‌ گرۆپه‌كێ‌ سه‌رمایه‌دار ل بریتانیا هێته‌ فرۆتن.

لدووڤ راپۆرتا سه‌ن یا بریتانی كو گرۆپه‌كێ‌ سه‌رمایه‌دار پێكهاتینه‌ ژ چار كه‌سان كو یانا چێلسی ب كۆژمێ‌ دو ملیار و 500 ملیۆن پاۆنێ‌ ئسترلینی كڕیه‌ ئه‌وژی پێكهاتینه‌ ژ یێ‌ ئه‌مریكی تۆد بۆهلی، كلێرلیك كابیتال، مارك والته‌ر و هانسگۆرگ وێس و به‌رهه‌ڤن ئه‌وی پاره‌یی بۆ  هژمارا به‌نكا بریتانی بدانن و دیسان ئه‌و سه‌همێ‌ بۆ هاتیه‌ دانان بهێته‌ پارڤه‌كرن بۆ كاروبارێن خێرخوزای هه‌روه‌كو ژ سه‌رۆكێ‌ به‌رێ‌ یێ‌ یانێ‌ رۆمان ئیبرامۆڤێچی هاتیه‌ داخوازكرن، هه‌روه‌سان كوژمێ‌ ئێك ملیار و750 ملیۆن پاۆن دێ‌ بۆ كاروبارێن یانێ‌ هێته‌ ته‌رخانكرن ژوانا یاریگه‌ها ستانفۆرد، ئه‌كادیمیا لاوان و تیما خانمان یا ته‌پا پێی.

هه‌مان رۆژنامێ‌ دیاركر پێنگاڤا دووماهیێ‌ رازیبوونا حوكمه‌تا بریتانیایه‌ و هه‌موو به‌لگه‌ و راپۆرت بۆ هاتینه‌ هنارتن، هه‌رده‌مێ‌ رازیبوون هاته‌ كرن دێ‌ بفه‌رمی هێته‌ راگه‌هاندن و ئه‌و پارێ‌ هاتیه‌ سڕكرن یێ‌ سه‌رۆكێ‌ به‌رێ‌ یێ‌ رۆسی رۆمان ئیبرامۆڤێچ دێ‌ بۆ كارێن خیرخوزاێ‌ هێته‌ پارڤه‌كرن و دێ‌ گرۆپێ‌ نوو دێ‌ ده‌ست بكارێ‌ خوه‌ كه‌ت.

43

هه‌ڤپه‌یڤین: ده‌مهات دێركی

وێژه‌گه‌ری نه‌ كاره‌كی هێسانه‌، لێ ئه‌گه‌ر ل گه‌ل وێژه‌گه‌ریێ كارێ وه‌رگێرانێ، ره‌خنه‌یێ و ڤه‌كۆلین هه‌بن زه‌همه‌تره‌. ڤێجارێ رۆژنامه‌یا ئه‌ڤرۆ بوو مێهڤانێ رۆماننڤیس، چیرۆكنڤیس، وه‌رگێر، ره‌خنه‌گر و ڤه‌كۆله‌رێ كورد لوقمان پۆلات. برێز لوقمان پۆلات كو ب ده‌هان پرتووكێن وی یێن وێژه‌یی هه‌نه‌، ل سالا ١٩٥٦ ئان ده‌ ل ناڤچه‌یا لجێیا ب سه‌ر باژارێ ئامه‌دێ ڤه‌ ژداییك بوویه‌. وێژه‌گه‌ر لوقمان پۆلات ژ سالا ١٩٨٠ی ڤه‌ ب كارێ وێژه‌یێ ڤه‌ مژووله‌. ل سالا ١٩٨٠ی ژبه‌ر ده‌وله‌تا ترك ده‌ر مافێ وی ١٠ سال و شه‌ش هه‌یڤ جه‌زایێ زیندانێ دبرێ، ئه‌و نه‌چار دبه‌ ل سالا ١٩٨٤ێ به‌رێ خوه‌ بده‌ وه‌لاتێ سوێد. ژ وێ ده‌مێ وه‌ره‌ وێژه‌گه‌ر لوقمان پۆلات ل سوێد دژی. د ڤێ هه‌ڤپه‌یڤینێ ده‌ مه‌ خوه‌ست ئه‌م برێز “لوقمان پۆلات” ی ب خوه‌نده‌ڤانێن رۆژنامه‌یا ئه‌ڤرۆ بدن ناسین.

