سەردار مەجید

هونەرێ مەزن ئەوە یێ کو دمینیت و تێپەری دەمی دبیت. دەمێ ئەم بەحسێ سترانێن هونەرمەندێن وەک تەحسین تەهای، ئەیاز و ئەردەوان زاخۆی دکەین، ئەم بەحسێ بەرهەمێن هونەری دکەین یێن کو بووینە پارچەک ژ دیرۆکا مە و ناسناما مە. سترانێن ڤان هونەرمەندان ب چەند ئەگەران هەر دمینن و کەڤن نابن. بنگەهێ پەیڤێن سترانێن وان ژ ژیانا گەلێ مە و چیرۆکێن بەرێ هاتینە وەرگرتن. پەیڤێن وان ڕەسەن و پاقژ بوون، ب زمانێ دایکێ هاتینە گۆتن و گەلەک جاران پەیامێن کویر د ناڤ خوە دا هەبوون. ئەڤ پەیڤە گەلەک نێزیکی دلێ خویندەڤانان بوون. ئاوازێن سترانێن وان د گونجای بوون دگەل پەیڤان. ئاواز ب شێوەکێ هونەری هاتینە دانان و ئامیرێن مۆسیقایێ یێن رەسەن هاتینە بکارئینان. ئەڤ ئاواز ژ کانیێن مۆزیکا کوردی یا رەسەن دهاتن. ئەڤ هونەرمەند ب دلسۆزی سترانێن خوە پێشکێش دکرن و بۆ دۆزا گەلێ مە دخواندن. ڤیانا وان یا راست بۆ هونەرێ، وان ژ سترانێن خوە پارچەک ژ ژیانا خوە دکرن. ئەڤ راستی دیاربوو د ناڤ دەنگێ وان و چاوانیا پێشکێشکرنا سترانان دا. دەمێ بەرێ، هەمی هونەرمەند بۆ چێکرنا سترانەکێ گەلەک دەم و زەحمەت دبر. گەلەک جاران چەندین هەیڤ پێدڤی بوون بۆ ئامادەکرنا سترانەکێ. ئەڤە دبیتە ئەگەر کو ئاستێ کوالیتیا سترانان د بلند بیت. لێ د سەردەمێ نوکە دا، پتریا سترانێن نوی ب لەز دهێنە ئامادەکرن و پێشکێشکرن. گەلەک ژ پەیڤێن سترانان ژ زمانێن بیانی هاتینە وەرگرتن یان ب شێوەکێ سڤک و ساکار تێنە نڤیسین. هەروەسا پتریا هونەرمەندێن نوکە گرنگیێ ب پرۆدەکشنێ و شێوێ دەرڤە ددەن، نە ب کویراتیا پەیڤ و ئاوازان. گەلەک جاران، سترانێن نوکە تێنە ئامادەکرن تەنها بۆ بازاری و سەرکەفتنا دەمەکی. گرنگی نایەتە دان ب نەمانا سترانێ بۆ دەمەکێ درێژ. د ئەنجام دا، ئەڤ ستران دچنە ناڤ ڕێزا وان سترانێن کو زوو دهێنە ژبیرکرن. هەر ستران ژ سترانێن بەرێ باس ل چیرۆکەکێ دکەت و ڕوودانەکێ دگێڕیت، هەست و سۆزێن ناڤدلی یێن خەلکی تێدا بوون. ئەڤ هونەرمەندە گەلەک شارەزا بوون د ناسکرنا دلێ خەلکی دا، وان ددیت کا چ هەست و بیر د ناڤ دلێ خەلکی دانە. گەلەک جاران وان خاندن لسەر ئازادیێ، ڤیانێ، نەچاریێ، چیرۆکێن دیرۆکی و کەسایەتیێن ناڤدار یێن وەلاتی. وان ب ئاوازێن خۆش و دەنگێن بلند ئەڤ ستران پێشکێش دکرن و دلێ خەلکی پێ دخۆش دکرن. ئەم پێدڤی نە کو پتر گرنگیێ ب کوالیتیا پەیڤ و ئاوازان بدەین. دڤێت ئەم ب هویری بۆ ئامادەکرنا سترانان کار بکەین و گەنجێن مە هان بدەین کو پتر گوهداریا سترانێن ڕەسەن بکەن داکو تامەکا باش و هونەرا پاقژ د ناڤ وان دا پەیدا بیت. تەنها ب ڤی شێوەی ئەم دشێین هونەرا خۆ بپارێزین و پێش بخین و وەسا بکەین کو هونەرا مە یا نوکە ژی وەک یا بەرێ بمینیت و نەهێتە ژبیرکرن.