ئه‌ڤرۆ: برێز لوقمان پۆلات، هه‌تا ئیرۆ ته‌ ب ده‌هان پرتووكێن رۆمان، چیرۆك، هه‌لبه‌ست، وه‌رگێران، ره‌خنه‌ و ڤه‌كۆلین نڤیسینه‌، لێ دخوازم پتر سه‌ر رۆمانێ پرسێن خوه‌ بكم، ل گۆری ته‌ وێژه‌ چیه‌، د ناڤا ڤێ پرسێ ده‌ وێژه‌یا كوردی تێ چ واته‌یێ؟

لوقمان پۆلات: وێژه‌، ب ئه‌ره‌بی ژێ ره‌ ئه‌ده‌بیات و ئه‌ورۆپی ژێ ره‌ لته‌راتوره‌ دبێژن. ژ بۆ كو پرانیا نڤیسكارێن كورد په‌یڤا ئه‌ده‌بیاتێ بكار تینن، من ژی هه‌تا نها ڤێ په‌یڤێ ب كار ئانی. ئه‌ده‌بیات ژ په‌یڤا ئه‌ره‌بی(ئه‌ده‌ب)هاتیه‌..لته‌را ژی تیپه‌، بنگه‌ها لته‌راتورێ بێژه‌(وێژه‌)یه‌، له‌و ره‌ گاڤا مرۆڤ ل جیێ ئه‌ده‌بیاتێ ئان لته‌راتورێ، كو هه‌ردو ژی نه‌ كوردی نه‌، بێژه‌یه‌كه‌ كوردی ب كار بینه‌، چێتره‌.

وێژه‌/ ئه‌ده‌بیات وه‌ك هه‌ر تشتێن ئینسانی، به‌رهه‌مه‌كه‌ مرۆڤاهیێ یه‌ و هیمێ خوه‌ ژ ژیانێ دگره‌. به‌رهه‌مێن ئه‌ده‌بی ژیندارن، ژ ناڤ ژیانا ئینسانان و ژ خه‌یالێن مرۆڤان تێن ئافراندن. ئه‌ده‌بیات، ئانكو لیته‌راتور هونه‌را نڤیسینێ یه‌. دیتن، رامان، هه‌ست و ئیماژه‌یێن كو ب گۆتن و نڤیسینێ تێ قالكرنێ. زانیستیا هونه‌را هونه‌رمه‌ندی و ئافراندنێ یه‌. ئه‌سته‌تیكا-به‌ده‌ویا، رندیا ئارمانجا رامانێ یه‌.

وێژه‌یا كوردی وێژه‌یا كو ب كوردی تێ گۆتن و تێ نڤیسینه‌. كوردێن نڤیسكارێن كو به‌رهه‌مێن خوه‌ ب ئه‌ره‌بی، فارسی و تركی دئافرینن ئه‌و به‌رهه‌م ئاده‌ وێژه‌یا كوردی نینن. پرتووكێن یاشار كه‌مال و سه‌لیم به‌ره‌كات وێژه‌یا كوردی نینن یێن ئه‌ره‌بی و تركی نه‌.

به‌رێ لیته‌راتورا ده‌ڤكی خورت بوو. لێ نها، د ده‌ما مه‌ ده‌ لیته‌راتورا نڤیسكی خورته‌، پێشكه‌تی یه‌. ئه‌ده‌بیات دایكا گه‌له‌ك بابه‌تێن هونه‌ری یه‌.یێن كو هونه‌را تیاترۆ، فیلم و موزیكێ پێك تینن ژ لیته‌راتورێ فه‌یده‌ دبینن. هام ماده‌یا لیته‌راتورێ زمانه‌. ژ بۆ ڤێ دڤێ ته‌كنیكا زمانێن د ئه‌ده‌بیاتێ ده‌ باش بێ كارانین. ئه‌ده‌بیاتڤان دڤێ هونه‌را زمانێن باش پێك بینه‌. ئه‌ده‌بیاتڤان وه‌ختا كو ده‌ست ب نڤیسینێ دكه‌ دزانه‌، كو ل هه‌مبه‌ر جیڤاكێ خوه‌دیێ به‌رپرسیاریه‌كه‌. ئه‌ده‌بیاتڤانه‌ك چقاس ل سه‌ر جیڤاكێ خوه‌دیێ باندۆره‌ك مه‌زن به‌، ئه‌وقاس ژی خوه‌دیێ به‌رپرسیاریه‌ك مه‌زنه‌. فۆنكسیۆنێ ئه‌ده‌بیاتڤان ئه‌ڤه‌ كو شكل دده‌ هیس و شوورا جیڤاكێ. جیڤاكێ درامینه‌، وێ دده‌ فكراندن. ل گۆر شاخێن هونه‌رێن دن، شاخا هونه‌را ئه‌ده‌بی خوه‌دیێ هین ئیمكانێن مه‌زنه‌. ئه‌و ب هاجه‌تا زمانی  دكاره‌ بكه‌ڤه‌ هه‌ر  قادا ژیانێ. ژ بۆ قادا ئه‌ده‌بیاتێ ده‌م، مه‌كان، شه‌رت و شووت بێ سینۆرن.

ئه‌ڤرۆ: د ڤێ سه‌رده‌ما ئه‌م تێ ده‌ دژین، پاشكه‌تن و پێشكه‌تنا رۆمانا كوردی و جوداهیا وێ رۆمانا جیهانی چیه‌، ئه‌م دكارن ببێژن كو ب گشتی رۆمانا كوردی پێنگاڤ به‌ر ب چاڤ ئاڤێتنه‌؟

لوقمان پۆلات: رۆمانا كوردی هه‌ر دچه‌ پێش دكه‌ڤه‌، دكه‌ملا. رۆمانا كوردی كێمێ رۆمانێن نڤیسكارێ جیهانێ نینه‌ و ژ گه‌له‌ك رۆمانێن تركی و ئه‌ره‌بی سه‌ركه‌تیتره‌. به‌ریا ١٩٨٠ی به‌رهه‌مێن ئه‌ده‌بیێن كوردی كێم بوون. (ل ڤر مه‌خسه‌د كوردستانا باكوره‌. ) نڤیسێن ل سه‌ر ئه‌ده‌بیاتا كوردی پڕ كێم -جار جارنا- دهاتن وه‌شاندنێ. لێ پشتی ١٩٨٠ و ب تایبه‌تی ژی د سالێن ناڤبه‌ینا ١٩٨٥ و ١٩٩٥ان ده‌ گه‌له‌ك به‌رهه‌مێن ئه‌ده‌بی -ل وه‌لات و ل ده‌رڤه‌یێ وه‌لات- هاتن ئافراندن، ب سه‌دان نڤیسین ل سه‌ر ئه‌ده‌بیاتێ -ب گه‌له‌مپه‌ری ئه‌ده‌بیات و ب تایبه‌تی ژی ئه‌ده‌بیاتا كوردی – هاتن وه‌شاندن.

زمان، چاند و ئه‌ده‌بیاتا نه‌ته‌وه‌یه‌كی هه‌بوونا وی نه‌ته‌وه‌یی نه‌. نه‌ته‌وه‌یه‌ك كو زمانێ خوه‌، چاندا خوه‌، ئه‌ده‌بیاتا خوه‌ وه‌ندا بكه‌، ئه‌و ب خوه‌ ژی وه‌ندا دبه‌، د ناڤ نه‌ته‌وه‌یێن دن ده‌ دهه‌له‌، ئاسیمیله‌ دبه‌.یێن كو نه‌ته‌وه‌یان ل سه‌ر لنگان دهێله‌ زمان، چاند و ئه‌ده‌بیاتا وی نه‌ته‌وه‌یی یه‌.

ئه‌ده‌بیاتا كوردیا ب ده‌ڤكی گه‌له‌ك خورته‌، ده‌وله‌مه‌نده‌. ئه‌ده‌بیاتا نڤیسكی ژی د ڤان سالێن داوین ده‌، به‌ر ب پێش دكه‌ڤه‌، پێش ڤه‌ دچه‌، ده‌وله‌مه‌ند دبه‌. ئه‌ده‌بیات د ژیانا گه‌ل و نه‌ته‌وه‌یان ده‌ بوویه‌رێن كو ل سه‌ر ژیانا جڤاكی باندۆرا خوه‌ دكه‌، ب هاوایه‌كی هزن، هه‌ست و ب سیمگه‌یان، ب تاسویران، ب گۆتنان یان ژی ب نڤیسكی تێته‌ پێشكێشكرنه‌. د ئه‌ده‌بیاتێ ده‌ زمان بنگه‌هه‌؛ زمان نه‌به‌ ئه‌ده‌بیات نابه‌. لێ، ده‌وله‌مه‌ندیا زمانی ژی ب تێكه‌لیێن ب ئه‌ده‌بیاتێ ڤه‌ گرێدایی یه‌. ب كارانینا زمانێ ئه‌ده‌بی، ئه‌و زمان هین پێش دكه‌ڤه‌، ب گۆشت و خوین دبه‌، ب روه و جان دبه‌، ژیندار دبه‌. پێش ڤه‌ دچه‌.

ئه‌ڤرۆ: گه‌لۆ هه‌ر رۆمانه‌كه‌ تێ نڤیساندن ئه‌م دكارن ژێ ره‌ بێژن رۆمانه‌، یان تایبه‌تمه‌ندیێن رۆمانێ هه‌نه‌ و ده‌ما لوقمان پۆلات ده‌ست ب نڤیساندنا رۆمانه‌كێ دكه‌ چ بنگه‌ه دگره‌؟

لوقمان پۆلات:  بێگومان هه‌ر پرتووكا كو ل سه‌ر به‌رگا وێ نڤیسینه‌ رۆمان نه‌ رۆمانه‌. د كوردی ده‌ ژی هنده‌ك پرتووك هه‌نه‌ كو وه‌كه‌ رۆمان هاتنه‌ بناڤكرن لێ به‌لێ رۆمان نینن. من د پرتووكا خوه‌دا  با ب ناڤێ ”رۆمانا كوردی / ره‌خنه‌، نرخاندن، شیرۆڤه‌” ده‌ ره‌خنه‌ ل هنده‌ك پرتووكێن كو ل سه‌ر به‌رگا وان رۆمان هاتنه‌ نڤیسین لێ د ئه‌ساسێ خوه‌ ده‌ رۆمان نینن، ره‌خنه‌ كر.