سەردار مەجید

گەنج، ئەو رۆناهی و هیڤی یا كو د ناڤ جڤاكێ مە دا هەنە، گەنج ئەو كەسێن كو ب هزرو بیرێن نوو و ئیرادەیا بهێز، پاشەڕۆژا وەلاتێ مە ئاڤا دكەن، ئەڤرۆ گەنج ب تنێ پاشەرَۆژا وەلاتینە، بەلكو ئەوان ئەڤرۆ ژی رۆلەكێ گرنگ د گەشەكرنا وەلاتی دا هەیە.
ئەڤرۆ گەنج د گەلەك بۆاران دا كار دكەن، ژ خواندنێ بگرە هەتا كار و چالاكیێن جڤاكی، گەنج رۆلەكێ سەرەكی د گەشەكرنا وەلاتی دا دگێرن، زانین و شارەزاییێن وان، ئیرادەیا وان یا بۆ كاركرنێ و بیروباوەرێن وان یێن نوو، رێكا بۆ ئاڤاكرنا جڤاكەكێ باشتر خۆش دكەن.
لەورا گرنگە كو ئەم رێزێ ل گەنجان بگرن و دەرفەتان بۆ وان پەیدا بكەین و پێدڤیە ئەم هاریكاریا وان بكەین د بوارێ پەروەردێ دا، كو زانین و شیانێن وان پتر ببن، دیسان پێدڤیە ئەم دەرفەتێن كارێ‌ زێدەتر بۆ وان پەیدا بكەین، دا كو ئەوژی شیانێن خۆ ب دروستی بكاربینن و ژیانەكا باشتر ب ژین.
هەكە ئەم ل گەنجان خودان دەركەڤین و پشتەڤانیا وان بكەین، ئەڤە دێ بیتە سەدەم كو وەلاتێ مە پتر پێش بكەڤیت، گەنج دێ شێن ب بیروباوەرێن خۆ یێن نوو، ئابوورێ وەلاتێ مە بهێزتر لێ‌ بكەن، دیسان، دێ شێن جڤاكەكێ ئارامتر و دادپەروەرتر ئاڤا كەن.
بۆ هندێ، گرنگە كو ئەم هەموو پێكڤە كار بكەین، حكومەت، رێكخراوێن جڤاكی و كەسێن تاك، هەموو پێدڤیە رۆلێ خۆ یێ گرنگ ببینن د هاریكاریكرنا گەنجان دا و پێدڤیە ئەم گەنجان هانبدەین كو پشكدار ببن د چالاكیێن جڤاكی و سیاسی دا، دا كو ئەوان رۆلێ خۆ یێ سەرەكی ببینن د ئاڤاكرنا پاشەرۆژا وەلاتی دا.
ئەڤە رێكا سەركەفتنێ یە، هەكە ئەم ب گەنجان باوەربین و پشتەڤانیا وان بكەین، ئەم دێ شێن وەلاتەكێ باشتر بۆ خۆ و نەڤیێن خۆ ئاڤا كەین، چنكو گەنج هیڤی و رۆناهی یا پاشەرَۆژێ نە و دڤێت ئەم خودان لێ دەركەڤین و رێكا سەركەفتنێ بۆ وان خۆش بكەین.

سەردار مەجید

پەیوەندیێن د ناڤبەرا هەرێما كوردستانێ و حوكمەتا ناڤەندی یا عیراقێ ل بەغدا، ب درێژاهیا دەمی، تووشی گەلەك ئاریشە و ئالۆزیان بوویە. ئەڤ پەیوەندی پڕ جاران ب نەباوەری و شەڕێن دەستهەلاتێ ڤە هاتینە گرێدان و بوویە سەدەما پەیدابوونا گەلەك ئاریشەیێن ئابووری، سیاسی و جڤاكی.
ئێك ژ وان ئاریشەیێن بنەرەتی، دابەشكرنا داهاتا نەفتێ یە. هەرێما كوردستانێ خودان چەندین كانیێن نەفتێ یە و ل دویڤ دەستوورێ ئیراقێ، پێدڤیە هەرێم رێژەكا دیاركری ژ داهاتا نەفتێ وەربگریت. لێ د كریارێ دا، گەلەك جاران ئەڤ پارە نەدهاتنە دان یان كێم دهاتنە دان. ئەڤ چەندە بوویە سەدەما كو هەرێما كوردستانێ دەست ب هنارتنا نەفتێ ب شێوەیەكێ سەربەخوە بكەت، و ئەڤە ژی بوویە ئەگەرێ زێدەبوونا ئالۆزیان دگەل بەغدا.
ئاریشەكا دی یا گرنگ، دابەشكرنا دەستهەلاتێ یە. ل دویڤ دەستوورێ ئیراقێ، هەرێما كوردستانێ خودانا هندەك دەستهەلاتێن تایبەتە، لێ هێشتا گەلەك ئاریشە د وارێ سنوورێن ڤان دەستهەلاتان دا هەنە. بەغدا دخوازیت كو دەستهەلاتا ناڤەندی بهێز بكەت، دەما كو هەرێم دخوازیت پتر دەستهەلاتان وەربگریت. ئەڤ چەندە دبیتە سەدەما شەرێن سیاسی و دووركەفتنا هەردوو لایەنان ژ ئێكودو.
هەروەسا، ناڤچێن دژبەر یان یێن كو دهێنە ناسین وەك ناڤچێن مادە ١٤٠، پرسەكا گران و ئالۆزە. ئەڤ ناڤچە، وەك كەركووك، ل سەر وان دەنگەدەنگە هەیە كا دێ سەر ب هەرێما كوردستانێ ڤە بن یان سەر ب حوكمەتا ناڤەندی ڤە. ل دویڤ دەستووری، پێدڤیە رێفراندۆمەك بهێتەكرن داكو خەلكێ ڤان ناڤچان بریارێ بدەن، لێ ئەڤ چەندە هێشتا پێك نەهاتیە.
ژ بۆ چارەسەركرنا ڤان ئاریشەیان، پێدڤیە هەردو لایەن بگەهنە رێككەفتنێن راستەقینە و دوورمەودا. پێدڤیە پەیوەندیێن د ناڤبەرا هەرێما كوردستانێ و بەغدا ل سەر بنیاتێ باوەریێ و رێزگرتنێ بهێنە ئاڤاكرن. ئەڤ چەندە ب رێیا دیالۆگەكا بەردەوام و كاركرن ب دەستووری دهێتەكرن.
هەروەسا، پێدڤیە یاسا و رێككەفتنێن رۆهن هەبن ل دوور دابەشكرنا داهاتا نەفتێ و دەستهەلاتان. ئەڤ چەندە دێ هاریكاریا كێمكرنا گومانێ و زێدەكرنا باوەریێ كەت ناڤبەرا هەردو لایەنان.
پێدڤیە هەردو لایەن هەوڵ بدەن داكو بەرژەوەندیێن گشتی یێن خەلكێ ئیراقێ و هەرێما كوردستانێ ببینن، نەكو تەنها بەرژەوەندیێن تاكەكەسی یان پارتیێن سیاسی. ئەگەر ئەو بەرژەوەندیێن گشتی بكەنە ئارمانج، دێ كارن گەلەك ژ ڤان ئاریشان چارەسەر بكەن و دێ بەرەڤ ئیراقەكا باشتر ڤە چن، كو تێدا هەمی پێكهاتە دكارن ب ئاشتی و ئازادی بژین.