د نڤیسینا رۆمانێ ده‌ ئه‌ز د هه‌ر رۆمانه‌ك خوه‌ ده‌ ته‌كنیكێن جودایێن نڤیسینێ بكار دئینم. وه‌كه‌ بنگه‌ه ژی رۆمانێ ل سه‌ر بنگه‌ها خه‌یال و راستیێ دهۆنینم. ژ به‌ر راستی و خه‌یالان جیهانه‌كه‌ ئه‌ده‌بیا رۆمانێ دئافرینم، ل گۆر مژارێ ژی كاره‌كته‌رێن رۆمانێ پێك دئینم.

ئه‌ڤرۆ:    هه‌موو رۆمان نه‌ وه‌كه‌ هه‌ڤن، هن رۆمان هه‌نه‌ ئاشووپینه‌ ئانكۆ خه‌یالن، هن هه‌نه‌ ژ راستیا جڤاكێ نه‌، هن هه‌نه‌ دیرۆكن…لوقمان پۆلات خوه‌ د كیژان جۆرێ رۆمانێ ده‌ دبینه‌ و هه‌تا چ راده‌یێ لوقمان پۆلات خوه‌ د ناڤا رۆمانێ خوه‌ ده‌ دبینه‌؟

لوقمان پۆلات: مژارێن رۆمانێن من جۆربه‌جۆرن. هنده‌ك ژێ رۆمانێن كو بوویه‌رێن وان د ده‌ما دیرۆكێ ده‌ ده‌رباس بوونه‌، هنده‌كێن نووژه‌نن. هنده‌ك ب ته‌ڤاهی خه‌یالی نه‌ هنده‌ك ل گۆر راستیا ره‌ئالییه‌تا جڤاكی نه‌. ب پرانی ژی رۆمانێن كو راستی و خه‌یال ل هه‌ڤدو هاتنه‌ هوناندنن.

ئه‌ز وه‌ك نڤیسكار د راده‌یه‌كه‌ هندك ده‌ د ناڤ هنده‌ك رۆمانێن خوه‌ ده‌ هه‌مه‌، لێ به‌لێ د پرانیا رۆمانێن خوه‌ ده‌ تونه‌مه‌. ژ خوه‌ ل گۆر مژارا هنده‌ك رۆمانان نه‌ پێویسته‌ و نه‌ مومكنه‌ كو نڤیسكار تێكه‌ڤه‌ ناڤ رۆمانێ. من ب ناڤێ ”شوورێ سلتان سه‌لهادینێ ئه‌یوبی” رۆمانه‌كه‌ تاریخی/دیرۆكی نڤیسی. بوویه‌رێن رۆمانێ د ده‌ما ئه‌یوبیان ده‌ تێ راڤه‌ كرن، له‌وره‌ ژی نه‌ مومكنه‌ كو نڤیسكار تێكه‌ڤه‌ ناڤ وێ رۆمانێ.

گرانیا ناڤه‌رۆكا رۆمانێن من خه‌یالن. رۆمانا كوردی هه‌ری پر ژ هێلا ئوتۆپیایێ/خه‌یالێ ڤه‌ قه‌لسه‌. رۆمانێن كو ب خه‌یالی هاتنه‌ ئافراندن هندكن. پرانیا رۆمانێن كوردی رۆمانێن ل گۆر ره‌ئالیزما جڤاكی، سه‌رپێهاتی، بیۆگرافیك و ئۆتۆبیۆگرافیكن.

دڤێ ئاسۆیا خه‌یالێن نڤیسكار/رۆماننڤیس به‌رفه‌ره‌ه به‌. خه‌یالێن دوور و كوور بهزره‌. راستی و خه‌یالێ ل هه‌ڤدو بهۆنه‌. رۆمانێن كو ژ به‌ر راستی و خه‌یالان هاتنه‌ ئافراندن رۆمانێن سه‌ركه‌تی نه‌.

ئه‌ڤرۆ: د قۆناغا نڤیساندنا رۆمانێ ده‌ پر جاران پرسگرێك ده‌ردكه‌ڤن، ل گۆر ته‌ پرسگرێكێن رۆماننڤیسێن كورد چ نه‌؟

لوقمان پۆلات: پرسگرێكێن رۆماننڤیسێن كورد پرسگرێكا چاپكرنا رۆمانێن وانن. گه‌له‌ك نڤیسكار پرتووكا دنڤیسن لێ به‌لێ ئیمكانێ چاپكرنێ نابینن. ل باكورێ كوردستانێ ده‌وله‌تا كوردان ژی تونه‌ كو ژ وه‌زاره‌تا چاندی ئالیكاری وه‌رگرن. لۆماژی ژ بۆ كوردان بنگه‌ها هه‌رتشتی داخوازا ده‌وله‌تبوونێ یه‌. پرسگرێكێن نڤیسكاران ژی و پرسگرێكێن هه‌موو به‌شێن جڤاكێ ژی ب دامه‌زراندنا ده‌وله‌تبوونێ چاره‌سه‌ر دبه‌.

پرسگرێكا نڤیسینا رۆمانا كوردیا رۆماننڤیسێ كورد ئه‌ڤه‌ كو؛ ره‌وشا وانا یا ئابۆری ده‌ست ناده‌ كو ڤی كاری، خه‌باتا خوه‌یا نڤیسینێ ب شێوه‌یه‌كه‌ پرۆفه‌سیۆنه‌لی پێك بینن. ژ بۆ ده‌بارا خوه‌ و مالباتا خوه‌ كار دكن و د وه‌ختێ خوه‌ی ڤالا ده‌ ب شێوه‌یه‌كی ئاماتۆری ب كارێ نڤیسێ ره‌ مژول دبن.

ئه‌ڤرۆ: هه‌تا رۆژا مه‌یا ئیرۆ گه‌له‌ك ئاخڤتن تێنه‌ گه‌راندن كو خوه‌نده‌ڤانێن رۆمانا كوردی كێمن، گه‌ر راسته‌، سه‌ده‌م رۆمان و رۆماننڤیسن یان خوه‌نده‌ڤانن؟

لوقمان پۆلات: ژ بۆ كو ل باكورێ كوردستانێ ده‌وله‌تا كوردان تونه‌، د دبیستانان ده‌ په‌روه‌رده‌یا كوردی تونه‌، لۆما ژی خوه‌نده‌ڤانێن پرتووكێن كوردی هندكن. نه‌ته‌نێ خوه‌نده‌ڤانێن رۆمانێن كوردی هندكن، ب گه‌له‌مپه‌ری خوه‌ندنا كوردی و خوه‌نده‌ڤانێن كورد هندكن. نه‌خوه‌ د ناڤ پرتووكێن كوردی ده‌ هه‌ری پر رۆمانێن كوردی تێنه‌ فرۆتن.

سه‌ده‌مێ كێمبوونا خوه‌نده‌ڤانان رۆمان و رۆماننڤیس نینن. سه‌ده‌م تونه‌بوونا ده‌وله‌تبوونا كورد و تونه‌بوونا په‌روه‌رده‌یا كوردی ل دبیستانانه‌.

غوربه‌تێ هه‌تا چ راده‌یێ باندۆرا خوه‌ ل رۆمانێ ته‌ كرنه‌؟

لوقمان پۆلات:ژ گه‌له‌ك وه‌لاتان، نڤیسكارێن وی وه‌لاتی ژ به‌ر سه‌ده‌مێن سیاسی ژ وه‌لاتێ خوه‌ بازدانه‌ و چوونه‌ وه‌لاته‌كی دن و ئه‌و وه‌لات ژ خوه‌ ره‌ كرنه‌ جهێ ژیانێ، ل ور ب جه و وار بوونه‌. دیرۆكا رۆناكبیر و نڤیسكارێن كورد، دیرۆكا سه‌رگوونێ یه‌. گه‌له‌ك ره‌وشه‌نبیرێن كورد ل وه‌لاتێن بیانی مرنه‌. ژ مالباتا به‌درخانیان و مالباتا جه‌میلپاشا گه‌له‌ك رۆناكبیر ل بیانیێ وه‌فات كرنه‌.

نڤیسكارێن كوردیێن په‌نابه‌ر ل وه‌لاتێن بیانی ژ بۆ دۆزا نه‌ته‌وا كورد گه‌له‌ك كار و خه‌باتێن هێژا كرن و به‌رهه‌مێن گرانبها ئافراندن. ئه‌و خاباتێن وانێ هێژا، بێگومان پارچه‌یه‌ك ژ دیرۆكا تێكۆشینا نه‌ته‌وا كورده‌. پرتووكێن دیرۆكی كو وان نڤیسیه‌، به‌شه‌ك ژ دیرۆكا نه‌ته‌وا كورد رۆناهی دكه‌. به‌رهه‌مێن وان ژ هێلا دیرۆكێ، زمان، چاند و ئه‌ده‌بیاتێ ده‌ سه‌رچاڤی نه‌؛ ژ بۆ رۆناكبیرێن كوردیێن نها چاڤكانی نه‌.