سەردار مەجید

ڕەفتارێن مرۆڤان بەرهەمێ كەسایەتیا وانە، كەسایەتی ئەو ناسناما كەسی یە یا كو مرۆڤی ژ یێن دی جودا دكەت، هەر مرۆڤەك ب رەنگەكێ تایبەت هزرێن كارێ خوە دكەت و هەست ب تشتان دكەت، ئەڤە هەموو پێكڤە كەسایەتیا وی پێك دئینن.
كەسایەتی پێكهاتیە ژ چەندین پشكان، وەكی هزر، هەست، ڤیان، و ڕەفتاران، گەلەك زانایان هەول دایە كو كەسایەتیێ بكەنە كۆمەكا جۆران، و ئێك ژ ڤان دابەشكرنان یا (پێنج رەگەزێن مەزن) یە، ئەڤ پێنج رەگەز ئەڤەنە: ڤەكری بوون، وژدانی بوون، گەشبینی، هەڤگونجان و گەرۆكی یان ئارامی.
پێدڤی یە مرۆڤ بزانیت كو كەسایەتیا وی چاوایە، داكو باشتر بزانیت بۆچی ئەو ب ڤی رەنگی ڤان رەفتاران دكەت، هەروەسا، ناسینا كەسایەتیا مرۆڤێن دی یا گرنگە، داكو مرۆڤ باشتر بزانیت چاوا دگەل وان ڕەفتار بكەت.
ڕەفتارێن مرۆڤان ژی ب گەلەك تشتان كارتێكرن دبن، رەفتار دشێت ژ نەریتان، ژینگەهێ، پەروەردێ، هندەك ڕەفتاران مرۆڤ ژ دایك و بابێن خوە وەردگریت، و هندەكێن دی ژی ژ دەرو بەرێن خوە، هەڤالان، مامۆستایان، و رۆژنامەگەری و مەدیایێ.
رۆژانە، ئەم گەلەك ڕەفتاران دكەین، هندەك رەفتارێن مە د بن كۆنترۆلا مە دانە، لێ هندەكێن دی ژی ب رەنگەكێ خۆرسك و بێ كۆنترۆل ژ مە دەردكەڤن، گرنگە كو مرۆڤ هەول بدەت كۆنترۆلا ڕەفتارێن خوە بكەت، نەخاسمە ئەوێن خراب، ب كۆنترۆلكرنا رەفتارێن خوە، مرۆڤ دشێت ژیانەكا گەلەك باشتر و بێ كێشە بژیت. گەلەك ڕەفتارێن مرۆڤان د بن كارتێكرنا هەستان دانە، بۆ نموونە، مرۆڤەكێ تۆرە دشێت ڕەفتارێن توندۆتیژ بكەت، و مرۆڤەكێ كەیفخۆش ژی دشێت رەفتارێن دلۆڤان و باش بكەت، ژبەر ڤێ چەندێ، پێدڤی یە مرۆڤ فێر ببیت چاوا كۆنترۆلا هەستێن خوە بكەت، دا كو كۆنترۆلا رەفتارێن خۆ ژی بكەت. فاكتەرەكێ دی یێ گرنگ ژی ئەوە كو ڕەفتارێن مرۆڤان دشێن ب دەمی بهێنە گوهۆڕین. مرۆڤەكێ كو رەفتارەكا خراب هەبیت، دشێت ب سەروەركرن و دەمی ڤی رەفتاری بگۆهۆڕیت، گۆهۆڕینا ڕەفتاران نە كارەكێ ب ساناهی یە، لێ ب هەولدان و پشتەڤانیا دەوروبەران، دشێت پێكبهێت.
ل دووماهیێ‌ دشێین بێژین كو نیاسینا كەسایەتی و ڕەفتارێن خوە و یێن دی، دێ هاریكاریا مە كەت كو ژیانەكا باشتر و بێ كێشە بژین.

سەردار مەجید

سیاسەتا ڤەشارتی ل ئیراقێ دیاردەیەكا بەربەلاڤە كو بوویە ئەگەرێ ئاریشەیێن گەلەك ل ناڤ وی وەلاتی. ژ دەستپێكا دامەزراندنا دەولەتا ئیراقێ ل سالا ١٩٢١ و هەتا نهۆ، مەیدانا سیاسی یا ئیراقی ب ڤەشارتن و فێل و تاكتیكێن تایبەت هاتیە نیاسین گەلەك جاران، برەڤەبەریا ئیراقێ سیاسەتێن ڤەشارتی بكارئینایە بۆ بدەستڤەئینانا مەرەمێن خوە، ب تایبەت ل دەمێ نەخۆشیێن ناڤخۆیی یان ئاریشەیێن دەرەكی. ئەڤە د سەردەمێ رژێما بەعسێ دا زۆر بەرچاڤ بوو، كو ڤەشارتن بوویە پشكەك ژ سیاسەتا رەسمی یا دەولەتێ.
بێگومان، وەكو د هەر جهەكی دا، ڤەشارتن د ناڤ سیاسەتێ دا دبیتە ئەگەرێ نەباوەرییەكا مەزن د ناڤبەرا دەولەت و هەڤوەلاتیان دا. دەما دەولەت راستیان ناڤەشێریت و زانیاریان ناگەهینیتە خەلكی، پەیوەندیا د ناڤبەرا دەسەلاتدار و خەلكی دا دكەڤیتە د ناڤ قەیرانەكێ دا سیاسەتا ڤەشارتی ل ئیراقێ گەلەك لایەن هەنە. ژ وان، ڤەشارتنا زانیاریێن گرنگە یێن پەیوەندیدار ب سامانێن سروشتی یێن وەلاتی. ئیراق وەكو وەلاتەكێ دەولەمەند ب نەفت و گاز، هەمی دەم د بن مەترسیا دەستێ دەرەكی دایە. لەوما، حوكمەتێن ئیراقێ گەلەك جاران ڤەشارتنا زانیاریێن راستەقینە یێن دەربارەی سامانێن خوە بكارئینایە.
لایەنەكێ دی یێ ڤێ سیاسەتێ، پەیوەندیا د ناڤبەرا پێكهاتەیێن جودا یێن ئیراقێ دایە. ئیراق وەلاتەكە ب چەند نەتەوە و ئایین و مەزهەبان، و مێژوویا وی یا پر ژ ململانێ یە. حوكمەتێن جودا یێن ئیراقێ، گەلەك جاران ڤەشارتن بكارئینایە بۆ گێرەبدانا كۆمێن جودا ل دژی ئێكودو، یان ڤەشارتنا راستیا ئاریشەیێن د ناڤبەرا وان دا سیاسەتا ڤەشارتی د وارێ ئابووری دا ژی گەلەك بەرچاڤە. گەندەلی و دزینا سامانێن گشتی ل ئیراقێ ب رێكا ڤەشارتنا پرۆژە و پەیمانێن تایبەت و گرێبەستێن نەفتێ دهێتە ئەنجامدان د ئەنجام دا، سیاسەتا ڤەشارتی ل ئیراقێ بوویە ئەگەرێ لاوازكرنا متمانەیا نەتەوەیی و ئارامیا گشتی ل وی وەلاتی. هەتا دەمەكێ كو سیاسەتا ڤەشارتی بهێتە هێلان و دەستپێشخەری بۆ ڤەكرنا دەرگەهێن زانیارییان نەهێنەئەنجامدان، ئیراق دێ هەر بەردەوام بیت د رێكا قەیرانێن سیاسی و ئابووری و ئەمنی دا.