كۆڤار و رۆژنامه‌یێن كو د وێ ده‌مێ ده‌ هاتنه‌ وه‌شاندن، قیمه‌ت و روومه‌تا وان ئیرۆ ژی ل جه‌م رۆناكبیر و نڤیسكارێن كورد گه‌له‌كی ب قیمه‌تن. كۆڤارا هاوارێ هێژ ژی د هێلا رێزمان و راستنڤیسا كوردی و ئالفابه‌یا كوردی ده‌ رێ نیشانێ مه‌ دده‌. ئه‌م د گه‌له‌ك وارێن نڤیساندنێ ده‌ هیمێن خوه‌ ژ كۆڤارا هاوارێ دگرن و ژ خوه‌ ره‌ دكن رێزان.

وه‌ختا كو د ١٢ێ ئیلۆنا سالا ١٩٨٠یی ده‌، ل تركیایێ ده‌ربا ئاسكه‌ریا فاشیست چێ بوو و جونتا هات سه‌ر هكم، پشتی ده‌ربه‌یێ گه‌له‌ك رۆناكبیر، نڤیسكار، وه‌لاتپارێز و شۆره‌شگه‌رێن كورد ده‌ركه‌تن ده‌رڤه‌یی وه‌لات و پڕانیا وان د وه‌لاتێ ئه‌ورۆپا دا جه و وار بوون. ئه‌ڤ په‌نابه‌رێن كوردێن سیاسی ل سه‌رگوونێ چاپه‌مه‌نییا كورد و ئه‌ده‌بیاتا كوردیا سه‌رگوونێ ئافراندن. ژ سالا ١٩٨٠ی و ڤر ڤه‌ ژ ٢٠٠ی زێده‌تر كۆڤار و رۆژنامه‌یێن كوردان ل ئه‌ورۆپایێ هاتنه‌ وه‌شاندن. هه‌روه‌ها گه‌له‌ك پرتووكێن ئه‌ده‌بی ژ سالا ١٩٨٠ی ڤر ڤه‌ هاتن وه‌شاندن. گه‌له‌ك نڤیسكارێن كوردێن په‌نابه‌ر پرتووكێن خوه‌یێن یه‌كه‌م ل ئه‌ورۆپایێ چاپ كرن. ئه‌ده‌بیاتا كوردا نووژه‌ن د ڤێ ده‌مێ ده‌ ده‌ست پێ كر. چه‌ند نڤیسكارێن كورد كو پرتووكێن خوه‌یێن یه‌كه‌م ب زمانێ تركی وه‌شاندبوون، پرتووكێن خوه‌یێن دن ئێدی ب كوردی نڤیسین و وه‌شاندن. نڤیسكارێن كوردێن كو ل سه‌رگوونێ دژین ب سه‌دان رۆمانێن كوردی و ب سه‌دان پرتووكێن هه‌لبه‌ست و چیرۆكێن كوردی وه‌شاندن. د هێلا چاند، زمان و ئه‌ده‌بیاتا كورد ده‌ نڤیسكارێن سه‌رگوونێ یێن په‌نابه‌ر خزمه‌تێن گه‌له‌ك هێژا كرن و هین ژی دكن.

ژ بۆ ئافراندنا رۆمانێن من بنگه‌ه وه‌لاتێ من كوردستانه‌. لێ ناڤه‌رۆك و مژارا هدنه‌ك رۆمانێن من ل غوربه‌تێ، خه‌ریبیێ، بیانیێ ده‌رباس دبن. هه‌روه‌ها چاند و وێژه‌یا سوێدێ ژی ببه‌ نه‌به‌ ل مرۆڤ ته‌سیر دكه‌ و د هنده‌ك واران ده‌ باندۆرا خوه‌ داتینه‌ سه‌ر مرۆڤ.

گۆتنا داوی :

 

لوقمان پۆلات: گۆتنا منا داوی، ئه‌ڤه‌ كو؛ دڤێت كوردێن هه‌رچار پارچه‌یێ كوردستانێ پێنگاڤا ده‌وله‌تبوون و چوونا به‌ر ب سه‌رخوه‌بوونا باشۆرێ كوردستانێ بپارێزن. باشۆر ژ بۆ ته‌ڤاهیا كوردستانێ په‌نجه‌ره‌یه‌، شباكه‌ كو رۆناهی دده‌ هوندر.

نها ل باكۆرێ كوردستانێ گه‌له‌ك رۆمانێن نڤیسكارێن كوردێن باشۆرێ كوردستانێ ژ سۆرانی دكنه‌ كورمانجی و دوه‌شینن. دڤێ ل باشۆر ژی رۆمانێن رۆماننڤیسێن كوردێن باكۆر ل باشۆر هه‌م ب سۆرانی و هه‌م ب كورمانجی ب ئالفابه‌یا ئه‌ره‌بی/كوردی كو ئه‌و ل باشور بكار تینن، وه‌رنه‌ وه‌شاندنێ.

دڤێت وه‌زاره‌تا ره‌وشه‌نبیریا هوكوماتا هه‌رێما كوردستانێ ژی پشتگری بده‌ كار و خه‌باتا چاندی، ئه‌ده‌بی/وێژه‌یی.