سەردار مەجید

د جیهانا دیجیتال دا کو ئەم تێدا دژین، پاسورد دبنە کلیلێن پاراستنا ناسنامەیا مە و زانیاریێن مە یێن تایبەت هەر پاسوردەک وەکو دەرگەهەکێ یە، دبیتە رێکا گەهشتنا کەسێن دی ژی بۆ ناڤ هەژمارێن مە. ئەڤجا پێدڤی یە ئەم بێتر هشیار بین کا دێ چاوا پاسوردێن خوە پارێزین.
گەلەک کەس پاسوردێن ساناهی بکار دئینن وەکو ناڤێن خوە، رۆژبوونا خوە، یان ژمارێن ساناهی وەکو «١٢٣٤٥٦». ئەڤە ب راستی دەرفەتەکا مەزنە بۆ هاككه‌ران کو دەست دانن سەر هەژمارێن مە. دێمێ پاسوردێن مە کورت و ساناهی بن، دێ ب ساناهی هێنە دیتن.
ئێک ژ رێکێن باش ئەوە کو پاسوردێن مە درێژ و ئالۆز بن. پێدڤی یە د ناڤ پاسوردی دا پیتێن مەزن، بچویک، ژمارە و سیمبۆلێن تایبەت هه‌بن. بۆ نموونە، «P@s$w0rd١٢٣» باشترە ژ «پاسورد١٢٣»، چونکی تێدا سیمبۆل و پیتێن جودا هەنە.
یا دی، پێدڤی یە ژ بۆ هەر هەژمارەکێ پاسوردەکێ جودا بهێتە بکارئینان. ئەگەر تو پاسوردەکێ ژ بۆ هەمی هەژمارێن خوە بکاربینی، ئەگەر ئێک ژوان پاسوردان بهێتە دزین، دێ هەمی هەژمارێن تە کەڤنە ژێر مەترسیێ.
رێکەکا باش ئەوە کو بەرنامێن تایبەت بۆ پاراستنا پاسوردان بکار بهێن. ئەڤ بەرنامە دێ پاسوردێن ئالۆز چێکەن و ژ بیرا تە ئینن. رێکا دی ژی ئەوە کو دوو-فاکتەر ڤەریفیکەیشن بکار بینی، ئەڤە دبیتە ئه‌گه‌ر کو کەسەک دەمێ پاسوردێ تە بزانیت، هێشتا نەشێت ناڤ هەژمارا تە بکەڤیت.
هەروەسا پێدڤی یە تو پاسوردێن خوە هەر ماوه‌ ماوه‌ نوو بکەی، بۆ نموونە هەر سێ هەیڤان جارەکێ. ئەڤە گرنگە چونکی ئەگەر پاسوردەک هاتبیتە دزین و تە پێ نەزانیبیت، دێ رێکێ لێ گریت کو زیانا مەزنتر نەهێتە سەر تە.
تو نەشێی پاسوردێن خوە ل سەر کاغەزی بنڤیسی و ل جهەکێ وەسا دانی کو ساناهی بهێنە دیتن. هەروەسا نابیت تو پاسوردێن خوە بۆ کەسەکێ دی بێژی، هەتا ئەگەر ئەو کەس ژی دوستێ تە یێ نێزیک بیت.
هشیاریا تە یا د گەل پاسوردان، دێ بیتە ئه‌گه‌رێ پاراستنا ناسنامە و زانیاریێن تە یێن گرنگ. ئەگەر تو وان پێنگاڤان بکاربینی یێن مە دیار کرین، هەژمارێن تە دێ زۆر د پاراستی بن.
داتا و زانیاری وەکو زێر و زیڤان د گرانبها نە، و پێدڤی یە ئەم وان ب باشی بپارێزین.

سەردار مەجید

گەلەك جاران هندەك نووچە د كەنالێن مە یێن راگەهاندنێ‌ دا بەلاڤ دبن، كو ب راستی ژلایەكی ڤەجهێ‌ دەستخۆشیێ‌ نە، كو ئەم دهێینە ئاگەهداركرن، هەروەسا ژلایەكێ‌ دی ڤە جهێ‌ گازندە و دلگرانیا مەنە ژی، چنكو ئەو نووچە ب نیڤی نە و ئەمێن خواندەڤان تێر نەكرینە كو مە ئاگەه ژ خوە، هەروەسا ساخلەمیا خوە و زارۆكێن خوە هەبیت، بۆ نموونە بەری چەند من نووچەیەك ل جهەكی خواند كو ئەو ژی ئەڤە بوو (دەرمانخانەیەك هاتە گرتن ژبەركو دەرمانێن ئێكسپایەر دفرۆتن) یان بەری وی نووچەیەكێ‌ دا هاتبوو بەلاڤكرن(خوارنگەهەك هاتە داخستن ژبەركو گۆشتێ‌ خراب ل جهێ‌ وی هاتە دیتن) و ب دەهان نووچە یێن دی یێن بڤی رەنگی و بۆچی من گۆت نووچەیێن ب نیڤەرۆ، چنكو هەموو پێزانین تێدا نینن و ئەزێ‌ هاولاتی نەشێم خوە ژوان جهان دووربكەم، چنكو ناڤ تێدا نینن كو ئەز جارەكێ‌ هەكە پێدڤی بووم نەچمە وان جهان، ئانكو هەكە ناڤێ‌ دەرمانخانەیێ‌ دیارنەكربت ئەز دێ‌ چاوا زانم كیژ دەرمانخانەیە، دا كو سوبەهی هەكە ئەز پێدڤی بووم نەچمە وێرێ‌ و دەرمانان ژێ‌ نەكڕم، هەروەسا ناڤێ‌ خوارنگەهێ‌ ژی هەكە دیار نە كربیت ئەزێ‌ بێ‌ گونەه بەلكو سوبەهی ب خێزانڤە بچمە وێ‌ خوارنگەهێ‌ و ئەڤە خراپتر لێ‌ هات، لەورا یا گرنگە كەنالێن مە یێن راگەهاندنێ‌ بابەتی ب دروستی بگەهینن، ئانكو ناڤێ‌ دەرمانخانەیێ‌ یان خوارنگەهێ‌ یان ماركێتی یان هەر جهەكێ‌ دی بیت بێی ترس بەلاڤ بكەن دا ئەم هاولاتی خوە ژێ‌ دوور بكەین و نەچینە وی جهێ‌، ئانكو بلا ب مانشێتێن مەزن بهێتە نڤیسین فلان دەرمانخانە یان فلان خوارنگەه ژبەر فلان تشتی هاتە گرتن و ئەڤە مافێ‌ مە یە وەك هاولاتی ڤێ‌ چەندێ‌ بزانین كو گرێدای ساخلەمیا مەنە، هەروەسا ئەركە ژی ل سەر كەنالێن راگەهاندنێ‌ راستیان دیاربكەن و دانە بەرسنگێ‌ جهێن شۆلەژێ‌ كو مەرەما من حكومەتە، هەروەسا ئەركێ‌ حكومەتێ‌ یە ژی كنترۆلێ‌ ل سەر هەر دیاردەیەكێ‌ یان تشتەكێ‌ نەرەوا بكەن كو دبیتە ئەگەرێ‌ پەیدابوونا هەر ئالۆزی و نەخۆشیەكێ‌، هەروەسا ئەركە ل سەر حكومەتێ‌ ب توندی وان كەسێن زێدەگاڤیان دكەن سزابدەن، ئانكو نەبەس گرتنا دەرگەهێ‌ وی جهی بیت بۆ دەمێ‌ چەند رۆژەكان، یانژی سزادان بیت ب گۆژمەكێ‌ پارەی، بەلكو بلا بگەهیتە وی رادەی كو سزادان ب داخستنا ب ئێكجاری بیت.

سەردار مەجید

یا ئاشكرایە كو چوونا تازیان ئەركە، یان وەكو دهێتە گۆتن (قەرە) و كەس چو منەتان ل كەسێ‌ ناكەت دەمێ‌ دچیتە تازیا وی/وێ‌، چنكو ئەم هەموو دێ‌ مرین و ژڤێ‌ دونیایێ‌ باركەین، لێ‌ هەر ئێكی رۆژا خوە یا هەی، لەورا دەمێ‌ ئەم دچیتە تازیەكێ‌ ئێكسەر دێ‌ هزركەین كو رۆژەكێ‌ خودانێن ڤێ‌ تازیێ‌ ژی دێ‌ هێنە تازیا مرۆڤی و ئەزچوونا تازیان ب كارەكێ‌ باش دزانم و فەر دبینم چو تازیان ژ خوە نەكەم، لێ‌ تشتێ‌ ئەم هەموو پێ‌ دئێشین و ل ڤێ‌ دووماهیێ‌ بوویە دیاردە (وێنەكرنا تازیێ‌) یە، یانژی بێژین دەمێ‌ كەسەك دمریت و ئەم دچیتە گۆڕستانێ‌ دێ‌ هند بینی ل خۆلەكێن ئێكێ‌، ئانكو هەر ل دەستپێكێ‌ دەمێ‌ (حەفارە) دەست ب كۆلانا گۆڕی دكەت تە هند دیت هندەك كەسان بێی كو دەستیریێ‌ ژمالا مری وەربگرن دێ‌ بەرێ‌ مۆبایلێن خوە دانە وێ‌ كۆما مرۆڤان و كۆلانا گۆڕی و من ب چاڤێن خوە ژی دیتیە جارەكێ‌ كەسەكی ل ناڤ گۆڕستانێ‌ لایڤ ڤەكریە و هەتا مری هاتیە ڤەشارتن ب شێوەیەكێ‌ زیندی چو بۆ كەسەكی بتنێ‌ یان ژی بێژین بۆ كەنالەكی یان مالپەرەكی ڤەدگۆهاستن و ئەز دبینم ئەڤە كارەكێ‌ نەباش و دیاردەكا كرێتە دەرحەقی مری و كەسوكارێن وی دهێتە كرن و ئەز ب خوە ژڤێ‌ چەندێ‌ گەلەك عاجزم و دبێژم نابیت ب چو رەنگان ئەو چەندە ل گۆڕستانێ‌ بهێتە كرن، هەر وەسا ل مزگەفتان ژی دەمێ‌ رێورسمێن تازیێ‌ دهێنە گێڕان دیسان دهێنە وێنەكرن و ئەگەر مەرەما وی پێ‌ ئەو بیت كو بێژیتە هەڤال و دوستێن وی ئەڤە كەسە یێ‌ مری ل وی دەمی دشێت دو رێزا بنڤیسیت و هەكە زەلام بیت وێنەكێ‌ وی دانینتە سەر و خلاس، لێ‌ هەكە كچ یان ژن بیت ل وی دەمی پێدڤی ب چو وێنەیێن وێ‌ ژی نینە و هەر نڤسین بتنێ‌ بەسە، و تشتێ‌ پتریا خەلكی پێ‌ عاجز دبن تە هند دیت كەسەك ب بەرگیزڤە ب ژۆر كەت و چەند كەسەك یێ‌ ل رەخ و دۆرێن وی، ل وی دەمی ئەو كەسێ‌ وێنە دكەت دێ‌ خوە شەپلینیت و هەر ژدەرگەهی دەمێ‌ دهێتە د هۆلا مزگەفتێ‌ ڤە هەتا دەردكەڤیت و دچیتە د ترۆمبێلا خوە دا دێ‌ هەموو وێنە كەت و ل پەیجێ‌ …. بەلاڤ كەت، ئەڤە ژی یا كرێتە چنكو ئەو كەس یێ‌ هاتی ئەركەكی ل سەر خوە راكەت و چو منەتان ل مری و مالا وی ناكەت و گەلەك جاران مە یێ‌ گوه لێبووی برایێ‌ وێنەگر، ئانكو خودانێ‌ پەیجی بەرامبەر بەلاڤكرنێ‌ پارەی ژی ژ مالا مری وەردگریت و ئەڤ چەندە یا بۆ خوە كریە پیشە.