ئه‌ز ژ برێز ده‌مهات دێركی ره‌ و ژ رۆژنامه‌یا ئه‌ڤرۆ ره‌ سپاس دكم كو دیتنێن من پێشكێشێ خوه‌نده‌ڤانێن كوردێن باشورێ كوردستانێ كرن.

رۆژنامه‌یا ئه‌ڤرۆ

28

ئه‌ڤرۆ، شڤان لقمان:

د. كاروان شاهین، تایبه‌تمه‌ندێ‌ نه‌خوشیێن دفن و گوه و گه‌وریێ‌ دیاركر ئه‌و كه‌سێن دڤێت نشته‌رگه‌ریا جوانكاریا دفنێ‌ ئه‌نجامبده‌ت پێدڤیه‌ ئه‌و كه‌س بزانیت كو نابیت ئه‌وێ‌ هه‌ودانا جیوبان یان كوخك وپه‌رسیڤ، هه‌روه‌سا هه‌ودانا سینگی هه‌بیت نشته‌رگه‌ریێ‌ ئه‌نجام بده‌ت، پێدڤیه‌ دفن یا ساخبیت، چونكی دێ‌ هێته‌ نشته‌رگه‌ری كرن و دێ‌ برینداربیت، هه‌روه‌سا كه‌سێن هه‌ودانا سینگی هه‌بیتن بو به‌نجێ‌ خرابه‌ و دبیت ده‌مێ‌ نشته‌رگه‌ریێ‌ دا بێهناوی ته‌نگ ببیت، تایبه‌تمه‌ندێ‌ نه‌خوشیێن دفن و گوه و گه‌وریێ‌ دازانین ده‌مێ‌ ژنه‌كێ‌ ڤیا جوانكاریا دفنێ‌ ئه‌نجام بده‌ت و ده‌رمان یان شرینقێن به‌رهنگاریا دوگیانیێ‌ بكاربینیت، پێدڤیه‌ به‌ری نشته‌رگه‌ریێ‌ بو ماوێ‌ بیست روژان بكارنه‌ئینیت، چونكی خوینێ‌ تیر دكه‌ن و دێ‌ كارتێكرن ل سه‌ر هه‌بیت.

د. كاروان شاهین، خویاكر هنده‌ك نه‌خوشی یێن هه‌ین وه‌ك (غدا سام) كو زێده‌ شول دكه‌ت یان كێم شول دكه‌ت د هه‌ردو حاله‌تان دا چێنابیت نشته‌رگه‌ریێ‌ ئه‌نجام بده‌ت، تاكو غدا وێ‌ دهێته‌ كونترولكرن ده‌مێ‌ هاته‌ كونترولكرن وی ده‌می دشێت نشته‌رگه‌ریێ‌ ئه‌نجام بده‌ت، هه‌روه‌سا نه‌خوشیێن دومدرێژ وه‌ك نه‌خۆشیا شه‌كرێ‌ و فشارا خوینێ‌.

ل دووماهیێ‌ د.كاروان شاهین دیاردكه‌ت ژی، ئه‌و كه‌سێن جگارا و نارگیلێ‌ یان مادێن كحولی بكاردئینن پێدڤیه‌ به‌ری ئه‌نجامدانا نشته‌رگه‌ریێ‌ بیست روژان هه‌تا هه‌یڤه‌كێ‌ نه‌كێشن، چونكو ده‌مێ‌ ژ نشته‌رگه‌ریێ‌ ب دووماهیك دهێن بێهنا وان ته‌نگ دبیت و دبیت ئه‌نجامێن نشته‌رگه‌ریێ‌ دباش نه‌بن.

هنده‌ك تووشبوویێن كۆرۆنایێ‌ مه‌ژیێ‌ وان 20 سالان پیربوویه‌

ئه‌ڤرۆ، به‌رپه‌رێ‌ ساخله‌میێ‌:

هه‌تا نوكه‌ ژی ڤه‌كولین ده‌رباره‌ی كاریگه‌ریێن په‌ژیا كۆرۆنایێ‌ ل سه‌ر له‌ش و مێشك و ده‌روونێ‌ مرۆڤان د به‌رده‌وام، ڤه‌كولینه‌كا نوی گه‌هشته‌ وی ئه‌نجامی كو ئه‌و نه‌خۆشێن شیاین ب سه‌ر تووشبوونا دژوار یا نه‌خۆشیێ‌ دا زال ببن، هه‌تا چه‌ند هه‌یڤه‌كا ژی ل ژێر لاوازیا له‌شی و هوشیاریێ‌ دنالن، كو مرۆڤ دناڤبه‌را 50 بۆ 70 سالیێ‌ تووش دبیتێ‌.