سـەردار مـەجید

پەروەردە ستوینێ سەرەكی یێ پێشكەفتنا هەر جڤاكەكی یە، و د دەمێ نوكە دا گەلەك گوهۆرین و ئاستەنگ د ڤی واری دا دروست بووینە. ئەگەر ئەم ل جیهانا ئەڤرۆ بینین كو شێوازێن فێركرن و فێربوونێ ب شێوەیەكێ بنگەهی هاتینە گوهۆرین، نەخاسمە پشتی پەیدابوونا ڤایرۆسا كۆرۆنا و پێشكەفتنا تەكنەلۆجیا دیجیتال. د دەستپێكێ دا، پێدڤیە ئەم بزانین كو پەروەردە نە ب تنێ خواندن و نڤیسینە، بەلكو پرۆسەیەكە یا گەشەپێدانا كەسایەتیا مرۆڤی یە ژ هەمی لایان ڤە ئەڤرۆ، قوتابی پێدڤی نە ب تنێ ب زانیاریان، بەلكو پێدڤی نە ب شیانێن جودا یێن وەك: بیركرنا ڕەخنەیی، چارەسەركرنا پرسگرێكان، و كاركرن د تیمان دا.ئێك ژ گرنگترین گوهۆرینان د وارێ پەروەردێ دا، بكارئینانا تەكنەلۆجیایێ یە. ئەڤرۆ، قوتابی دشێن ب ڕێكا ئینتەرنێتێ بگەهنە گەلەك ژێدەرێن زانیاریان و فێربوونێ. هەروەسا، پۆلێن ڤیرچوال و پرۆگرامێن فێركرنا ئۆنلاین بوینە بەشەك ژ ژیانا پەروەردەیی. لێ ئەڤ گوهۆرینە ژی ئاستەنگێن خۆ هەنە، نەخاسمە بۆ وان قوتابیێن كو دەرفەتێن وان یێن تەكنەلۆجی سنووردارن.
پرسەكا دی یا گرنگ، گونجاندنا پرۆگرامێن خواندنێ یە دگەل پێدڤیێن بازارا كاری. جیهان ب لەزەكا مەزن دگوهۆریت، و پیشەیێن نوی هەر ڕۆژ دروست دبن. ئەڤە دخوازیت كو سیستەمێ پەروەردێ بەردەوام خۆ نوی بكەت و قوتابیان بۆ پاشەڕۆژێ ئامادە بكەت.
هەروەسا، پرسا زمانێ دایكێ د پەروەردێ دا پرسەكا گرنگە. ل دەڤەرا مە، پێدڤیە گرنگیەكا زێدەتر ب زمانێ كوردی بهێتە دان د پرۆسەیا پەروەردێ دا، چونكی زمان ناسنامە و كەلتوورێ مللەتی دپارێزیت.
ژ لایەكێ دی ڤە، پێدڤیە گرنگی ب پەروەردا دەروونی و جڤاكی ژی بهێتە دان. قوتابی پێدڤی نە ب پشتەڤانیا دەروونی و ڕێنیشاندانێ دا كو بشێن دگەل گوهۆرینێن جیهانێ ڕا بێن و كەسایەتیەكا ساخلەم ئاڤا بكەن.
د داویێ دا، پێدڤیە حوكمەت و دەزگەهێن پەروەردەیی پلانەكا ستراتیجی یا درێژخایەن هەبیت بۆ پێشڤەبرنا پەروەردێ. ڤە گوهەزتنا سیستەمێ پەروەردێ ژ شێوازێ كەڤن بۆ شێوازەكێ نوی و مۆدێرن، پێدڤی ب دەمی و پلاندانانەكا باش هەیە. هەروەسا پێدڤیە گرنگی ب ئامادەكرن و پێشڤەبرنا ماموستایان بهێتە دان، چونكی ئەو ستوینێ سەرەكی یێ پرۆسەیا پەروەردێ نە.
ئەگەر ئەم بشێین ڤان ئاستەنگان چارەسەر بكەین و سیستەمەكێ پەروەردەیی یێ مۆدێرن و كارا دامەزرینین، دێ شێین نفشەكێ نوی یێ زانا و شیاندار پێشكێشی جڤاكی بكەین. ئەڤە ژی دێ بیتە بنگەهێ ئاڤاكرنا داهاتۆیەكا گەش بۆ مللەتێ مە.