تیمێ‌ زانایان ل زانكۆیا كامبرێج و ئیمپریال كۆلیج ل له‌نده‌ن دبێژن، ئانكو ل ژ ده‌ستدانا 10 خالان ل تاقیكرنا زیره‌كیا گشتی ژئه‌گه‌رێ‌ نه‌خۆشیێ‌، ئه‌نجامێ‌ ڤه‌كولینێ‌ ئاماژه‌ كریه‌ كو كاریگه‌رییا په‌ژیێ‌ هه‌تا پشتی شه‌ش هه‌یڤا ل چاكبوونێ‌ دمینیت، چاكبوونا پێدڤی ب مێشكێ‌ ژی ل باشترین حاله‌تادا پێنگاڤ ل دووڤ پێنگاڤێ‌ یه‌، هه‌تا بۆ ئه‌وان كه‌سان ژی یێن ب سڤكی تووشبووین.

به‌لگه‌ هه‌نه‌ كو تووشبوون ب كۆرۆنایێ‌ مرۆڤی تووشی ئاریشه‌یێن ساخله‌میێ‌ یێن مێشكی و نه‌ئاگه‌هـ ژخووبوونێ‌ دكه‌ت، ب شێوەیه‌كی هه‌تا نوكه‌ نه‌خۆشێن چاك بووین، هه‌تا پشتی چه‌ند هه‌یڤه‌كا ب چه‌ند نیشانان دنالینن.

زانا ده‌رباره‌ی هنده‌ك ژوان نیشانا دبێژن، ره‌نگه‌ ئاریشه‌یێن وەستیان و ژبیركرن ومێشك و بیرهاتنان و ئاخفتن و نڤستن دگه‌لدابن،  ڤه‌كولینه‌كا پێشتر ل به‌ریتانیا به‌حسێ‌ وێ‌ چه‌ندێ‌ كربوو كو ئێك ژ حه‌فت تووشبوویان به‌حسێ‌ وێ‌ چه‌ندێ‌ كریه‌ كو پشتی 12 حه‌فتییان ژ تووشبوونێ‌، ئاریشا زه‌حمه‌ت هزركرنا تشتان هه‌بوویه‌، سێ‌ ل سه‌ر چارێ‌ یا نه‌خۆشان ژی ئاماژه‌ كریه‌ كو پشتی شه‌ش هه‌یڤان ل تووشبوونێ‌ هه‌تا نوكه‌ ئه‌و كێشه‌ هه‌یه‌.

53

ئه‌ڤرۆ، به‌رپه‌رێ‌ ساخله‌میێ‌:

ڤه‌كولینێن نوی دیاردكه‌ن كو گروپێن خوینێ‌ په‌یوه‌ندییه‌كا مه‌زن دگه‌ل ساخله‌میێ‌ هه‌یه‌. بۆ نموونه‌ ل هنده‌ك ل گروپێن خوێنێ‌ دا مه‌ترسیا توشبوونێ‌ ب نه‌خۆشیێن دلی و ده‌ماران پتره‌، ل ده‌مه‌كی دا گروپێ‌ خوێنێ‌ O ل به‌رامبه‌ر تووشبوونێ‌ ب په‌نجه‌شێرێ‌ دا پاراستیترن. ئه‌ڤێن ل خوارێ‌ كۆمه‌كا ڕێنمایێن گرنگن ل دووڤ گروێ‌َ خوینا وه‌:

-جۆرێ‌ خوێنێ‌ A خوارنا گه‌نمی و زه‌رزه‌واتا پێشنیار دكه‌ن ل گه‌ل ڕیجیما زه‌رزه‌واتی د حاله‌تێ‌ ڕیجیمكرنێ‌ دا، هه‌روه‌سا گرنگه‌ ئه‌و خوارنێن دخۆن پێكهاتێن نوی و ئه‌ندامی بن.

-جۆرێ‌ خوێنێ‌ B دشێن ب هه‌مه‌جۆریا خوارنێ‌ ل گه‌ل خوارنێ‌ دا بچن، وەكو گه‌نمه‌شامی و سپییاتی و ته‌ماته‌ و فسته‌ق كه‌ دبیته‌ ئه‌گه‌رێ‌ كێمكرنا كێشا له‌شی، گرنگه‌ زۆر خوه‌ بپارێزن ل گۆشتێ‌ مریشكێ‌ و جێگرێن وێ‌ بخۆن وه‌كو گۆشتێ‌ كێڤریشكان و بزن و به‌رخان.

-جۆرێ‌ AB تێكه‌له‌یه‌كه‌ ل خوینا ئه‌ی و بی، مه‌عیدا وان ڕێژه‌یه‌كا كێم یا ئه‌سیدی تێدایه‌، خوارنا هێكا و خوارنێن ده‌ریایی، هه‌روه‌سا ئه‌و خوارنێن كو به‌لگێن وان دكه‌سكن.

-جۆرێ‌ O پێدڤیه‌ خوارنا گۆشتێن كوالێتیا بلندبیت، ل گه‌ل خوارنا ماسی و زه‌رزه‌واتی و فێقی.

website security
WP Facebook Auto Publish Powered By : XYZScripts.com