سەردار مەجید

رۆژا سەرهلدانێ هندەك جاران دبێژنێ هەر شۆرەشەكا گەل، یا كو ژ نیشكێ ڤە پەیدا دبیت، دەما كو جەماوەر گەهشتیە قۆناغەكا تایبەت ژ تەحەمول نەكرنا ستەمێ. ئەڤ رۆژە دبیتە دەستپێكا قۆناغەكا نوی د مێژوویا گەلەكی دا و بەردەوام ب شێوەكێ تایبەت دهێتە بیرئینان ژ لایێ میللەتی ڤە. د مێژوویا كوردان دا رۆژێن سەرهلدانێ د مێژوویا تێكۆشینا مە یا درێژ دا گەلەك بووینە. هەر ژ سەرهلدانا شێخ سەعیدێ پیران د سالا ١٩٢٥ دا، هەتا سەرهلدانا ١١ ئادارێ یا سالا ١٩٧٠ و پاشتر سەرهلدانا گەلێ باشوور ل سالا ١٩٩١. هەروەسا سەرهلدانێن د ناڤبەرا وان رۆژان دا ژی گەلەك بووینە، وەك: سەرهلدانا بارزان، سەرهلدانا دێرسمێ، شۆرەشا ئیلوولێ و گەلەكێن دی. د هەر سەرهلدانەكێ دا، ئارمانجا سەرەكی ئازادی و بدەستڤەئینانا مافێن نەتەوەیی بوویە. بەلێ چەندین فاكتەرێن دی ژی كارتێكرن ل سەر چێبوونا سەرهلدانێ كرینە، وەك: رەوشا ئابووری، جڤاكی، چەپاندنا كەلتووری، زولما سیاسی و.. هتد. ئەڤ فاكتەرە ل هەڤ كۆمبووینە و خەلكی هانداینە كو راببن سەر پێیێن خوە و داخۆیانیێن خوە ب دەنگەكێ بلند بێژن.
سەرهلدان وەك ئاگرەك ژ بن كایێ ڤە دەست پێ دكەت. هندەك جاران ب بوویەرەكا بچووك، وەك خوەنیشادانەك، یان جڤینەك، یان ژی كوشتنا كەسەكێ بەرنیاس دەست پێ دكەت. لێ پاشی گەش دبیت و بەلاڤ دبیت. خەلك ب هزاران دكەڤنە جادەیان، دەنگێن خوە بلند دكەن و دبێژن «بەسە! ئەم ئێدی نەشێین ڤێ رەوشێ تەحەملێ بكەین». ئەڤ رۆژە پڕ ژ هیڤی و هەیەجانە، لێ د هەمان دەم دا پڕ ژ ترس و مەترسیێ ژی یە. چونكو دەستهەلات ب تایبەتی یێن داگیركەر هەمی رێكێن خوە بكاردئینن ژبۆ بەرسڤدانا ڤێ سەرهلدانێ و هندەك جاران ب شێوەكێ هۆڤانە.
هەر سەرهلدانەك ژ لایەكی خوەڤە، تایبەتمەندی و كاریگەریێن خوە هەنە. هندەك سەركەفتینە و دگەهنە ئارمانجێن خوە، وەك سەرهلدانا گەلێ باشوور ل سالا ١٩٩١، كو بوویە ئەگەرێ ئازادكرنا باشوورێ كوردستانێ. هندەك ژی دشكەستن، بەلێ، كاریگەریێن وان ل سەر گەل و مێژوویێ دمینن. ئەڤ چەندە ژی ئەوە كو دبێژن: «شۆرەش بمرن، لێ شۆرەشگێر نامرن».
د ڤێ چەرخێ دا، گەلێ مە یێ ل هەمی پارچەیێن كوردستانێ بەردەوامە د تێكۆشینا خوە دا، چ ب رێیا سیاسی بیت، چ ب رێیا چەكداری بیت، چ ب رێیا كەلتووری بیت، ژبۆ گەهشتنا ماف و ئازادیێن خوە یێن رەوا. رۆژێن سەرهلدانێ بەردەوام دێ د میژوویا گەلێ مە دا هەبن، هەتا كو ئەم بگەهین ئازادی و سەرخوەبوونا تەمام. ئەم نەبێژین كو سەرهلدان ب تنێ یا چەكداری یە. هەروەسا رۆژا سەرهلدانێ دشێت وەك رۆژا سەرهلدانا هزری ژی بێتە هەژمارتن. سەرهلدانا هزری ئەوە كو تاك و جڤاك رزگار دبن ژ زنجیرەیێن هزرا كەڤن و بەر ب فكرا نوی و پێشكەفتی ڤە دچن. ئەڤ ژی یا گرنگە ژبۆ پێشڤەچوونا گەل و ئاڤاكرنا داهاتوویەكا گەش و رۆهن.
هەر رۆژەكا سەرهلدانێ دبیتە دەستپێكا قۆناغەكا نوی. دبیتە رۆژەكا دیرۆكی كو تێدا دەنگێ حەق سەر دكەڤیت. ببیت كو نەهێتە بیرا مرۆڤی، بەلێ مێژوو وێ ل جهێ خوە یێ تایبەت تۆمار دكەت.